Nakebelenga Kwikala Byonka Byajinga Mwana Wa Mukazhi Wa Kwa Yefita
Byashimikizha ba Joanna Soans
Byo nakijingatu mwanyike, nakebeshenga kwikala nobe mwana wa mukazhi wa kwa Yefita. Lekai ndondolole byo nalangulukanga ne byo naishile kwikala nobe yewa mwana wa kwa Yefita.
MU 1956, kyo kimye kitanshi kyo natainwe ku kubuñana kwa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Bombay (utelwa luno amba Mumbai) ku India, kabiji kyo kimye kyo napimpwile bwikalo bwami. Jashi jaambilenga pa mwana wa mukazhi wa kwa Yefita jamfikile bingi pa muchima.
Kampe byonka byo mwatangapo kala mu Baibolo, mwana wa mukazhi wa kwa Yefita saka akijitu mwanyike, wafuukwilepo kubula kusongolwa. Kino kyakwashishe bashanji kufikizha luchipo lo bachipile. Onkao mambo, waingijilenga mu nzubo ya Yehoba nangwa amba mu tente wa lusambakeno kwakubula kusongolwa mu bwikalo bwanji bonse.—Mitonyi 11:28-40.
Nakebeshenga bingi kwikala nobe aye. Pano bino kwajinga lukatazho lukatampe. Kwikala muzhike kwapusene na kisho kya mu India kya kuba’mba kafwako muntu wafwainwa kutwajijila kwikala muzhike ne.
Kisemi Kyami byo Kyajinga
Yami nalondejile mukala pa baana batanu ne umo ba ba Benjamin ne ba Marcelina Soans bekala mu muzhi wa Udipi, waikela ku muzhika wa kitulu kya India. Twamba mulaka wa ki Tulu, wamba bantu pepi na mamilyonyi abiji. Pano bino, byonkatu biji bantu bavula ba mu Udipi, ne atweba ku sukulu twafundanga mulaka wa ki Kannada.
Bantu bekala mu ino mpunzha banemeka bingi kutwela mu masongola ne kusema baana. Nakomenamotu kwakubula kumvwapo byambo bya mu mulaka wa ki Tulu, byaamba pa “bukatanda nangwa buzhike,” “bunke,” nangwa “kuvuluka ku nzubo.” Kijitu nobe bino bintu kechi bimweka ne. Kyakumwenako, mu nzubo yetu twaikalangamo na bankambo, bamwisho, batatankazhi ne bavyala bami ba ku bena tata ne bena mama!
Mwayila kisho, atweba baana twaikele mu kisemi amo baana mo bafwainwa kwikala ku lubaji lwa nsemi wa mukazhi. Balondelanga kisemi kya nsemi wa mukazhi, kabiji baana ba bakazhi bo batambulanga bya buswanyi byavula. Mu mizhi imo ya bamba mulaka wa ki Tulu, mwanamukazhi inge wasongolwa utwajijila kwikala pamo na bainanji kabiji ne mwatawanji uviluka ne kuya na kwikala pa buko.
Kisemi kyetu byo kyajinga mu bupopweshi bwa betelanga amba bena Kilishitu, twaubilanga bintu bimo mu jishinda jingi. Moba onse bufuku, bankambo ba balume basema batata batangijilanga kisemi mu mpopwelo, kulomba pamo ne kutanga na jiwi jasansuka Baibolo wa mu mulaka wa ki Tulu. Umvwe bazhikula mu Baibolo wabo watabauka, kyajingatu nobe bazhikula mu kakibokoshi muji bintu bya buneme. Kyawamine bingi! Byambo bya mu Salamo 23:1 byamfikile bingi pa muchima, bya kuba’mba: “Yehoba ye kafunga wami; kechi nkakajilwa ne.” Neipwizhe amba: ‘Nga uno Yehoba ye ñanyi, kabiji mambo ka o atelelwa amba kafunga?’
Kyajingatu Nobe pa Meso ami Pafumine “Mabamba”
Na mambo a buyanji bwajingako panyuma ya Nkondo ya Bubiji ya Ntanda Yonse, twavilukijile ku Bombay, kwalepele ma mailoshi 550 (makilomita 900). Mu 1945, Bakamonyi ba kwa Yehoba babiji bafwakashijile batata, kabiji bebapele kabuku kalumbulula Baibolo. Byonkatu mushiji wauba milala byo atwezha mema a mvula, ne batata nabo byo byo batangile kano kabuku ne kuswa byambo byajingamo, kabiji batendekele kubulako bantu bamba mulaka wa ki Kannada. Ku ntendekelo ya mu ma 1950, jibumba jicheche ja bafundanga Baibolo jakomene ne kulenga kipwilo kitanshi mu Bombay mu mulaka wa ki Kannada.
Batata ne bamama betufunjishanga atweba baana kuta muchima ku kufunda Baibolo ne kwikala bafunjishi bawama. Pa juba pa juba, bamonangapo bimye bya kulomba ne kwitufunjisha. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:6, 7; 2 Timoti 3:14-16) Juba jimo byo natangilenga Baibolo, kyajingatu nobe pa meso ami pafumine mabamba. Nafunjile kuba’mba Yehoba uji nobe kafunga mambo utangijila, kujiisha ne kuzhikijila bapopweshi banji.—Salamo 23:1-6; 83:18.
Kyajingatu Nobe Yehoba Wankwachilenga ku Kuboko
Nabatizhiwe panyumatu ya kushonkena ko nkabula kulubamo kwajingako mu Bombay mu 1956. Byo papichiletu bañondo batanu ne umo, nalondejile kyakumwenako kya bakolojami ba Prabhakar ne amiwa natendekele mwingilo wa kimye kyonse wa kusapwila. Nangwa kya kuba najinga na muchima wa kukeba kubulako bantu bukine bwa mu Baibolo, naumvwanga bingi moyo kwamba bintu byo naitabilamo. Namamatanga ne kuzakama pa kwamba. Naambile’mba: ‘Nakonshatu kwingila uno mwingilo na bukwasho bwa Yehoba!’
Yehoba wankwashishe kupichila mu bamishonale baishile kufuma ku Canada, ba Homer ne ba Ruth McKay, batainwe ku sukulu wa bamishonale wa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu New York, ku U.S.A., mu 1947. Kyajingatu nobe bankwachilenga ku kuboko, byo nakabakenenga pa kutendeka kuya mu mwingilo wa kusapwila. Ba Ruth bapitulukilangamo jimo ne amiwa bya kwamba mu busapwishi bwa ku nzubo ku nzubo. Bayukile bingi bya kunkosesha. Inge ke nzakame, bankwatanga ku kuboko ne kuñambila amba: “Kwakamwa ne mulunda nami. Twaya tweseke pa nzubo yalondelapo.” Byambo byabo bya kunkosesha byambwezhangamo muchima.
Juba jimo, bambujile’mba ba Elizabeth Chakranarayan bajinga ba painiya ba kikulumpe, bayukile bingi kufunjisha Baibolo bo nsakwingilanga nabo mu mwingilo wa kusapwila. Byo nekyumvwinetu naambile’mba: ‘Nsakwingilanga byepi na uno nyenga? Bakulumpe bingi kukila amiwa!’ Pano bino nataine kuba’mba bawama bingi kwingila nabo.
“Kechi Tuji Bunke Ne”
Mpunzha itanshi yo betutumine kuya na kwingijilako ke muzhi waya nkuwa wa Aurangabad, palepele ma mailoshi 250 (makilomita 400) ku musela wa Bombay. Twafikenejiletu kuyuka amba yetu bonka Bakamonyi bajinga mu muzhi mwajinga bantu pepi na milyonyi umo. Kunungapo, nafwainwe kufunda mulaka wa ki Marathi, ye baambanga bantu bavula mu yewa muzhi.
Bimye bimo neumvwanga nobe njitu bunke, kabiji na mambo a kuba najinga nobe muntu wabula bainanji, najilanga bingi. Pano bino ba Elizabeth bantundaikanga bingi na byambo bya kifyele. Baambile’mba: “Nangwa kya kuba bimye bimo twakonsha kumvwa nobe tujitu bunke, bino kechi tuji bunke ne. Nangwa kya kuba washa balunda ne kisemi kyobe kwalepa, Yehoba kimye kyonse uji ne obewa. Muleke ekale mulunda nobe, kabiji kechi ukamonanga amba ujitu bunke ne.” Nelunotu nakinemeka byambo byabo byo bantundaikile.
Kimye kyo twajingatu na mali acheche a kwendela, twaendangatu panshi ma mailoshi 12 (makilomita 20) pa juba pa juba mu lufukuchi, mu mateshi, mu kimye kya kyuya ne kimye kya mashika. Mu bañondo ba kyuya, kwakabanga kya kine kine kufika ku 40°C. Kimye kya mvula, mapunzha amo mo twasapwilanga mwaikalanga mateshi pa bañondo bavula. Nangwa byonkabyo, javula bisho bya bantu byakijilemo kushupa kukila ne bintu byo natongaula kala.
Banabakazhi kechi besambanga na banabalume pavula bantu ne, kanatu mulongo wanji, kabiji banabakazhi kechi javula jo bafunjishanga banabalume ne. Kino kyalengejile bantu kwitwendeleka ne kwitukabisha. Mu bañondo batanshi batanu ne umo bo twaijilemo, twaikalangatu bubiji bwetu ku mafunjisho a mu Baibolo aubiwanga pa mulungu pa mulungu. Mu kuya kwa kimye, bantu bajinga na muchima wa kufunda bukine batendekele kutanwako. Ko kyakayanga kajibumba kacheche kalengelwe. Twayangapo ne na bamo mu busapwishi.
“Twajijila Kuwamishako Busendwe Bobe”
Byo papichile nobe myaka ibiji ne wa kichika, betutumine kuya na kwingijila ku Bombay. Ba Elizabeth batwajijile mu mwingilo wa kusapwila, bino amiwa bañambijile kuya na kukwashako batata, mambo bo bonkatu bajinga bantuntuluzhi ba mabuku etu alumbulula Baibolo a mu mulaka wa ki Kannada. Batemenwe bingi kwingijila pamo ne amiwa, mambo bajinga na mingilo yavula mu kipwilo.
Mu 1966, bansemi bami bafuukwilepo kubwela ku Udipi, ko twaikalanga kala. Saka bakyangye kufuma mu Bombay, Batata bañambijile’mba: “Mwanami, twajijila kuwamishako busendwe bobe. Tuntululanga bintu byapela kabiji byaumvwanyika. Kukizhamo kwiketekela ne, kabiji utwajijile na kwikepesha. Ketekela mwi Yehoba.” Bino byo byajinga byambo byapeleleko kuntundaika, mambo bafwile panyumatu ya kubwela ku Udipi. Naeseka na ngovu kulondela bino byambo byo bañambijile mu mwingilo wa kutuntulula mabuku kufika ne lelo jino.
“Nanchi Kechi Ukeba Kwikala na Kisemi Kyobe Nenyi?”
Mwayila kisho, bansemi ba mu India bo banengezhezha baana babo babalume ne babakazhi kutwela mu masongola saka bakijitu banyike ne kwibatundaika kusema baana. Onkao mambo, javula bangipuzhanga amba: “Nanchi kechi ukeba kwikala na kisemi kyobe nenyi? Ñanyi ukakulamanga inge wakota? Nanchi kechi ukomvwanga mukose nenyi?”
Bimye bimo naikalanga bingi na binyenge na mambo a bino byambo byo bañambilanga. Nangwa kya kuba kechi namweshanga kino pa bantu ne, bino kwa bunke, nalombanga na muchima yense kwi Yehoba. Natekeneshiwe pa kuyuka amba Yehoba kechi wamwene amba buzhike bwami bwandengejile kukajilwapo kintu ne. Pa kuba’mba ngikale jibiji na kizaku kya kutwajijila kumwingijila kwakubula kulabikwa, nalangulukile pe mwana wa mukazhi wa kwa Yefita ne pe Yesu, bano bonse babiji baikele kwakubula kutwela mu masongola kabiji batele muchima pa kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Yoano 4:34.
Bupe Kufuma kwi Yehoba
Amiwa ne ba Elizabeth twatwajijile kwikala balunda pa myaka nobe 50. Bafwile mu 2005, saka baji na myaka ya kusemwa 98. Byo kibashupilenga kutanga Baibolo mu myaka ya bukote na mambo a kubula kumwesha bulongo, balombangatu kwi Lesa kufuma panshi ya muchima kimye kyabaya pa juba pa juba. Bimye bimo nalangulukilenga amba babena kwisamba kinembelo na muntu umo mu kibamba, bino nataine kuba’mba babena kwamba kwi Yehoba. Yehoba wajinga muntu wa kine kwi abo, kabiji bamwenengatu nobe baji mu kyenyi kyanji. Nafunda kuba’mba jino jo jishinda jawama ja kutwajijila kwingijilamo Lesa, byonka byaubile mwana wa mukazhi wa kwa Yefita. Namusanchila bingi Yehoba pa kumpa nyenga wakikulumpe wakoma ku mupashi wa kumfunjisha ne kutundaika mu myaka ya bwanyike bwami kabiji ne mu byonse byo napichilengamo.—Musapwishi 4:9, 10.
Namwenamo bingi mapesho mu kwingijila Yehoba byonka byaubile mwana wa mukazhi wa kwa Yefita. Kutwajijila kwikala muzhike ne kulondela lujimuno lwa mu Baibolo kwandengela kwikala bwikalo bwawama, bwa lusekelo, saka natwajijila ‘kutesha muchima mu kwingijila Nkambo kwa kubula bya kuntabakanya.’—1 Kolinda 7:35.
[Kipikichala pa peja 22]
Batata saka babena kwamba jashi ja mvula bantu mu Bombay mu ma 1950
[Kipikichala pa peja 22]
Najinga na ba Elizabeth saka bakyangye kufwa
[Kipikichala pa peja 23]
Twabujilenga bantu pa jashi ja mvula bantu mu Bombay mu 1960
[Kipikichala pa peja 23]
Najinga na bakwetu bantuntuluzhi ba mabuku mu ofweshi