BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w24 October pp. 12-17
  • Byo Tufunjilako ku Moba 40 a kwa Yesu Apeleleko Kwikala Pano pa Ntanda

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byo Tufunjilako ku Moba 40 a kwa Yesu Apeleleko Kwikala Pano pa Ntanda
  • Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2024
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • TUNDAIKAINGA BAKWENU
  • KWASHAINGA BAKWENU KUMVWISHA MAMBO A LESA
  • KWASHAI BALONGO KUFIKILAMO “KWIKALA BYA BUPE”
  • Sapwilainga na Mukoyo Byonka Byaubanga Yesu
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2025
  • Bumpanyi Bukemulengela Kwikala na Lusekelo
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2024
  • Kufuukula Bintu Kumwesha Kuketekela mwi Yehoba
    Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo Wetu wa Bwina Kilishitu—2023
  • Anweba Balongo Mubena Kukanamina Kwikala Bakulumpe mu Kipwilo Nyi?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2024
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2024
w24 October pp. 12-17

MUTWE WA KUFUNDA 41

LWIMBO 13 Kilishitu ye Twafwainwa Kulondela

Byo Tufunjilako ku Moba 40 a kwa Yesu Apeleleko Kwikala Pano pa Ntanda

“Abo bamumwene pa moba 40, kabiji waambilenga pa Bufumu bwa Lesa.”—BYU. 1:3.

BYO TUSAKWISAMBAPO

Byo twakonsha kulondela byaubile Yesu pa moba 40 apeleleko o aikele pano pa ntanda.

1-2. Ñanyi kintu kyamwekele ku baana ba bwanga ba kwa Yesu babiji byo bayilenga ku Emasa?

MWAJINGA mu mwaka wa Nisanyi 16, 33 C.E. Baana ba bwanga ba kwa Yesu bajinga bingi na bulanda kabiji baumvwine bingi moyo. Baana banji ba bwanga babiji bafumine ku Yelusalema ne kuya ku Emasa, muzhi palepele makilomita 11 kufuma ku Yelusalema. Bano banabalume balefwilwe mambo Yesu wajinga ntangi wabo bamwipayile. Baketekejilenga’mba Mesiasa wafwainwe kubila Bayudea bintu byawama bamwipayile. Nangwa byonkabyo, kwamwekele kintu kyo babujilenga kuketekela.

2 Mwanamulume ye babujile kuyuka wasolomokele ne kutendeka kuya nabo mu jishinda. Baana ba bwanga batendekele kumushimikizha bintu byatama byamwekejile Yesu. Uno mwanamulume watendekele kwibabuula bintu byo bakonsheshe kubula kulubamo. Waingijishe Binembelo byaambilenga kutendekela pe Mosesa ne byanembele bangauzhi bonse kwibalumbulwila ene mambo Mesiasa o afwainwe kumanama ne kufwa. Bano banabalume basatu byo bafikile ku Emasa, uno mwanamulume mwenyi wisolwele kwi abo kuba’mba wajinga Yesu ye basangwile. Bano baana ba bwanga bajinga bingi na lusekelo byo bayukile’mba Mesiasa wasangulwa.—Luka 24:13-35.

3-4. Ñanyi bintu byamwekele ku baana ba bwanga ba kwa Yesu kabiji ñanyi bintu byo tusakufunda mu uno mutwe? (Byubilo 1:3)

3 Yesu wamwekele ku baana banji ba bwanga bimye byavula pa moba 40 apeleleko mu bwikalo bwanji bwa pano pa ntanda. (Tangai Byubilo 1:3.) Pa kyokya kimye, baana ba bwanga ba kwa Yesu bajinga na bulanda ne moyo, baikele jibumba ja basapwishi ne bafunjishi ba Bufumu ja lusekelo kabiji jachinchika.a

4 Twakonsha kumwenamo byavula mu kufunda pa bintu byawama byaubile Yesu mu moba anji apeleleko kwikala pano pa ntanda. Mu uno mutwe, tusakufunda pe Yesu byo aingijishe kino kimye (1) kutundaikilamo baana banji ba bwanga, (2) kwibakwasha kumvwisha mwatala Binembelo ne (3) kwibafunjisha mingilo yanema yo bafwainwe kwingila kulutwe. Mu mbaji yonse isatu, tusakumona byo twafwainwa kulondela byaubile Yesu.

TUNDAIKAINGA BAKWENU

5. Mambo ka baana ba bwanga ba kwa Yesu o bakebewenga kwibatundaika?

5 Baana ba bwanga ba kwa Yesu bakebewenga kwibatundaika. Mambo ka? Bamo bashile mazubo abo, bisemi ne busulu pa kuba’mba bengijilenga pamo ne Yesu. (Mat. 19:27) Bakwabo bebamanyikilenga na mambo a kwikala baana banji ba bwanga. (Yoa. 9:22) Basankijilepo bino bintu byonse ne kumanama mambo bayukile’mba Yesu wajinga Mesiasa walailwe. (Mat. 16:16) Pano bino, Yesu byo bamwipayile bajinga na bulanda ne kulefulwa mambo balangulukilenga’mba bintu byo baketekejile kechi bikamweka ne.

6. Ñanyi kintu kyaubile Yesu byo bamusangwile?

6 Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, bulanda bwajinga na baana banji ba bwanga kechi bwalengejile Yesu kulanguluka’mba lwitabilo lwabo lwakookele ne, pakuba wayukile’mba bajinga na bulanda na mambo a kintu kyatama kyamwekele. Onkao mambo, pa juba jonka jo bamusangwile watendekele kutundaika balunda nanji. Wamwekele kwi Maliya Mangadala wajijilenga pa kilende kyanji. (Yoa. 20:11, 16) Kabiji wamwekele ku baana banji ba bwanga babiji bo twaji kwambapo ku ntendekelo ya uno mutwe. Wamwekele ne ku mutumwa Petelo. (Luka 24:34) Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako ku byaubile Yesu? Akilangulukai pa kyamwekele byo amwekele jitanshi kwi Maliya Mangadala.

7. Kwesakana na byaamba Yoano 20:11-16, ñanyi kintu Yesu kyo amwene kyaubilenga Maliya pa Nisanyi 16 lukelo kabiji kino kyamulengejile kubapo ka? (Monai ne kipikichala.)

7 Tangai Yoano 20:11-16. Pa Nisanyi 16 lukelo, banabakazhi bavula ba kishinka bayile ku mpunzha ko bazhikile Yesu. (Luka 24:1, 10) Twayai twisambe pa kyamwekejile mwanamukazhi umo aye Maliya Mangadala. Maliya byo afikile ku kilende wataaine mubiji wa kwa Yesu ufwamo. Wayile nakubuula Petelo ne Yoano kabiji wibalondejile byo bayilenga ku kilende. Bano banabalume byo bataaine’mba mubiji wa kwa Yesu ufwamo mu kilende, babwelele ku nzubo. Pano bino, Maliya aye washajile ku kilende. Waikele konka kabiji wajijilenga. Kechi wayukile’mba Yesu ubena kumumona ne. Wamwene uno mwanamukazhi wa kishinka byo ajijilenga kabiji waumvwine bingi bulanda. Onkao mambo, wamwekele kwi Maliya kabiji waubilepo kintu kimo kyamutekeneshe. Wisambile nanji ne kumupa mwingilo wanema bingi wa kuya na kubuula balongo banji amba bamusangula.—Yoa. 20:17, 18.

Yesu wasangulwa ubena kwisamba ne Maliya Mangadala pangye ya kilende mwabula mubiji wa kwa Yesu.

Yukainga ne kutekenesha balongo ne banyenga balefulwa byonka byaubanga Yesu (Monai jifuka 7)


8. Twakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu?

8 Twakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu? Twakonsha kulondela byaubanga Yesu inge ketutundaike balongo ne banyenga kutwajijila kwingijila Yehoba. Byonka byaubanga Yesu, twafwainwa kuyuka makatazho abena kupitamo bakwetu ne kwibatekenesha. Akilangulukai pa kyamwekejile nyenga aye Jocelyn wafwishishe nyenga yanji mu mapuso a pa mukwakwa. Waambile’mba: “Natwajijile kwikala na bulanda pa bañondo bavula.” Nangwa byonkabyo, mulongo ne mukazhanji bamwichile ku nzubo kwabo ne kumuteleka na kifyele byo aambilenga kabiji bamubuujile’mba Yehoba wamunemeka bingi. Nyenga Jocelyn waambile’mba: “Naumvwinengatu nobe naponena pa kalunga ka mema pajinga luvula lukatampe kabiji kyajingatu nobe Yehoba waingijishe uno mulongo ne nyenga kungabulapo. Wankwashishe kwikala na kizaku jikwabo kya kutwajijila kwingijila Yehoba.” Ne atweba twafwainwa kutundaikanga bakwetu inge ke tutelekeshe ku byo babena kwitubuula pa makatazho o babena kupitamo ne kwamba nabo na kifyele pa kuba’mba twibatundaike kutwajijila kwingijila Lesa.—Loma 12:15.

KWASHAINGA BAKWENU KUMVWISHA MAMBO A LESA

9. Ñanyi lukatazho lwajinga na baana ba bwanga ba kwa Yesu kabiji wibakwashishe byepi?

9 Baana ba bwanga ba kwa Yesu baitabijile Mambo a Lesa kabiji bebikangako bingi kwingijisha byo bafundanga mu Mambo a Lesa. (Yoa. 17:6) Nangwa byonkabyo, bakankelwe kukwatakanya ene mambo Yesu o bamwipayijile pa kichi nobe kapondo. Yesu wayukile’mba baana banji ba bwanga bajinga na lwitabilo lwakosa kabiji batemenwe bingi Yehoba, pano bino, bakebewenga kumvwisha bulongo mwatala Binembelo. (Luka 9:44, 45; Yoa. 20:9) Onkao mambo, wibakwashishe kumvwisha mwatala Binembelo. Akilangulukai pa byo aubile bino kimye kyo amwekele ku baana banji ba bwanga babiji byo bayilenga ku Emasa.

10. Yesu wakwashishe byepi baana banji ba bwanga kushiinwa’mba kine wajinga Mesiasa? (Luka 24:18-27)

10 Tangai Luka 24:18-27. Yesu kechi wafikenejiletu ponkapotu kwisolola kwi abo ne. Patanshi wibepwizhe mepuzho. Mambo ka? Kyamweka wakebelenga kuyuka bintu byo balangulukilengapo. Ne kya kine bamubuujile byo balangulukilenga. Bamubuujile’mba baketekejilenga Yesu kupokolola bena Isalela ku bukalama bwa bena Loma bwibamanyikanga. Byo bamubuujile byo balangulukilengapo, Yesu waingijishe Binembelo kwibakwasha kumvwisha kyamwekele.b Pa jonkaja juba mabanga, Yesu waikele pamo na baana banji ba bwanga ne kwibalumbulwila mwatajile buno bungauzhi. (Luka 24:33-48) Ñanyi bintu byo tufunjilako ku jino jishimikila?

11-12. (a) Ñanyi kintu kyo twakonsha kufunjilako kwi Yesu byo akwashishenga bantu kumvwisha bukine? (Monai ne bipikichala.) (b) Mulongo Nortey bamukwashishe byepi ku wamufunjishanga Baibolo?

11 Twakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu? Kitanshi, inge tubena kufunjisha bantu Baibolo, twafwainwa kwibepuzha mepuzho awama pa kuba’mba bambe biji ku muchima wabo. (Maana 20:5) Inge mwayuka byo babena kulanguluka, bakwashai kuyuka bya kutaana binembelo byakonsha kwibakwasha kuyuka mwakubila na makatazho o babena kupitamo. Kechi mwafwainwa kwibabuulanga bya kuba ne, pakuba mwafwainwa kwibakwasha kulanguluka pa byaamba Binembelo ne kuyuka byo bafwainwa kwingijisha mafunde a mu Baibolo mu bwikalo bwabo. Akilangulukai pa kyamwekejile mulongo wikala mu kyalo kya Ghana aye Nortey.

12 Mulongo Nortey byo ajinga na myaka 16, watendekele kufunda Baibolo. Nangwa byonkabyo, kisemi kyanji kyatendekele kumukanya kufunda Baibolo. Ñanyi kintu kyamukwashishe kutwajijila kufunda Baibolo? Wamufunjishanga Baibolo wamutangijile Mateo kitango 10 ne kumulumbulwila’mba bena Kilishitu bakine bakebamanyikanga. Nortey waambile’mba: “Byo batendekele kummanyika, nashiinwe kuba’mba nataana bukine.” Kabiji wamufunjishanga Baibolo wamukwashishe kulanguluka pa kinembelo kya Mateo 10:16 pa kuba’mba ekale wajimuka ne kwamba na mushingi pa kwisamba na ba mu kisemi kyanji bintu byo aitabilamo. Byo abatizhiwe, Mulongo Nortey wakebelenga kwingilako mwingilo wa bupainiya, pano bino, bashanji bakebelenga’mba aye ku univesiti. Mu kifulo kya kubuula Mulongo Nortey byo afwainwe kuba, wamufunjishanga Baibolo waingijishe mepuzho pa kwisamba nanji ne kumukwasha kulanguluka pa mafunde a mu Baibolo. Ñanyi kintu kyafuminemo? Mulongo Nortey wafuukwilepo kutendeka mwingilo wa kimye kyonse. Na mambo a bino, bashanji bamupangile pa nzubo. Mulongo Nortey waambilepo’mba ka pa bintu byamumwekejile? Waambile’mba: “Nashiinwa kuba’mba nafuukwilepo bulongo.” Ne atweba inge ketukwashe bakwetu kulanguluka pa byaamba Binembelo, tukebakwasha kwikala na lwitabilo lwakosa.—Efi. 3:16-19.

Bipikichala: 1. Mulongo ubena kukwasha muntu ye afunda nanji kulangula pa byaamba binembelo byo abena kumufunjisha Baibolo. 2. Uno mwanamulume wataya bya kiminshiminshi mwa kutaya ndochi.

Kwashainga bakwenu kulanguluka pa byaamba Binembelo byonka byaubanga Yesu (Monai jifuka 11)e


KWASHAI BALONGO KUFIKILAMO “KWIKALA BYA BUPE”

13. Yesu saka akyangye kubwela mwiulu, waubile byepi pa kuba’mba mwingilo wa Shanji batwajijile kumwingila? (Efisesa 4:8)

13 Yesu byo ajinga pano pa ntanda, wateleko bingi muchima ku mwingilo wamupele Shanji. (Yoa. 17:4) Nangwa byonkabyo, Yesu kechi walangulukanga’mba ye yenkatu wafwainwe kwingila mingilo ya Shanji ne. Mu myaka isatu ne kichika yo aingijilenga mwingilo wanji pano pa ntanda, wafunjishenga ne bakwabo bya kwingila mwingilo. Yesu saka akyangye kubwela mwiulu, wapele baana banji ba bwanga mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha ne kuta muchima bantu ba Yehoba. Baana ba bwanga bamo batangijilanga mu uno mwingilo bajinga na myaka 30 kubwela ne panshi. (Tangai Efisesa 4:8.) Mu moba anji 40 apeleleko kwikala pano pa ntanda, Yesu wakwashishe byepi bano banabalume bepaine ba kishinka kabiji baingilanga na ngovu kufikilamo “kwikala bya bupe”?

14. Yesu wakwashishe byepi baana banji ba bwanga kukosesha lwitabilo lwabo mu moba anji 40 apeleleko kwikala pano pa ntanda? (Monai ne kipikichala.)

14 Yesu wafunjileko baana banji ba bwanga kwa kubula kupita mu mbaji. Waubile bino mu jishinda jawama. Wayukile kuba’mba bamo bazhinaukilenga, onkao mambo, wibafunjileko. (Luka 24:25-27; Yoa. 20:27) Wakebelenga’mba bate muchima ku mwingilo wa kufunga bantu ba Yehoba kukila kuta muchima ku mingilo yabo ya ku mubiji. (Yoa. 21:15) Wibavulwilemo kubula kwesakanya mingilo yo baingijilenga mu mwingilo wa Yehoba na yaingijilenga bakwabo. (Yoa. 21:20-22) Kabiji waolweleko bamo bajinga na milanguluko yapusana pa Bufumu ne kwibakwasha kuta muchima ku mwingilo wa kusapwila mambo awama. (Byu. 1:6-8) Ñanyi kintu bakulumpe mu kipwilo kyo bakonsha kufunjilako ku byaubile Yesu?

Yesu ubena kwisamba na baana banji ba bwanga aku saka abena kosha jisabi.

Kwashainga banabalume kufikilamo kwingila mingilo ikwabo mu kipwilo byonka byaubile Yesu (Monai jifuka 14)


15-16. (a) Mu ñanyi jishinda bakulumpe mu kipwilo mo bafwainwa kulondela byaubanga Yesu? Lumbululai. (b) Mulongo Patrick wamwenejilemo byepi mu byo bamufunjileko?

15 Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu? Bafwainwa kufunjisha ne kukwasha banabalume kuvwangakotu ne bakiji banyike kufikilamo kwingila mingilo yavula mu kipwilo.c Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kuyuka’mba bano balongo bo bafunjisha bafwainwa kufunda bintu byavula. Kabiji bafwainwa kufundako mu butemwe bano balongo banyike pa kuba’mba bekale bepelula, baketekelwa ne kwipana kukwasha bakwabo.—1 Timo. 3:1; 2 Timo. 2:2; 1 Pe. 5:5.

16 Akilangulukai pa Mulongo Patrick byo amwenejilemo byo bamufunjileko. Byo ajinga mwanyike, washintaukilanga bakwabo kuvwangakotu ne banyenga. Mukulumpe mu kipwilo wamwene bukooke bwa kwa Patrick kabiji wamufunjileko mu kifyele kwa kubula kupita mu mbaji. Mulongo Patrick waambile’mba: “Naumvwine bingi bulongo byo bamfunjileko. Nalefulwanga inge balongo bakwetu bebapa mingilo mu kipwilo yo nakebanga kwingilako ne amiwa. Nangwa byonkabyo, byamfunjileko mukulumpe mu kipwilo byankwashishe kuba’mba nafwainwa kwipelula ne kuta muchima pa kwingijila balongo ne banyenga, kechi kuta muchima pa kukeba bifulo mu kipwilo ne.” Ne kyafuminemo, Mulongo Patrick bamutongwele kwikala mukulumpe mu kipwilo saka ajitu na myaka 23.—Maana 27:9.

17. Yesu wamwesheshe byepi kuba’mba waketekejile baana banji ba bwanga?

17 Yesu wapele baana banji ba bwanga mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha. Baana ba bwanga kampe balangulukilenga’mba kechi bafikilamo kwingila uno mwingilo ne. Nangwa byonkabyo, Yesu wayukile’mba bakonsha kwingila uno mwingilo. Kabiji byo byo ebabuujile. Washiinwe byo ebambijile’mba: “Byonkatu Batata byo bantumine, ne amiwa mbena kwimutuma.”—Yoa. 20:21.

18. Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu?

18 Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kulondela byepi byaubanga Yesu? Bakulumpe mu kipwilo bafunjisha bakwabo mingilo pa kuba’mba beiyuke ne kwiingila bulongo. (Fili. 2:19-22) Bakulumpe mu kipwilo bakonsha kwambila banyike kukwashako kuwamisha Nzubo ya Bufumu nangwa kuwamisha paonaika. Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kupa bakwabo mingilo, kwibafunjisha bya kwiingila ne kuketekela’mba bakeingilatu bulongo. Mukulumpe mu kipwilo wa katataka aye Matthew waambile’mba usanchila bingi bakulumpe mu kipwilo bamufunjisha bya kwingila bulongo mwingilo ye bamupa ne kumuketekela’mba ukengilatu bulongo mwingilo ye bamupa. Walumbulwile’mba: “Inge nalubankanya bankwashanga kuyuka byo nafwainwa kufunjilako ku byo nalubankanya ne kukeingila bulongo kimye kikwabo.”d

19. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kutwajijila kuba?

19 Yesu waingijishe moba anji 40 apeleleko pano pa ntanda kutundaikilamo bakwabo, kwibafunjisha mingilo ne kwibakwasha kuyuka bya kwiingila. Ne atweba twayai tutwajijile kulondela byaubanga Yesu. (1 Pe. 2:21) Uketukwasha kuba bino, mambo walayile’mba: “Nji nenu moba onse kukafikatu ne ku mpelo ya buno bwikalo.”—Mat. 28:20.

YESU WAINGIJISHE BYEPI MOBA ANJI 40 APELELEKO KWIKALA PANO PA NTANDA . . .

  • kutundaikilamo bakwabo?

  • kufunjishishamo bakwabo kulanguluka pa byaamba Binembelo?

  • kufunjishishamo balongo pa kuba’mba bafikilemo kwingila mingilo yanema?

LWIMBO 15 Totai Mubeji wa Yehoba!

a Mabuku a Mambo Awama ne mabukutu akwabo a mu Baibolo aamba pa bimye byapusana pusana Yesu wasangukile po amwekele ku bantu bakwabo nabiji kwi Maliya Mangadala (Yoa. 20:11-18), ku banabakazhi bakwabo (Mat. 28:8-10; Luka 24:8-11), ku baana ba bwanga babiji (Luka 24:13-15), kwi Petelo (Luka 24:34), ku batumwa kwabujile Tomase (Yoa. 20:19-24), ku batumwa ne Tomase pamo (Yoa. 20:26), ku baana ba bwanga batanu na babiji (Yoa. 21:1, 2), ku baana banji ba bwanga kukila 500 (Mat. 28:16; 1 Ko. 15:6), kwi mulongo wanji aye Yakoba (1 Ko. 15:7), ku batumwa bonse (Byu. 1:4) ne ku batumwa kwipi na muzhi wa Betani. (Luka 24:50-52) Kyamweka bimye bikwabo Yesu byo amwekele ku batumwa kechi bebinembele ne.—Yoa. 21:25.

b Inge mubena kukeba kumona mutanchi paji bungauzhi bwaamba pe Mesiasa, monai pa jw.org pa mutwe wa kuba’mba, “Nanchi Bungauzhi Bwaamba pe Mesiasa Bumwesha’mba Yesu Mesiasa Nyi?”

c Pa bimye bimo, banabalume bafikilamo baji na myaka kutendekela pa 25 kufika pa 30, bakonsha kwibatongola kwikala bakalama ba mwanzo. Nangwa byonkabyo, bano banabalume patanshi bafwainwa kwikala bakulumpe mu kipwilo baingilako pa myaka yavula.

d Inge mukeba kuyukilapo bishinka bikwabo byaamba pa bya kukwasha balongo banyike kufikilamo kwingila mingilo mu kipwilo, mwakonsha kupituluka mu Kyamba kya Usopa kya August 2018, ma. 11-12, mafu. 15-17, ne Kyamba kya Usopa kya April 15, 2015, ma. 3-13.

e KULUMBULULA KIPIKICHALA: Muntu ye bafunjisha Baibolo bamukwasha kulanguluka pa byaamba Binembelo kabiji wafuukulapo kutaya bya Kiminshiminshi.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu