Temwai Bantu Lesa bo Atemwa

1-3. (a) Ñanyi bintu bya kine Baibolo byo yaambapo? (b) Twakonsha kusala byepi balunda baketukwasha kuba bintu byawama?

TWAKONSHA kwamba’mba bantu baji nobe butonge; bobatu kintu kyonse kyo bamona. Kyapela bingi kulondela bintu byuba bantu kwa kubula kuyuka, bwikalo ne byubilo bya boba bo tupwanañana nabo.

² Baibolo waamba kine kuba’mba: “Awa wenda na ba maana ukekala na maana, pakuba awa ukaya na bakosama ukamona bya malwa.” (Byambo bya Maana 13:20) Bino byambo bya maana kechi bibena kwamba pa kwendatu na muntu ne. Kyambo kya kuba’mba, “wenda na,” kilumbulula kupwanañana na muntu kimye kyonse.a Kwamba pa kino kyepelo, buku umo waamba pa Baibolo, waambile’mba: “Kwenda na muntu kulumbulula’mba awo muntu wamutemwa bingi kabiji kechi ukeba kumusha ne.” Javula tulondela bintu byuba bantu bo twatemwa. Kino kya kine, mambo tupwanañana bingi na boba bo twatemwa kabiji bakonsha kwitulengela kuba bintu byawama nangwa byatama.

³ Pa kuba’mba tutwajijile kwikala mu butemwe bwa Lesa, kyanema bingi kusala balunda baketulengela kuba bintu byawama. Twakonsha kuba byepi kino? Twakonsha kuba bino inge twatemwa bantu Lesa bo atemwa, ne kulenga balunda nanji kwikala balunda netu. Byonkabyo, kyanema kusala balunda bawama baji na byubilo byawama Yehoba byo akeba mu balunda nanji. Pano twayai twisambepo pa bantu Lesa bo atemwa. Umvwe ketumone bantu byonka Yehoba byo ebamona, kiketukwasha kusala bulongo bantu bawama ba kupwanañana nabo.

BANTU LESA BO ATEMWA

4. Mambo ka Yehoba o atelako bingi muchima kusala balunda nanji, kabiji mambo ka Yehoba o atelejile Abalahama amba “mulunda nami”?

⁴ Yehoba utako bingi muchima pa kusala bantu bo akeba kwikala balunda nanji. Nanchi kechi uji na luusa lwa kuba kino nenyi? Uji nalo, mambo aye ye Nkambo Mfumu wa bintu byonse, kabiji kyawama bingi kwikala mulunda nanji. Nanchi bantu ba mutundu ka bo asala kwikala balunda nanji? Yehoba ufwenya kwipi ku boba bamuketekela kabiji bamwitabila. Akilangulukai pa mushakulu wetu aye Abalahama, muntu wajinga na lwitabilo lwakosa. Kwambila muntu kupana mwananji kwikala kitapisho, ke kweseka lwitabilo lwanji.b Bino Abalahama wipaine “kulambula Izaka” saka aji na lwitabilo lwakosa lwa kuba’mba, “Lesa wakonsha kumusangula mu bafu.” (Bahebelu 11:17-19) Na mambo a kuba Abalahama wamwesheshe luno lwitabilo lwakosa ne lukookelo, Yehoba wamutelele’mba “mulunda nami.”—Isaya 41:8; Yakoba 2:21-23.

5. Yehoba umona byepi bantu bamukookela mu bukishinka?

⁵ Yehoba wanemeka bingi lukookelo. Watemwa bantu ba kishinka kukila bintu byonse. (Tangai 2 Samwela 22:26.) Byonkatu byo twafunjile mu Kitango 1 kya uno buku, Yehoba utemwa bingi bantu bamukookela na mambo a kumutemwa. Byambo bya Maana 3:32 byaamba’mba: “Baoloka bo balunda nanji ba pa muchima.” Aba bonse boba bikeba Lesa, Yehoba wibalaya’mba: Bakonsha kwikala benyi mu “tente” wanji, kumwingijila ne kulomba kwi aye pa kimye kyonse kyo bakeba.—Salamo 15:1-5.

6. Twakonsha kumwesha byepi amba twatemwa Yesu, kabiji Yehoba umvwa byepi inge bantu batemwa Mwananji?

⁶ Yehoba watemwa bantu batemwa Yesu, Mwananji yenkawa umo. Yesu waambile’mba: “Umvwe muntu wantemwa, ukalama byambo byami, ne Batata bakamutemwa, kabiji tukeya kwi aye ne kwikala nanji.” (Yoano 14:23) Twakonsha kumwesha byepi amba twatemwa Yesu? Twakonsha kuba bino, inge ketulame mikambizho yanji, ne kwingilako mwingilo ye etupa wa kusapwila mambo awama ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga. (Mateo 28:19, 20; Yoano 14:15, 21) Kabiji tumwesha’mba twamutemwa Yesu inge ke ‘tulondele bulongo mu ngayo yanji,’ mu byo twamba ne mu byubilo byetu kwesakana na papelela bulume bwetu byo tuji bantu babula koloka. (1 Petelo 2:21) Yehoba utemwa bingi pa kumona bantu batemwa Mwananji byo bebikako kwikala na byubilo byajingapo ne Yesu.

7. Mambo ka o kyawamina kupwanañana na balunda ba Yehoba?

⁷ Yehoba ukeba balunda nanji kwikala na lwitabilo, bukishinka, lukookelo ne kutemwa Yesu ne mikambizho yanji. Atweba bonse twafwainwa kwiipuzha’mba: ‘Nanchi balunda nami baji na bino byubilo nyi? Nanchi nalenga balunda ba Yehoba kwikala balunda nami nyi?’ Kyanema kuba bino. Aba baji na byubilo bijipo na Lesa ne kusapwila na mukoyo mambo awama a Bufumu, bakonsha kwitukwasha bingi ne kwitulengela kutwajijila kutokesha Lesa ku muchima.—Monai kakitenguluzha kaamba’mba, “Mulunda Wawama ye Ñanyi?”

KUFUNJILAKO KU BANTU BO BANEMBA MU BAIBOLO

8. Ñanyi kintu kyo mwatemwapo pa bulunda bwajinga pe (a) Naomi ne Luta? (b) bansongwalume basatu Bahebelu? (c) Paulo ne Timoti?

⁸ Mu Binembelo muji bantu bavula bingi bamwenejilemo na mambo a kusala balunda bawama. Mwakonsha kutanga pa bulunda bwajinga pe Naomi ne mulokazhi wanji, aye Luta, bulunda bwa bansongwalume basatu Bahebelu mu Babilona ne bobwa bwa kwa Paulo ne Timoti. (Luta 1:16; Danyela 3:17, 18; 1 Kolinda 4:17; Filipai 2:20-22) Onkao mambo, twayai twisambe pa bantu bakwabo basajile bulongo balunda: bulunda bwajinga pe Davida ne Yonafwanyi.

9, 10. Ñanyi kintu kyalengejile Davida ne Yonafwanyi kwitemwa bingi?

⁹ Baibolo waamba’mba, Davida byo aipayile Goliata, “Yonafwanyi ne Davida baikele ke balunda ba pa muchima, kabiji Yonafwanyi wamutemenwe byonkatu byo etemenwe aye mwine.” (1 Samwela 18:1) Kufumatu kyokya kimye, baikele balunda bawama bingi nangwa kya kuba bapusene myaka kabiji bulunda bwabo bwatwajijile kufikatu ne kimye kyafwile Yonafwanyi mu nkondo.c (2 Samwela 1:26) Ñanyi kintu kyalengejile bulunda bwa bano bantu babiji kukosa?

¹⁰ Davida ne Yonafwanyi betemenwe bingi, batemenwe Lesa ne kukeba kutwajijila kwikala ba kishinka kwi aye. Bano banabalume babiji baikele balunda bawama na mambo a kukeba kutokesha Lesa ku muchima. Bonse babiji bajinga na byubilo byawama bibalengejile kwitemwa. Yonafwanyi watemenwe bingi uno nsongwalume na mambo a kuchinchika ne kubambakana kwanji byo azhikijile jizhina ja Yehoba kwa kubula moyo. Davida naye wanemekele bingi Yonafwanyi mambo watundaikilenga mu bukishinka lunengezho lwa Yehoba ne kutesha muchima ku bintu bya kwa Davida kukila byanji. Fwanyikizhai kintu kyamwekele kimye Davida kyo asusuchilenga mu kiselebwa na mambo a kunyema Mfumu wakanamine aye Saulo, shanja Yonafwanyi wakebelenga kumwipaya. Byo amwesheshe bukishinka bwa kine, Yonafwanyi waimene ne ‘kuya kwi Davida, kabiji wamukwashishe kuketekela mwi Yehoba.’ (1 Samwela 23:16) Fwanyikizhai Davida byo aumvwine kimye mulunda nanji wa pa muchima kyo aishile na kumukwasha!d

11. Ñanyi kintu kyo mwafunjilako pa bulunda bwajinga pe Yonafwanyi ne Davida?

¹¹ Ñanyi kintu kyo tufunjilako kwi Yonafwanyi ne Davida? Tufunjilako kuba’mba bulunda bwawama bwafwainwa kwimena pa kutemwa Lesa. Umvwe twakwatankena pamo na boba banemeka bintu byo twaitabilamo, baji na byubilo byawama kabiji babena kukeba kwikala ba kishinka kwi Lesa, tukekala na milanguluko imo ne kushimikizha byamwekele bya kwitundaika ne kwikosesha. (Tangai Loma 1:11, 12.) Tutaana bano bantu ba kishinka kwi Lesa mu bapopweshi bakwetu. Nangwa byonkabyo, nanchi kino kilumbulula’mba bonse beya ku kupwila pa Nzubo ya Bufumu ke bantu bawama kupwanañana nabo nyi? Ine.

TUSALENGA BULONGO BANTU BA KUPWANAÑANA NABO

12, 13. (a) Mambo ka o twafwainwa kuteshako muchima pa kusala bantu ba kupwanañana nabo nangwatu mu bakwetu bena Kilishitu? (b) Ñanyi lukatazho lwajingapo na bipwilo bya mu myaka kitota kitanshi, kabiji mambo ka Paulo o apainjile luno lujimuno?

¹² Nangwatu mu kipwilo, twafwainwa kusalanga bulongo bakwetu bakonsha kwitukwasha kukosesha bulunda bwetu ne Lesa. Nanchi kino kyafwainwa kwitulengela kukumya nyi? Ine. Pakonsha kupita kimye kyabaya bingi bena Kilishitu bamo mu kipwilo pa kuba’mba bulunda bwabo ne Lesa bukose, byonkatu bipangwa bimo ku bichi byo bibanda pa kuba’mba bipye. Onkao mambo, mu bipwilo byonse, tutaanamo bena Kilishitu bapusana pusana mu nkomeno ya ku mupashi. (Bahebelu 5:12–6:3) Bino tutekenya ne kutemwa basapwishi ba katataka ne boba bakooka, mambo tukeba kwibakwasha kukosesha bulunda bwabo ne Lesa.—Loma 14:1; 15:1.

¹³ Bimye bimo kwakonsha kwikala kintu kimo mu kipwilo kyafwainwa kwitulengela kujimuka pa kusala ba kupwanañana nabo. Bamo bakonsha kwikala na byubilo byatama. Bakwabo nabo bakonsha kwikala na muchima wa kwendatu na kuzhingila ne kwijizhanya. Bipwilo bya mu myaka kitota kitanshi C.E. nabyo byajinga na luno lukatazho. Nangwa kya kuba bavula bajinga ba kishinka, bamo kechi bajinga na byubilo byawama ne. Na mambo a kuba’mba bamo mu kipwilo kya mu Kolinda kechi balondelanga mafunjisho a bena Kilishitu ne, mutumwa Paulo wajimwineko amba: “Kange mujimbaikwe ne. Kupwanañana na babi konauna byubilo byawama.” (1 Kolinda 15:12, 33) Paulo wajimwineko Timoti amba, nangwatu mu bena Kilishitu bakwetu namo mwakonsha kutanwa bantu bamo baji na byubilo byatama. Timoti bamubuujile’mba bantu ba uno mutundu kechi wafwainwe kupwanañana nabo ne.—Tangai 2 Timoti 2:20-22.

14. Twakonsha kwingijisha byepi byambo biji mu lujimuno lwapaine Paulo pa mambo a kupwanañana?

¹⁴ Twakonsha kwingijisha byepi byambo biji mu lujimuno lwapaine Paulo? Twafwainwa kulondelatu luno lujimuno, umvwe twaleka kupwanañana na bantu baji mu kipwilo nangwa pangye bakonsha kwitutwala mungi. (2 Tesalonika 3:6, 7, 14) Twafwainwa kulamawizha bulunda bwetu ne Yehoba. Vulukai’mba, byonka biji butonge, ne atweba tulondela byubilo ne bintu byuba balunda netu. Byonkatu byakonsha kwikala butonge na ndochi inge bwaponena panshi, ne atweba twakonsha kwikala na byubilo byatama umvwe kya kuba ketupwanañane na bantu baji na byubilo byatama.—1 Kolinda 5:6.

15. Ñanyi kintu kyo mwakonsha kuba pa kuba’mba mutaane bakwenu baji na bulunda bwakosa ne Yehoba mu kipwilo?

¹⁵ Kintu kyawamakotu ke kya kuba’mba twakonsha kutaana balunda bavula bawama ba kupwanañana nabo mu bena Kilishitu bakwetu. (Salamo 133:1) Mwakonsha kutaana byepi balunda batemwa Yehoba mu kipwilo? Umvwe saka mwibikako kwikala na byubilo byawama ne kuba bintu bitokesha Lesa ku muchima, mukatundaika bakwenu nabo kutendeka kuba kintutu kimo. Kabiji mwafwainwa kwesekesha na ngovu kumonapo mashinda a kulengelamo balunda ba katataka. (Monai kakitenguluzha kaamba’mba, “Byo Twaikele na Balunda Bawama.”) Kebakebai boba baji na byubilo byo mukeba. Londelai lufunjisho lwa mu Baibolo lwa kuba’mba “shinkwishai michima yenu,” pa kwikala na balunda bakwetu ba mu lwitabilo, kechi na mambo a kupusana kwa bikoba, byalo nangwa bisho ne. (2 Kolinda 6:13; tangai 1 Petelo 2:17.) Kange mupwanañanengatu na bantu ba jifumbi jenu jonkatu ne. Vulukai’mba Yonafwanyi wajinga mukulumpe kukila Davida. Bakulumpe bavula bakonsha kwikala balunda bawama na mambo a bintu byo bapitamo mu bwikalo ne bintu byavula byo bayuka.

UMVWE PAMWEKA MAKATAZHO

16, 17. Umvwe mukwetu wa mu lwitabilo witukozha ku muchima, mambo ka o twafwainwa kubujila kufuma mu kipwilo?

¹⁶ Na mambo a kupusana pusana kwa bumuntu ne nkomeno ya bantu baji mu kipwilo, bimye bimo makatazho akonsha kwikalako. Mukwetu wa mu lwitabilo wakonsha kuba nangwa kwamba kintu kyakonsha kwitukozha ku muchima. (Byambo bya Maana 12:18) Kimye kimo, twakonsha kwikatazha na muntu na mambo a kupusana kwa byubilo, kubula kumvwañana nangwa na mambo a kupusana kwa ndangulukilo. Umvwe kino kyamweka, nanchi tukalefulwa ne kufuma mu kipwilo nyi? Kechi twakonsha kufuma mu kipwilo, inge twatemwa Yehoba ne bantu bo atemwa ne.

¹⁷ Byo aji Mulenga wetu kabiji Upana Bumi, Yehoba ukeba atweba kumutemwa ne kumwingijila na muchima yense. (Lumwekesho 4:11) Kabiji ubena kukeba atweba kwingijila pamo na kipwilo kyanji kyo abena kwingijisha. (Bahebelu 13:17) Onkao mambo, inge mukwetu wa mu lwitabilo witukozha ku muchima nangwa witulefula, kechi tukafuma mu kipwilo kumwesha’mba kechi twasekelamo pa kintu kituba mukwetu ne. Mambo ka o twafwainwa kubujila kuba bino? Yehoba kechi ye witufichishe ku muchima ne. Kutemwa Yehoba kechi kwafwainwa kwitulengela kumuvundamina aye ne bantu banji ne!—Tangai Salamo 119:165.

18. (a) Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba mu kipwilo mwikale mutende? (b) Kufuukulapo kulekelako muntu witulenga mambo, mufuma ñanyi bintu byawama?

¹⁸ Kutemwa bakwetu ba mu lwitabilo ko kwitulengela kutundaika mutende mu kipwilo. Yehoba kechi uketekela boba bo atemwa kulumbuluka mu byonsetu ne, ne atweba kechi twafwainwa kuketekela bakwetu kulumbuluka ne. Butemwe bwitulengela kubula kuta muchima ku byatama byuba bantu, ne kuvuluka’mba atweba bonse kechi twaoloka ne, kabiji tulubankanya. (Byambo bya Maana 17:9; 1 Petelo 4:8) Butemwe bwitukwasha kutwajijila “kwilekelako mambo.” (Kolose 3:13) Kechi kyapela kulondela luno lujimuno kimye kyonse ne. Inge saka twendatu na kuzhingila, twakonsha kulengela kizhingijisha kyetu kubula kupwa, kampe ne kulanguluka’mba bukaji bwetu bubena kukambula muntu witutamisha. Nangwa byonkabyo, kishinka ke kya kuba’mba kizhingijisha kyakonshatu kwitubika mu lukatazho. Inge twafuukulapo kulekelako muntu mambo mufuma bintu byawama bingi. (Luka 17:3, 4) Kuba bino kwitulengela kubula kwikatazha mu muchima ne kulama mutende mu kipwilo kabiji kyakilapo kunema, tulamawizha bulunda bwetu ne Yehoba.—Mateo 6:14, 15; Loma 14:19.

KIMYE KYO TWAFWAINWA KULEKA KUPWANAÑANA NA MUNTU

19. Ñanyi bintu bimo byakonsha kumweka byafwainwa kwitulengela kuleka kupwanañana na muntu?

¹⁹ Kimye kimo, betwambila kuleka kupwanañana na muntu wajinga musapwishi mu kipwilo. Kino kyubiwa umvwe muntu walala mizhilo ya Lesa kwa kubula kulapila, bamupanga mu kipwilo nangwa wasankilapo lwitabilo lwanji na mambo a kufunjisha mafunjisho a bubela nangwa aye mwine wipatula ku kipwilo. Mambo a Lesa etubuula patoka kuba’mba, “mwikileke kupwanañana” na bantu ba uno mutundu.e (Tangai 1 Kolinda 5:11-13; 2 Yoano 9-11) Kyakonsha kukatazha bingi kuleka kupwanañana na muntu wajinga kala mulunda netu nangwa mulongo wetu wa ku mubiji. Nanchi tukekala bakosa ne kumwesha’mba twaikala ba kishinka kwi Yehoba ne kunemeka mizhilo yanji yaoloka kukila bintu byonse nyi? Yukai kuba’mba Yehoba ukeba bingi bantu kwikala ba kishinka kabiji ba lukookelo.

20, 21. (a) Mambo ka kupanga muntu mu kipwilo o kwawamina? (b) Mambo ka o kyawamina kusala bulongo balunda netu?

²⁰ Kupanga muntu mu kipwilo, ke lunengezho lwa butemwe kufuma kwi Yehoba. Mu ñanyi jishinda? Kupanga ndengamambo wabula kulapila kumwesha byo twanemeka jizhina jazhila ja Yehoba ne kuyuka byo jilumbulula. (1 Petelo 1:15, 16) Kupanga muntu mu kipwilo kuzhikijila kipwilo. Balongo ba kishinka bazhikijilwa ku byubilo byatama bya boba balenga mambo kya nshiji kabiji kino kyakonsha kwibalengela kutwajijila kupopwela Lesa ne kuyuka’mba kipwilo ke mpunzha yawama ya kwibazhikijilamo ku ino ntanda yatama. (1 Kolinda 5:7; Bahebelu 12:15, 16) Kupanga muntu mu kipwilo kumwesha’mba awo muntu walenga mambo bamutemwa. Ke kikotetu kya kumulengela kupimpula milanguluko yanji ne kulondela mashinda akebewa kubwelelamo kwi Yehoba.—Bahebelu 12:11.

²¹ Kishinka ke kya kuba’mba bantu bo tupwanañana nabo bakonsha kwitulengela kuba bintu byawama nangwa byatama. Onkao mambo, kyanema bingi kusala bulongo balunda netu. Kulenga balunda ba Yehoba kwikala balunda netu ne kutemwa bantu Lesa bo atemwa, kuketulengela kwikala na balunda bawama bingi. Byo tukafundanga kwi abo biketukwasha kuba bintu bitokesha Yehoba ku muchima kimye kyonse.