BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • ijwia Kitango 2
  • ‘Kafwako Kintu Kyakonsha Kukanya Yehoba Ne’

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • ‘Kafwako Kintu Kyakonsha Kukanya Yehoba Ne’
  • Londelainga Lwitabilo Lwabo
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Mwana wa Kishinka Kabiji Mushilikale Wabujile Moyo
  • “Lesa ye waji kumukwasha”
  • “Baikele ke Balunda ba pa Muchima”
    Londelainga Lwitabilo Lwabo
  • Yonafwanyi Wachinchikile Kabiji Wajinga wa Kishinka
    Bintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
  • Ikalai ba Kishinka kwi Yehoba
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2016
  • Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Samwela Mutanshi
    Kyamba kya Usopa—2005
Monai Bikwabo
Londelainga Lwitabilo Lwabo
ijwia Kitango 2
Yonafwanyi

LONDELAINGA LWITABILO LWABO | YONAFWANYI

‘Kafwako Kintu Kyakonsha Kukanya Yehoba Ne’

Fwanyikizhai mubena kumona nzhita ya bashilikale palepa byobya munshi ya mitumba. Bano bajinga bashilikale bena Filishitiya kabiji bamwene banabalume babiji bena Isalela saka baimana mu musanza ku bushiya bwa kimpachiko. Bashilikale bakuminye pa kumona kuba’mba kechi kwajingapo kintu kyakonsheshe kwibabika mu bulemo ne. Bena Filishitiya bo batangijilenga bena Isalela pa kimye kyabaya, kabiji bena Isalela kechi bakonsheshe nangwa kwibunjila bene bya kujimako kwa kubula kuya na kulomba bukwasho ku balwanyi babo bena Filishitiya ne. Onkao mambo, bashilikale bena Isalela kechi bajinga na bilwilo bya maana ne. Kabiji bashilikale bena Isalela bo bamwene bajingatu babiji. Nangwatu inge kya kuba’mba bajinga na bilwilo byalumbuluka, nanchi bakonsheshe kushinda balwanyi babo nyi? Bena Filishitiya balengulwile bingi bano banabalume bena Isalela kya kuba babijikile’mba: “Iyai kuno, twimukambule!”—1 Samwela 13:19-23; 14:11, 12.

Pano bino, kishinka ke kya kuba’mba abo bonka bena Filishitiya bo bafunjijile bintu mu kitoba. Bano bena Isalela babiji bakunkulukile kimpachiko ne kwabukila bushiya ne kutuntuka kuya kwipi na kwajinga balwanyi babo. Kino kimpachiko kyajinga bingi na mukolo kya kuba bakalabilenga kya kukalaba saka bakwata mu mabwe pa kutuntuka kuya kwajinga nzhita ya balwanyi. (1 Samwela 14:13) Kepo bena Filishitiya bamwene kuba’mba mwanamulume watangijileko wajinga na bilwilo kabiji ne wamusendelangako bilwilo wamulondejilenga panyuma. Pano banabalume babiji bakonsheshe byepi kuya na kulukuka nzhita ikatampe? Nanchi uno mwanamulume wajinga mukonye nyi?

Kechi wajinga mukonye ne, uno mwanamulume wajinga na lwitabilo lwakosa. Jizhina janji wajinga Yonafwanyi, kabiji bena Kilishitu bakonsha kufunjilako byavula ku jishimikila janji. Nangwa kya kuba kechi tulwa na bantu ne, bino kwi Yonafwanyi twakonsha kufunjilako kubula moyo, bukishinka, ne kwipana pa kuba’mba twikale ne lwitabilo lwa kine.—Isaya 2:4; Mateo 26:51, 52.

Mwana wa Kishinka Kabiji Mushilikale Wabujile Moyo

Pa kuba’mba tuyuke kyalengejile Yonafwanyi kuya na kulukuka nzhita ikatampe, patanshi twafwainwa kuyuka byajinga nkomeno yanji. Yonafwanyi wajinga mwana mubeji wa kwa Saulo, mfumu mutanshi wa bena Isalela. Kimye Saulo kyo bamushingile manyi kuba’mba ekale mfumu, Yonafwanyi saka akoma kala, kampe saka aji na myaka 20 nangwa kukilapo. Kyamweka Yonafwanyi ne bashanji betemenwe bingi, mambo javula bamubuulanga ne bya bufyamfya. Mu moba Saulo o aikele pa bufumu, kechi wayukanyikijilwetu ku kuzama, kulamba, ne kwikala mushilikale wabujile moyo konkatu ne, bino wayukanyikijilwe ne ku byubilo byanema bingi, ko kuba’mba lwitabilo ne kwipelula. Onkao mambo, Yonafwanyi wayukile ene mambo Yehoba o asajijile Saulo kwikala mfumu. Nangwatu ngauzhi Samwela waambile’mba mu kyalo kechi mwajingapo muntu mukwabo wajinga nobe Saulo ne.—1 Samwela 9:1, 2, 21; 10:20-24; 20:2.

Yonafwanyi wafwainwa waumvwanga bingi bulongo pa kumutangijila ku bashanji kuya na kulwa na balwanyi ba bantu ba Yehoba. Nkondo yo balwanga kechi yajinga nobe makondo alwa bantu lelo jino na mambo a kutemwa byalo byabo ne. Pa kyokya kimye, Yehoba wasajile kisaka kya bena Isalela kumupopwelanga, kabiji kino kisaka bekilukukanga bingi ku bisaka byapopwelanga balesa ba bubela. Bena Filishitiya bapopwelanga balesa ba bubela nabiji Dagona, kabiji javula bakebanga kulama buzha nangwa kuvizha bantu ba Yehoba.

Onkao mambo, banabalume nabiji Yonafwanyi balwanga makondo na mambo a kuba’mba bakebanga kwingijila Yehoba Lesa mu bukishinka. Kabiji Yehoba wapesheshe Yonafwanyi pa kwibikako kwanji. Saulo byo aikeletu pa bufumu, wasajile mwananji kwikala mukulumpe wa jibumba ja bashilikale 1,000, kabiji Yonafwanyi watangijilanga bano bashilikale kuya na kulwa na nzhita ikatampe ya bena Filishitiya ku Geba. Nangwa kya kuba bano banabalume kechi bajinga na bilwilo byalumbuluka ne, bino na bukwasho bwa Yehoba, Yonafwanyi washindanga makondo. Na mambo a kino, bena Filishitiya balengele nzhita ikatampe bingi. Bashilikale ba kwa Saulo bavula bachiine. Bamo banyemene ne kuya na kufyama kabiji bakwabo bayile na kwikala ku lubaji lwa bena Filishitiya. Bino Yonafwanyi watwajijile kuchinchika.—1 Samwela 13:2-7; 14:21.

Pa juba jo twalumbulula ku ntendekelo ya kino kibaaba, Yonafwanyi wafuukwilepo kubomboka pamo na wamusendelangako bilwilo ne kuya ku balwanyi babo. Byo banangijilenga kwipi na kwajinga nzhita ya bena Filishitiya ku Mikimashi, Yonafwanyi wabuujile wamusendelanga bilwilo byajinga milanguluko yanji. Wamubuujile’mba basakwisolola patoka ku nzhita ya bena Filishitiya. Inge bena Filishitiya bebambile’mba baye na kulwa nabo, kino kyafwainwe kwikala kiyukilo kya kuba’mba Yehoba usakukwasha bakalume banji. Uno wamusendelangako bilwilo waswile, kabiji kampe waswile na mambo byambo bya lutundaiko byaambile Yonafwanyi bya kuba’mba: “Kafwako kintu kyakonsha kukanya Yehoba kupokolola bantu kwingijisha bantu bavula nangwa bacheche ne.” (1 Samwela 14:6-10) Walumbulwilenga ka?

Kyamweka Yonafwanyi wamuyukile bingi bulongo Lesa wanji. Wayukile kuba’mba kala Yehoba wakwashishe bantu banji kushinda balwanyi babo bavujile bingi. Bimye bimo waingijishetu muntu umo kushinda bavula. (Mitonyi 3:31; 4:1-23; 16:23-30) Onkao mambo, Yonafwanyi wayukile’mba kilengela bantu ba Lesa kushinda kechi kuvula nangwa bulume bwabo nangwa bilwilo bya nkondo ne, lwitabilo kyo kintu kyanema. Lwitabilo lo lwalengejile Yonafwanyi kulomba kwi Yehoba kuba’mba amumweshe kiyukilo kya kuba’mba wamuswishishe aye ne wamusendelanga bilwilo kuya na kulwa na balwanyi nangwa ne. Yehoba byo ebamwesheshe kiyukilo kya kuba’mba wibaswishishe, Yonafwanyi wayile ku balwanyi kwa kubula moyo.

Akimonai bintu bibiji byalengejile Yonafwanyi kwikala na lwitabilo lwakosa. Kitanshi, wajinga na moyo wa kwakamwa Lesa wanji, Yehoba. Wayukile’mba Lesa wa Bulume Bonse kechi ukinka manungo mu bulume bwa bantu pa kuba’mba obe kyaswa muchima wanji ne, bino Yehoba upesha bantu bamwingijila mu bukishinka. (2 Byambo bya Moba 16:9) Kya bubiji, Yonafwanyi patanshi walombele kiyukilo kufuma kwi Yehoba saka akyangye kuba kintu kyo akebelenga kuba. Lelo jino, kechi tulomba kumona biyukilo bya kukumya kufuma kwi Lesa pa kuba’mba tuyuke inge waswisha bintu byo tukeba kuba ne. Na mambo a kuba’mba tuji na Mambo a Lesa anembwa, ko kuba’mba tuji na byonse bikebewa pa kuba’mba tuyuke kyaswa muchima wa Lesa. (2 Timoti 3:16, 17) Nanchi tukeba bishinka mu Baibolo saka tukyangye kufuukulapo bya kuba nyi? Inge byo byo tuba, tumwesha’mba twata muchima pa kuba kuyuka kyaswa muchima wa Lesa kechi kyaswa muchima wetu ne. Byo byaubile ne Yonafwanyi.

Onkao mambo, bano banabalume babiji, mushilikale ne wamusendelangako bilwilo, batuntukile bukiji bukiji mu mukolo ye bajingamo. Kepo bena Filishitiya bayukile’mba bebalukuka, kabiji batumineko banabalume kuya na kulwa na bano banabalume babiji bebalukukile. Bena Filishitiya bavujile bingi kabiji bajinga kwatuntama, onkao mambo, kechi bakonsheshe ne kutaya kimye kwipaya bano banabalume babiji bebalukukile ne. Bino Yonafwanyi wibatapile bashilikale bavula bingi. Kabiji wamusendelangako walondejilenga panyuma saka ebepaya. Pa mpunzhatu icheche, bano banabalume babiji baipayile bashilikale 20. Kabiji Yehoba waubile ne kintu kikwabo. Tutanga’mba: “Moyo wakwachile bantu bonse bajinga mungye ne bonse bajinga mu kampu wa bashilikale, ne mazhita abo aumvwine moyo. Ntanda yatendekele kujikima, ne moyo wa kuchiina Lesa wibakwachile.”—1 Samwela 14:15.

Yonafwanyi ne wamusendelangako bilwilo babena kutuntuka mukolo kuya kuji nzhita ya balwanyi babo

Yonafwanyi ne wamusendelangako bilwilo bayile na kulukuka nzhita ikatampe ya balwanyi babo

Saulo ne banabalume bo ajinga nabo bamwenengatu saka aji palepa mu kampu wa bena Filishitiya byo mwatomene ne lukungu byo bealukijilemo ne kutendeka kwiipaya bene na bene. (1 Samwela 14:16, 20) Bena Isalela byo bamwene kino, bachinchikile ne kuya na kulwa na balwanyi babo, kabiji kampe batolele bilwilo bya bena Filishitiya bafwile ne kwibingijisha. Yehoba wakwashishe bantu banji kushinda. Yehoba kechi waaluka ne. Inge twaikala na lwitabilo lwakosa mwi aye byonka byaubile Yonafwanyi ne wamusendelangako bilwilo wabula kutongolwa jizhina, kechi tukelangulushapo ne.—Malakai 3:6; Loma 10:11.

“Lesa ye waji kumukwasha”

Saulo aye kuno kushinda kechi kwamuletejile lusekelo byonka byo kyajinga kwi Yonafwanyi ne. Saulo waubilepo bintu bimo byatama bingi. Walengulwile mukambizho wa ngauzhi wa Yehoba aye Samwela kupichila mu kulambula mulambo wafwainwe kupana ngauzhi, mambo ye wajinga mwina Levi. Samwela byo afikile, wabuujile Saulo amba na mambo a milengulwila yo amwesheshe, bakamwangata bufumu. Kepo Saulo achipishe banabalume bo atumine ku nkondo amba: “Wafingwa muntu yense usakuja kajo saka jikyangye kuzhika nangwa saka nkyangye kushinkanya na balwanyi bami!”—1 Samwela 13:10-14; 14:24.

Byambo byaambile Saulo bimwesha’mba muchima wanji watendekele kutama. Nanchi uno mwanamulume waakamwanga Lesa kabiji wipelwile watendekele kwimona kunema nyi? Yehoba kechi wakainyepo bashilikale babujile moyo kabiji baingijilenga na ngovu kuja kajo ne. Nga byambo byaambile Saulo bya kuba’mba “saka nkyangye kushinkanya na balwanyi bami,” nanchi bimwesha’mba Saulo walangulukilenga’mba ino nkondo yajinga yanji nyi? Abya walubileko kuba’mba bunchibamambo bwaoloka bwa Yehoba bo bwanemene kukila aye mwine Saulo kushinkanya, kwitumbijika, nangwa kushinda nyi?

Yonafwanyi kechi wayukile milanguluko yatama yajinga ne bashanji ne byo bachipishe bantu kubula kuja ne. Byo apwishishe kulwa nkondo wakookele bingi, watumpile kamama kanji mu buki ne kuja; kabiji bulume bwabwelelemo. Kepo mwanamulume umo amubuujile luchipo lwa bashanji lo bakainye bantu kuja kajo. Yonafwanyi wakumbwile’mba: “Batata baleta lukatazho lukatampe mu kyalo. Talai meso ami byo abena kuyema na mambotu a kuba’mba naji kutompa pa buki bucheche. Inge kyaji kuwama bantu kukasuluka kuja ku bipukulwa bya balwanyi babo byo baji kutaana lelo jino! Inge kyajinga bino, bena Filishitiya bavula bingi inge bafwa.” (1 Samwela 14:25-30) Waambile kishinka. Yonafwanyi wajinga mwana wa lukookelo, bino kechi wakookelanga kwa kubula kulangulukapo ne. Kechi waswangatu byonse byaambanga bashanji ne byo baubanga ne, kabiji kino kyo kyalengejile bantu kumunemeka bingi.

Saulo byo aumvwine’mba Yonafwanyi wazhilulula luchipo, kechi walangulukilepo kuba’mba uno mukambizho watamine ne. Pakuba aye wakebele’mba mwananji bamwipaye. Yonafwanyi kechi waubile bitaala nangwa kupopwela amba bamubile lusa ne. Akimonai byo akumbwile. Waambile’mba: “Amiwa bano! Ngipayai!” Pano bino, bena Isalela bamwimenejileko ne kumwambilako’mba: “Pano Yonafwanyi yenka waleta lupulukilo lukatampe mu Isalela afwe byepi? Akyo kizhila! Byonkatu Yehoba byo aji na bumi, kafwako lusuki nangwa umo wa ku mutwe wanji usakuponena panshi ne, mambo Lesa ye waji kumukwasha pa byo aji kuba lelo jino.” Saulo waubile byepi byo aumvwine bino byambo? Waumvwijile byo baambile. Jishimikila jaamba’mba: “Byonkabyo, bantu bamupokolwele Yonafwanyi, kabiji kechi wafwile ne.”—1 Samwela 14:43-45.

Yonafwanyi wabuula Shanji aye Mfumu Saulo kuba’mba wipana kufwa

“Amiwa bano! Ngipayai!”

Bantu bamutemenwe bingi Yonafwanyi na mambo a kubula moyo, kwingila na ngovu ne muchima wanji wa kwipana. Byo bakebelenga kumwipaya, bantu bamupokolwele na mambo a byubilo byanji byawama. Onkao mambo, pa juba pa juba twafwainwa kulangulukanga pa jizhina jo tubena kulenga. Baibolo witubuula’mba jizhina jawama janema bingi. (Musapwishi 7:1) Inge twaikala byonka byajinga Yonafwanyi ne kulenga jizhina jawama ne Yehoba, tukanemekwa bingi.

Kutendeka Kwikala na Byubilo Byatama

Nangwa kya kuba Saulo walubankanyanga, bino Yonafwanyi watwajijile kwikala wa kishinka ku bashanji ne kwibakwasha mu nkondo. Wafwainwa wakuminye bingi pa kumona bashanji byo batendekele kwikala na muchima wa kwitota ne kubula lukookelo. Bashanji batendekele kwikala na muchima watama bingi, kabiji Yonafwanyi kechi wajingapo na ngovu ya kwibakwasha ne.

Lukatazho lwakijilemo kubaya kimye Yehoba kyo akambizhe Saulo kuya na kulwa na bena Amaleki, bantu bajinga bangubabibi Yehoba bo aambilepo mu kimye kya kwa Mosesa kuba’mba bakebonaune. (Kulupuka 17:14) Saulo bamwambijile konauna bilelwa byonse ne kwipaya mfumu wabo aye Agagi. Saulo washinjile nkondo, kabiji kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, Yonafwanyi waingijile na ngovu mu ino nkondo na lutangijilo lwa bashanji byonka byo aubanga kimye kyonse. Bino Saulo walengulwile mukambizho wa Yehoba, kechi waipayile Agagi ne, kabiji washilepo bya bunonshi bimo ne bilelwa. Ngauzhi Samwela waambile byambo bya Yehoba bya luzhachisho kwi Saulo amba: “Byo wakana byaambile Yehoba, ne aye wakukana kwikala mfumu.”—1 Samwela 15:2, 3, 9, 10, 23.

Kechi pabanjile ne, Yehoba wafumishepo mupashi wanji wazhila pe Saulo. Yehoba byo afumishepo mupashi wanji, Saulo watendekele kuba bintu nobe mukonye, pa bimye bimo kubuuka bukaji, pa bimye bikwabo kwikala na moyo mukatampe. Kyajingatu nobe mupashi watama wafumine kwi Lesa wapingakenejile pa mupashi wawama. (1 Samwela 16:14; 18:10-12) Kyamweka muchima wa kwa Yonafwanyi wamukatezhenga bingi pa kumona bashanji byo bapimpwile byubilo byabo. Pano bino, Yonafwanyi kechi walekele kwingijila Yehoba mu bukishinka ne. Waesekele kukwasha bashanji kwesakana na papelejile bulume bwanji, ne kwisamba nabo ku mbaji kwa kubula kwibapita mu mbaji ne, bino Yonafwanyi watwajijile kuta muchima pe Lesa kabiji Shanji ubula kwaluka, Yehoba.—1 Samwela 19:4, 5.

Nanchi mwakimonapo kala muntu ye mwatemwa, kampe mulongo wenu wajinga na byubilo byawama pano watendeka kwikala na byubilo byatama nyi? Kikola bingi ku muchima. Byapichilemo Yonafwanyi bituvululamo byambo byanembele nyimbi wa masalamo amba: “Inge batata ne bamama bantaya, Yehoba ukantola.” (Salamo 27:10) Yehoba wa kishinka. Ukemutola ne anweba kabiji ukekala Shenu wawama bingi, nangwa bantu bambulwa kulumbuluka baleka kwimuta muchima.

Kyamweka Yonafwanyi wayukile’mba Yehoba ukangata Saulo bufumu. Pano Yonafwanyi waubilepo byepi? Nanchi walangulukilenga kuswana pa bufumu nyi? Nanchi walangulukilenga pa byo akawamisha bintu byalubankenye bashanji ne kwikala mfumu wa kishinka kabiji wa lukookelo nyi? Kechi twayuka byajinga mu muchima wanji ne, kyo twayukakotu ke kya kuba’mba kechi waikele pa bufumu ne. Nanchi kino kilumbulula’mba Yehoba wasankijilepo uno mwanamulume wa kishinka nyi? Ine, waingijishe Yonafwanyi kulenga bulunda bwawama bingi bwa kishinka bwanembwa mu Baibolo. Buno bulunda bobo tukambapo mu kibaaba kikwabo kikamba pe Yonafwanyi.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu