Muntu Waya Monka Mwayila Muchima wa Yehoba

BIKA biya mu milanguluko yenu inge mwalanguluka pe Davida muntu wa mu Baibolo? Abya mulanguluka pa byo ashinjile kiyangala mwina Filishitiya aye Goliata nyi? Inyi mulanguluka pa byo anyemejile mungye na mambo a kuchina Mfumu Saulo wamushikilwe? Kana mulanguluka pa mambo o alengele na Batesheba ne makatazho afuminemo nyi? Nangwa kampe mulanguluka pa byambo byo anembele na lutangijilo lwa mupashi biji mu Baibolo mu buku wa Masalamo?

Mu bwikalo bwanji, Davida waingilanga mwingilo wa Lesa, kushinda makondo avula ne kupita mu makatazho. Pano bino, kitulengela kutesha muchima kwi Davida ke byambo byaambile ngauzhi Samwela pe aye amba wajinga muntu “waya monka mwayila muchima wa [Yehoba] mwine.”—1 Samwela 13:14.

Bungauzhi bwa kwa Samwela bwafikizhiwe kimye Davida kyo akijingatu mwanyike. Abya mwakonsha kutemwa kwimutela’mba muntu waya monka mwayila muchima wa Yehoba nyi? Onkao mambo, ñanyi bintu byaubile Davida, kikatakata kimye kyo ajinga mwanyike byakonsha kwimukwasha kwikala byonka byo ajinga? Twayai tumone.

Kisemi ne Mwingilo Wanji

Shanja Davida aye Yese, munkana Luta ne Boaza wajinga kalume wa Yehoba wipana. Davida ne bakolojanji batanu na babiji ne banyenga yanji babiji kimye kyo bakijinga banyike, Yese wibafunjishe Mizhilo ya Mosesa. Mu salamo umo mu masalamo o aimbile, Davida witongwele aye mwine amba wajinga mwana wa mwanamukazhi “muzha” wa Yehoba. (Salamo 86:16) Kino kyalengela bamo kwamba amba inanji Davida ye babula kutongola jizhina mu Baibolo, naye wamukwashishe kwikala na bulunda bwawama na Lesa. Shayuka umo waambile’mba, “kyamweka kimye kitanshi kyo aumvwine jishimikila ja mingilo ya Lesa yakukumya yo aubijile bantu banji kala,” kuvwangakotu ne jishimikila ja kwa Luta ne Boaza, “waumvwine ku bainanji.”

Kimye kitanshi kyo baamba pe Davida, ke kimye kyo ajinga mwanyike saka aji na mwingilo wa kufunga mikooko ya bashanji. Uno mwingilo wavwangilemo kwikala kimye kyabaya bunke bwanji mungye mute ne bufuku. Esekai kufwanyikizha byo kyajinga.

Kisemi kya kwa Davida kyaikalanga mu muzhi mucheche wa Betelema wajinga patuntama na pakachi ka mitumba ya Yuda. Mpunzha ya kibwe yazhokolokele muzhi wa Betelema yawamine bingi kujimamo kajo. Bujimi bwa bipangwa, bwa maolivi ne majimi a miñanzañanza o ajinga mu mikolo ne mu kimpachiko. Mu moba a kwa Davida, mapunzha ajinga patuntama o babulanga kujimamo bajishishangamo banyama. Kwapelele ino mpunzha kwajinga kiselebwa kya Yuda.

Mwingilo wa kwa Davida wa bukafunga wajinga na bizumba. Mu ino mitumba mo mo ataine bokwe ne mbeyala abyo byakebele kuja mikooko ya mu jitanga.a Uno nsongwalume wabula moyo walondejile bano banyama bakaji ne kwibepaya kabiji wapokolwele mikooko ku tunwa twa bano banyama. (1 Samwela 17:34-36) Kyamweka kino kyo kimye Davida kyo afunjile busendwe bwa kwingijisha kinzhipunzhipu. Muzhi mwaikalanga Davida wajingatu pepi na nyaunda ya bena Benjamina. Mu ino nyaunda mo mwajinga basendwe bayukile kutaya mabwe na kinzhipunzhipu “mu kwasa nangwa lusuki ne kumutupa ne.” Davida waasanga kwakubula kutupa.—Mitonyi 20:14-16; 1 Samwela 17:49.

Waingijishe Kimye Bulongo

Javula, mwingilo wa bukafunga wajinga wa mutende kabiji wa kwingilatu bunke. Bino Davida kechi waumvwanga mukose ne. Mu kifulo kya byobyo, uno mutende wamulengejile kwikala na kimye kya kulanguluka languluka pa bintu. Kyamweka bintu bimo biji mu masalamo byalangulukilengapo Davida ke byobya byo amonanga ku bwanyike. Abya kimye kyo aikalanga bunke kyo kyo alangulukanga pa ene mambo alengejilwe muntu ne bilengwa byonse bya kukumya biji mwiulu, juba, ñondo ne tubangabanga ‘mingilo ya minwe ya [Yehoba]’ nyi? Nanchi mu ano majimi azhokolokele muzhi wa Betelema mo mo alangulukijilenga pa ntanda yawama, bañombe, bañonyi ne “banyama ba mungye” nyi?—Salamo 8:3-9; 19:1-6.

Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, bintu byo apichilemo mu mwingilo wanji wa bukafunga byalengejile Davida kwimwena Yehoba byo obila lusa bantu banji bakishinka. Onkao mambo, Davida waimbile’mba: “Yehoba ye kafunga wami; kechi nkakajilwa ne. Mo mu nsono ya munyemvu mo andajisha; Mo mu misezho ya mema azhindama mo antangijila. Ee kine, nangwa naenda mu mangawa a kimvule kya lufu, Kechi nkachina kibi nangwa kya byepi ne; mambo anweba muji ne amiwa; Mfimbo yenu ne mukombo wenu binzhindamika muchima.”—Salamo 23:1, 2, 4.

Mwakonsha kwishikisha pa byo mwakonsha kufunjilako ku bino byonse. Mukumbu ke wa kuba’mba kintu kimo kyalengejile Davida kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba ne kutelwa’mba muntu “waya monka mwayila muchima wanji mwine” ke na mambo a kuba’mba walangulukanga bingi pa mingilo ya Yehoba ne pa bulunda bwanji ne Lesa. Abya ne anweba byo byo muba nyi?

Nanchi panyuma ya kumona ne kulanguluka pa mingilo ya Mulenga kwakimulengelapo kala kumutota ne kumutumbijika nyi? Umvwe mwalanguluka Yehoba byo obila bantu banji ne byubilo byanji byo biji, abya mumona byo emutemwa nyi? Pa kuba’mba tumusanchilenga Yehoba pa byo auba, twafwainwa kulomba kwi aye ne kumonapo kimye kya kwikala nzo ne kulanguluka languluka pa Mambo a Lesa ne pa bilengwa byanji. Kulanguluka languluka kwa uno mutundu kwakonsha kwimukwasha kuyuka bulongo Yehoba ne kumutemwa. Bakulumpe ne banyike bonse bakonsha kuba bino. Kwakubula nangwa kuzhinauka, Davida watwajijile kufwenya kwipi ne Yehoba kufumatu ku bwanyike. Twayuka byepi kino?

Davida Washingwa

Mfumu Saulo byo akankelwe kulama bantu ba Lesa, Yehoba waambijile ngauzhi Samwela amba: “Myaka inga yo ukekala na kinyenge na mambo a Saulo byo namulengulula amba kechi akikale ke mfumu wa bena Isalela ne? Pano yuzha lusengo wobe na manyi, wimane, nkutume kwi Yese, mwina Betelema, mambo ami mwine nemwena mfumu monka mu bana banji.”—1 Samwela 16:1.

Ngauzhi wa Lesa aye Samwela byo afikile mu Betelema, waambijile Yese kuleta baana banji. Ñanyi pa bano ye bafwainwe kushinga kwi Samwela kwikala mfumu? Samwela byo amwene mwana wajinga mukulumpe pa bonse wamwekelenga bulongo aye Eliaba, walangulukile’mba: ‘Ye iye.’ Bino Yehoba waambijile Samwela amba: “Kutala ku kilungi kyanji nangwa ku kulepa kwa kimino kyanji ne; mambo amiwa namulengulula; pakuba Yehoba kechi umona pamo byonka byo bamona bantu ne; mambo muntu utalatu pangye ya muntu, pakuba aye Yehoba utala mu muchima.” Mu jishinda jimotu, Yehoba wakaine Abinadaba, Shama ne baana bakwabo bana. Jishimikila jatwajijila’mba: “Kabiji Samwela wamwambijile Yese amba: Bana benu bonse baji kunonyi? Kumvwa aye amba: Kwashalatu yenka mukala, bino ubena kufunga mikoko.”—1 Samwela 16:7, 11.

Yese byo akumbwile bino kyamweka walumbulwilenga’mba: ‘Davida mwanyike, kechi wakonsha kwikala mfumu ne.’ Byo ajinga mwanyike pa bonse ba mu kisemi, Davida bamupele mwingilo wa kufunga mikooko. Pano bino iye Lesa ye asajile. Yehoba umona biji mu muchima wa muntu, kabiji kyamweka wamwenemo bintu byawama mu muchima wa uno mwanyike. Onkao mambo, Yese byo aichile Davida, Yehoba waambijile Samwela amba: “Imana, umushinge manyi, mambo i ye uno. Ponkapo Samwela washikwile lusengo wa manyi ne kumushingao kasa aji mukachi ka balongo banji; kabiji kufuma ku joja juba ne kuya kulutwe Mupashi wa Yehoba wamwikijilenga Davida na bulume bukatampe.”—1 Samwela 16:12, 13.

Myaka ya kusemwa ya kwa Davida kimye kyamwekele bino kechi yayukanyikwa ne. Nangwa byonkabyo, byo papichile myaka, bakolojanji basatu abo ba Eliaba, Abinadaba, ne Shama baikele bashilikale ba kwa Saulo. Kampe bakwabo batanu bajinga banyike kya kuba’mba kechi bakonsheshe kwikala bashilikale ne. Kyamweka pa bano kafwapo wafikizhe myaka ya kusemwa 20, yo batwelelangapo bushilikale mu bena Isalela ne. (Kubala 1:3; 1 Samwela 17:13) Nangwa byonkabyo, Davida wajinga mwanyike kimye kyo bamutongwele kwi Yehoba. Kyamweka nobe pa kikye kimye Davida wajinga na bulunda bwawama ne Yehoba. Kyamwekeshatu patoka kuba’mba buno bulunda bwatendekele kimye kyo alangulukilenga pa bintu byo ayukile pe Lesa.

Ne bakyanyike lelo jino bafwainwa kutundaikwa kuba byonka byaubile Davida. Anweba bansemi, nanchi mutundaika baana benu kulanguluka pa bintu bya ku mupashi, kunemeka Lesa pa bintu byo alenga ne kufunda byaamba Baibolo pa Mulenga nyi? (Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:4-9) Nga anweba bakyanyike, abya mubena kuba bino nyi? Mwafwainwa kuba bino kupichila mu kutanga mabuku alumbulula Baibolo nabiji magazini a Kyamba kya Usopa ne Awake!b anembelwa kwimukwasha.

Wayukile Bingi Kwimba pa Jisense

Byonkatu byambo biji mu masalamo avula aimbile Davida byo bitubulapo bimo pe aye mu moba anji a bukafunga, ne nyimbo yanji nayo byo byo yumvwanyika. Ibyo kuba’mba pa kino kimye kafwako nyimbo yumvwanyika byonka byajinga nyimbo yaimbile Davida ne. Nangwa byonkabyo, twayuka kuba’mba waimbile ino nyimbo wayukile bingi kwimba. O ene mambo Davida o bamwichijile kwi Mfumu Saulo ne kuleka mwingilo wa bukafunga kwiya na kumwimbila, mambo wayukile bingi kwimba pa jisense.—1 Samwela 16:18-23.c

Kwepi ko ajinga kabiji ñanyi kimye Davida kyo afunjile kwimba? Kampe kyajinga kimye kyo aikele moba avula mungye na kufunga mikooko. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, Davida kufumatu ku bwanyike waimbanga nyimbo ya kutota Lesa kufuma panshi ya muchima. O ene mambo Yehoba o amutongwejile ne kumupa mwingilo mambo wajinga na bulunda bwawama ne aye.

Twaambatu pa bwikalo bwa kwa Davida kimye kyo ajinga mwanyike, bino byo ajinga pa kukoma nabyo bimwesha’mba wajinga na bulunda bwawama ne Yehoba. Byubilo byo ajinga nabyo mu bwikalo bwanji bonse bimwekela mu byambo byo aambile bimwesha byo apichilengamo kimye kyo afunganga mikooko mu Betelema. Akifwanyikizhai Davida saka abena kwimbila Yehoba amba: “Mbenakuvuluka moba a kukala; Ndangulukalanguluka byubilo byenu byonse; Mpimapima mingilo ya maboko enu.” (Salamo 143:5) Byambo biji mu uno salamo ne biji mu masalamo akwabo aimbile Davida bitundaika bonse bakeba kwikala monka mwayila muchima wa Yehoba.

[Tubyambo twa mushi]