“Bakañenda” Mu Ntanda Ibi

“Mu lwitabilo . . . beyukanyikishe amba bo benyi bajinga pa lwendo mu ntanda mo baikelenga.”—HEBE. 11:13.

1. Yesu waambilepo’mba ka pa bwikalo bwa baana banji ba bwanga mu ino ntanda?

“YESU waambile pa baana banji ba bwanga amba: “Abo baji pano pa ntanda.” Pano bino waambile ne kuba’mba: “Abo kechi bo ba pano pa ntanda ne, byonka byo nabula kwikala wa pano pa ntanda.” (Yoa. 17:11, 14) Byo aambile bino Yesu wamwesheshe patoka kuba’mba baana banji ba bwanga kechi ba mu “buno bwikalo” butangijilwa ne lesa, aye Satana ne. (2 Ko. 4:4) Nangwa kya kuba baji mu ino ntanda ibi, kechi ba pano pa ntanda ne. Bafwainwa kwikala nobe “benyi kabiji bakañenda.”—1 Pe. 2:11.

Baikalanga Nobe “Bakañenda”

2, 3. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba Enoka, Nowa, Abalahama ne Sala bajinga “benyi bajinga pa lwendo”?

² Kufumatu ne kala, bwikalo bwa bakalume ba Yehoba bakishinka bwapusana bingi na bwa bantu babula kwakamwa Lesa ba mu ino ntanda. Muyulo saka akyangye kwikalako, Enoka ne Nowa ‘baendelenga na Lesa.’ (Nte. 5:22-24; 6:9) Bonse babiji basapwilanga na kuchinchika kuba’mba Yehoba ukonauna ntanda ibi ya kwa Satana. (Tangai 2 Petelo 2:5; Yuda 14, 15.) Na mambo a kuba baendelenga na Lesa mu ntanda ibula kwakamwa Lesa, Enoka ‘watokeshe Lesa ku muchima,’ kabiji Nowa naye “wajinga muntu waoloka ne walumbuluka mukachi ka bantu ba mu yoya myaka.”—Hebe. 11:5; Nte. 6:9.

³ Lesa byo ebatumine, Abalahama ne Sala bashile bwikalo bwawama bo baikalanga mu muzhi wa Ula mu bena Kalodeya ne kwipana kukekala bakañenda mu ntanda ingi. (Nte. 11:27, 28; 12:1) Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Lwitabilo lo lwalengejile Abalahama kukokela kimye kyo bamwambijile kuya ku mpunzha ingi ne kwiitambula ke ya buswanyi; kabiji wayile nangwa kya kuba kechi wayukile ko ayilenga ne. Lwitabilo lwamulengejile kwikala bwenyi mu yoya ntanda ya mulaye yabujile yanji, kabiji waikajile mu matente na Izaka ne Yakoba, banswanyi pamo ne aye ba awa mulaye umo.” (Hebe. 11:8, 9) Paulo waambile pa boba bakalume bakishinka ba Yehoba amba: “Bano bonse bafwijile mu lwitabilo nangwa kya kuba kechi batambwijile abya byalayilwe ne. Bino bebimwene saka biji palepa ne kusangalela monka kabiji beyukanyikishe amba bo benyi bajinga pa lwendo mu ntanda mo baikelenga.”—Hebe. 11:13.

Lujimuno ku Bena Isalela

4. Bena Isalela saka bakyangye kwibafikizha mu ntanda yabo bebajimwineko’mba ka?

⁴ Ba mu kisaka kya kwa Abalahama, bena Isalela basemunwine ne kwikala mukoka ye apele mizhilo ne ntanda. (Nte. 48:4; Mpitu. 6:1) Bena Isalela kechi bafwainwe kulubamo kuba’mba Yehoba ye wajinga Mwine mwina ntanda ne. (Levi 25:23) Nangwa kya kuba beingijilanga, bafwainwe kukokela mizhilo ya Yehoba mwina ntanda. Kabiji bafwainwe kuvulukanga kuba’mba “muntu kechi umwena bumi mu kajo konka ne,” ko kuba’mba bya bunonshi kechi byafwainwe kwibalengela kuvulama Yehoba ne. (Mpitu. 8:1-3) Bena Isalela saka bakyangye kufika mu ntanda yabo, bebajimwineko’mba: “Yehoba Lesa wobe byo akakufikizha mu kyalo kyo achipile ku bashakulu bobe ba Abalahama ne Izaka ne Yakoba mu kwikipana kwi obewa, pamo ne mizhi ikatampe yawama yo wabujile kutunga, ne mazubo ayula na bintu byawama, byo wabujile kubikamo, ne bya kulaminamo mema bya mabwe byo wabujile kusonga, ne majimi a miñanzañanza ne bichi bya maolivi byo wabujile kujimba, ne byo ukaja ne kwikuta, ponkapo ukajimuke, kuchina’mba wakeya kuvulama Yehoba yenka wakufumishe mu Ijipita monka mu ntanda ya buzha.”—Mpitu. 6:10-12.

5. Mambo ka Yehoba o akanyijile bena Isalela, kabiji ñanyi mukoka wakatataka ye avilwijilepo bibusa byanji?

⁵ Bena Isalela balondejile lujimuno. Mu moba ajingako Nehemiya, jibumba ja bena Levi javulukile bintu bya bumvu byaubiwe kimye bena Isalela kyo batwelele mu Ntanda ya Mulaye. Bena Isalela byo baswaine mazubo awama ne kwikala na kajo kavula ne binyu, “bajilenga ne kwikuta, ne kubaya babayile.” Basatukijile Lesa, ne kwipaya bangauzhi bo batumine kwiya na kwibajimunako. Yehoba wibapaine mu maboko a balwanyi babo. (Tangai Nehemiya 9:25-27; Ho. 13:6-9) Palutwe, mu bukalama bwa bena Loma, Bayudea babujile lwitabilo bafikile ne pa kwipaya Mesiasa walayiwe! Yehoba wibakaine kabiji wavilwijile bibusa byanji pa mukoka mukwabo, ko kuba’mba bena Isalela ba ku mupashi.—Mat. 21:43; Byu. 7:51, 52; Nga. 6:16.

‘Kechi ba Pano pa Ntanda Ne’

6, 7. (a) Mwakonsha kulumbulula byepi byaambile Yesu pa bwikalo bwa baana banji ba bwanga pano pa ntanda? (b) Mambo ka bena Kilishitu bakine o bafwainwe kubula kwikala lubaji lwa bwikalo bwa kwa Satana?

⁶ Byonka byo twaji kumona ku ntendekelo, Mutwe wa kipwilo kya bwina Kilishitu, aye Yesu Kilishitu, walumbulwile bulongo kuba’mba baana banji ba bwanga kechi bakekala ba pano pa ntanda nangwa’mba bwikalo bubi bwa kwa Satana ne. Byo kwashajiletu moba acheche kumwipaya, Yesu waambijile baana banji ba bwanga’mba: “Umvwe mwajinga ba pano pa ntanda, ba pano pa ntanda inge bemutemwa. Pano byo mwabula kwikala ba pano pa ntanda, ne musala kufuma mu ba pano pa ntanda, na mambo a kino ba pano pa ntanda bemushikwa.”—Yoa. 15:19.

⁷ Bwina Kilishitu byo bwakumbene konse, nanchi bena Kilishitu bafwainwe kwisampa bulunda na bantu ba mu ino ntanda ne kulondela byubilo byabo nyi? Ine. Konse ko baikalanga, bafwainwe kupusanako na bantu ba mu bwikalo bwa kwa Satana. Byo papichile myaka makumi asatu kufuma pafwijile Kilishitu, mutumwa Petelo wanembejile bena Kilishitu baikalanga mu mapunzha apusana pusana a mu Loma amba: “Batemwe bami, byo muji benyi kabiji bakañenda mu ino ntanda, nemusashijila namba muchinuzhukenga bisakasaka mibiji yenu bibena kwilwisha na bumi bwenu. Ikalainga na byubilo byawama mu bantu ba pano pa ntanda.”—1 Pe. 1:1; 2:11, 12.

8. Shayuka wa bya mpito umo walumbulula byepi byajinga bwikalo bwa bena Kilishitu batanshi mu ino ntanda?

⁸ Pa kumwesha kuba’mba bena Kilishitu batanshi baikele nobe “benyi kabiji bakañenda” mu bufumu bwa bena Loma, shayuka wa bya mpito aye Kenneth Scott Latourette wanembele’mba: “Bena Kilishitu bebamanyikanga bingi . . . Bebapangamo mambo apusana pusana. Na mambo a kuba’mba bakananga kwivwanga mu bisho bya mpopwelo ya bubela, bebamonanga’mba kechi baitabijile mwi Lesa ne. Bebambilanga’mba bashikwa bantu mambo a kuba kechi bevwanganga mu byakisangajimbwe nangwa kutanwa ku bijiilo byatundaikanga mpopwelo ya bubela ne kwilaala kubi ne.”

Kubula Kukizhamo Kwingijisha ino Ntanda

9. Byo tuji bena Kilishitu, tumwesha byepi amba kechi ‘twashikwa bantu’ ne?

⁹ Bwikalo buji byepi lelo jino? Mu “buno bwikalo bubi,” ne atweba twafwainwa kwikala byonka byaikalanga bena Kilishitu batanshi. (Nga. 1:4) Na mambo a kino, bantu bavula kechi betuyuka bulongo ne, kabiji bamo betushikwa ne kwitushikwa. Pano bino kechi ‘twashikwa bantu’ ne. Na mambo a kuba twatemwa bantu, tuya na kusapwila ku nzubo ku nzubo ne kwibikako kutwala “mambo awama a Bufumu bwa [Lesa]” ku bantu bonse. (Mat. 22:39; 24:14) Tusapwila Bufumu mambo twashiinwa’mba kafulumende wa Bufumu bwa Yehoba utangijilwa ne Kilishitu katatakatu akafumyepo bukalama bwa bantu bambulwa kulumbuluka, ne kuleta ntanda ipya ya bololoke.—Da. 2:44; 2 Pe. 3:13.

10, 11. (a) Tubula byepi kukizhamo kwingijisha ntanda? (b) Mu ñanyi mashinda bena Kilishitu balaba ku mupashi mo babujila kukizhamo kwingijisha ntanda?

¹⁰ Mpelo ya buno bwikalo byo yafwenya kala pepi, byo tuji bakalume ba kwa Yehoba, twayuka’mba kino kechi kyo kimye kya kutwezhamo ne mutwe mu ntanda ibena kuya ku lonaiko ne. Tumvwina byambo bya mutumwa Paulo bya kuba’mba: “Balongo bami, naamba bino namba kimye kyashalako bekikepesha. Kufumatu luno aba . . . bapota nabo bekale nobe kechi baji na bintu ne, ne aba bengijisha bya pano pa ntanda babule kukizhamo kwibingisha; mambo bintu bibena kumweka pano pa ntanda bibena kwaluka.” (1 Ko. 7:29-31) Pano nga bena Kilishitu lelo jino bengijisha byepi ino ntanda? Boba bino kupichila mu kwingijisha bya kulengalenga ne biñambañamba bya kumvwañenamo kusampenyamo maana a mu Baibolo mwaya ntanda mu milaka yavula. Kechi batwezhamo ne mutwe mu ino ntanda na mambo a kukeba mwakumwena ne. Bapota bintu byafwainwatu kwibakwasha mu bwikalo. Pano bino kechi bakizhamo kunemeka mali, bunonshi ne nkito ya ku mubiji ne.—Tangai 1 Timoti 6:9, 10.

¹¹ Bena Kilishitu balaba ku mupashi kechi bakizhamo kwingijisha ntanda kupichila mu kukeba kutwajijila kufunda kufika palepa ne. Bantu bavula ba mu ino ntanda balanguluka’mba muntu yense wafwainwa kufunda kufika palepa ne kutwela nkito ya kufola mikama ya mali. Pano bino atweba bena Kilishitu twikala nobe bakañenda ne kuta muchima pa bikonkwanyi byapusanako. Kechi ‘twikebela bintu bikatampe ne.’ (Loma 12:16; Yele. 45:5) Byo tuji baana ba bwanga ba kwa Yesu, tumvwina lujimuno lwanji lwa kuba’mba: “Labainga ne kuchinuzhuka lwiso lonse, mambo muntu nangwatu ekale na bintu byavula, bintu byo aji nabyo kechi byo bimulengela kwikala na bumi ne.” (Luka 12:15) Kabiji bena Kilishitu bakyanyike batundaikwa kwibikila bikonkwanyi bya ku mupashi, kufunda sukulu wafwainwatu kwibakwasha kumona mwakwikwashisha saka bata muchima pa kwingijila Yehoba ‘na muchima wabo yense, mweo wabo yense, na bulume bwabo bonse, ne na maana abo onse.’ (Luka 10:27) Umvwe bauba bino, bakonsha kwikala ‘banonshi kwi Lesa.’—Luka 12:21; tangai Mateo 6:19-21.

Kange Munemenwenga na Bintu bya mu Ino Ntanda Ne

12, 13. Kumvwina lujimuno lwa kwa Yesu luji mu Mateo 6:31-33 kwitulengela byepi kupusanako na bantu ba mu ino ntanda?

¹² Bakalume ba Yehoba bapusana bingi na bantu ba mu ino ntanda mu mweno ya bintu bya ku mubiji. Pa mambo a kino, Yesu waambijile baana banji ba bwanga amba: “Kange mubambishenga michima ne kwamba amba, ‘Lelo tusakuja ka?’ nangwa amba, ‘Tusakutoma ka?’ nangwa amba, ‘Tusakuvwala ka?’ ine. Bino byonse byo bintu bikebesha bantu ba mu bisaka bingi. Pakuba Shenu wa mwiulu wayuka amba mwibikeba bino bintu byonse. Onkao mambo, twajijilai na kukeba Bufumu patanshi ne bololoke bwanji, ne bino bintu byonse bikemubikilwapo.” (Mat. 6:31-33) Na mambo a byo bapitamo mu bwikalo, bakwetu ba mu lwitabilo bekitana kuba’mba Shetu wa mwiulu wibanengezhezha bintu byo bakeba.

¹³ “Mu munema wa kunemeka Lesa mo mwakumwena bintu byavula kikulutu tubena kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo.” (1 Timo. 6:6) Bantu ba mu ino ntanda kechi baji na ino mweno ne. Kyakumwenako, inge bakyanyike batwela mu masongola, bavula baketekela ‘kwikala bwikalo bwa ntentente,’ ko kuba’mba kwikala na nzubo yawama mwayula bipe, motoka wawama ne biñambañamba bikwabo byaiyamo. Pano bino bena Kilishitu bekala nobe bakañenda kechi bakeba kwikala na byavujisha nangwa na byo bakonsha kukankalwa kwikala nabyo ne. Onkao mambo, twafwainwa kusanchila boba basalapo kubula kwikala na bintu byavula bya ku mubiji pa kuba’mba bekalenga na bulume ne kimye kyabaya kya kwingijilamo mwingilo wa Yehoba ne kwikala basapwishi ba Bufumu babambakana. Bakwabo bengila bupainiya bwa kimye kyonse, kwingijila pa Betele nangwa bumishonale. Twibasanchila bingi bakwetu bapopweshi ba Yehoba bepana kumwingijila na muchima yense!

14. Twakonsha kufunjilako ka ku kishimpi kya kwa Yesu kya njimi wakushile nkunwa?

¹⁴ Yesu waambile mu kishimpi kya njimi wakushile nkunwa amba: “Bya kutabataba bya mu buno bwikalo ne bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi” byakonsha konauna mambo a Lesa mu michima yetu ne kwitulengela kubula kupanga bipangwa. (Mat. 13:22) Kwikala nobe bakañenda mu buno bwikalo ne kusekela mu byo tuji nabyo kwitukwasha kuchinuzhuka kufwa mu kino kitewa. Kabiji kwikala bino kwitukwasha kutwajijila kwikala na jiso “jijitu bulongo” nangwa’mba jitalatu kumo ku Bufumu bwa Lesa ne kutangizhako bintu bya buno Bufumu.—Mat. 6:22.

“Pano pa Ntanda Pakapita”

15. Ñanyi byambo bya kwa mutumwa Paulo byakunza mweno ne bwikalo bwa bena Kilishitu bakine mu ino ntanda?

¹⁵ Kishinka kikatampe kitulengela atweba bena Kilishitu kwikala nobe “benyi kabiji bakañenda” mu ino ntanda ke kuyuka’mba kwashalatu kimye kicheche kuba’mba ino ntanda ikonaike. (1 Pe. 2:11; 2 Pe. 3:7) Kino kishinka kyakunza bintu byo tufuukula mu bwikalo ne byo tukeba kuba. Mutumwa Paulo wajimwineko bakwabo ba mu lwitabilo kubula kutemwa ntanda nangwa bintu bya ino ntanda mambo “pano pa ntanda pakapita ne bya kusakasaka bijipo, pakuba awa uba kyaswa muchima wa Lesa ukekala myaka ne myaka.”—1 Yoa. 2:15-17.

16. Twakonsha kumwesha byepi amba twi bantu bapatulwa?

¹⁶ Bena Isalela bebambijile’mba inge bakokela Yehoba, bakekala ke kya ‘bunonshi kyapatulwa mu mikoka yonse.’ (Lupu. 19:5) Bena Isalela byo bajinga bakishinka, bapuseneko bingi na mikoka ikwabo mu mpopwelo ne mu bwikalo. Kyo kimotu ne lelo jino, Yehoba wisalulwila aye mwine bantu bamwesha’mba bapusanako na ba mu ino ntanda ya kwa Satana. Witubula’mba: ‘Kanai byubilo bya bumbulwa kwakamwa Lesa . . . ne kwikala balanguluka bulongo, balondela mashinda aoloka ne kumwesha munema wa kunemeka Lesa mu buno bwikalo, byo tubena kutengela alwa luketekelo lwa lusekelo ne kumweka kwa lukumo lwa Lesa wetu mukatampe ne kwa Mupulushi wetu aye Kilishitu Yesu. Aye wipaine mwine na mambo a atweba kuba amba etupokolole ku bubi bonse ne kwitokeshesha mwine bantu banji, bamukoyo mu kwingila mingilo yawama.’ (Titu. 2:11-14) Bano “bantu” ke bena Kilishitu bashingwa ne “mikooko ikwabo,” ya kwa Yesu ya kukankalwa kubala ibakwashako.—Yoa. 10:16.

17. Mambo ka bashingwa ne mikooko ikwabo kyo bakabujila kwilangulusha pa byo baikele bakañenda mu ino ntanda ibi?

¹⁷ “Luketekelo lwa lusekelo” luji na bashingwa ke lwakulama pamo ne Kilishitu mwiulu. (Lum. 5:10) Inge bwikalo bwa myaka butengela mikooko ikwabo bwafika, kechi bakekala jibiji bakañenda mu ntanda ibi ne. Bakekala na mazubo awama, kajo kavula ne bya kutomatoma. (Sala. 37:10, 11; Isa. 25:6; 65:21, 22) Kupusanako na bena Isalela, bano bakavulukanga kuba’mba bino byonse byafuma kwi “Lesa wa pano pa ntanda ponse.” (Isa. 54:5) Bashingwa ne mikooko ikwabo kechi bakelangulushanga pa byo baikele bakañenda mu ino ntanda ibi ne.

Musakukumbula’mba Ka?

• Bantu bakishinka bakala baikele byepi nobe bakañenda?

• Byubilo bya bena Kilishitu batanshi byajinga byepi mu ino ntanda?

• Bena Kilishitu bakine babula byepi kukizhamo kwingijisha ino ntanda?

• Mambo ka o tukabujila kwilangulusha pa kwikala nobe bakañenda mu ino ntanda ibi?

[Kipikichala pa peja 18]

Bena Kilishitu batanshi kechi besangajikanga na byakisangajimbwe bya bukapondo ne byubilo byatama ne