Wa Mwingilo Wa Yehoba “Waashilwe Na Mambo A Mizhilulwila Yetu”
“Waashilwe na mambo a mizhilulwila yetu; kabiji wafumpilwe na mambo a bubi bwetu. . . . kabiji mo mu bipumo byanji mo twabukilwa.”—ISA. 53:5.
1. Pa kimye kya Kivuluko twafwainwa kulabijila ka, kabiji bungauzhi ka bwakonsha kwitukwasha kuba bino?
TWIKALA na kivuluko pa kuba’mba tukonshe kuvuluka lufu lwa Kilishitu ne bintu byonse byafikizhiwa kupichila mu lufu ne lusanguko lwanji. Kivuluko kituvululako pa mambo a kutumbijikwa kwa bumfumu bwa Yehoba, kuzhijikwa kwa jizhina janji, ne kufikizhiwa kwa nkebelo yanji, kabiji ne pa mambo a lupulukilo lwa bantu. Kyamweka kechi kujipo bungauzhi bukwabo bwa mu Baibolo bwalumbulula bulongo pa mambo a kitapisho kya Kilishitu ne bintu byo kyafikizha bwakila bobwa bwanembwa mu Isaya 53:3-12 ne. Isaya waambijile jimo pa mambo a kumanyikwa kwa Wa mwingilo ne kumweshako bishinka bimo byaamba pa lufu lwa Kilishitu ne bintu byawama byakonsha kumwenamo balongo banji bashingwa ne ‘mikooko ikwabo’ mu luno lufu lwanji.—Yoano. 10:16.
2. Bungauzhi bwaambile Isaya ke kayukilo kakumwesha ka, kabiji busakwitulengela kuba ka?
2 Byo papichile myaka bitota bitanu na bibiji Yesu saka akyangye kusemwa panopantanda, Yehoba wakwashishe Isaya na mupashi kwambila jimo bungauzhi bwa kuba’mba Wa mwingilo wanji wasalululwa ukatwajijila kwikala wa kishinka nangwa kya kuba bakamweseke kya byepi nangwa byepi. Kino kishinka ke kayukilo kamwesha Yehoba byo aketekela Mwananji. Byo tubena kubalaula buno bungauzhi, michima yetu isakwikala ya lusanchilo kabiji lwitabilo lwetu lusakukoselako.
“Bamusujile” Kabiji Kechi ‘Bamushingikile Ne’
3. Mambo ka Bayudea o bafwainwe kumutambwila Yesu, pano abo baubile byepi?
3 Tangai Isaya 53:3. Akilangulukaitu byo kyajinga Mwana Lesa yenkawa umo kusha lusekelo lo ajinga nalo pa kwingijila pamo na Shanji ne kwiya panopantanda na kupana bumi bwanji ke kitapisho kuba’mba apulushe bantu ku bundengamambo ne lufu! (Fili. 2:5-8) Kitapisho kyanji kyajinga kya kwingila mwingilo wa kulekelako bantu mambo abo. Kino kyaimenwangako na banyama bapanwanga kwikala kitapisho kwesakana na Mizhilo ya Mosesa. (Hebe. 10:1-4) Kyakonsheshe kuwama bingi inge Yesu, baji bamutambwijile ne kumunemeka ku Bayudea bapembelejilenga kwiya kwa kwa Mesiasa. (Yoa. 6:14) Mu kifulo kya byobyo, Kilishitu “bamusujile” ku Bayudea, kabiji kechi ‘bamushingikile ne,’ byonka byaambijile jimo Isaya. Mutumwa Yoano wanembele’mba: “Waishile kwanji mwine, ne banji mwine kechi bamutambwile ne.” (Yoa. 1:11) Mutumwa Petelo waambijile Bayudea amba: “Lesa wa . . . bashakulu betu, ye watumbijika Wa mwingilo wanji Yesu; ye mwasolwele anweba, ne kumukana ku meso a Pilato, byo afukwile kumukasulula. Pakuba anweba mwamukaine yenkaye Wazhila ne Waoloka.”—Byu. 3:13, 14.
4. Yesu waumvwine byepi kubela?
4 Kabiji Isaya waawile’mba Yesu ‘ukomvwapo kinyenge [nangwa’mba kubela].’ Byo aingijilenga mwingilo wanji, Yesu kine bimye bimo wakokanga, bino kafwako po kyanembwa’mba wabelelepo ne. (Yoa. 4:6) Nangwa byonkabyo, waumvwine kubela pa kumona bantu bo asapwijilenga saka babela. Wibomvwijile lusa ne kubuka bavula. (Mako 1:32-34) Mu jino jishinda, Yesu wafikizhe bungauzhi bwaamba’mba: ‘Kine byo binyenge [nangwa’mba kubela] kwetu ko etwikile ne bulanda bwetu bo asendele.’—Isa. 53:4a; Mat. 8:16, 17.
Balangulukile Nobe ‘Bamupuma kwi Lesa’
5. Nga Bayudea bavula bamwene byepi lufu lwa kwa Yesu, kabiji mambo ka kino byo kyanungijileko ku lumanamo lwanji?
5 Tangai Isaya 53:4b. Bantu bavula bajingako kimye kya kwa Yesu kechi baumvwine mwatajile lumanamo ne lufu lwanji ne. Balangulukile’mba Lesa ye ubena kumukabisha na kikola kipayañana. (Mat. 27:38-44) Bayudea bamubepejile Yesu amba wajinga wa mwenga. (Mako 14:61-64; Yoa. 10:33) Pano Yesu kechi wajinga ndengamambo nangwa wa mwenga ne. Bino na mambo a butemwe bwanji bukatampe bo atemwa Shanji, mulanguluko wa kuba’mba ukafwa na mambo a kumwambila’mba wa mwenga, wanungileko ku lumanamo lwanji aye Wa mwingilo wa Yehoba. Nangwa byonkabyo, wifuukwijile mwine kukokela kyaswa muchima wa Yehoba.—Mat. 26:39.
6, 7. Mu ñanyi jishinda Yehoba mo ‘apumijile’ Wa mwingilo wanji wa kishinka, kabiji mambo ka kino o kyamuletejile “lusekelo” Lesa?
6 Kechi tukumya pa kutanga’mba bungauzhi bwa kwa Isaya bwamba’mba bamo bantu balanguluka’mba Kilishitu ‘bamupumine kwi Lesa’ ne. Pano bino twakonsha kukumya pa kumvwa byaamba bungauzhi amba: “Yehoba ye wikiswile kya kumufumpa.” (Isa. 53:10) Yehoba waambile’mba: “Talai wa mwingilo wami, . . . ye nasalulula, mo amwena lusekelo muchima wami,” pano Yehoba wakonsha byepi ‘kuswa kumufumpa’? (Isa. 42:1) Mu jishinda ka mo kyamuletejile lusekelo Yehoba?
7 Pa kuba’mba tumvwishe mwatala buno bungauzhi, twafwainwa kuvuluka’mba Satana byo azhinaukile bumfumu bwa Yehoba, wazhinaukile bukishinka bwa bakalume bonse ba Lesa mwiulu ne panopantanda. (Yoba 1:9-11; 2:3-5) Yesu byo aikele wa kishinka kufikatu ne ku lufu lwanji, wapaine mukumbu walumbuluka ku luzhinauko lwa kwa Satana. Onkao mambo, nangwa kya kuba Yehoba waswishishe Kilishitu kumwipaya ku balwanyi banji, kafwakotu ne kuzhinauka ne, kuba’mba Yehoba wikyumvwine bingi kutama pa kumona Wa mwingilo wanji bamwipaya. Nangwa byonkabyo, byo amwene Mwananji wamwesha bukishinka, kyamusangajikile bingi Yehoba. (Mana. 27:11) Kabiji kuyuka mfweto ya lufu lwa Mwananji ku bantu balapila kwamuletejile bingi lusekelo Yehoba.—Luka 15:7.
“Waashilwe na Mambo a Mizhilulwila Yetu”
8, 9. (a) Mu ñanyi jishinda Yesu mo ‘bamwashijile na mambo a mizhilulwila yetu’? (b) Petelo wikyambilepo byepi kino?
8 Tangai Isaya 53:6. Byonka biji mukooko waeleka, ne bantu bandengamambo nabo basusuta na kukeba kwibapokolola ku bikola ne lufu byo baswana kwi Adama. (1 Pe. 2:25) Byo babula kulumbuluka, kafwako mwana nangwa umo wa kwa Adama wakonsha kupota kintu kyaelele Adama ne. (Sala. 49:7) Nangwa byonkabyo, mu butemwe bwanji bukatampe, “Yehoba wamutwikile aye bubi bwetu atweba bonse,” ko kuba’mba Mwananji ye atemwisha kabiji Wa mwingilo wanji ye asalulula. Byo aswile ‘kumwasa na mambo a mizhilulwila yetu’ ne ‘kumufumpa na mambo a bubi bwetu,’ Kilishitu witusendejile bundengamambo bwetu pa kichi ne kwitufwila.
9 Mutumwa Petelo wanembele’mba: “Kino kyo kyo mwaichilwa: mambo Kilishitu naye wimumanamijile anweba, ne kwimushila mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji: Mwine ye wasendele mambo etu mu mubiji wanji konka ku kichi, amba atweba, byo twafwile ku bundengamambo, twikale monka mu bololoke.” Kabiji byo aambile byambo biji mu Isaya, Petelo wanungilepo’mba: “Ko ku bipumo byanji ko mwabukijilwe.” (1 Pe. 2:21, 24; Isa. 53:5) Kino kyashinkwile jishinda kuba’mba bandengamambo babwele kwi Lesa, byonka byatwajijile kwamba Petelo amba: “Kilishitu naye wiamanamijile mambo jimo jonka, aye waoloka na mambo a babula koloka, amba, etufikizhe kwi Lesa.”—1 Pe. 3:18.
‘Bamuletele Nobe Mwana Mukooko ye Babenakutwala na Kwipaya’
10. (a) Yoano Mubatishi wamulondolwele byepi Yesu? (b) Mambo ka byambo byaambile Yoano kyo byaikela bya kine?
10 Tangai Isaya 53:7, 8. Yoano Mubatishi byo amwene Yesu saka eya ko aji, waambile’mba: ‘Talai ye Mwana mukooko wa Lesa, ye ufumya bundengamambo bwa ba panopantanda!’ (Yoa. 1:29) Byo aambile pe Yesu amba Mwana mukooko, Yoano kampe walangulukilenga pa byambo biji mu Isaya byaamba’mba: ‘Bamuletele nobe mwana mukooko ye babenakutwala na kwipaya.’ (Isa. 53:7) Isaya waawile’mba: “Watayile mweo wanji ku lufu.” (Isa. 53:12) Kya lusekelo ke kya kuba’mba, Yesu byo atendekeshe Kivuluko kya lufu lwanji kimye kya bufuku, wapaine katomeno ka binyu ku batumwa banji bakishinka jikumi na umo ne kwamba’mba: “Ano o mashi ami a lulayañano, aichikila bavula mu kwibalekela mambo.”—Mat. 26:28.
11, 12. (a) Kwipana kwa kwa Izaka kuba’mba alambulwe kumwesha byepi kitapisho kya Kilishitu? (b) Kimye kyo tubena kuba Kivuluko, twafwainwa kuvulukanga ka pa mambo a kwa Abalahama Mukatampe, aye Yehoba?
11 Byonka byajinga Izaka kala, Yesu naye wipaine ke kitapisho pa kyakusokelapo bitapisho monka mwayijile kyaswa muchima wa Yehoba. (Nte. 22:1, 2, 9-13; Hebe. 10:5-10) Nangwa kya kuba Izaka wipaine ke kitapisho, bino Abalahama mwine ye wafuukwile kupana kitapisho. (Hebe. 11:17) Popamotu, Yesu naye wipaine amba afwe, bino Yehoba Mwine ye wafuukwile byafwainwe kupanwa buno bukuzhi. Kitapisho kya Mwananji kyamwesheshe butemwe bukatampe Lesa bo atemwa bantu.
12 Yesu aye mwine waambile’mba: “Lesa byo ebatemwisha ba panopantanda, wapaine Mwananji yenkawa umo amba, bonse bamwitabila kechi bonaike ne, poso amba bekale na bumi bwa myaka.” (Yoa. 3:16) Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Lesa witumwesha butemwe bwanji mwine bo etutemenwamo, mambo, byo twakijinga bandengamambo, Kilishitu witufwijile.” (Loma 5:8) Onkao mambo, pa kunemeka Kilishitu kupichila mu kuvuluka lufu lwanji, kechi twafwainwa kulubamo ne, kuba’mba mwine wafuukwile bya kupana buno bukuzhi wajinga Abalahama Mukatampe, aye Yehoba. Tumutota kupichila mu kutanwa ku Kivuluko.
Wa Mwingilo ‘Wibabingisha Bavula’
13, 14. Mu ñanyi jishinda Wa mwingilo wa Yehoba mo ‘abingisha bavula’?
13 Tangai Isaya 53:11, 12. Yehoba waambile pa mambo a Wa mwingilo wanji wasalwa amba: “Aye wa mwingilo wami waoloka ukebabingisha bavula ponka pa kumuyuka.” Mu ñanyi jishinda? Twakonsha kuyuka mukumbu inge twatanga byambo byapelako mu kyepelo 12. ‘[Wa mwingilo] wibalombelejilenga bampupabizhila.’ Baana bonse ba kwa Adama basemwa saka baji bandengamambo, “bampupabizhila,” onkao mambo batambwila “mfweto ya bundengamambo,” ko kuba’mba lufu. (Loma 5:12; 6:23) Bino bantu bandengamambo bakonsha kupwana na Yehoba. Kitango 53 kya mu bungauzhi bwa kwa Isaya kyalondolola bingi bulongo Yesu byo ‘alombejilengako’ bandengamambo, amba: “Watambwile lukabisho lwa kwituletela atweba mutende; kabiji mo mu bipumo byanji mo twabukilwa.”—Isa. 53:5.
14 Byo atambwile bundengamambo bwetu ne kwitufwila, Kilishitu ‘wabingisha bavula.’ Paulo wanembele’mba: “Kyo kyamutokela Shanji ku muchima amba, Kuyula konse kwa Lesa kwikale monka mwi aye [Kilishitu]; kabiji monka mwi aye apwanyinyemo bintu byonse ne aye mwine, nangwa biji panopantanda, nangwa biji mwiulu, byo alengele mutende na mashi a ku [kichi kya lumanamo].”—Kolo. 1:19, 20.
15. (a) ‘Bintu biji mwiulu’ byaambilepo Paulo byo bi ka? (b) Bañanyi bunketu bafwainwa kujako bimpashañano bya pa Kivuluko, kabiji mambo ka?
15 ‘Bintu biji mwiulu’ byapwana pamo na Yehoba kupichila mu mashi aichikile a kwa Kilishitu ke bena Kilishtu bashingwa, baitwa kuya na kulama pamo ne Kilishitu mwiulu. Bena Kilishitu “ba kutambulako pamo ku lwito lwa mwiulu,” batelwa’mba ‘baoloka.’ (Hebe. 3:1; Loma 5:1, 18) Yehoba po po ebatambwila kwikala baana banji ba ku mupashi. Mupashi wazhila ushimuna bukine pe abo amba “ba kuswana pamo ne Kilishitu,” baitwa kwikala bamfumu ne bañanga mu Bufumu bwanji bwa mwiulu. (Loma 8:15-17; Lum. 5:9, 10) Bekala lubaji lwa bena Isalela ba ku mupashi, “bena Isalela ba Lesa,” kabiji baitwa mu “lulayañano lupya.” (Yele. 31:31-34; Nga. 6:16) Byo baikala ba mu lulayañano lupya, bo bapa lūsa lwa kujako ku bimpashañano bya pa Kivuluko, ne kutomako katomeno ka binyu bichila, ko aambilepo Yesu amba: “Kano katomeno lo lulayañano lupya mu mashi ami, emwichikila anweba.”—Luka 22:20.
16. ‘Bintu biji panopantanda’ byo bi ka, kabiji jishinda ka mo baikela baoloka kwi Yehoba?
16 ‘Bintu biji panopantanda’ ke mikooko ikwabo ya kwa Kilishitu, iji na luketekelo lwa kwikala panopantanda myaka ne myaka. Ku bano nabo Wa mwingilo wasalululwa wa Yehoba wibalengela kwikala baoloka kwi Yehoba. Byo baitabila mu kitapisho kya bukuzhi bwa Kilishitu ne ‘kovwa baovwa bivwalo byabo, ne kwibitokesha mu mashi a Mwana mukooko,’ Yehoba wibatela’mba baoloka, kechi pamo nobe baana ba ku mupashi ne, bino ke balunda nanji, kabiji wibapa luketekelo lwawama lwa kupuluka “malwa akatampe.” (Lum. 7:9, 10, 14; Yako. 2:23) Byo babula kwikala mu lulayañano lupya ne kubula kwikala na luketekelo lwa kuya mwiulu, ino mikooko ikwabo kechi ijako bimpashañano bya pa Kivuluko ne, bino itanwakotu na kumwesha mushingi.
Lutotelo Lonse Luya kwi Yehoba ne ku Wa Mwingilo Wanji Waitabizhiwa!
17. Kufunda bungauzhi bwa kwa Isaya bwaamba pa Wa mwingilo kwitukwasha byepi kunengezha milanguluko yetu ku Kivuluko?
17 Kubalaula bungauzhi bwa kwa Isaya bwaamba pa Wa mwingilo ke jishinda jawama bingi kunengezhezhamo milanguluko yetu ku Kivuluko kya lufu lwa Kilishitu. Kwitulengela ‘kutala konka kwi Yesu, Ntangi ne Kalumbulula wa lwitabilo lwetu.’ (Hebe. 12:2) Twafunda’mba Mwana Lesa kechi wasatuka ne. Kupusanako na Satana, Yesu utemwa bingi kumufunjisha kwi Yehoba, saka ayuka’mba ye Nkambo. Twafunda’mba Yesu byo aingijilenga mwingilo wanji panopantanda, waubijilenga lusa bantu bo asapwijilenga, kubuka bavula ku mubiji ne ku mupashi. Mu jino jishinda byo aji Mfumu wa Bumesiasa wamwesheshe byo akoba mu ntanda ipya byo ‘akebwikajika buchibamambo bwaoloka panopantanda.’ (Isa. 42:4) Mukoyo ye amwesheshe byo asapwijile Bufumu, byo aji “kyeya ku mikoka ya bantu,” kivululamo baana banji ba bwanga amba bafwainwa kusapwila mambo awama na mukoyo mwaya ntanda yonse.—Isa. 42:6.
18. Mambo ka bungauzhi bwa kwa Isaya kyo bwitulengela kumusanchila Yehoba ne Wa mwingilo wanji wa kishinka?
18 Kabiji bungauzhi bwa kwa Isaya bwitulengela kumvwisha Yehoba byo epaine pa kutuma Mwananji ye atemwisha panopantanda na kumanama ne kwitufwila. Yehoba kechi wasekejile pa kumona Mwananji na kumanama ne, bino wasekejile byo amwene Yesu saka alama bukishinka bwanji kufika ne ku lufu. Ne atweba twafwainwa kusekela pamo ne Yehoba, byo twayuka bintu byonse byaubile Yesu pa kumushinawina Satana amba wa bubela ne kuzhijika jizhina ja Yehoba, ne kutumbijika bumfumu bwanji. Kabiji Kilishitu watambwijile bundengamambo bwetu ne kwitufwila. Mu jino jishinda, walengejile mikooko icheche, ko kuba’mba balongo banji bashingwa ne mikooko ikwabo kwikala baoloka kwi Yehoba. Byo tukakonkena pamo ku Kivuluko, lekai michima yetu ikamusanchile Yehoba ne Wa mwingilo wanji wa kishinka.
Kupitulukamo
• Mu ñanyi jishinda Yehoba ‘mo ekiswijile’ kya ‘kumufumpa’ Mwananji?
• Mu ñanyi jishinda Yesu mo ‘bamwashijile na mambo a mizhilulwila yetu’?
• Wa mwingilo “ukebabingisha bavula” byepi?
• Kufunda bungauzhi bwaamba pa Wa mwingilo kwanengezha byepi milanguluko ne muchima wenu ku Kivuluko?
[Kipikichala pa peja 26]
‘Bamushibulukile ku bantu, kabiji kechi twamushingikile ne’
[Kipikichala pa peja 28]
“Watayile mweo wanji ku lufu”
[Kipikichala pa peja 29]
‘Mikooko ikwabo’ itanwa ku Kivuluko na kumwesha mushingi