MUTWE WA KUFUNDA 42
LWIMBO 44 Lulombelo lwa Mulanda
Byo Mwakonsha Kuwamishako Milombelo Yenu
“Ngita na muchima wami yense. Ngitabai anweba Yehoba.”—SALA. 119:145.
BYO TUSAKWISAMBAPO
Kulanguluka pa milombelo yanembwa mu Baibolo byo kwakonsha kwitukwasha kuwamishako milombelo yetu.
1-2. (a) Ñanyi bintu byakonsha kwitulengela kubula kukasuluka kubuula Yehoba byonse biji ku muchima? (b) Twayuka byepi kuba’mba Yehoba umvwa milombelo yetu?
NANCHI mu milombelo yenu mubwezhabwezhapotu byambo bimo kabiji kechi ifuma panshi ya mu muchima nenyi? Inge byo byo kiji, kechi yenu bonka ne. Na mambo a kuba’mba twapayankana bingi mu bwikalo bwetu, pa bimye bimo twakonsha kutendeka kulombatu milombelo ipi. Kabiji kyakonsha kwitukatazha kubuula Yehoba byonse biji ku muchima wetu na mambo a kulanguluka’mba kechi twanema kwi aye ne.
2 Baibolo witubuula’mba kintu kyanema kwi Yehoba pa kulomba ke milombelo ya kwipelula ifuma panshi ya muchima, kechi kwamba bulongo pa kulomba ne. ‘Yehoba umvwa misashijilo ya bakimote.’ (Sala. 10:17) Umvwa byonse byo twamba mu lulombelo mambo wituta bingi muchima.—Sala. 139:1-3.
3. Ñanyi mepuzho o tusakwisambapo mu uno mutwe?
3 Twakonsha kwiipuzha’mba: Mambo ka o twafwainwa kukasulukila pa kulomba kwi Yehoba? Twakonsha kuwamishako byepi milombelo yetu? Kulanguluka pa milombelo yalombele bakalume ba Yehoba kufuma panshi ya muchima yanembwa mu Baibolo, kwakonsha kwitukwasha byepi kuwamishako milombelo yetu? Kabiji twakonsha kuba byepi inge tubena kukankalwa kubuula Yehoba byonse biji ku muchima wetu na mambo a kuba’mba bijikila bituvujila? Twayai twisambe pa mikumbu ya ano mepuzho.
KASULUKAINGA PA KULOMBA KWI YEHOBA
4. Ñanyi kintu kyakonsha kwitukwasha kukasuluka pa kulomba kwi Yehoba? (Salamo 119:145)
4 Kuyuka kuba’mba Yehoba mulunda netu ukebesha kwitukwasha, kuketulengela kukasuluka pa kulomba kwi aye. Nembi wa Salamo 119 byo byo amonanga Yehoba pa kulomba. Wapitanga mu makatazho avula. Kwajinga bantu bamo bamwambilanga byambo byatama bingi. (Sala. 119:23, 69, 78) Kabiji bimye bimo walefulwanga na mambo a bintu byo alubankanyanga. (Sala. 119:5) Nangwa byonkabyo, wakasulukanga pa kulomba kwi Yehoba ne kumubuula byonse biji ku muchima wanji.—Tangai Salamo 119:145.
5. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuswisha kintu kiji kyonse nangwa byo twimona atweba bene kwitulengela kubula kulomba kwi Yehoba? Lumbululai.
5 Yehoba ukeba ne bantu balenga mambo akatampe kulomba kwi aye. (Isa. 55:6, 7) Onkao mambo, kechi twafwainwa kuswisha kintu kiji kyonse nangwa byo twimona atweba bene kwitulengela kubula kulomba kwi Yehoba ne. Pa kuba’mba tumvwishe kishinka, twayai twambe bino. Muntu ubena kwendesha ndeke wayuka’mba wafwainwa kwisamba na bamingilo batangijila madeke baji ku kibanza. Nanchi wafwainwa kumvwa bumvu kwibatumina na mambo a kuba’mba walubilamo nangwa walubankanya nyi? Ine kwalepeshatu. Kyo kimotu, ne atweba twafwainwa kukasulukanga kulomba kwi Yehoba inge bintu bitupezha maana nangwa inge twalenga mambo.—Sala. 119:25, 176.
BYO TWAKONSHA KUWAMISHAKO MILOMBELO YETU
6-7. Kulanguluka pa byubilo bya Yehoba kwitukwasha byepi kuwamishako milombelo yetu? Ambai kyamwekele. (Monai ne tubyambo twa munshi.)
6 Milombelo yetu iwaminako bingi inge ketubuule Yehoba byo tumvwa ku muchima ne milanguluko yonse itukatazha. Pano twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tuwamisheko milombelo yetu?
7 Langulukainga pa byubilo bya Yehoba.a Kulanguluka pa byubilo bya Yehoba kuketulengela kukasuluka kumubuula byonse biji ku muchima. (Sala. 145:8, 9, 18) Akilangulukai pa byapichilemo nyenga Kristine, wajinga na bashanji bashinchile bingi. Walumbulwile’mba: “Kyankatazhanga bingi kulomba kwi Yehoba ne kushiinwa’mba ke Shetu witutemwa. Nalangulukanga’mba Yehoba ukansankilapo na mambo a bumbulwakulumbuluka bwami.” Ñanyi kyubilo kya Yehoba kyamukwasha? Waambile’mba: “Butemwe bwa Yehoba bubula kwaluka bundengela kushiinwa’mba nazhikijilwa. Luno nayuka’mba ukatwajijila na kunkwasha. Nangwatu inge nalubankanya, Yehoba ukatwajijila kuntemwa ne kunkwasha. Kuyuka bino kundengela kumubuula byonse biji ku muchima wami bindetela lusekelo ne bindetela bulanda.”
8-9. Mambo ka o kyawamina kulangulukila jimo pa byo musakwamba saka mukyangye kulomba? Lumbululai.
8 Langulukai pa bintu byo musakulombapo. Saka mukyangye kutendeka kulomba, mwafwainwa kwishikisha mepuzho nabiji a kuba’mba: ‘Ñanyi makatazho o mbena kupitamo pa kino kimye? Nanchi kujipo muntu ye nafwainwa kulekelako mambo nyi? Nanchi abya kujipo byamweka mu bwikalo bwami byo mbena kukeba Yehoba kunkwasha nyi?’ (2 Mfu. 19:15-19) Kabiji twakonsha kulondela bitufunjishe Yesu pa bya kulomba ne kulanguluka pa byo twafwainwa kulomba kwi Yehoba, pa jizhina janji, pa Bufumu bwanji ne kyaswa muchima wanji.—Mat. 6:9, 10.
9 Nyenga Aliska kyamukatezhe bingi kulomba byo ayukile’mba bamwatawanji basakufwa ku kansa wa ku bongo. Waambile’mba: “Kyampezhezhe bingi maana kya kuba nakankelwenga kuyuka bya kwamba pa kulomba kwi Yehoba.” Ñanyi kintu kyamukwashishe? Waambile’mba: “Ntulumana ne kulangulukapo bulongo pa byo nsakulomba. Kuba bino kunkwasha kubula kulombangatu pa makatazho o mpitamo kabiji kundengela kubula kulukusha muchima ne kulomba bulongo kwi Yehoba pa bintu byapusana pusana.”
10. Mambo ka o twafwainwa kulombelanga milombelo yalepa? (Monai ne bipikichala.)
10 Lombainga kimye kyabaya. Nangwa kya kuba kulomba milombelo ipi kujitu bulongo, bino javula twamba biji ku muchima inge ketulombe milombelo yalepa.b Bamwatawabo ba Aliska abo ba Elijah baambile’mba: “Ndomba bimye byavula pa juba pa juba kabiji kulomba milombelo yalepa kwandengela kufwenya kwipi ne Yehoba. Na mambo a kuba’mba Yehoba uteleka ku milombelo yetu saka atekanya, ne amiwa ndomba milombelo yalepa saka natekanya.” Mukobe bino: Mukamonepo kimye ne kuya ku mpunzha ko mukakonsha kulomba jiwi saka jibena kumvwanyika, kechi kishinshi ne, kwabula bya kwimulabika. Kabiji lombainga milombelo ya uno mutundu kimye kyonse.
Monaingapo kimye ne mpunzha kwa kulombela milombelo yalepa (Monai jifuka 10)
LANGULUKAINGA PA MILOMBELO YA PANSHI YA MUCHIMA IJI MU BAIBOLO
11. Tumwenamo byepi inge ketulanguluke pa milombelo yalombele bakalume ba Lesa kufuma panshi ya muchima yanembwa mu Baibolo? (Monai ne kakitenguluzha ka kuba’mba “Nanchi Mumvwa Byonka byo Baumvwinenga Nyi?”)
11 Kulanguluka pa milombelo yalombele bakalume ba Yehoba kufuma panshi ya muchima yanembwa mu Baibolo ne pa masalamo nangwa’mba nyimbo ya kutota Yehoba yo baimbile kukemukwasha bingi. Kulanguluka pa bano bakalume ba Lesa byo balumbulula byo baumvwanga ku muchima ne milanguluko yo baikalanga nayo, kukemulengela kukasuluka ne kwamba byonse biji ku muchima pa kulomba kwi Yehoba. Milombelo yabo yakonsha ne kwimukwasha kuyuka byambo bya kutota Lesa byo mwakonsha kwingijisha mu milombelo yenu. Kabiji mu ino milombelo yalombele bakalume ba Yehoba, mukataanamo ne milombelo yaamba pa bintu byo mubena kupitamo.
12. Ñanyi mepuzho o twafwainwa kwishikisha inge tubena kulanguluka pa milombelo yanembwa mu Baibolo?
12 Inge mubena kulanguluka pa lulombelo lwanembwa mu Binembelo, iipuzhai’mba: ‘Ñanyi walombele luno lulombelo kabiji ñanyi bintu byo apichilengamo? Nanchi byo alombelengapo byo byo mbena kupitamo ne amiwa nyi? Ñanyi bintu byo mbena kufunjilako ku luno lulombelo?’ Mwakonsha kukebakeba bishinka pa kuba’mba mukumbule ano mepuzho kabiji kuba bino kukemukwasha bingi. Pano twayai twisambe pa milombelo ina.
13. Ñanyi kintu kyo tufunjilako ku lulombelo lwalombele Hana? (1 Samwela 1:10, 11) (Monai ne nkupiko.)
13 Tangai 1 Samwela 1:10, 11. Hana byo alombelenga luno lulombelo wapichilenga mu makatazho abiji akatampe. Hana wajinga ñumba kabiji mpaji nanji wamwendelekanga bingi. (1 Sam. 1:4-7) Inge ne anweba mubena kupita mu lukatazho lubena kubula kupwa, mwakonsha kufunjilako ka ku lulombelo lwalombele Hana? Kulomba milombelo yalepa ne kubuula Lesa byonse biji ku muchima wanji kwamutekeneshe bingi. (1 Sam. 1:12, 18) Ne anweba kutaya bijikila byenu byonse pe Yehoba kupichila mu kumulumbulwila makatazho onse o mubena kupitamo kukemutekenesha bingi.—Sala. 55:22.
Hana wajinga ñumba kabiji bamwendelekanga kimye kyonse ku mpaji nanji, bino kyatekeneshe Hana ke kubuula Yehoba byonse byo aumvwinenga ku muchima (Monai jifuka 13)
14. (a) Ñanyi kintu kikwabo kyo tufunjilako ku lulombelo lwalombele Hana? (b) Kulanguluka languluka pa Binembelo kwitukwasha byepi kuyuka bya kwamba mu milombelo yetu? (Monai tubyambo twa munshi.)
14 Byo papichile myaka icheche kufuma pasemenwe mwananji wamulume aye Samwela, Hana wamutwajile kwi Ñanga Mukatampe aye Eli. (1 Sam. 1:24-28) Mu lulombelo lwanji lwa kufuma panshi ya muchima, byo aambile byamwesheshe byo ashiinwe kuba’mba Yehoba wata muchima bakalume banji bakishinka kabiji wibazhikijila.c (1 Sam. 2:1, 8, 9) Kyamweka makatazho o apichilengamo mu bwikalo bwanji kechi apwile ne. Pano bino Hana watele muchima pa byamupesheshe Yehoba. Tubena kufunjilako ka? Kuta muchima pa byatwajijila kwitukwasha Yehoba kuketulengela kuchinchika makatazho abula kupwa o tubena kupitamo.
15. Inge betuba nshiji, twakonsha kufunjilako ka ku lulombelo lwa misashijilo lwalombele Yelemiya? (Yelemiya 12:1)
15 Tangai Yelemiya 12:1. Pa kimye kimo mu bwikalo bwanji, ngauzhi Yelemiya walefwilwe bingi pa kumona babi byo baikelenga bulongo. Kabiji kumwendeleka ku bakwabo bena Isalela nako kwamulefulanga bingi. (Yele. 20:7, 8) Ne atweba twakonsha kulefulwa bingi pa kumona bantu babi byo babena kwikala bulongo nangwa inge kebetwendeleke. Nangwa kya kuba Yelemiya wapichilenga mu bino bintu, pano bino kechi wazhinaukanga bunchibamambo bwaoloka bwa Lesa ne. Byo amwene Yehoba byo akambwile bantu banji basatukile, kyamweka luketekelo lwanji mu bunchibamambo bwa Lesa bwaoloka bwakosejileko bingi. (Yele. 32:19) Ne atweba twafwainwa kumubuulanga Yehoba byo kitukola ku muchima inge betuba nshiji. Kabiji twafwainwa kushiinwa kuba’mba Yehoba ukapwisha nshiji yo tubena kupitamo.
16. Inge bwikalo bwetu bwitulengela kukankalwa kubapo bintu bimo, twakonsha kufunjilako ka ku lulombelo lwa mwina Levi wakankalwanga kuya ku nzubo ya Lesa? (Salamo 42:1-4) (Monai ne bipikichala.)
16 Tangai Salamo 42:1-4. Uno Salamo bamunembele ku mwina Levi wakankalwanga kuya ku nzubo ya Lesa na kupopwela Yehoba pamo na bena Isalela bakwabo. Uno Salamo usolola byo aumvwinenga ku muchima. Twakonsha kumvwa byonka byo aumvwinenga inge twikalatu pa nzubo nangwa inge betukasa mu kaleya na mambo a lwitabilo lwetu. Byo tumvwa ku muchima byalauka alauka. Pano bino twafwainwa kumubuulanga Yehoba byo tumvwa ku muchima. Mwina Levi wajinga na luketekelo lwa kuba’mba kulutwe ukengilanga mingilo ya Yehoba. (Sala. 42:5) Kabiji wavulukanga Yehoba byo amutele muchima. (Sala. 42:8) Ne atweba kulomba kwi Lesa kufuma panshi ya muchima kuketukwasha kushikimana, kwikala na mutende wa mu milanguluko ne bulume bwa kuchinchika.
Mwina Levi wanembele Salamo 42 walombele kwi Lesa kufuma panshi ya muchima. Ne atweba inge ketulumbulule byonse byo tubena kumvwa ku muchima mu lulombelo, tukekala na mweno yawama ya lukatazho lo tubena kupitamo (Monai jifuka 16)
17. (a) Tubena kufunjilako ka ku lulombelo lwalombele ngauzhi Yona? (Yona 2:1, 2) (b) Byambo biji mu Masalamo byakonsha kwitukwasha byepi mu bimye bya makatazho? (Monai tubyambo twa munshi.)
17 Tangai Yona 2:1, 2. Ngauzhi Yona walombele luno lulombelo saka aji munda ya jisabi jikatampe. Nangwa kya kuba kechi wakookejile Yehoba ne, Yona washiinwe’mba Lesa usakumvwa lulombelo lwanji. Mu luno lulombelo lwanji lwa misashijilo, Yona waingijishe byambo byavula bitanwa mu buku wa Masalamo.d Kyamweka ano masalamo wiayukile bingi bulongo. Kulanguluka languluka pa no masalamo kwamulengejile kushiinwa’mba Yehoba usakumukwasha. Ne atweba, inge twalabijila byepelo bimo bya mu Baibolo, tukakonsha kwibivuluka pa kulomba kwi Yehoba mu bimye byakatazha kabiji kiketutekeneshanga bingi.
TWAJIJILAI KUFWENYA KWIPI NE YEHOBA MU LULOMBELO
18-19. Kinembelo kya Loma 8:26, 27 kitutekenesha byepi inge pa bimye bimo twakankalwa kulumbulula byo tubena kumvwa ku muchima pa kulomba? Ambai kyamwekele.
18 Tangai Loma 8:26, 27. Kimye kimo makatazho akonsha kwitupezha bingi maana kya kuba twakonsha ne kukankalwa kulumbulula byo tubena kumvwa ku muchima mu lulombelo. Nangwa byonkabyo, Lesa uketukwasha. Pa bimye bya uno mutundu, mupashi wazhila wa Lesa ‘witusashijilako.’ Mu ñanyi jishinda? Yehoba waingijishe mupashi wanji kukwasha banembi ba Baibolo kunemba milombelo yavula. Inge twakankalwa kulumbulula byo tubena kumvwa ku muchima, Yehoba wakonsha kumona byambo bimo byanembwa mu milombelo iji mu Baibolo byakonsha kulumbulula byo tubena kumvwa ne kukumbula lulombelo lwetu.
19 Kino kishinka kyatundaikile bingi nyenga wa mu kyalo kya Russia aye Yelena. Bamukwachile ne kumukasa mambo walombelenga ne kutanga Baibolo. Kino kintu kyamupezhezhe bingi maana nyenga Yelena kabiji wakankelwenga ne bya kwamba pa kulomba. Washimikizhe’mba: “Inge makatazho etupezha maana kya kuba twakankalwa ne kuyuka byo tusakwamba pa kulomba, Yehoba ukakumbula milombelo ya bakalume banji banembwa mu Baibolo muji byambo byo nkeba kwamba pa kulomba. . . . Kino kishinka kyantekeneshe bingi byo napichilenga mu luno lukatazho lushinkisha bulaka.”
20. Inge tubena kupita mu makatazho, twakonsha kunengezha byepi milanguluko yetu saka tukyangye kutendeka kulomba?
20 Inge tubena kupita mu makatazho, kyakonsha kwitukatazha bingi kuchikamena mu lulombelo. Pa kuba’mba tunengezhe muchima wetu, twakonsha kuteleka ku Masalamo o batangila jimo. Kabiji twakonsha kunemba byo tubena kumvwa ku muchima byonka byaubanga Davida. (Sala. 18; 34; 142; tubyambo twa peulu.) Pano bino kafwako jishinda jo twafwainwa kumonanga’mba kanatu twijilondela pa kunengezha muchima wetu saka tukyangye kulomba ne. (Sala. 141:2) Atweba bonse twafwainwa kumonapo jishinda jitupelela.
21. Mambo ka o twafwainwa kulombelanga kufuma panshi ya muchima?
21 Kuyuka kuba’mba Yehoba uyuka byo tubena kumvwa ku muchima saka tukyangyetu ne kwamba kwitutekenesha bingi. (Sala. 139:4) Nangwa byonkabyo, umvwa bingi bulongo pa kumvwa byambo bimwesha byo twamuketekela byo twamba pa kulomba. Onkao mambo, kange mukankazhamenga kulomba kwi Shenu wa mwiulu ne. Funjilaingako ku milombelo yanembwa mu Mambo a Lesa. Lombainga kufuma panshi ya muchima wenu. Mubulainga byonse biji ku muchima wenu bimuletela lusekelo ne bimuletela bulanda. Byo aji Mulunda nenu wa pa muchima, Yehoba ukatwajijila kwimukwasha.
LWIMBO 45 Milanguluko ya mu Muchima Wami
a Monai mutwe wa kuba’mba “Byubilo Bikwabo Byawama Biji ne Yehoba” mu buku wa Binembelo Bikwasha Bena Kilishitu, pa mutwe mukatampe wa kuba’mba “Yehoba.”
b Milombelo yo tulomba mu kipwilo yafwainwa kwikalatu ipi.
c Mu lulombelo lwanji, Hana waingijishe byambo bitanwa mu mabuku anembele Mosesa. Kyamweka walanguluka langulukanga bingi pa Binembelo. (Mpitu. 4:35; 8:18; 32:4, 39; 1 Sam. 2:2, 6, 7) Byo papichile myaka yavula, Maliya inanji Yesu, pa kulomba naye waingijishe byambo bipasha na byaingijishe Hana mu lulombelo.—Luka 1:46-55.
d Esakanyaiko Yona 2:3-9 na Salamo 69:1; 16:10; 30:3; 142:2, 3; 143:4, 5; 18:6; ne 3:8. Ino yo ndonda ya byepelo bya mu Masalamo biji mu lulombelo lwa kwa Yona.