BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w12 10/15 pp. 7-11
  • Kuchinchika Bya Malwa Bya Mu Ano Moba

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kuchinchika Bya Malwa Bya Mu Ano Moba
  • Kyamba kya Usopa—2012
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • FUNJILAI KU BOBA BACHINCHIKILE
  • CHINUZHUKAINGA KUKAKILWA NA MAMBO A MAKATAZHO
  • BINTU BITULENGELA KUCHINCHIKA
  • INGIJISHAINGA BINTU BYAKONSHA KWIMULENGELA KUCHINCHIKA
  • “Chinchika . . . Kabiji Uye na Kwingila”
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2017
  • Butemwe Bulengela Muntu Kuchinchika
    Kyamba kya Usopa—2006
  • Nkwashai Nchinchike
    ‘Imbilainga Yehoba na Lusekelo’
  • Twajijilai Kwikala Balusekelo mu Bimye bya Makatazho
    Kyamba kya Usopa—2009
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2012
w12 10/15 pp. 7-11

Kuchinchika Bya Malwa Bya Mu Ano Moba

“Lesa ye kyetu kyakufyamamo, ye ngovu yetu, Ye nkwasho uji pepitu mu bimye bya malwa.”—SALA. 46:1.

MWAKONSHA KUKUMBULA NYI?

Twakonsha kuchinuzhuka byepi kukakilwa na mambo a bya malwa?

Ñanyi bishinka byo tuji nabyo byakonsha kwitulengela kuchinchika?

Ñanyi bintu byanengezha Yehoba bya kwitukwasha kuchinchika bya malwa?

1, 2. Ñanyi bya malwa byapitamo bantu bavula, pano bakalume ba Lesa bakeba kuba ka?

TUBENA kwikala mu bimye bya makatazho. Mu ntanda mubena kubiwa bya malwa byavula bingi. Bitentanshi, miyulo, mujilo, kutubika kwa mitumba, tunzhimbiji tukatampe, mvula wa kinkunkwila ne bipuupu bikatampe bibena kulengela bantu kuyanda bingi. Kununga pa bino, makatazho a mu bisemi ne bintu bishinkisha bulaka bipitamo bantu, bibena kulengela bantu kwakamwa ne kwikala na bulanda. Kabiji kya kine kuba’mba ‘bimye ne bintu bisolomokatu’ bitufikila bonse.—Sapwi. 9:11.

2 Bakalume ba Lesa bonse batwajijila kumwingijila na lusekelo kimye kyo bapita mu bino bintu byakatazha. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kwinengezhezha jimo kuba’mba tukachinchike makatazho akonsha kwiya kulutwe mpelo ya buno bwikalo byo ibena kufwenya pepi. Twakonsha kushinda byepi ano makatazho kwa kubula kulefulwa? Ñanyi kintu kiketukwasha kuchinchika bya malwa?

FUNJILAI KU BOBA BACHINCHIKILE

3. Byonka byo kyanembwa mu Loma 15:4, twakonsha kutana byepi lutekenesho inge ketupite mu bintu byakatazha?

3 Nangwa kya kuba bintu byakatazha bifikila bantu bavula kukila byo kyajinga kala, pano bino, makatazho kechi a katataka ne. Pano twayai tumone byo twakonsha kufunjilako ku bakalume ba Lesa bamo bajingako kala bachinchikile makatazho o bapichilengamo.—Loma 15:4.

4. Davida wachinchikile ñanyi bya malwa, kabiji ki ka kyamukwashishe?

4 Akilangulukai pe Davida. Wapichilenga mu makatazho apusana pusana, nabiji kukeba kumwipaya ku mfumu, kumulukuka ku balwanyi, kumwangata bakazhi, kumufutukamo ku bakwabo ne bijikilatu bikwabo. (1 Sam. 18:8, 9; 30:1-5; 2 Sam. 17:1-3; 24:15, 17; Sala. 38:4-8) Mashimikila a mu Baibolo aamba pa bwikalo bwa kwa Davida amweshatu patoka byo amanamine na mambo a ano makatazho. Nangwa byonkabyo, ano makatazho kechi aonawine bulunda bwanji na Lesa ne. Na mambo a lwitabilo lwanji lwakosa, waambile’mba: “Yehoba ye bulume bwa mweo wami; ye ñanyi ye nkobila moyo?”—Sala. 27:1; tangai Salamo 27:5, 10.

5. Ñanyi kintu kyakwashishe ba Abalahama ne Sala kuchinchika?

5 Ba Abalahama ne Sala baikele myaka yavula bingi mu matente mu ntanda ya bwenyi. Javula bwikalo kechi bwibapelelanga ne. Bapichilenga mu bintu nabiji bipowe bya nzala ne kukeba kwibepaya ku mikoka ibazhokolokele. Nangwa byonkabyo, batwajijile na kuchinchika. (Nte. 12:10; 14:14-16) Ki ka kibakwashishe kuchinchika? Mambo a Lesa etubula’mba Abalahama “watengejilenga muzhi uji na bitendekesho bya kine, sendwe mwine ne ntungi ye Lesa.” (Hebe. 11:8-10) Ba Abalahama ne Sala batele muchima ku bintu byajinga kulutwe, kechi baswishishe makatazho a mu ntanda kwibalengela kubula kwikala na lusekelo ne.

6. Twakonsha kwikala byepi bakishinka byonka byajinga Yoba?

6 Yoba wapichile mu makatazho abaya bingi. Akifwanyikizhai byo aumvwine kimye kyo amwene kuba’mba bintu byonse byamutamina. (Yoba 3:3, 11) Kyakijilepo kutama ke kya kuba’mba, kechi wayukile ene mambo bintu byatama o byamumwekejilenga ne. Nangwa byonkabyo, kechi walefwilwe ne. Watwajijile na bulumbuluke bwanji ne kwikala na lwitabilo mwi Lesa. (Tangai Yoba 2:3.) Ke wakumwenako wawama bingi.

7. Paulo wapichilenga mu ñanyi bintu kimye kyo aingijilenga Lesa, kabiji ñanyi kintu kyamulengejile kutwajijila na kuchinchika?

7 Kabiji akilangulukai pa byamwekejile mutumwa Paulo. Wapichilenga ‘mu bizumba bya mu muzhi, bya mungyetu ne bya pa kalunga ka mema.’ Waambile ne pa ‘nzala ne kilaka, mashika ne bwamba.’ Kabiji waambile ne pa byo aikele ‘bufuku ne mute pa kalunga ka mema,’ kampe na mambo a kuloba na maato. (2 Ko. 11:23-27) Nangwa byonkabyo, akimonai byo aubile kimye kyo asaka akafwe na mambo a kwingijila Lesa. Waambile’mba: “Kino kyamwekele kuba amba tubule kwiketekela atwe bene, poso amba tuketekele mwi Lesa usangula bafu. Aye witupokolwele ku kintu kyakonsheshe kwituletela lufu kabiji uketupokolola.” (2 Ko. 1:8-10) Kechi bantu bavula bapitapo kala mu bintu byavula byatama byonka byo kyajinga kwi Paulo ne. Pano bino, atweba bavula twakyumvwapo kala byonka byo aumvwinenga kabiji kuyuka byo achinchikile kwakonsha kwitutekenesha.

CHINUZHUKAINGA KUKAKILWA NA MAMBO A MAKATAZHO

8. Makatazho o tupitamo lelo jino akonsha kwitulengela kuba ka? Ambai kyakumwenako.

8 Mu ino ntanda mwavula bya malwa, makatazho ne bijikila, bavula bakakilwa bingi. Ne bena Kilishitu bamo nabo byo byo bomvwa. Lani,a waumvwanga bulongo kwingila mwingilo wa kimye kyonse na bamwata wanji mu kyalo kya Australia waambile’mba, kimye kyo bamubujile amba uji na kansa ku mabele, wakakilwe bingi kabiji wakokeletu zubulu. Waambile amba, “Muchi ye bampelenga wandengejile kukolwa bingi kabiji kechi naumvwinenga’mba ne muntu ne.” Kunungapo, wajinga na mwingilo mukwabo wa kulama bamwata wanji bo batumbwile mu longololo. Inge twaikala na lukatazho lwa uno mutundu, twakonsha kuba byepi?

9, 10. (a) Ñanyi bintu byo twafwainwa kubula kuswisha Satana kuba? (b) Twakonsha kuchinchika byepi bya malwa byatongolwa mu Byubilo 14:22?

9 Vulukainga kuba’mba Satana ukeba kukokesha lwitabilo lwetu na bya malwa. Pano bino, kechi twafwainwa kumuleka amba etupwishishe lusekelo ne. Byambo bya Mana 24:10 byaamba’mba: “Umvwe wapungila mu juba ja bya malwa, bulume bobe bwakepa.” Kulanguluka languluka pa bantu banembwa mu Baibolo bachinchikile mu bya malwa, nabiji boba bo twaambapo kala, kuketukwasha kwikala bakosa inge tupite mu bya malwa.

10 Kyawama bingi kuyuka’mba kechi twakonsha kufumyapo makatazho onse ne. Onkao mambo, twafwainwa kuketekela’mba akonsha kwitufikila. (2 Timo. 3:12) Byubilo 14:22 bitubula kuba’mba: “Pa kutwela mu bufumu bwa Lesa, twafwainwa kupita mu bya malwa byavula.” Mu kifulo kya kupopomenwa, mwafwainwa kumonanga makatazho kwikala bimye bya kumwesheshamo kuba’mba kukosa kwenu kwaimena pa kuketekela mu bulume bwa Lesa.

11. Twakonsha kuchinuzhuka byepi kulefulwa na mambo a makatazho a mu bwikalo?

11 Twafwainwa kuta muchima pa bintu byawama. Mambo a Lesa etubula’mba: “Muchima wa lusekelo ulengesha kilungi kusangalala; pakuba bulanda buji mu muchima bulengesha ne muchima kulajika.” (Mana 15:13) Badokotala batana kuba’mba aba bakolwa bakasuluka inge kebalanguluke amba basakukosa. Javula inge muntu wakolwa watoma muchi wa bubela, bino saka aketekela kuba’mba usakumukwasha, wakonsha kumvwako bulongo. Pano inge muntu wakolwa kealanguluke amba muchi ye abena kutoma ubena kumuletela lukatazho mu mubiji, kikola po po kibayilako ne kubayilako. Kino kibena kumwesha’mba inge twatwajijila kulanguluka pa bintu byo twakonsha kubula kupimpula, twakonsha kulefulwa. Onkao mambo, twafwainwa kusanchilanga Yehoba pa kwitupa bukwasho bwa kine. Nangwatu mu bimye bya malwa, Lesa uketutundaika kupichila mu Mambo anji, mu balongo ne banyenga, ne mupashi wanji wazhila. Abye byo bintu byo twafwainwa kulangulukangapo kabiji kuba bino kuketulengela kwikala na lusekelo. Mu kifulo kya kuta muchima pa makatazho a mu bwikalo, ibikaingako kuchinchika ne kuta muchima pa bintu byawama byo muji nabyo.—Mana 17:22.

12, 13. (a) Ki ka kikwasha bakalume ba Lesa kuchinchika bya malwa? Ambai kyakumwenako. (b) Mu bimye bya malwa, muntu wakonsha kumwesha byepi kintu kyo anemeka mu bwikalo bwanji?

12 Mu ano moba, mu byalo bimo mwaubiwa binkunka bikatampe bingi. Pano bino, kyawamako ke kya kuba’mba balongo bavula mu bino byalo bachinchika bingi. Kino kechi kibena kulumbulula’mba kibapelela kuchinchika ne. Ku ntendekelo ya mwaka wa 2010, kitentanshi kikatampe ne muyulo byaonawine mazubo ne bipe bya balongo bavula mu kyalo kya Chile, kabiji bavula makito apwile. Nangwa kya kuba bapichile mu ano makatazho, balongo bwatwajijile na kukosesha bulunda bwabo na Lesa. Samwela wajinga na nzubo yaonaikile, waambile’mba: “Nangwatu mu bino bimye byakatazha, amiwa ne mwina kwami twatwajijile na kupwila ne kusapwila. Naketekela kuba’mba kuba bino kwitukwashishe kubula kususubala.” Samwela ne mukazhanji ne bakwabotu bajinga mu ano malwa, batwajijile na kwingila mwingilo wa Yehoba kwa kubula kulefulwa.

13 Mu September 2009, bantu bavula bajinga mu muzhi wa Manila, mu Philippines, bayujilwemo na mambo a mvula mukatampe. Mwanamulume munonshi wajinga na bipe byavula byaonaikile, waambile amba: “Muyulo washile bantu na kuyanda, bayanji ne banonshi pamo.” Kino kituvululamo lufunjisho lwawama lwa kwa Yesu lwa kuba’mba: “Ibikilai nsabo mwiulu mwabula tunzumbulu ne ndalabwa byonauna, kabiji mubula kutwela bangivi.” (Mat. 6:20) Kuketekela mu bunonshi, abo bwakonsha kuzhimañatu mu kimye kicheche, javula mufuma kalulu kuvimba meso. Onkao mambo, kyawama bingi kuta muchima pa bulunda bwetu na Yehoba bukekala myaka nangwa pamwekepotu bintu bya mutundu ka.—Tangai Bahebelu 13:5, 6.

BINTU BITULENGELA KUCHINCHIKA

14. Ñanyi bishinka byo tuji nabyo byakonsha kwitulengela kuchinchika?

14 Yesu wayukile amba mu kimye kya kwikalapo kwanji kukekala makatazho avula, pano bino, waambile amba: “Kechi mwafwainwa kwakamwa ne.” (Luka 21:9) Tuji na bishinka byavula byakonsha kwitulengela kuchinchika mambo Mfumu wetu Yesu Kilishitu ne Yehoba Mulenga wa bintu byonse babena kwitukwasha. Paulo watundaikile Timoti kupichila mu kwamba’mba: “Mupashi wazhila Lesa ye etupa kechi witulengela kwikala na moyo ne, bino witulengela kwikala na bulume, butemwe ne kulanguluka bulongo.”—2 Timo. 1:7.

15. Bakalume ba Lesa bamo baambile mbaka pa mambo a kumuketekela? Lumbululai byo twakonsha kuchinchika byonka byo bajinga.

15 Akimonai byaambile bakalume ba Lesa bamo bajingako kala. Davida waambile amba: “Yehoba bo bulume bwami, jo jikebo jami; Muchima wami wajikumuketekela ne kunkwasha wankwasha: Onkao mambo muchima wami wasangalala bingi.” (Sala. 28:7) Paulo waambile pa mambo a luketekelo lo ajinga nalo amba: “Mu bino bintu byonse tubena kushinda kupichila mwi aye witutemwa.” (Loma 8:37) Kabiji ne Yesu naye byo ajinga mu kizumba, wamwesheshe banteleki banji amba wajinga na bulunda bwakosa na Lesa byo aambile amba: “Amiwa kechi nji bunke ne, mambo Batata baji ne amiwa.” (Yoa. 16:32) Bino byambo bimwesha ka? Bimweshatu patoka kuba’mba bano bantu baketekejile mwi Yehoba. Ne atweba inge twaketekela mwi Lesa, uketupa bulume bwa kuchinchika bya malwa bya mu ano moba.—Tangai Salamo 46:1-3.

INGIJISHAINGA BINTU BYAKONSHA KWIMULENGELA KUCHINCHIKA

16. Mambo ka o kyanemena kufunda Mambo a Lesa?

16 Kuchinchika kechi kulumbulula kwiketekela obewa mwine ne. Pakuba tuchinchika inge twayuka Lesa ne kumuketekela. Twakonsha kuba bino kupichila mu kufunda Mambo anji, Baibolo. Nyenga umo uji na binyenge walumbulula bintu bimukwasha kuchinchika amba, “Kimye kyonse ntanga binembelo bintekenesha.” Nanchi tubena kulondela lunengezho lwa kwikala na kupopwela kwa kisemi kimye kyonse nyi? Kuba bino kuketukwasha kwikala na muchima wajingapo na nyimbi wa masalamo waambile amba: “Kine, buku wenu wa mizhilo byo namutemwisha! I ye ye ndanguluka juba jonse.”—Sala. 119:97.

17. (a) Ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kutwajijila kuchinchika? (b) Nga mashimikila a bwikalo anembwa mu mabuku etu emukwasha byepi?

17 Kya bubiji, tuji na mabuku alumbulula Baibolo muji byambo bikosesha luketekelo lwetu mwi Yehoba. Balongo bavula batana kuba’mba mashimikila a bwikalo atanwa mu magazini, akwashañana bingi. Nyenga umo wikala mu kibunji kya Asia uji na kikola kya ku bongo kilengela muntu kwinyengaika, kupatauka nangwa kuba bukaji, waumvwine bingi bulongo byo atangile jishimikila jaambilenga pa mulongo wajinga kala mishonale wachinchikile kimye kyo ajinga na kino kikola. Uno nyenga wanembele amba, “Kyankwashishe kuyuka lukatazho lwami byo lwajinga ne kundengela kwikala na luketekelo lwa kuba’mba nkakosa.”

18. Mambo ka o twafwainwa kwingijishanga lunengezho lwa lulombelo?

18 Kintu kya busatu ke lulombelo. Lulombelo lwakonsha kwitukwasha mu bintu byapusana pusana. Mutumwa Paulo waambile pa buneme bwa luno lunengezho amba: “Kange mubambishenga michima yenu na mambo a kintu nangwa kimo ne, bino mu bintu byonse saka mulomba ne milombelo ya misashijilo pamo na kusanta saka musolola kwi Lesa bintu byo mukeba; kabiji mutende wa Lesa wakila milanguluko ya bantu ukalama michima ne milanguluko yenu kupichila mwi Kilishitu Yesu.” (Fili. 4:6, 7) Nanchi twingijisha luno lunengezho kuba’mba lwitukwashe kwikala na bulume bwa kuchinchika bya malwa nyi? Mulongo wa ku Britain wa jizhina ja Alex wajinga na kikola kya binyenge, waambile amba: “Kwisamba ne Yehoba mu lulombelo ne kuteleka kwi aye kupichila mu kutanga Mambo anji kwankwasha bingi mu bwikalo bwami.”

19. Twafwainwa kumonanga byepi kupwila kwa bwina Kilishitu?

19 Kintu kya buna kyakonsha kwitukwasha ke kupwila. Nyimbi wa masalamo wanembele amba: “Mweo wami wasakisha mu bipango bya Yehoba, kine wazumba na kwibisaka.” (Sala. 84:2) Abya ne atweba byo byo tumvwa nyi? Lani, ye twaambapo kala, walumbulwile byo amonanga kupwila kwa bwina Kilishitu amba: “Kutanwa ku kupwila ke kintu kyanema bingi. Nayukile kuba’mba nafwainwa kutanwako pa kuba’mba Yehoba ankwashe.”

20. Kwingila mwingilo wa kusapwila kwitukwasha byepi?

20 Kintu kya butanu kyakonsha kwitukwasha ke kubambakana mu mwingilo wa kusapwila Bufumu. (1 Timo. 4:16) Nyenga wikala mu kyalo kya Australia wapichilenga mu makatazho avula waambile amba: “Kechi nakebanga kuya na kusapwila ne, pano bino mukulumpe mu kipwilo wañambijile amba ñingile nanji mu mwingilo wa kusapwila. Naswile kuya nanji. Kabiji kyamweka kimye kyonse kyo nayanga mu mwingilo Yehoba wankwashanga kabiji naikalanga bingi na lusekelo.” (Mana 16:20) Bavula batana kuba’mba kupichila mu kukwasha bakwabo kwikala na lwitabilo mwi Yehoba, ne abo bakosesha lwitabilo lwabo. Kupichila mu kuba bino, baleka kulanguluka pa makatazho abo ne kuta muchima pa bintu byanema.—Fili. 1:10, 11.

21. Twakonsha kuketekela ka inge twaikala na makatazho?

21 Yehoba wanengezha bintu byavula byakonsha kwitukwasha kuchinchika mu bya malwa bya ano moba. Kupichila mu kwingijisha bino bintu ne kulanguluka langulukapo ne kulondela byakumwenako byawama bya bakalume ba Lesa bachinchikile, ne atweba twafwainwa kuketekela kuba’mba twakonsha kuchinchika. Nangwa kya kuba twakonsha kupita mu makatazho avula mpelo ya buno bwikalo byo ibena kufwenya pepi, twakonsha kumvwa byonka byaumvwine Paulo waambile amba: “Betunyakwila panshi, bino kechi twaonaika ne. . . . Kechi tubwela munyuma ne.” (2 Ko. 4:9, 16) Kya kine, na bukwasho bwa Yehoba, twakonsha kuchinchika bya malwa bya mu ano moba.—Tangai 2 Kolinda 4:17, 18.

[Tubyambo twa mushi]

a Mazhina amo apimpulwa.

[Kipikichala pa peja 10]

Inge kemupite mu bya malwa, ingijishainga bintu byanengezha Yehoba

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu