Twapewa Bulume Bwa Kushinda Meseko
“Nakonsha kuba byonse mwi aye unkosesha.”—FILI. 4:13.
1. Mambo ka bantu ba Yehoba kyo bapichila mu bya malwa byavula?
BANTU ba Yehoba nabo bapita mu bya malwa byapusana pusana. Meseko amo eya na mambo a bumbulwa kulumbuluka nangwa na mambo a bwikalo bwatama botujimo. Akwabo nao eya na mambo a bulwanyi buji pakachi ka boba bengijila Lesa ne boba babula kumwingijila. (Nte. 3:15) Kufumatu ku ntendekelo ya bwikalo bwa bantu, Lesa wakwasha bakalume banji bakishinka kuchinchika kimye kyo bebamanyika na mambo a bupopweshi bwabo, kukana kuba bintu byatama byubapo bakwabo kabiji ne kuchinchikatu makatazho akwabo apusana pusana. Mupashi wanji wazhila wakonsha kwitukosesha ne atweba.
Mupashi Wazhila Witukwasha Kuchinchika Lumanamo Lubiwa na Mambo a Bupopweshi
2. Ñanyi nkebelo ya kumanyika bantu na mambo a mpopwelo yabo, kabiji kwakonsha kwishila mu ñanyi mashinda?
2 Kumanyika bantu na mambo a mpopwelo yabo kulumbulula kwibakabisha nangwa kwibamanyika na mambo a lwitabilo nangwa bintu byo baketekelamo. Nkebelo ya kuno kumanyikañana ke ya kukeba kuvizha bintu byo baketekelamo pa kuba amba bibule kukumbana nangwa konauna bukishinka bwa boba baji na lwitabilo. Lumanamo lwishila mu mashinda apusana pusana, lumo luyukanyikwa lukwabo kechi luyukanyikwa ne. Baibolo waesakanya kulukuka kwa kwa Satana ku mwana bokwe ne kipiji.—Tangai Salamo 91:13.
3. Ñanyi lumanamo luji nobe lolwa lwakonsha kufuma kwi bokwe ne kipiji?
3 Byonka byuba bokwe ukeba kujana, Satana naye ulukukañana luntunanwa kupichila mu malwañano, kutayiwa pa kaleya nangwa kukanya kwingila mwingilo wetu. (Sala. 94:20) Masawakya a mu Yearbook aamba pa bingila Bakamonyi ba kwa Yehoba ba mu ano moba ne byo bebamanyika. Biombe bya bantu bakanama bimye bimo batangijilwa na bantangi ba bupopweshi nangwa na bipanyi bya bumulwila ntanda, bamanyika bingi bantu ba Lesa mu mapunzha avula. Kuno kulukukañana kwauba nobe kwa bokwe kwalengela bamo kuleka kwingijila Yehoba. Byonka byuba kipiji, ne Diabola naye wakonsha kwikala pafyamika pa kuba amba ongole milanguluko ya bantu ne kwibajimbaika kuba kyaswa muchima wanji. Betulukuka bino pa kuba amba tukoke ne konauna lwitabilo lwetu. Pano bino na bukwasho bwa mupashi wazhila wa Lesa, twakonsha kushinda ano onse mashinda abiji mwishila lumanamo.
4, 5. Ñanyi jishinda jawama kwinengezhezhamo ku lumanamo, kabiji mambo ka? Ambaipo kyakumwenako.
4 Kufwanyikizhatu bintu byapusana pusana byakonsha kukobiwa kulutwe pa bikekala lumanamo kechi ko kulengela muntu kwinengezhezha jimo ne. Kishinka ke kya kuba amba kechi twakonsha kuyuka bikekala lumanamo kulutwe na lwendo ne, onkao mambo kechi kyawama kulangulukila jimo pa bintu bikakonsha kubula kubiwa ne. Nangwa byonkabyo, kuji kintu kyo twakonsha kuba. Bantu bavula bachinchikapo kala lumanamo, boba bino byo balanguluka langulukapo pa bwikalo bwa bantu balamine bukishinka bwabo byonka byo kyanembwa mu Binembelo, kabiji ne pa mafunjisho a kwa Yesu ne byo aubile. Kino kibalengela kumutemwa Yehoba kya kine. Kabiji buno butemwe, bwibakwasha kushinda meseko onse o bapitamo.
5 Akimonai kyamwekejile banyenga yetu babiji ku Malawi. Kiombe kya bantu bakanama byo kyakebelenga amba bano banyenga bapote tubikachi twa bunsaji bwa bumulwila ntanda, bebapumine, kwibavutaula bivwalo ne kwibazakamisha amba basa kulaala nabo. Akya kiombe kibabepele amba ba mwingilo pa Betele bapota tuno tubikachi twa bunsaji bwa bumulwila ntanda. Nga banyenga baubilepo byepi? Banyenga bakumbwile amba: “Atweba twingijilatu Yehoba Lesa yenka kwapwa. Onkao mambo, nangwa kya kuba balongo ba ku ofweshi wa musampi bapota tubikachi, atweba kechi tupote ne. Abyo byo mubena kwitwambila kechi twibyube ne, nangwa mwitwipaye!” Panyuma ya kwamba bino byambo na kuchinchika, bebalekeleko.
6, 7. Yehoba ukosesha byepi bakalume banji umvwe ke bebamanyike?
6 Mutumwa Paulo wanembele amba bena Kilishitu ba mu Tesalonika batambwijile bukine “mu bya lumanamo byavula,” pano bino bajinga “na lusekelo lwa mupashi wazhila.” (1 Tesa. 1:6) Kya kine, bena Kilishitu bavula, bajingako kala ne bajiko lelo jino bapichile mu lumanamo ne kuchinchika baamba amba kimye kyo bapichilenga mu meseko akatampe, baikele na mutende, awo waikala lubaji lwa kipangwa kya mupashi wazhila wa Lesa. (Nga. 5:22) Uno yenka mutende ye wibakwashishe kulama michima yabo ne milanguluko yabo. Kya kine, Yehoba wingijisha ngovu yanji kukosesha bakalume banji kuchinchika meseko ne kuyuka mwakubila kimye kya bya malwa.a
7 Bantu betumona bakumya bingi pa kumona bantu ba Lesa byo bebikishako kutwajijila kwikala bakishinka nangwa kya kuba bapita mu meseko akatampe. Bamona amba Bakamonyi baji na bulume bukatampe bwakila bwa bantu, ne kya kine baji nabo. Mutumwa Petelo waambile amba: “Umvwe bemunena bya mwenga na mambo a jizhina ja Kilishitu, mwatokwa; mambo mupashi wa lukumo ne wa Lesa waikala pe anweba.” (1 Pe. 4:14) Byo kiji kuba amba betumanyika na mambo a kulondela bipimo bya bololoke, kimwesha amba twaitabilwa kwi Lesa. (Mat. 5:10-12; Yoa. 15:20) Kituletela bingi lusekelo kuyuka amba Yehoba witupesha.
Twapewa Bulume bwa Kushinda Bintu Byatama Bitukanjikizha Bakwetu
8. (a) Ki ka kyakwashishe Yoshua ne Kaleba kukana byaambilenga bakwabo? (b) Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile Yoshua ne Kaleba?
8 Javula bena Kilishitu bapita mu lumanamo lwa kukana kuba bintu byatama byubapo bakwabo. Nangwa byonkabyo, mupashi wa Yehoba uji na bulume bukatampe bingi kukila mupashi wa pano pa ntanda, onkao mambo twakonsha kukana bantu bamba bya bubela pe atweba nangwa betukanjikizha kulondela bipimo byabo. Kyakumwenako, ki ka kyakwashishe Yoshua ne Kaleba kukana byaambilenga bakwabo bamwendela ntanda jikumi bo batumine ku ntanda ya Kenana? Mupashi wazhila wibakwashishe kwikala na “muchima” ungi nangwa amba ndangulukilo yapusanako.—Tangai Kubala 13:30; 14:6-10, 24.
9. Mambo ka bena Kilishitu o bafwainwa kupusenako na bantu bavula?
9 Mupashi wazhila wakwashishe batumwa kukokela Lesa mu kifulo kya kukokela boba bamonwanga ku bavula amba bo bafunjishi ba bupopweshi bwa kine. (Byu. 4:21, 31; 5:29, 32) Bantu bavula basalapo kuba bibena kuba bakwabo kuchina kwikatazha nangwa mitotololo. Pano bino bena Kilishitu bakine batwajijila kuba kintu kyo bayuka amba kyo kyawama. Nangwa kikale byonkabyo, basanta bingi pa ngovu ya Lesa ingila, kabiji kechi bachina kwikala bapusanako na bantu ne. (2 Timo. 1:7) Akimonai jishinda jimo jo twakonsha kukainamo kuba bintu byatama bitukanjikizha bakwetu.
10. Bena Kilishitu bamo kibashinka byepi bulaka?
10 Bakyanyike bamo kibashinka bulaka umvwe bayuka’mba mukwabo mwina Kilishitu wivwanga mu byubilo byatama. Bakonsha kulanguluka amba kubuula bakulumpe mu kipwilo kuba amba bamukwashe ku mupashi ke kwiapwilatu makala pa mutwe, onkao mambo bamona amba kyawamatu ne kuzhindamapo. Awa walenga mambo wakonsha kubuula bakwabo amba kange babulepotu muntu nangwa umo pa byo auba ne. Kya kine, lukatazho lwa uno mutundu kechi lwikalatu na bakyanyike ne. Ne bakulumpetu nabo kyakonsha kwibakatazha kubuula bakulumpe mu kipwilo mambo auba mulunda nabo nangwa mulongo wabo wa ku mubiji. Pano nanchi bena Kilishitu bakine bafwainwa kuba byepi pa luno lukatazho?
11, 12. Jishinda ka jawama kukumbwilamo umvwe mukwenu wa mu kipwilo wimwambila amba kechi mwafwainwa kusolola mambo anji ne, kabiji mambo ka?
11 Akimonai kino kyakumwenako. Fwanyikizhai kuba amba Alex, mulongo wakyanyike wayuka amba Steve, mulunda nanji wa mu kipwilo uji na muteeto wa kutamba bipikichala bya mulekese. Alex waambila Steve amba waakamwa bingi pa byo abena kuba. Pano bino, Steve kechi watako muchima ku byo abena kwamba ne. Alex byo atundaika mulunda nanji kuba amba abule bakulumpe mu kipwilo, Steve wakumbula amba umvwe obewa ne amiwa twi balunda bakine, kechi usakuñambamo ku bakulumpe mu kipwilo ne. Nanchi Alex wafwainwa kuzhindamapotu kuchina amba bulunda bwakapwa nyi? Wakonsha ne kulanguluka pa bakulumpe mu kipwilo ye bakonsha kumvwina inge kya kuba Steve wakana byonse byo aamba. Pano bino, umvwe Alex wazhindamatu, lukatazho kechi lwakonsha kupwa ne. Kyakonsha kulengela Steve konauna bulunda bwanji ne Yehoba. Onkao mambo, kyakonsha kuwama bingi umvwe Alex ke avuluke byambo bya kuba amba “moyo wa kuchina bantu wauba nobe wita obe mwine kitewa; pakuba awa uketekela Yehoba bakamukankalwa.” (Mana 29:25) Bintu ka bikwabo byakonsha kuba Alex? Wafwainwa kwisamba jikwabo ne Steve mu jishinda ja butemwe pa lukatazho lwanji kwakubula kupita mu mbaji. Kikebewa kwibikako pa kuba amba obe bino. Kino kimye kampe Steve wakonsha kwikala na kimye kya kwamba pa lukatazho lwanji. Nangwa byonkabyo, Alex wafwainwa kutundaika jibiji Steve kubuula bakulumpe mu kipwilo ne kumwambila amba umvwe wabula kwibabula, aye ukaya na kwibabula.—Levi 5:1.
12 Kimye kitanshi kyo mwakwasha mukwenu mu luno lukatazho, kampepo kechi wakonsha kwimusanchila ne. Pano bino mu kuya kwa kimye wakonsha kuyuka amba mwaubile kintu kyawama. Inge kya kuba muntu walenga mambo watambwila bukwasho, wakonsha kwimusanchilangatu kikupu pa byo mwachinchikile kumukwasha ne bukishinka bwenu. Pano umvwe watwajijila kuzhingila, nanchi wafwainwa kutwajijila kwikala mulunda nenu nyi? Kyakilamo kunema ke kutokesha Mulunda netu wa kine aye Yehoba. Umvwe twamutangizhako, bantu bamutemwa nabo baketunemeka pa bukishinka bwetu ne kwikala balunda netu bakine. Kechi twafwainwa kumushila kanya Diabola mu kipwilo kya bwina Kilishitu ne. Inge twamushila kanya twakonsha kufichisha mupashi wazhila wa Yehoba ku muchima. Pano bino, tubila mwayila uno mupashi kupichila mu kumona amba twalama kipwilo kya bwina Kilishitu kwikala kyatoka.—Efi. 4:27, 30.
Twapewa Bulume bwa Kuchinchika bya Malwa Byonse
13. Bya malwa ka bibena kupitamo bantu ba Yehoba, kabiji mambo ka bino bintu kyo byakumbenamo?
13 Bya malwa byakonsha kwishila mu mashinda apusana pusana, nabiji kubula mali, nkito kupwa, bya malwa biponakotu bine, kufwisha mulongo wetu, misongo ne bikwabotu. Byo tuji mu “bimye byakatazha,” twafwainwa kuketekela kuba amba kimye kimo ne atweba tukapitapo mu meseko. (2 Timo. 3:1) Inge kyaikala bino, twafwainwa kwikala batekanya. Mupashi wazhila wakonsha kwitukwasha kuchinchika bya malwa byonse.
14. Ki ka kyakwashishe Yoba kuchinchika bya malwa byo apichilengamo?
14 Yoba wapichile mu bya malwa byapusana pusana. Bintu byanji byaonaikile, kufwisha baana banji, balunda nanji, aye mwine kukolwa kabiji ne mukazhanji walekele kuketekela mwi Yehoba. (Yoba 1:13-19; 2:7-9) Pano bino Yoba bamutekeneshe kya kine kwi Elihu. Byambo bya kwa Elihu ne byambo byanema byaambile Yehoba kwi Yoba byajinga bya kuba amba: “Aki langulukai mingilo ya Lesa ya kukumya.” (Yoba 37:14) Ki ka kyakwashishe Yoba kuchinchika meseko o apichilengamo? Kabiji ki ka kyakonsha kwitukwasha ne atweba kuchinchika meseko? Twakonsha kuchinchika inge ke tuvuluke ne kulanguluka langulukapo pa bingila mupashi wazhila wa Yehoba ne bulume bwanji. (Yoba 38:1-41; 42:1, 2) Kampepo tuvulukapo bimye bimo mu bwikalo bwetu Lesa mo amwesheshe amba wituta muchima. Ne lunotu wakituta muchima.
15. Ki ka kyakwashishe mutumwa Paulo kuchinchika meseko?
15 Mutumwa Paulo wachinchikile bya malwa bya mu bwikalo byavula bingi byabikile bumi bwanji mu kizumba na mambotu a lwitabilo lwanji. (2 Ko. 11:23-28) Ki ka kyamukwashishe kutwajijila kwikala wakosa mu bino bimye bya malwa? Waketekejile mwi Yehoba kupichila mu lulombelo. Byo apichilenga mu meseko akatampe amufikizhe ne ku lufu, Paulo wanembele amba: ‘Nkambo waimene pamo ne amiwa ne kunkosesha; amba monka mwi amiwa mambo asapwilwe ne kukumbana konse, Bangetila bonse beomvwe: kabiji napokolwelwe mu kanwa ka bokwe.’ (2 Timo. 4:17) Kwesakana na bintu byo apichilemo, Paulo watundaikile bakwabo ba mu lwitabilo kuba amba kechi “mubambishe michima yenu nangwa mu kintu kimo ne.”—Tangai Filipai 4:6, 7, 13.
16, 17. Ambaipo kyakumwenako kibena kumwesha Yehoba byo abena kukwasha bantu banji kuchinchika bya malwa lelo jino.
16 Painiya wa jizhina ja Roxana wimwenejile Yehoba byo akwasha bantu banji. Byo alombele mukulumpe wanji wa nkito kuba amba amuswishe kwingijisha moba anji amba akaye na kutanwa ku kushonkena kwa nkambi, mukulumpe wanji wa nkito wakumbwile na bukaji amba, inge akayetu ukamupanga nkito. Pano bino nangwa byonkabyo Roxana wayile, kabiji walombele lulombelo lwa kuba amba bakabule kumupanga nkito. Panyuma ya kulomba wakosele. Kabiji ne kya kine, pa Kimo byo aishile ku nkito panyuma ya kupwisha kushonkena, mukulumpe wanji wa nkito wamupangile nkito. Roxana waakaminwe bingi. Wakebelenga kutwajijila pa nkito nangwa kya kuba bamufoleshangatu mali acheche, a kulaminamo kisemi kyanji. Walombele jibiji, kabiji ne kulanguluka amba Lesa ye wamukwashishe ku mupashi kimye kya kushonkena kwa nkambi, ko kuba amba ukamukwasha ne ku mubiji. Roxana byo abwelelenga ku nzubo, wamwene kipabi po banembele amba “Tubena Kukeba Bukwasho” bwa bantu bayuka kwingijisha mashinyi a kusonenako bintu, kabiji wibanembejile amba ubena kukeba nkito. Mukulumpe wa nkito wataine kuba amba kechi wayukishe bulongo nkito ne, pano bino wamutwezhezhetu byonkabya, kabiji wafolanga mali avula kya kuba aa o afolanga patanshi akonsheshe kutwelamo jibiji. Roxana wamwene amba milombelo yanji yakumbulwa. Nangwa byonkabyo, jishuko jikatampe jo ajinga najo jajinga ja kusapwila mambo awama ku bakwabo bamo mo baingijilanga. Batanu pa bano kubikakotu ne mukulumpe wanji wa nkito, baswile kufunda bukine kabiji babatizhiwe.
17 Kimo kimye kyakonsha kumweka nobe milombelo yetu kechi ibena kukumbulwa ponkapotu nangwa kwesakana na byo tukeba ne. Umvwe byo byo kiji, pafwainwa kwikala kyalengela milombelo yetu kubula kukumbulwa. Yehoba ye wikiyuka, pano bino atweba twakonshatu kwikiyuka kulutwe na lwendo. Twafwainwa kuketekela amba Lesa kechi usha bantu banji bakishinka ne.—Hebe. 6:10.
Witukwasha Kuchinchika Meseko o Tupitamo
18, 19. (a) Mambo ka o twafwainwa kuketekela kupita mu meseko? (b) Mwakonsha kuchinchika byepi meseko?
18 Bantu ba Yehoba kechi bakumya umvwe ke bapite mu meseko, kulefulwa, kumanyikwa ne kwibakanjikizha kuba bintu byatama ku bakwabo ne. Ino ntanda itupata bingi. (Yoa. 15:17-19) Pano bino, mupashi wazhila wakonsha kwitukwasha kuchinchika makatazho onse o twakonsha kupitamo kimye kyo tubena kwingijila Lesa. Yehoba kechi uketuleka amba tumone meseko akila pa bulume bwetu ne. (1 Ko. 10:13) Kechi uketusha nangwa kwitulekelela ne. (Hebe. 13:5) Tuzhikijilwa ne kutundaikwa inge twakokela Mambo anji anembwa na mupashi. Nangwa byonkabyo, mupashi wa Lesa wakonsha kutundaika bakwetu ba mu lwitabilo kwitukwasha umvwe tubena kwibukebesha bukwasho.
19 Atweba bonse twayai tutwajijile kukeba mupashi wazhila kupichila mu lulombelo ne lufunjisho lwa mu Binembelo. Mwane twayai tutwajijile ‘kukosesha bemukoseshenga na bulume bonse, monka mwayila ngovu ya lukumo [lwa Lesa], mwikale na butekanye bonse ne kukokamuchima ne lusekelo pamo.’—Kolo. 1:11.
[Tubyambo twa mushi]
a Pa mambo a byakumwenako, monai Kyamba kya Usopa kya May 1, 2001, jipa 27; ne Awake! wa February 8, 1993, mapa 21 ne 22.
Musakukumbula’mba Ka?
• Mwakonsha kwinengezha byepi kupita mu meseko?
• Mwakonsha kuba byepi umvwe muntu wimwambila amba mubule kusolola mambo anji?
• Ñanyi luketekelo lo mwakonsha kwikala nalo kimye kyo mubena kupita mu bya malwa byapusana pusana?
[Kipikichala pa peja 28]
Twakonsha kufunjilako ka kwi Yoshua ne Kaleba?
[Kipikichala pa peja 29]
Mwakonsha kukwasha byepi mulunda nenu walenga mambo?