Lukinyama uji na Mitwe Itanu na Ibiji uji mu Lumwekesho Kitango 13 Wimenako Ñanyi Kintu?
Mukumbu wa mu Baibolo
Lukinyama uji na mitwe itanu na ibiji ye baambapo mu byambo bitanshi biji mu Lumwekesho 13:1 wimenako bumulwila ntanda bonse.
Buji na luusa, bulume ne bufumu mambo bumulwila ntanda.—Lumwekesho 13:2.
Bubena kulama “bisaka byonse, ne mitundu yonse, ne njimi yonse, ne mikoka yonse ya bantu.” Onkao mambo, ke bufumu bwa ntanda yonse, kechi kafulumende wa mu kyalotu kimo ne.—Lumwekesho 13:7.
Uno lukinyama uji na bibese bya mubiji byapasha bya bijanyi bina byo baambapo mu bungauzhi mu Danyela 7:2-8, kabiji umweka nobe kisumpa uji na makabo a mbeyala, uji na kanwa ka bokwe ne nsengo jikumi. Bijanyi byatongolwa mu bungauzhi bwa kwa Danyela bimenako bamfumu, nangwa’mba bufumu bwa bumulwila ntanda bwalamapo. (Danyela 7:17, 23) Onkao mambo lukinyama ye baambapo mu Lumwekesho 13 wimenako bufumu bonse bwa bumulwila ntanda.
Watuntukile “mu kalunga,” ko kuba’mba wafumine mu bantu bavula bemenako kafulumende wa bantu.—Lumwekesho 13:1; Isaya 17:12, 13.
Baibolo waamba’mba nambala—666—ya lukinyama “yo nambala ya muntu.” (Lumwekesho 13:17, 18) Bino byambo bibena kumwesha’mba lukinyama ye baambapo mu Lumwekesho 13 ke muntu, kechi mupashi nangwa ndemona ne.
Makafulumende omvwañana mu bintu bimo kabiji bonse banemekako bukalama bwabo, kechi Bufumu bwa Lesa ne. (Salamo 2:2) Kabiji bakekonkanya pamo ne kulwa na nzhita ya Lesa ibena kutangijilwa na Yesu Kilishitu pa Amagedonyi. Nangwa byonkabyo, bonse bakebonauna mu ino nkondo.—Lumwekesho 16:14, 16; 19:19, 20.
“Nsengo jikumi ne mitwe itanu na ibiji”
Amo manambala atongolwa mu Baibolo emenako bintu bimo. Manambala nabiji jikumi ne jitanu na tubiji emenako kintu kyakwana. “Kipashañano kya lukinyama” nangwa’mba lukinyama wachijisha wajinga na mitwe itanu na ibiji ne nsengo jikumi, watongolwa mu Lumwekesho wakonsha kwimukwasha kukwatakanya mwatala “nsengo jikumi ne mitwe itanu na ibiji” byatongolwa mu Lumwekesho 13. (Lumwekesho 13, 1, 14, 15; 17:3) Baibolo waamba’mba mitwe itanu na ibiji iji na lukinyama wachijisha bo “bamfumu batanu na babiji,” nangwa’mba makafulumende.—Lumwekesho 17:9, 10.
Nangwatu mitwe itanu na ibiji iji mu Lumwekesho 13:1 imenako makafulumende atanu na abiji. Makafulumende akatampe alamapo kala ne abena kulama lelo jino kabiji akatazha bantu ba Lesa nabiji bufumu bwa Ijipita, Asilya, Babilona, Media ne Pelisha, Greece ne Anglo-America. Kwamba’mba nsengo jikumi ibena kwimenako makafulumende onse acheache ne akatampe, po pamotu ne kwamba’mba tubondo tuvwika nsengo, kamo kamo kabena kwimenako kafulumende ubena kulamina pamo na kafulumende mukatampe ujipo.