MUTWE WA KUFUNDA 42
LWIMBO 103 Bakafunga ke bya Bupe ku Bantu
Santainga pa Banabalume Yehoba bo Atongola mu Kipwilo
“Byo akanjijile mwiulu . . . , wapaine bantu kwikala bya bupe.”—EFI. 4:8.
BYO TUSAKWISAMBAPO
Bankwasho, bakulumpe mu kipwilo ne bakalama ba mwanzo byo betukwasha ne byo twafwainwa kumwesha’mba tusanta pa mingilo ingila bano banabalume ba kishinka.
1. Ñanyi bintu bimo Yesu byo etubila?
KAFWAKO muntu nangwa umo wakwashapo bantu kukila byaubile Yesu ne. Byo ajinga pano pa ntanda, javula wakwashanga bantu kwingijisha bya kukumya. (Luka 9:12-17) Wapaine bupe bwakila bonse byo etufwijile. (Yoa. 15:13) Kufumatu kimye kyo bamusangwile, Yesu watwajijila kwitukwasha. Byonkatu byo alayile, usashijila Yehoba kwitupa mupashi wazhila wa kwitufunjisha ne kwitutekenesha. (Yoa. 14:16, 17, tubyambo twa munshi; 16:13) Kabiji pa kupwila, Yesu watwajijila kwitukwasha kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga mwaya ntanda yonse.—Mat. 28:18-20.
2. Ñanyi “bya bupe” byo baambapo pa Efisesa 4:7, 8?
2 Akilangulukai pa bupe bukwabo Yesu bo etupa. Mutumwa Paulo wanembele’mba Yesu byo ayile mwiulu, “wapaine bantu kwikala bya bupe.” (Tangai Efisesa 4:7, 8.) Paulo walumbulwile’mba Yesu wapaine bino bya bupe pa kuba’mba bakwashenga kipwilo mu mashinda apusana pusana. (Efi. 1:22, 23; 4:11-13) Lelo jino, bino bya bupe mwavwangwa bankwasho, bakulumpe mu kipwilo ne bakalama ba mwanzo.a Bano banabalume bambulwa kulumbuluka kabiji balubankanya. (Yako. 3:2) Nangwa byonkabyo, Nkambo yetu aye Yesu Kilishitu bo bo engijisha kwitukwasha kabiji ke bya bupe byo etupa.
3. Lumbululai atweba bonse byo twakonsha kutundaika mwingilo wingila bano banabalume.
3 Yesu wapa bano banabalume mwingilo wanema wa kukosesha kipwilo. (Efi. 4:12) Pano bino atweba bonse twakonsha kwibakwasha pa kuba’mba bengile bulongo uno mwingilo wanema ye bebapa. Pa kuba’mba tumvwishe kino kishinka, twayai twambe bino. Atweba bamo twingilako mwingilo wa kushimika mazubo a Bufumu. Bakwabo batundaika uno mwingilo kupichila mu kunengezha kajo, bya ñendelo ne mu mashindatu akwabo. Popamotu, ne atweba twakonsha kutundaika mingilo ingila bankwasho, bakulumpe mu kipwilo ne bakalama ba mwanzo mu byo twamba ne byo tuba. Twayai twisambe pa byo tumwenamo mu mingilo yo bengila ne byo twakonsha kumwesha’mba twibasanchila kuvwangakotu ne Yesu witupele bano banabalume.
BANKWASHO BENGILA “MINGILO YA KUKWASHAÑANA” MU KIPWILO
4. Ñanyi ‘mingilo imo ya kukwashañana’ yaingilanga bankwasho mu myaka kitota kitanshi?
4 Mu myaka kitota kitanshi, balongo bamo bebatongwele kwikala bankwasho mu kipwilo. (1 Timo. 3:8) Kyamweka bo baingijilenga “mingilo ya kukwashañana” yaambilepo Paulo. (1 Ko. 12:28) Kyamweka bankwasho bo baingijilenga mingilo ya kukwashañana pa kuba’mba bakulumpe mu kipwilo bate muchima pa mwingilo wa kufunjisha ne bukafunga. Bankwasho baingilangako mingilo ya kukwashañana nabiji ya kukopolola binembelo nangwa kupota bintu byo baingijishanga pa kukopolola bino Binembelo.
5. Ñanyi mingilo imo ingila bankwasho mu kipwilo lelo jino?
5 Akilangulukai pa mingilo imo ingila bankwasho mu kipwilo kyenu. (1 Pe. 4:10) Bamo bengijila ku mali a kipwilo nangwa kutala pa nyaunda, kuoda mabuku a kwingijisha basapwishi, kwingijila ku biñambañamba, kwingila buasha ne kukwashako kuwamisha Nzubo ya Bufumu. Ino yonse mingilo ilengela kipwilo kwingila bulongo. (1 Ko. 14:40) Kabiji bankwasho bamo bamba majashi pa kupwila kwa mukachi ka mulungu ne a mvula bantu. Nkwasho bakonsha kumutongola ne kwikala nkwasho ku kalama wa jibumba ja mwingilo. Pa bimye bimo, bankwasho bafikilamo bengijila pamo na bakulumpe mu mwingilo wa bukafunga.
6. Ñanyi bintu bimo byafwainwa kwitulengela kusanchila bankwasho pa mingilo yo bengila?
6 Mingilo ingila bankwasho ilengela kipwilo kumwenamo byepi? Nyenga wikala mu kyalo kya Bolivia aye Beberlyb waambile’mba: “Nsanchila bingi bankwasho pa mingilo yo bengila mu kipwilo mambo indengela kumwenamo bingi mu kupwila. Na mambo a mingilo yawama yo bengila, ñimba nyimbo, nkumbulapo pa kupwila, nteleka ku majashi kabiji ntamba mavidyo ne kumona bipikichala kabiji mfunjilako bintu byavula. Bamona’mba balongo ne banyenga bazhikijilwa kimye kya kupwila. Banengezha biñambañamba pa kuba’mba baji ku mazubo nabo bamwenemo mu kupwila. Panyuma ya kupwila, bawamisha mu Nzubo ya Bufumu, kwingijila ku mali ne kupa balongo ne banyenga mabuku. Kinetu nebasanchila bingi pa mingilo yonse yo bengila.” Nyenga Leslie wikala mu kyalo kya Colombia kabiji uji na mwatawanji mukulumpe mu kipwilo waambile’mba: “Bamwatawami bebakwasha ku bankwasho pa kuba’mba bengile bulongo mingilo yapusana pusana. Kwa kubula bankwasho, mingilo inge ibavujila bingi. Onkao mambo, nebasanchila bingi pa muchima wabo wa kwipana ne byo bengila na kizaku.” Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, ne anweba mwibasanchila pa mingilo yo bengila.—1 Timo. 3:13.
7. Twakonsha kumwesha byepi’mba tusanchila bankwasho pa mingilo yo bengila? (Monai ne kipikichala.)
7 Nangwa kya kuba twakonsha kusanchila bankwasho mu muchima wetu, pano bino Baibolo witutundaika’mba twafwainwa kwibabuula kuba’mba ‘twibasanchila’ pa mingilo yo bengila. (Kolo. 3:15) Mukulumpe mu kipwilo wikala mu kyalo kya Finland aye Krzysztof naye usanchila bankwasho pa mingilo yo bengila. Waambile’mba: “Ntumina bankwasho kikachi nangwa tubyambo po nanemba kinembelo ne kwibasanchila pa byambo byo baambile byantundaikile nangwa kulumbulula ene mambo o nebasanchila pa mingilo yo bengila.” Mulongo Pascal ne mukazhanji aye Jael bekala mu kyalo kya New Caledonia javula balombelako bankwasho. Mulongo Pascal waambile’mba: “Panyuma papo, twalombanga bingi kwi Yehoba, kumusashijila ne kumusanchila pa mingilo yo babena kwingila ne kuba’mba ebakwashe kutwajijila kwingila mingilo yabo bulongo.” Yehoba ukumbula milombelo ya uno mutundu kabiji kipwilo kyonse kimwenamo.—2 Ko. 1:11.
BAKULUMPE MU KIPWILO BABENA “KWINGILA NA NGOVU MUKACHI KENU”
8. Mambo ka Paulo o anembejile’mba bakulumpe mu kipwilo ba mu myaka kitota kitanshi ‘baingilanga na ngovu’? (1 Tesalonika 5:12, 13)
8 Bakulumpe mu kipwilo kya mu myaka kitota kitanshi baingilanga na ngovu pa kuba’mba bakwashe kipwilo. (Tangai 1 Tesalonika 5:12, 13; 1 Timo. 5:17) ‘Batangijilanga’ mu kipwilo ko kuba’mba jibumba ja bakulumpe mu kipwilo jafuukulanga bintu ne kutangijila kupwila. Bafundangako balongo ne banyenga ne kwibololako mu bintu bimo pa kuba’mba bazhikijile kipwilo. (1 Tesa. 2:11, 12; 2 Timo. 4:2) Bano banabalume baingilanga ne na ngovu kukebela bisemi byabo bya ku mubiji ne kukosesha bulunda bwabo abo bene ne Yehoba.—1 Timo. 3:2, 4; Titu. 1:6-9.
9. Ñanyi mingilo imo ingila bakulumpe mu kipwilo lelo jino?
9 Bakulumpe mu kipwilo lelo jino bapayankana bingi. Bengila mwingilo wa busapwishi. (2 Timo. 4:5) Bengila mwingilo wa kusapwila na mukoyo, kutangijila mwingilo wa kusapwila mu nyaunda ya kipwilo, kwitufunjisha kuyuka bya kusapwila ne kufunjisha bulongo. Kabiji bengila nobe banchibamambo ba lusa kabiji babula misalululo. Inge mwina Kilishitu walenga mambo akatampe, bakulumpe mu kipwilo bamukwasha pa kuba’mba ekale jikwabo na bulunda bwawama ne Yehoba. Kabiji pa kimye kimotu, bakebesha kuzhikijila kipwilo ku bubi. (1 Ko. 5:12, 13; Nga. 6:1) Bakulumpe mu kipwilo, mwingilo wabo mukatampe ke wa bukafunga. (1 Pe. 5:1-3) Bamba majashi o banengezha bulongo, kwibikako kuyuka balongo ne banyenga bonse mu kipwilo ne kwingila mwingilo wa bukafunga. Kununga pa mingilo ikwabo yo bengila, bakulumpe mu kipwilo bamo bengilako mwingilo wa kushimika Mazubo a Bufumu ne kwiawamisha, kunengezha bya kushonkena ne kwingilako mu Tuvoto Twisamba na Badokotala mu Bipatela ne Mabumba Apempula Bakolwa mu Bipatela. Kwambatu kine, bakulumpe mu kipwilo bengila bingi na ngovu kwitukwasha.
10. Ñanyi bintu bimo byafwainwa kwitulengela kusanchila bakulumpe mu kipwilo bengila na ngovu?
10 Yehoba waambijile jimo kuba’mba bakafunga baketuta bingi muchima kabiji amba ‘kechi tukoba moyo nangwa kususutapo jibiji ne.’ (Yele. 23:4) Nyenga wikala mu kyalo kya Finland aye Johanna wimwenejile bukine bwa bino byambo bainanji byo bakolelwenga kikola kikatampe. Waambile’mba: “Nangwa kya kuba kechi nkasuluka kubuulako bakwetu makatazho o mbena kupitamo ne, pano bino mukulumpe umo mu kipwilo ye nabujile kuyuka ne bulongo ne, wantekenyejile ne kulombela pamo ne amiwa kabiji wambuujile’mba Yehoba wantemwa bingi. Kechi mvuluka byambo bine byo aambile ne, pano bino, mvuluka kuba’mba wankwashishe kuleka kwikala na bijikila. Nashiinwa kuba’mba Yehoba ye watumine uno mulongo kunkwasha pa kimye po nakebelenga bukwasho.” Nga anweba bakulumpe mu kipwilo kyenu bemukwashapo byepi?
11. Mu ñanyi mashinda mo twakonsha kumweshesha’mba tusanchila bakulumpe mu kipwilo pa mingilo yo bengila? (Monai ne kipikichala.)
11 Yehoba ukeba’mba tusanchilenga bakulumpe mu kipwilo “na mambo a mwingilo wabo.” (1 Tesa. 5:12, 13) Nyenga Henrietta naye wikala mu kyalo kya Finland waambile’mba: “Bakulumpe mu kipwilo bepana kukwasha bakwabo, pano bino kino kechi kilumbulula’mba baji na kimye kyabaya ne bulume kukila bakwabo nangwa’mba kechi bekala na makatazho mu bwikalo bwabo ne. Pa bimye bimo nebambila’mba: ‘Nanchi mwayuka’mba mwi mukulumpe mu kipwilo wawama bingi nyi? Naji kukebangatu’mba nemubuule’mba byo byo muji. Nyenga Sera wikala mu kyalo kya Türkiyec waambile’mba: “Bakulumpe mu kipwilo bakebewa kwibatundaika pa kuba’mba batwajijile kwingila bulongo mwingilo wabo. Onkao mambo, twakonsha kwibatumina kikachi po twanemba byambo bya kwibasanchila, kwibetako ku nzubo kwetu pa kuba’mba tujiile kajo nabo pamo nangwa kwingila nabo mu mwingilo.” Nanchi kujipo mukulumpe mu kipwilo umo ye mwakonsha kusanchila na mambo a mingilo yo engila mu kipwilo nyi? Inge ibyo, monaipo mashinda mo mwakonsha kumusanchila.—1 Ko. 16:18.
Mwakonsha kutundaika bakulumpe mu kipwilo pa kuba’mba batwajijile kwingila mingilo yabo bulongo (Monai jifuka 7, 11, 15)
BAKALAMA BA MWANZO BAKOSESHA BIPWILO
12. Ñanyi banabalume bakwabo Yesu bo aingijishe kukosesha bipwilo mu myaka kitota kitanshi? (1 Tesalonika 2:7, 8)
12 Yesu Kilishitu watongwele banabalume bamo ba kukwasha kipwilo mu jishinda jikwabo. Na lutangijilo lwanji, waingijishe bakulumpe mu kipwilo ba mu Yelusalema kutuma Paulo, Banabasa ne bakwabotu kwikala bakalama benda. (Byu. 11:22) Mambo ka? Mambo nabo bebapele mwingilo wa kukosesha bipwilo yenka wingilapo bankwasho ne bakulumpe mu kipwilo. (Byu. 15:40, 41) Bano banabalume bepaine ne kubika bumi bwabo mu kizumba pa kuba’mba bafunjishenga ne kutundaika bakwabo.—Tangai 1 Tesalonika 2:7, 8.
13. Ñanyi mingilo imo ingila bakalama ba mwanzo?
13 Bakalama ba mwanzo kechi bekala pamo ne, bafwakesha bipwilo byapusana pusana. Baya na kufwakesha bipwilo biji kwalepa bingi. Mulungu ne mulungu, kalama wa mwanzo wamba majashi avula, kwingila mwingilo wa bukafunga, kusambakana na bapainiya, na bakulumpe mu kipwilo ne kutangijila kusambakana kwa kuya mu mwingilo. Unengezha majashi ne kunengezha bya pa kubuñana ne pa kushonkena. Ufunjisha mu masukulu a bapainiya, unengezha kusambakana kwiikajila na bapainiya ba mu mwanzo kabiji pa bimye bimo wingila ne mingilo ikebewa kwingijiwapo bukiji bukiji yo bamupa ku ofweshi wa musampi.
14. Ñanyi bintu bimo byafwainwa kwitulengela kusanchila bakalama ba mwanzo?
14 Bipwilo bimwenamo byepi mu mwingilo wanema wingila bakalama ba mwanzo? Mulongo umo wa mu kyalo kya Türkiye waambile pa kufwakasha kwa bakalama ba mwanzo amba: “Kimye kyonse kyo betufwakesha bandengela kwikala na kimye kyabaya kya kukwasha balongo ne banyenga. Betufwakesha ku bakalama ba mwanzo bapusana pusana; pano bino, kafwako nangwa umo upayankana kya kuba wakankalwa ne kwisamba ne amiwa ne.” Nyenga Johanna ye twaambapo kala waingijile na kalama wa mwanzo mu mwingilo, pano bino kechi batainepo muntu nangwatu umo pa nzubo ne. Waambile’mba: “Nangwa byonkabyo, kechi nkalubamo byamwekele pa joja juba ne. Banyenga yami bonse babiji bafuminepo kabiji nebavulukanga bingi. Kalama wa mwanzo wantundaikile ne kunkwasha kuyuka’mba na mambo a kino kimye kyo tujimo, kyakonsha kukatazha kwikala pamo kisemi kyonse ne balunda netu. Pano bino, mu ntanda ipya kikapeela bingi kwikala pamo na bisemi byetu ne balunda.” Ne atweba bavula twibatemwa bingi bakalama ba mwanzo mambo betutundaika.—Byu. 20:37–21:1.
15. (a) Kwesakana na byaamba 3 Yoano 5-8, twakonsha kumwesha byepi’mba tusanchila bakalama ba mwanzo? (Monai ne kipikichala. ) (b) Mambo ka o twafwainwa kusanchila bakazhi ba banabalume batongolwa mu kipwilo, kabiji twakonsha kuba byepi bino? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Vulukainga Bakazhi Babo.”)
15 Mutumwa Yoano watundaikile Ngayusa kwikala na muchima wa kutambwila balongo baiyanga na kukosesha bipwilo ne kwibakwasha “monka mo kyafwainwa kwi Lesa.” (Tangai 3 Yoano 5-8.) Jishinda jimo jo twakonsha kubilamo bino ke kwitako bakalama ba mwanzo kuba’mba tujiile pamo nabo kajo. Jishinda jikwabo ke kwingilako mu mwingilo mu mulungu ye afwakesha kipwilo kyetu. Nyenga Leslie ye twaambapo kala, naye umwesha kusanta ne mu mashinda akwabo. Waambile’mba: “Ndomba kwi Yehoba kuba’mba ebapenga bintu byo bakajilwa, kabiji amiwa ne bamwatawami twibanembela makalata mo twibabuula byo betutundaika inge betufwakesha.” Vulukainga kuba’mba bakalama ba mwanzo nabo bapita mu makatazho kabiji bakooka. Pa bimye bimo bakolwa, kwikala na bijikila ne kulefulwa. Kampe byambo byenu nangwa bupe bwakonsha kwikala mukumbu wa bintu kalama wenu wa mwanzo byo alombapo kwi Yehoba.—Maana 12:25.
BANABALUME BAFIKILAMO BABENA KUKEBEWA
16. Kwesakana na Byambo bya Maana 3:27, ñanyi mepuzho afwainwa kwiipuzha balongo?
16 Mwaya ntanda yonse, kubena kukebewa banabalume bafikilamo kwingila mingilo mu kipwilo. Inge mwi mulongo wabatizhiwa, nanchi mwakonsha kwingilako mwingilo wa kukwasha balongo mu kipwilo nyi? (Tangai Byambo bya Maana 3:27.) Nanchi mubena kwibikako kuba’mba mufikilemo kwikala nkwasho nyi? Inge mwi bankwasho, nanchi mubena kwingila mingilo yakonsha kwimulengela kufikilamo kwikala mukulumpe mu kipwilo nyi?d Nanchi mwakonsha kupimpulako bintu bimo mu bwikalo bwenu pa kuba’mba mukatanwe ku Sukulu wa Basapwishi ba Bufumu nyi? Uno sukulu ukemulengela kwimwingijisha pakatampe kwi Yesu. Inge ke mulanguluke’mba kechi mwafikilamo ne, lombai kwi Yehoba kwimukwasha. Mulombai kwimupa mupashi wanji wazhila pa kuba’mba mwingile bulongo mingilo yo bemupa.—Luka 11:13; Byu. 20:28.
17. Banabalume batongolwa bamweshapo ka pa Mfumu wetu aye Yesu Kilishitu?
17 Yesu watongola balongo kwikala “bya bupe.” Onkao mambo, kino kimwesha’mba Yesu ubena kwitutangijila mu ano moba a kupelako. (Mat. 28:20) Tusanta bingi pa kwikala na Mfumu wa butemwe, mpanyi, wituta muchima kabiji witupa banabalume bafikilamo bakwitukwasha. Onkao mambo, monaingapo mashinda mwa kusanchila bano banabalume bengila na ngovu. Ne kyakila pa byonse, sanchilainga Yehoba Nsulo ya bya bupe “byonse byawama ne byalumbuluka.”—Yako. 1:17.
LWIMBO 99 Jibumba Jikatampe ja Balongo
a Bakulumpe mu kipwilo baji mu Jibumba Jitangijila, bankwasho babo, ba mu Tuvoto twa Musampi ne bakwabotu bengila mingilo ikwabo mu jibumba ja Yehoba nabo ke “bya bupe.”
b Mazhina amo apimpulwa.
c Kyalo kyo batelanga kala amba Turkey.
d Inge mukeba kuyukilapo byavula pa bintu byakonsha kwimukwasha kufikilamo kwikala nkwasho nangwa mukulumpe mu kipwilo, monai mutwe wa kuba’mba “Anweba Balongo—Nanchi Mubena Kukanamina Kwikala Nkwasho mu Kipwilo Nyi?” ne wa kuba’mba “Anweba Balongo—Nanchi Mubena Kukanamina Kwikala Mukulumpe mu Kipwilo Nyi?” mu Kyamba kya Usopa kya November 2024.