Ikalai ba Kishinka kwi Yehoba

1, 2. Bulunda bwajinga pakachi ka kwa Yonafwanyi ne Davida bumwesha byepi bukishinka bwa kine?

YONAFWANYI wafwainwa wakuminye bingi pa kumona mwanyike Davida byo achinchikile. Davida waipayile kiyangala aye Goliata ne kuleta “mutwe wa [uno] mwina Filishitiya” kwi shanji Yonafwanyi, aye Saulo mfumu wa Isalela. (1 Samwela 17:57) Yonafwanyi kechi wazhinaukilenga’mba Lesa wajinga ne Davida ne, kabiji kufumatu kyokya kimye, Yonafwanyi ne Davida baikele ke balunda ba pa muchima. Balayañene amba bonse bakekala ba kishinka ku mukwabo. (1 Samwela 18:​1-3) Kufikatu ne kimye kyo afwile, Yonafwanyi wajinga wa kishinka kwi Davida.

² Yonafwanyi watwajijile kwikala wa kishinka kwi Davida nangwa kya kuba Yehoba wasajile Davida amba ye ukaswana pa bufumu bwa Isalela mu kifulo kya kusala Yonafwanyi. Kabiji kimye Saulo kyo akebelenga kwipaya Davida, Yonafwanyi waakaminwe na mambo a mulunda nanji. Wayukile’mba Davida wajinga mu kiselebwa kyajinga ku Holeshi, onkao mambo, Yonafwanyi wayile na kumutundaika kuketekela mwi Yehoba. Yonafwanyi wabuujile Davida amba: “Kuchina ne, mambo batata ba Saulo kechi bakakutaana ne; kabiji obewa ukekala mfumu wa bena Isalela, ne amiwa nkekala wa kibiji kwi obewa.”—1 Samwela 23:16, 17.

3. Ñanyi kintu kyanemene bingi kwi Yonafwanyi kyakijile pa kwikala wa kishinka kwi Davida, kabiji twayuka byepi? (Monai kipikichala kitanshi.)

³ Javula tutemwa bantu ba kishinka. Bino nanchi Yonafwanyi twamutemwatu na mambo a bukishinka bwanji kwi Davida nyi? Ine, kwikala wa kishinka kwi Lesa kyo kintu kyanemene mu bwikalo bwa kwa Yonafwanyi. Kabiji kyo kyalengejile’mba ekale wa kishinka kwi Davida ne kubula kumubila kichima, nangwa kya kuba Davida ye ye batongwele kuswana pa bufumu mu kifulo kya aye. Kabiji Yonafwanyi wakwashishe ne Davida kuketekela mwi Yehoba. Bonse babiji batwajijile kwikala ba kishinka kwi Yehoba ne mulwabo. Balamine mulaye ye balayañene amba: “Yehoba ekale pakachi kobe ne amiwa ne pakachi ka baana bobe ne baana bami myaka ne myaka.”—1 Samwela 20:42.

4. (a) Ñanyi kintu kiketulengela kwikala ba lusekelo? (b) Tusakwisamba pa ka mu uno mutwe?

⁴ Ne atweba twafwainwa kwikala ba kishinka ku kisemi kyetu, ku balunda netu ne ku balongo ne banyenga mu kipwilo. (1 Tesalonika 2:10, 11) Bino kintu kyanema bingi ke kwikala ba kishinka kwi Yehoba. Ye witupele bumi. (Lumwekesho 4:11) Inge twaikala ba kishinka kwi aye, twikala bingi na lusekelo. Bino twayuka’mba twafwainwa kwikala ba kishinka kwi Lesa nangwatu mu bimye byakatazha. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa byaubile Yonafwanyi byo byakonsha kwitukwasha kwikala ba kishinka kwi Yehoba mu mbaji ina: (1) inge kibena kwitukatazha kunemeka ubena kwitutangijila, (2) pa kusala ye twafwainwa kumwesha bukishinka, (3) inge mulongo ubena kwitutangijila keetumwene mungi nangwa kwituba nshiji, ne (4) umvwe kitukatazha kufikizha milaye yetu.

INGE KIBENA KWITUKATAZHA KUNEMEKA UBENA KWITUTANGIJILA

5. Mambo ka bena Isalela o kibakatezhe kwikala ba kishinka kwi Lesa kimye Saulo kyo ajinga mfumu?

⁵ Yonafwanyi ne bena Isalela bajinga mu lukatazho lukatampe. Shanji Yonafwanyi, aye Mfumu Saulo walekele kukookela Yehoba kabiji naye wamukaine. (1 Samwela 15:17-23) Nangwa byonkabyo, Lesa waswishishe Saulo kutwajijila kulama pa myaka yavula. Onkao mambo, bantu kibakatezhe bingi kwikala ba kishinka kwi Lesa na mambo a kuba mfumu ye asajile kwikala pa “jitanda ja Yehoba” waubilenga bintu byatama bingi.—1 Byambo bya Moba 29:23.

6. Ki ka kimwesha’mba Yonafwanyi watwajijile kwikala wa kishinka kwi Yehoba?

⁶ Yonafwanyi watwajijile kwikala wa kishinka kwi Yehoba. Akilangulukai pa kyaubile Yonafwanyi kimye Saulo kyo alekele kukookela Lesa. (1 Samwela 13:13, 14) Pa kyokya kimye, nzhita ikatampe ya bena Filishitiya yaishile na makalaki a nkondo 30,000 na kulukuka bena Isalela. Saulo wajingatu na bashilikale 600, kabiji aye ne Yonafwanyi bo bonkatu bajinga na bilwilo. Bino Yonafwanyi kechi wachiine ne. Wavulukile byambo byaambile ngauzhi Samwela amba: “Na mambo a jizhina janji jikatampe, Yehoba kechi ukebasha bantu banji ne.” (1 Samwela 12:22) Yonafwanyi waambijile mushilikale mukwabo amba: “Kafwako kintu kyakonsha kukanya Yehoba kupokolola bantu kwingijisha bantu bavula nangwa bacheche ne.” Onkao mambo, aye ne mushilikale mukwabo balukukile jibumba ja bena Filishitiya ne kwipayapo bantu nobe 20. Yonafwanyi wajinga na lwitabilo mwi Yehoba, kabiji Yehoba wamupesheshe. Yehoba waletele kitentanshi, kabiji bena Filishitiya baumvwine moyo. Batendekele kwilukuka abo bene ne kwiipaya mulwabo, ne bena Isalela bashinjile ino nkondo.—1 Samwela 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Yonafwanyi wibamonanga byepi bashanji?

⁷ Nangwa kya kuba Saulo watwajijile kubula kukookela Yehoba, Yonafwanyi watwajijile kukookela bashanji ponse po kyafwainwe. Kya kumwenako, bayile bonse na kulwa pa kuba’mba bazhikijile bantu ba Yehoba.—1 Samwela 31:1, 2.

8, 9. Tumwesha byepi amba twi ba kishinka kwi Lesa inge ketunemeke boba betutangijila?

⁸ Byonka byaubile Yonafwanyi, ne atweba twakonsha kwikala ba kishinka kwi Yehoba kupichila mu kukookela kafulumende wa mu kyalo mo twikala ponse po kyafwainwa. Yehoba waswisha bano “bakulumpe balama kyalo” kwikala na luusa pe atweba, kabiji ukeba’mba twibanemekenga. (Tangai Loma 13:1, 2.) O ene mambo o twafwainwa kunemekela ntangi wa mu kafulumende nangwa kya kuba kibena kwitukatazha kumunemeka na mambo a kubula bukishinka kwanji. Twafwainwa kunemeka bantu bonse Yehoba bo apa luusa.—1 Kolinda 11:3; Bahebelu 13:17.

⁹ Ba Olga, ba nyenga bekala mu South America bamwesheshe’mba ba kishinka kwi Yehoba kupichila mu kunemeka bamwatawabo nangwa kya kuba bebakatazhanga.^[1] (Monai byambo bikwabo.) Kimye kimo bamwatawabo bakananga kwisamba nabo, nangwa kwibambila byatama na mambo a kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba. Kabiji bebabuujile ne kuba’mba bakebasha ne kusenda baana. Bino ba Olga kechi ‘bashinkenyenga kibi na kibi’ ne. Baesekele papelejile bulume bwabo kwikala mukazhi wawama. Batekelanga bamwatawabo, kwibachapila bivwalo ne kulama bulongo balongo babo. (Loma 12:17) Kabiji ponse po kyakonsheka, bayanga na kufwakesha kisemi kya bamwatawabo ne balunda nabo. Kya kumwenako, kimye bamwatawabo kyo bakebelenga kuya ku muzhi mukwabo ku kijilo kya bashabo, banengezhezhe byonse bya pa lwendo. Kabiji byo bajinga ku kijilo, abo baikele pangye ya chechi saka bapembelela bamwatawabo. Byo papichile myaka yavula, bamwatawabo batendekele kwibalama bulongo mambo batekenye bingi kabiji bebanemekanga. Luno bamwatawabo bebatundaika ne kuya na kupwila ne kwibatwalako. Kabiji bimye bimo batanwako ne ku kupwila.—1 Petelo 3:1.

ÑANYI YE TWAFWAINWA KUMWESHA BUKISHINKA?

10. Yonafwanyi wayukile byepi ye afwainwe kumwesha bukishinka?

¹⁰ Kimye Saulo kyo aambile’mba ukeba kwipaya Davida, Yonafwanyi kyamukatezhe bingi kufuukula bya kuba. Wakebelenga kwikala wa kishinka ku bashanji ne kwikala wa kishinka kwi Davida. Yonafwanyi wayukile’mba Lesa wajinga ne Davida, kechi Saulo ne, onkao mambo, wafuukwilepo kwikala wa kishinka kwi Davida. Wajimwineko Davida amba afyame ne kubuula Saulo ene mambo o afwainwe kubujila kwipaya Davida.—Tangai 1 Samwela 19:1-6.

11, 12. Kutemwa Lesa kwitukwasha byepi kusalapo kwikala ba kishinka kwi aye?

¹¹ Alice, nyenga wikala mu Australia, wakebelenga kusalapo ye afwainwe kumwesha bukishinka. Kimye kyo afunjilenga Baibolo, wabuulangako ba mu kisemi kyanji bintu byo afunjilenga. Wibabuujile ne kuba’mba kechi ukasekelelangako Kiminshiminshi ne, kabiji wibalumbulwijile ene mambo. Patanshi ba mu kisemi kyanji baumvwinetu kutama, bino byo papichile moba bamuzhingijile bingi. Balangulukilenga’mba Alice waleka kwibata muchima. Kepo bainanji bamwambijile’mba kechi bakeba kumumona jibiji ne. Alice waambile’mba: “Kyankankamikile bingi kabiji kyankolele ku muchima mambo kisemi kyami nekitemenwe bingi. Nangwa byonkabyo, nafuukwilepo kutangizhako Yehoba ne Mwananji mu bwikalo bwami, kabiji nabatizhiwe pa kubuñana kwalondejilepo.”—Mateo 10:37.

¹² Kechi twafwainwa kuswisha bintu nabiji makayo, sukulu nangwa kyalo kwikala byanema kwi atweba kukila kwikala ba kishinka kwi Yehoba ne. Kya kumwenako, Henry watemenwe bingi makayo a kwikyombesha pa sukulu kabiji wakebelenga kwimenako sukulu wanji ne kushinda masukulu onse. Na mambo a kuba wakayanga ano makayo ku mpelo ya mulungu, kechi waikalanga na kimye kyafwainwa kya kuya mu mwingilo nangwa kutanwa ku kupwila ne. Henry waambile’mba kyanemene bingi kwi aye ke kwikala wa kishinka ku sukulu kukila kwikala wa kishinka kwi Lesa. Onkao mambo, wafuukwilepo kuleka kukaya ano makayo.—Mateo 6:33.

13. Kwikala ba kishinka kwi Lesa kwakonsha kwitukwasha byepi kuyuka bya kuba inge tuji na lukatazho mu kisemi?

¹³ Bimye bimo kyakonsha kukatazha kwikala ba kishinka ku ba mu kisemi bapusana pusana pa kimye kimo. Kya kumwenako, ba Ken baambile’mba: “Nakebanga kufwakesha bamama bimye byavula ne kwibeta kwiya na kwikalako nabo ku nzubo bimye bimo mambo bakomene. Bino bamama kechi baumvwañananga na mukazhami ne.” Ba Ken batwajijila’mba: “Inge nauba kyawama ku umo, ko kuba’mba natamisha ku mukwabo.” Ba Ken balangulukile pa byaamba Baibolo ne kuyuka’mba bafwainwe kutokesha bakazhi babo ku muchima ne kwikala ba kishinka kwi abo. Byo balondejile bino, bakazhi babo batemenwe bingi. Kepo balumbulwijile bakazhi babo ene mambo o bafwainwa kwikela na lusa ku bako babo ba bakazhi. Kabiji balumbulwijile ne bainabo ene mambo o bafwainwa kunemekela mulokazhi wabo.—Tangai Ntendekelo 2:24; 1 Kolinda 13:4, 5.

INGE MULONGO KEETUMWENE MUNGI NANGWA KWITUBA NSHIJI

14. Saulo wamanyikile byepi Yonafwanyi?

¹⁴ Kabiji twafwainwa kwikala ba kishinka kwi Yehoba inge mulongo ubena kwitutangijila wituba nshiji. Mfumu Saulo bamutongwele kwi Lesa, bino wamanyikile mwananji. Kechi wayukile kyalengejile Yonafwanyi kutemwa Davida ne. Onkao mambo, Yonafwanyi byo aesekele kukwasha Davida, Saulo wazhingijile bingi ne kulengesha mwananji bumvu pa bantu bavula bingi. Bino Yonafwanyi watwajijile kunemeka bashanji. Kabiji watwajijile kwikala wa kishinka kwi Yehoba, ne kwi Davida ye basajile kwi Lesa kuswana pa bufumu bwa bena Isalela.—1 Samwela 20:30-41.

15. Inge mulongo wituba nshiji, twafwainwa kuba byepi?

¹⁵ Mu bipwilo byetu lelo jino, balongo babena kutangijila beseka bingi kubila bonse byawama. Bino bano balongo ke bambulwa kulumbuluka. Na mambo a kino, bimye bimo kechi bakonsha kuyuka kyalengela’mba tube kintu ne. (1 Samwela1: 13-17) Onkao mambo, inge betuba nshiji nangwa kwitumwena mungi, twayai tutwajijile kwikala ba kishinka kwi Yehoba.

UMVWE KITUKATAZHA KUFIKIZHA MILAYE YETU

16. Mu ñanyi mashinda mo twafwainwa kwikela ba kishinka kwi Lesa ne kubula kwitemwa?

¹⁶ Saulo wakebelenga Yonafwanyi kuswana pa bufumu, kechi Davida ne. (1 Samwela 20:31) Bino Yonafwanyi watemenwe Yehoba kabiji wajinga wa kishinka kwi aye. Onkao mambo, mu kifulo kya kwitemwa, Yonafwanyi waikele mulunda wa kwa Davida ne kulama mulaye ye amulayile. Mambo yense watemwa Yehoba ne kwikala wa kishinka kwi aye “ufikizha byo alaya, nangwa kya kuba byakonsha kumuletela lukatazho.” (Salamo 15:4) Na mambo a kuba twi ba kishinka kwi Lesa, tukalamanga milaye yetu. Kya kumwenako, inge twalayañana mu bya busulu, tukoba byonka byo twaumvwañana, nangwa kya kuba bintu byakatazha. Kabiji inge twaikala na makatazho mu masongola, tukamwesha’mba twatemwa Yehoba kupichila mu kwikala ba kishinka ku mwinakwetu.—Tangai Malakai 2:13-16.

17. Uno mutwe wimukwasha byepi?

¹⁷ Tukeba kwikala ba kishinka kwi Lesa nangwatu mu bimye byakatazha, byonka byajinga Yonafwanyi. Onkao mambo, twayai tutwajijile kwikala ba kishinka ku balongo ne banyenga nangwatu inge bauba bya kwitulefula. Inge twauba bino, tukatokesha Yehoba ku muchima, kabiji kino kyo kintu kituletela lusekelo. (Byambo bya Maana 27:11) Twaketekela’mba uketubila byawama ne kutwajijila kwitulama. Mu mutwe walondelapo, tukamona byo twakonsha kufunjilako ku bantu bamo bajingako mu moba a kwa Davida bajinga ba kishinka ne bakwabo babujile bukishinka.