BINTU BILENGELA KISEMI KWIKALA KYA LUSEKELO

Bya Kwikala Bulongo mu Masongola a Bubiji

HERMAN:a “Mwinakwami mutanshi wafwile na kikola kya kabe panyuma ya kwikala nanji mu masongola pa myaka 34. Byo nasongwele jikwabo, mwinakwami aye Linda wamonanga amba namwesakanyanga ku mwinakwami mutanshi ye nasongwele. Ne kyakijilemo kutama, balunda nami bakala javula baambanga pa byubilo byawama byajinga na mwinakwami mutanshi kabiji kino kyalengelanga Linda kuzhingila bingi.”

LINDA: “Panyuma ya masongola etu ne Herman, nalangulukanga kuba’mba ba mwatawami kechi bakampanga mushingi byonka byo bapanga mushingi ku mukazhi wa kala ne. Bamutemenwe bingi. Kimo kimye ndanguluka kuba’mba kana nkebatemwa byonka byo ebatemenwe mwina kwabo wa kala nyi?”

Herman ne Linda betemwa bingi. Linda aye wakaine bamwatawanji batanshi, luno wita ba Herman kuba’mba wami wapa muchima. Byonka byo mwayuka, masongola a bubiji mwakonsha kwikala bingi makatazho kukila masongola atanshi.b

Umvwe kya kuba’mba mwasongola nangwa kusongolwa jibiji, mubena kwiumvwa byepi? Mwanamukazhi wa jizhina ja Tamara wasongwelwe jibiji panyuma ya kupitapo myaka isatu ya kwikana na mwatawanji waambile’mba: “Umvwe wasongolwa nangwa kusongola mu masongola atanshi, kwikala kulanguluka kuba’mba ano masongola kechi akapwa ne. Bino mu masongola a bubiji kechi kwikala kuketekela bino ne, na mambo a kuba’mba masongola atanshi apwile.”

Nangwa byonkabyo, bantu bavula baji mu masongola a bubiji betemwa ne kwikala na lusekelo lubula kupwa. Kabiji masongola abo kechi apwa ne, ne anweba byobyo afwainwa kwikala. Mu ñanyi jishinda? Monai bintu bisatu byo bapitamo kabiji ne mafunde a mu Baibolo byo akonsha kwibakwasha.c

LUKATAZHO 1: KUBULA KUMWESHA KUBA’MBA MASONGOLA ENU ATANSHI AWAMINE KUKILA AKATATAKA.

Ellen wikala mu kyalo kya South Africa waambile’mba: “Kinkatazha kulubako ku byajinga masongola ami atanshi, kikatakata umvwe twaya ku mpunzha ko twayanga na bena kwami bakala na kukokoloka. Kimye kimo natemwa kwesakanya bamwatawami na byajinga bamwatawami bakala.” Mu jishinda jikwabo, umvwe kya kuba’mba benakwenu basongwelepo kala, wakonsha kuzhingila umvwe kya kuba batemwa kwamba pa masongola abo a kala.

BYO MWAKONSHA KUBA: Yuka kuba’mba kyakatazha anweba nangwa benakwenu kulubako ku benakwabo bakala kikatakata inge baikele nabo myaka yavula. Bantu bamo bamba’mba balubamo ne kwita benakwabo bakatataka jizhina ja benakwabo bakala. Mwakonsha kuba byepi na luno lukatazho? Baibolo waamba’mba “saka mwiubila lusa.”—1 Petelo 3:8.

Kechi mwafwainwa kumvwanga mukao umvwe benakwenu ke bete jizhina jajinga ja bena kwabo bakala ne. Umvwe benakwenu ke bambe pa byo baikalanga na benakwabo bakala, telekeshai ne kumwesha lusa. Kabiji kechi mufikenetu kulanguluka’mba babena kwimwesakanya ku byajinga benakwabo bakala ne. Ba Ian baikala myaka 10 na benakwabo bakatataka baambile’mba: “Bakazhi bami ba Kaitlyn kechi bampangamo mambo umvwe ke ñambe pa benakwami bafwile ne. Mu kifulo kya kuzhingila, wakebanga kuyuka kyalengejile amiwa kwikala na bino byubilo.” Kabiji mwakonsha kumona kuba’mba ino misambo yakonsha kwimulengela kukosesha bulunda na benakwenu bakatataka.

Tai muchima pa byubilo byawama biji na benakwenu bakatataka. Kya kine, benakwenu bakatataka bakonsha kupusanako mu byubilo na benakwenu bakala. Bino benakwenu bakatataka nabo baji na mo bawamina. Onkao mambo, koseshai bulunda na benakwenu bo muji nabo, “kechi mu bintu bya bakwabo ne” bino ke kuta muchima pa bintu byawama byo mwatemwa mu benakwenu. (Ngalatiya 6:4) Mwanamulume wa jizhina ja Edmond wasongola jibiji waambile’mba: “Umvwe kyakuba muji na balunda babiji kechi bakonsha kwesakana byubilo ne, byobyo kiji ne masongola. Mwina kwenu wa kala kechi wakonsha kwesakana na mwina kwenu wakatataka ne.”

Pano mwafwainwa kuba byepi pa kuba’mba mubulenga kukozha benakwenu ku muchima kupichila mu kuvuluka byajinga masongola enu atanshi? Jared waambile’mba: “Twaumvwañananga bingi na mwina kwami mutanshi. Onkao mambo, kechi wafwainwa kukumyanga umvwe ke ñambe pa bintu byawama byo twaubanga na mwina kwami mutanshi ne. Pano bino, wafwainwa kuyuka kuba’mba na kutemwa bingi.”

ESEKAI BINO: Shikishai benakwenu umvwe bomvwa kutama inge ke mwambe pa byajinga benakwenu bakala. Yukai kimye kyabula kuwama kwamba pa byajinga bena kwenu batanshi.

LUKATAZHO 2: KUPWANAÑANA NA BALUNDA BAKALA BABULA KUPILWA BENA KWENU BAKATATAKA.

Javier wakaine mwinakwanji ne kusongola jikwabo panyuma ya kupitapo myaka 6 waambile’mba: “Byo papichile kimye panyuma ya masongola etu, mwinakwami walangulukanga kuba’mba balunda nami bamupesa pesanga kukeba kuyuka byo aji.” Mwanamulume wa jizhina ja Leo wapichile mu lukatazho lwapusanako, washimikizha kuba’mba: “Bantu bamo babuulanga mwinakwami saka njipo byo batemenwe ne kuvuluka byajinga mwatawanji wakala.”

BYO MWAKONSHA KUBA: Yukai biumvwa mukwenu. Ba Ian baambiwapo kala baamba’mba: “Javula balunda bakala kibakatazha kupwanañana na muntu wakatataka wa mu masongola ye babula kupijilwa nanji.” Onkao mambo, ‘Ikalai bakoka muchima ne kumwesha bukimote bonse ku bantu bonse.’ (Titusa 3:2) Yukai kuba’mba papita kimye pa kuba’mba balunda nenu ne ba mu kisemi bapijilwe na mwinakwenu wakatataka. Byo kiji kuba’mba mwasongola muntu mukwabo, ne bulunda nabo bwafwainwa kupimpulwa. Ba Javier bo twaambapo kala baambile’mba: “Byo papichile kimye, aye ne mwinakwanji betemenwe jibiji na balunda bakala. Kabiji banungilepo ne kuba’mba, twalengele balunda bakatataka na mwinakwami kabiji kino kitukwashishe kupwisha lukatazho.”

Yukai biumvwa benakwenu umvwe kya kuba mwataya kimye kyabaya na balunda nenu bakala. Kyakumwenako, umvwe kya kuba’mba mwatendeka kwamba pa masongola atanshi, jimukai ne kuyuka bya kwamba pa kuba’mba mwinakwenu wakatataka abulenga kumona amba mwamulengulula. Baibolo waamba’mba umvwe muntu ke ambe “byambo bya kupulumukatu,” ko kuba’mba bino byambo “byasañana nobe mpoko. Pakuba byambo bya muntu wa maana bibukañana.”—Byambo bya Mana 12:18.

ESEKAI BINO: Yukilai jimo bintu byakonsha kulengela mwinakwenu kumvwa kutama. Isambilai jimo byo mwakonsha kukumbula mepuzho ne bintu byo babena kwamba pa mwinakwenu wa mu masongola atanshi.

LUKATAZHO 3: KYAKONSHA KWIMUKATAZHA KUKETEKELA MWINAKWENU WAKATATAKA UMVWE MWINAKWENU MUTANSHI KECHI WAJINGA WA KISHINKA NE.

Ba Andrew bo banyemene ku bakazhi babo batanshi, baambile’mba: “Nachinanga kuba’mba mwinakwami ukanyema byonka byaubile mukwabo.” Palutwe kacheche, wasongwele Riley. Wanungilepo kuba’mba: “Kana nkekala wawama byonka byajinga mwatawanji Riley mutanshi. Kabiji naakamwanga kuba’mba ukansha na mambo a kuba’mba kechi najinga muntu wawama ne.”

BYO MWAKONSHA KUBA: Isambainga na benakwenu biji ku muchima. Baibolo wamba’mba: “Pa kubula kije, abya byo balangulukila jimo byaluka ke byatu.” (Byambo bya Mana 15:22) Kwisambila pamo kwalengejile Andrew ne Riley kwiketekela. Ba Andrew baambile’mba “Nabujile Riley kuba’mba kechi nkafuukulapo kwikana nobe jo jishinda ja kupwishishamo makatazho ne. Kabiji Riley naye waambile kintutu kimo. Kino kyandengela kumuketekela bingi.”

Umvwe kya kuba’mba mwinakwenu ye muji nanji luno naye bamunyemene ku mwina kwanji mutanshi, ubai biji byonse byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba be muketekele ku bena kwenu. Kyakumwenako, Michel ne Sabine bajinga mu masongola atanshi apwile baumvwañene kwibulanga umvwe kya kuba besambanga na benakwabo batanshi. Sabine waambile kuba’mba: “Kino kitulengejile kwikala bakasuluka ne kwizhikijila.”—Efisesa 4:25.

ESEKAI BINO: Kange mukizhengamo kwisamba na muntu wabula mwinakwenu, pa foni nangwa pa intaneti ne.

Bantu bavula basongola jibiji bekala bingi bulongo, ne anweba mwakonsha kwikala bulongo. Byo kiji kuba’mba mwajingapo kala mu masongola, mwiyuka bulongo byo muji. Ba Andrew baambiwapo kala baamba’mba: “Twikala bingi bulongo na mwinakwami Riley. Pa myaka 13 yapitapo kufuma kimye kyo twisongwele, bulunda bwetu bwakosa bingi kabiji kechi tukeba bukapwe ne.”

[Tubyambo twa mushi]

ISHIKISHAI ANWEBA BENE . . .

▪ Ñanyi byubilo byo natemwa mu mwinakwami?

▪ Umvwe twatendeka kwisamba pa byajinga masongola atanshi, nakonsha kuba byepi pa kuba’mba mbule kumwesha nobe nalengulula mwinakwami ye nji nanji?

[Kipikichala pa peja 10]

Ambainga pa bintu byakatataka byakonsha kulengela masongola enu kukosa