Ñanyi Bintu byo Tufunjilako ku Buku wa Lumwekesho mu ano Moba?

1-2. Ñanyi kishinka kitanshi kyafwainwa kwitulengela kukeba kufunda biji mu buku wa Lumwekesho?

NANCHI bakimumweshapo bipikichala ku mukwenu nyi? Kimye kyo mubena kutala pa bipikichala, mwamona bilungi bya bantu bo mwabula kuyuka. Pano bino byo mwafika pa kipikichala kimo, mwatulumana ne kwikitajisha bulongo. Mambo ka a kutajisha kino kipikichala? Mambo ne anweba muji pa kino kipikichala. Kimye kyo mubena kutalatala pa kino kipikichala, mubena kulanguluka pa kimye kyo bekikopele ne mpunzha ko bekikopejile. Kabiji mubena kweseka kuvuluka inge paji bo mwayuka pa kikye kipikichala. Kino kipikichala kyanema bingi kwi anweba.

² Buku wa Lumwekesho naye uji nobe kino kipikichala. Mambo ka? Ke na mambo a bishinka bibiji. Kitanshi, uno buku wa mu Baibolo bamunembejile atweba. Pa kyepelo kitanshi tutangapo amba: “Lumwekesho lwa Yesu Kilishitu lo bamupele kwi Lesa amba akamweshe bakalume banji bintu bikamweka palutwe kacheche.” (Lum. 1:1) Onkao mambo, bintu byanembwa mu uno buku kechi byanembejilwe bantu bonse ne. Pa kuba bebinembejile atweba bakalume ba Lesa. Byo tuji bantu ba Lesa, twafwainwa kufunda pa buno bungauzhi bwanema buji mu uno buku. Onkao mambo, umvwe tubena kutanga buku wa Lumwekesho, ko kuba’mba tubena kufunda pa bintu byo tubena kwimwena na meso.

3-4. Kwesakana na byanembwa mu buku wa Lumwekesho, buno bungauzhi bukafika ñanyi kimye, kabiji kino kyafwainwa kwitulengela kuba ñanyi bintu?

³ Kishinka kya bubiji kyafwainwa kwitulengela kukeba kufunda bungauzhi buji mu buku wa Lumwekesho ke kukeba kuyuka kimye kikafika buno bungauzhi. Mutumwa Yoano waamba pa kino kimye kikafika buno bungauzhi amba: “Na mambo a mupashi wazhila naishile mu juba ja Nkambo.” (Lum. 1:10) Yoano byo anembelenga bino byambo nobe mu 96 C.E., “juba ja Nkambo” jakijinga kwalepa kufika. (Mat. 25:14, 19; Luka 19:12) Pano bino, kwesakana na bungauzhi bwa mu Baibolo, jino juba ja nkambo jatendekele mu 1914 Yesu byo bamwikajikile pa Bufumu mwiulu. Kutatula yewa mwaka kuya ne kulutwe, bungauzhi buji mu buku wa Lumwekesho bwaamba pa bintu bikamwekela bantu ba Lesa bwatendekele kufika. Luno tubena kwikala mu “juba ja Nkambo”!

⁴ Na mambo a kuba’mba tubena kwikala mu ano moba anema, twafwainwa kutako muchima ku lujimuno luji pa Lumwekesho 1:3 lwa kuba’mba: “Ye wa lusekelo awa utanga na jiwi ja peulu ne kumvwa byambo bya buno bungauzhi ne kulondela bintu byanembwamo, mambo kimye kyatongolwa kyafwenya kala pepi.” Kinetu twafwainwa kutanga “na jiwi ja peulu” ne “kumvwa byambo bya buno bungauzhi” ne “kulondela bintu byanembwamo.” Pano ñanyi bintu byanembwamo byo twafwainwa kukookela?

MWAFWAINWA KUBA BINTU BYAKONSHA KULENGELA MPOPWELO YENU KWITABILWA KWI YEHOBA

5. Buku wa Lumwekesho umwesha byepi kuba’mba kyanema kuba bintu byafwainwa kulengela mpopwelo yetu kwitabilwa kwi Yehoba?

⁵ Kitango kitanshi kya Lumwekesho kimwesha kuba’mba Yesu wayuka bibena kumweka mu bipwilo bya bantu banji. (Lum. 1:12-16, 20; 2:1) Byambo byo atumijile bipwilo bitanu na bibiji bya mu Asia Maina bimwesha kuba’mba Yesu wayuka bimweka mu bipwilo. Yesu wajimwine bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi kuba’mba bafwainwa kubanga bintu byakonsha kulengela mpopwelo yabo kwitabilwa kwi Yehoba. Bino byambo byo aambijile bena Kilishitu bingila ne ku bantu ba Lesa mu ano moba. Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako? Yesu Kilishitu, Ntangi wetu, wayuka biji bulunda bwetu ne Yehoba. Witutangijila ne kwituzhikijila kabiji umona byonse. Wayuka byo twafwainwa kuba pa kuba’mba Yehoba atwajijile kwitupesha. Ñanyi lujimuno lo ajimwine bena Kilishitu batanshi lo twafwainwa kulondela ne atweba lelo jino?

6. (a) Kwesakana na Lumwekesho 2:3, 4, ñanyi lukatazho lwaambilepo Yesu lwajinga mu kipwilo kya bena Efisesa? (b) Ñanyi bintu byo tufunjilako ku kipwilo kyajinga mu Efisesa?

⁶ Tangai Lumwekesho 2:3, 4. Kechi twafwainwa kuleka kutemwa Yehoba byonka byo twamutemenwe patanshi ne. Byaambile Yesu ku kipwilo kya bena Efisesa bimwesha’mba bachinchikile kabiji batwajijile kwingijila Yehoba nangwa kya kuba bapichilenga mu makatazho avula. Nangwa byonkabyo, balekele butemwe bo bajinga nabo patanshi. Bafwainwe kwikala na butemwe bo bajinga nabo patanshi. Inge babula kwikala na buno butemwe, mpopwelo yabo inge kechi yaitabijilwe kwi Lesa ne. Nangwatu lelo jino, twafwainwa kutwajijila kuchinchika ne kubula kuleka butemwe bo twajinga nabo patanshi. Pafwainwa kwikala kintu kimo kyafwainwa kwitulengela kuchinchika. Lesa wetu wata muchima ku bintu byo tuba ne ene mambo o twibyubila. Yehoba ukeba atweba kumupopwela na mambo a kuba’mba twamutemwa kabiji tukeba kumwingijila na muchima yense. Kino kyo kintu kyanema kwi aye.—Maana. 16:2; Mako 12:29, 30.

7. (a) Kwesakana na byaamba Lumwekesho 3:1-3, ñanyi lukatazho lwajinga na bantu bajinga mu kipwilo kya mu Saladisa lwamwene Yesu? (b) Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba?

⁷ Tangai Lumwekesho 3:1-3. Twafwainwa kutwajijila kulaba ne kukenkenta. Bantu bajinga mu kipwilo kya Saladisa bajinga na lukatazho lukwabo. Balekele kwingijila Lesa byonka byo bamwingijilanga kala. Onkao mambo, Yesu wibambijile’mba mwikale babena “kulaba ne kukenkenta.” Ñanyi kintu kyo twafwainwa kufunjilako ku luno lujimuno? Kishinka ke kya kuba’mba Yehoba kechi ukalubako mingilo yetu ne. (Hebe. 6:10) Nangwa byonkabyo, kechi twafwainwa kuleka kwingijila Yehoba na mambo a kuba’mba twamwingijila pa myaka yavula ne. Twafwainwa kutwajijila kwingila na mukoyo “mu mwingilo wa Nkambo” nangwa kya kuba tubena kukankalwa kwingila byonka byo twaingilanga kala. Kuba bino kuketulengela kwikala balaba ne kukenkenta kufika ne ku mpelo.—1 Ko. 15:58; Mat. 24:13; Mako 13:33.

8. Ñanyi bintu byo tufunjilako ku byambo Yesu byo aambijile balongo bajinga mu Laodikea byo tutanga pa Lumwekesho 3:15-17?

⁸ Tangai Lumwekesho 3:15-17. Twafwainwa kwikala na mukoyo ne kupopwela Yehoba na muchima yense. Byambo Yesu byo aambijile kipwilo kyajinga mu Laodikea lwaamba pa lukatazho lwapusene na lwajinga mu bipwilo bikwabo. Mpopwelo yabo yaubile “kyambazhi.” Yesu wibambijile’mba muji mu “malwa” kabiji mubena kulenga lusa na mambo a kubula kwingijila Yehoba na mukoyo. Bafwainwe kwikala na mukoyo wa kwingijila Yehoba ne kumupopwela. (Lum. 3:19) Ñanyi bintu byo twafwainwa kufunjilako ku bena Laodikea? Umvwe twabula kwikala na mukoyo wa kwingijila Yehoba, twafwainwa kulangulukanga pa bintu byawama bitubila Yehoba ne jibumba janji. (Lum. 3:18) Kechi twafwainwa kuleka kupopwela Yehoba ne kumwingijila na mambotu a kukeba kwikala bulongo mu ino ntanda ne.

9. Kwesakana na byambo Yesu byo aambijile bena Kilishitu ba mu Pelegamuma ne mu Tiyatila, ñanyi bintu byo twafwainwa kuchinuzhuka?

⁹ Twafwainwa kukaana mafunjisho a bantu basenduka mu lwitabilo. Yesu wanenene balongo bamo bajinga mu Pelegamuma na mambo a kuleta mabano mu kipwilo. (Lum. 2:14-16) Yesu watakaikile balongo bajinga mu Tiyatila na mambo a kuchinuzhuka “bintu byazhika bya kwa Satana” kabiji wibatundaikile ‘kukwachisha’ bukine. (Lum. 2:24-26) Bena Kilishitu balondejilenga mafunjisho a bubela bafwainwe kulapila. Pano nga atweba twafwainwa kuba byepi lelo jino? Twafwainwa kukana mafunjisho onse apusana na milanguluko ya Yehoba. Kimye kimo basenduka mu bukine bakonsha kumweka “nobe baji na munema wa kunemeka Lesa,” pano bino “bakana bulume bwa uno munema.” (2 Timo. 3:5) Kufunda Mambo a Lesa kuketukwasha kuyuka ne kuchinuzhuka mafunjisho abo a bubela.—2 Timo. 3:14-17; Yuda 3, 4.

10. Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako ku byambo Yesu byo aambijile bipwilo byajinga mu Pelegamuma ne mu Tiyatila?

¹⁰ Kechi twafwainwa kubanga bulalelale nangwa kuswisha bakwetu kuba bulalelale ne. Mu kipwilo kya Pelegamuma ne kipwilo kya Tiyatila mwajinga lukatazho lukwabo. Yesu wajimwineko bamo mu bino bipwilo baubilenga bulalelale nangwa baswishishenga bakwabo kuba bulalelale. (Lum. 2:14, 20) Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako? Nangwa kya kuba twaingijila Yehoba myaka yavula kabiji twingila mingilo yavula mu kipwilo, inge ke tube bulalelale twakonsha kufichisha Yehoba ku muchima. (1 Sam. 15:22; 1 Pe. 2:16) Yehoba ukeba atweba kutwajijila kulondela mizhilo yanji yaamba pa kuchinuzhuka bulalelale.—Efi. 6:11-13.

11. Ñanyi bintu byo twafunda? (Monai ne kakitenguluzha ka kuba’mba “Bintu byo Twafwainwa Kufunjilako mu ano Moba.”)

¹¹ Ñanyi bintu byo twafunda? Twafunda kuba’mba mpopwelo yetu yafwainwa kwitabilwa kwi Yehoba. Inge tubena kuba bintu byatama byakonsha kulengela mpopwelo yetu kubula kwitabilwa kwi Yehoba, twafwainwa kwibileka ponkapotu. (Lum. 2:5, 16; 3:3, 16) Kabiji Yesu waambilepo kintu kikwabo kyo twafwainwa kuba mu byambo byo anembejile bipwilo. Ñanyi kintu kyo aambile?

INENGEZHAI KUCHINCHIKA LUMANAMO

12. Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako ku byambo Yesu byo aambijile balongo bajinga mu Simulina ne mu Filadelifya? (Lumwekesho 2:10)

¹² Pano twayai twisambe pa byambo Yesu byo anembejile bipwilo byajinga mu Simulina ne mu Filadelifya. Wabuujile bena Kilishitu kuba’mba kechi bafwainwa kuchiina kumanyikwa ne, mambo Yehoba ukebapesha inge batwajijila kwikala bakishinka. (Tangai Lumwekesho 2:10; 3:10) Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako mu ano moba? Tubena kufunjilako kuba’mba twafwainwa kuketekela kwitumanyika kabiji twafwainwa kwinengezha kuchinchika. (Mat. 24:9, 13; 2 Ko. 12:10) Mambo ka bino byambo byaambile Yesu o byanemena?

13-14. Ñanyi bintu byo baambapo mu buku wa Lumwekesho kitango 12 bibena kumwekela bantu ba Lesa lelo jino?

¹³ Buku wa Lumwekesho waamba’mba bantu ba Lesa bakebamanyikanga mu ano moba, ko kuba’mba mu “juba ja Nkambo.” Kitango 12 mu buku wa Lumwekesho kyaamba’mba mwiulu mwabukile nkondo aku Bufumu bwa Lesa butendekatu kulama. Mikela aye Yesu Kilishitu ne nzhita yanji balwile na Satana ne bandemona banji. (Lum. 12:7, 8) Bano balwanyi ba Lesa bebashinjile ne kwibataya pano pa ntanda kabiji baleta malwa akabotoka pano pa ntanda. (Lum. 12:9, 12) Ñanyi bintu bibena kumwekela bantu ba Lesa na mambo a kino?

¹⁴ Buku wa Lumwekesho witubuula Satana byo abena kuba ku bantu ba Lesa. Na mambo a kuba’mba kechi uji na bulume bwa kubwela mwiulu ne, wazhingijila bashingwa baji pano pa ntanda. Bano bemenako Bufumu bwa Lesa kabiji “baji na mwingilo wa kushimuna bukamonyi pe Yesu.” (Lum. 12:17; 2 Ko. 5:20; Efi. 6:19, 20) Buno bungauzhi bwafikile byepi?

15. Nga “bakamonyi babiji” bo baambapo mu buku wa Lumwekesho kitango 11 bemenako bañanyi, kabiji ñanyi bintu bibamwekejile?

¹⁵ Satana waingijishe balwanyi ba Lesa kulukuka balongo bashingwa batangijilenga mwingilo wa Bufumu wa kusapwila. Bano banabalume bemenako “bakamonyi babiji” bebepayile.b (Lum. 11:3, 7-11) Mu 1918, balongo bonse batangijilenga bebapelemo mambo a bubela ne kwibakasa myaka yavula bingi. Kino kyajingatu nobe mwingilo wa bano bashingwa ‘bamwipaya.’

16. Ñanyi kintu kyakukumya kyamwekele mu mwaka wa 1919, kabiji ñanyi kintu Satana kyo atwajijila kuba?

¹⁶ Kabiji bungauzhi buji mu buku wa Lumwekesho kitango 7 bwaambile’mba “bakamonyi babiji” bakekala na bumi jibiji pa kupitapo bañondo bacheche. Buno bungauzhi bwafikile mu mwaka walondejilepo saka bebakasa kala. Ku ntatwilo ya mwaka wa 1919, balongo bashingwa bebafuminye mu kaleya kabiji mambo a bubela o bebapelemo apwile. Ponkapotu bano balongo batendekele kwingila jikwabo mwingilo wabo Bufumu. Nangwa byonkabyo, Satana kechi walekele kumanyika bantu ba Lesa ne. Kufumatu kyokya kimye, Satana waleta “mukola” pa bantu ba Lesa. Uno mukola wimenako lumanamo. (Lum. 12:15) Onkao mambo, atweba bonse twafwainwa kutwajijila “kuchinchika ne kwikala na lwitabilo.”—Lum. 13:10.

INGILAINGA PAPELELA BULUME BWENU MWINGILO WITUPA YEHOBA

17. Ñanyi bukwasho butambula bantu ba Lesa nangwa kya kuba Satana bo bantu bo akebesha kuluka?

¹⁷ Kitango 12 kya buku wa Lumwekesho kyamwesha’mba bantu ba Lesa bakatambwila bukwasho ku bantu bo babena kubula ne kuketekela. Kabiji kino kitango kyaamba’mba “ntanda” ikamina “mukola” wa lumanamo. (Lum. 12:16) Kino kyo kibena kumweka. Bimye bimo bamitonyi baji mu ino ntanda ya kwa Satana bemenako bantu ba Lesa. Javula bakalume ba Yehoba babinga mambo mu makochi kabiji kino kibalengela kwikala na bwanabwabene. Pano bengijisha byepi buno bwanabwabene? Bengijisha kino kimye kwingijilamo mwingilo wibapa Yehoba. (1 Ko. 16:9) Ñanyi mwingilo ye bengila?

18. Ñanyi mwingilo mukatampe ye tuji nanji mu ano moba apelako?

¹⁸ Yesu waambijile jimo kuba’mba bantu banji bakasapwila ano mambo awama a Bufumu bwa Lesa pano pa ntanda ponse mpelo saka ikyangye kufika. (Mat. 24:14) Pa kwingila uno mwingilo, bebakwasha ku bamalaika bo baambapo kuba’mba bajinga na “mambo awama a myaka ne myaka a kusapwila ku bekala pa ntanda, ku bisaka bya bantu byonse ne ku mikoka yonse ku ba njimi yonse ne ku mitundu yonse ya bantu.”—Lum. 14:6.

19. Ñanyi byambo bikwabo byafwainwa kusapwila bonse batemwa Yehoba?

¹⁹ Bantu ba Lesa kechi basapwilatu mambo awama a Bufumu ne. Bino batundaika ne mwingilo wingila bamalaika ye baambapo mu buku wa Lumwekesho kitango 8 kufika ku 10. Bano bamalaika babijika pa bya malwa bikamwekela bantu bakaana kutundaika Bufumu bwa Lesa. Onkao mambo, Bakamonyi ba kwa Yehoba basapwila byambo bya luzhachisho biji nobe “mvula wa mabwe ne mujilo.” Kino kimwesha bunchibamambo bwa Lesa bo akaleta pa ino ntanda ya kwa Satana yatama. (Lum. 8:7, 13) Bantu bafwainwa kuyuka’mba mpelo iji pepi. Bafwainwa kupimpula byubilo byabo pa kuba’mba bakapuluke pa juba ja bukaji bwa Yehoba. (Zefwa. 2:2, 3) Pano bino bantu bavula kechi batemwa bino byambo byo tusapwila ne. Twafwainwa kuchinchika pa kuba’mba tusapwile bino byambo. Mu kimye kya malwa akatampe, byambo bya luzhachisho bikapelako bikakizhamo ne kwibazhingijisha.—Lum. 16:21.

LONDELAINGA BYAMBO BYA BUNO BUNGAUZHI

20. Ñanyi bishinka byo tukafunda mu mitwe ibiji yalondelapo?

²⁰ Twafwainwa kulondelanga “byambo bya buno bungauzhi” mambo ne atweba twavwangwamo mu kufika kwa bintu byo tutanga mu buku wa Lumwekesho. (Lum. 1:3) Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kuchinchika lumanamo ne kutwajijila kusapwila mambo awama kwakubula moyo? Kuji bintu bibiji byakonsha kwitukosesha. Kitanshi, ke kuyuka bikamwekela balwanyi ba Lesa byo baambapo mu buku wa Lumwekesho. Kya bubiji, ke kuyuka mapesho o tukatambwila kulutwe na lwendo inge twatwajijila kwikala bakishinka. Tukafunda pa bino bishinka mu mitwe ibiji yalondelapo.