Funjilaiko ku Bakalume ba Yehoba ba Kishinka

1, 2. Davida wamwesheshe byepi amba wajinga wa kishinka kwi Lesa? (Monai kipikichala kitanshi.)

SAULO ne bashilikale banji 3,000 bakebelenga Davida mu kiselebwa kya mu Yuda amba bamwipaye. Bino bufuku bumo, Davida ne bantu banji bataaine palaajile Saulo ne bashilikale banji. Bonse bajinga mu tulo, onkao mambo, Davida ne Abishai bapichile pakachi ka bashilikale kwa kubula kwibomvwa ne kufika palaajile Saulo. Kepo Abishai anongotwejile Davida amba: “Nswishai, namwase jifumo jimotu jipulankane jisumpe ne mu mushiji, kabiji kechi nsakumwasa jibiji ne.” Bino Davida wamukainye kwipaya Saulo. Waambijile Abishai amba: “Kange umube kyatama ne, mambo ñanyi wakonsha kutanyika kuboko kwanji pa mushingwa wa Yehoba ne kwikala kwa kubula mambo?” Kepo Davida aambile’mba: “Kwesakana na mumwena Yehoba, kechi kyailamo kuba’mba ntanyike kuboko kwami pa mushingwa wa Yehoba ne!”—1 Samwela 26:8-12.

² Davida wayukile kyo afwainwe kuba pa kuba’mba ekale wa kishinka kwi Yehoba. Wayukile’mba wafwainwa kunemeka Saulo, ne kuba’mba kechi wafwainwa ne kulanguluka kumuba kyatama ne. Mambo ka? Mambo Lesa ye wasajile Saulo kwikala mfumu wa Isalela. Byonka byo kyajinga kala, ne lelo jino Yehoba ukeba bakalume banji kwikala ba kishinka ne kunemeka boba bo aswisha kwikala na luusa pe abo.—Tangai Mika 6:8.

3. Abishai wajinga byepi wa kishinka kwi Davida?

³ Abishai wanemekele Davida mambo wayukile’mba Lesa ye wasajile Davida kwikala mfumu. Bino panyuma ya kwikala mfumu, Davida walengele mambo akatampe. Waubile bukende na muka Uliya ne kwambila Yoaba amba epayishe Uliya mu nkondo. (2 Samwela 11:2-4, 14, 15; 1 Byambo bya Moba 2:16) Yoaba wajinga kolo janji Abishai, onkao mambo, Abishai wafwainwa waumvwine byaubile Davida, bino watwajijile kunemeka Davida. Kunungapo, Abishai wajinga mukulumpe wa bashilikale kabiji umvwe wakebelenga inge waingijishe luusa lwanji ne kwikala mfumu, bino kechi byo aubile ne. Pakuba, aye waingijilenga Davida ne kumupulusha ku balwanyi banji.—2 Samwela 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. (a) Davida wajinga byepi wa kumwenako wawama mu kwikala ba kishinka kwi Lesa? (b) Bañanyi bakwabo ba kumwenako bo tusakwisambapo?

⁴ Davida wajinga wa kishinka kwi Yehoba mu bumi bwanji bonse. Kimye kyo ajinga mwanyike, waipayile kiyangala aye Goliata waendelekelenga Yehoba ne bena Isalela. (1 Samwela 17:23, 26, 48-51) Kimye Davida kyo ajinga mfumu, ngauzhi wa Yehoba aye Natana wamolweleko pa mambo o alengele. Ponkapotu, Davida waswile’mba walenga mambo kabiji walapijile. (2 Samwela 12:1-5, 13) Pa kupitapo myaka, Davida byo akotele, wapaine bya buneme byavula bya kukwasha kushimika nzubo ya Yehoba. (1 Byambo bya Moba 29:1-5) Kyamwekatu patoka’mba nangwa kya kuba Davida walengele mambo akatampe mu bwikalo bwanji, kechi walekele kwikala wa kishinka kwi Lesa ne. (Salamo 51:4, 10; 86:2) Mu uno mutwe, tusakwisamba pe Davida ne pa bantu bakwabo bajingako pa kyokya kimye ne kufunjilako byo twakonsha kwikala ba kishinka kwi Yehoba kukila ku muntu uji yense. Kabiji tusakwisamba ne pa byubilo bikwabo byakonsha kwitukwasha kuba bino.

NANCHI MUKEKALA BA KISHINKA KWI YEHOBA NYI?

5. Ñanyi lufunjisho lo tufunjilako ku byakebelenga kuba Abishai?

⁵ Abishai byo akebelenga kwipaya Saulo, wakebelenga kumwesha’mba wa kishinka kwi Davida. Bino na mambo a kuba’mba Davida wayukile’mba kyatama kwipaya “mushingwa wa Yehoba,” kechi waswishishe Abishai kwipaya mfumu ne. (1 Samwela 26:8-11) Kino kitufunjisha lufunjisho lwanema lwa kuba’mba: Inge tubena kukeba kusala mutanshi ye twafwainwa kumwesha bukishinka, twafwainwa kulanguluka pa mafunde a mu Baibolo akonsha kwitukwasha kufuukula bulongo.

6. Nangwa kya kuba mwayila kisemwa tukeba kwikala ba kishinka ku ba mu kisemi kyetu ne balunda, mambo ka o twafwainwa kujimukila?

⁶ Mwayila kisemwa, tukeba kwikala ba kishinka ku muntu ye twatemwa, nabiji mulunda nangwa wa mu kisemi. Bino na mambo a kuba twi bambulwa kulumbuluka, milanguluko yetu yakonsha kwitutwala mungi. (Yelemiya 17:9) Onkao mambo, inge muntu ye twatemwa ubena kuba bintu byatama kabiji wafuma mu bukine, twafwainwa kuvuluka’mba kyanema bingi kwikala ba kishinka kwi Yehoba kukila ku muntu uji yense.—Tangai Mateo 22:37.

7. Nyenga umo watwajijile byepi kwikala wa kishinka kwi Lesa mu kimye kyakatazha?

⁷ Inge kya kuba umo mu kisemi kyenu bamupanga mu kipwilo, mwakonsha kumwesha Yehoba amba mwi ba kishinka kwi aye. Kya kumwenako, juba jimo bainanji Anne bo bapangile mu kipwilo, batumine foni amba babena kukeba kuya na kumufwakesha.^[1] (Monai byambo bikwabo.) Bainanji Anne baambile’mba kibakolele bingi ku muchima mambo ba mu kisemi bakainenga kwisamba nabo. Kino kyalengejile Anne kumvwa kutama ku muchima, kabiji wibalayile’mba ukebanembela nkalata ne kwibakumbula. Saka akyangye kunemba nkalata, Anne walangulukile langulukile pa mafunde amo a mu Baibolo. (1 Kolinda 5:11; 2 Yoano 9-11) Kepo byo anembele nkalata, walumbulwijile bainanji mu mushingi amba abo bo bafumine mu kisemi kimye kyo balengele mambo ne kukana kulapila. Anne wabuujile bainanji amba jishindatu jo bakonsha kwikelamo jibiji na lusekelo ke kubwela kwi Yehoba.—Yakoba 4:8.

8. Ñanyi byubilo byakonsha kwitukwasha kwikala ba kishinka kwi Lesa?

⁸ Bakalume ba Lesa ba kishinka bajingako mu moba a kwa Davida nabo bajinga bepelula, ba lusa kabiji bachinchika. Twayai tumone bino byubilo byo byakonsha kwitukwasha kwikala ba kishinka kwi Yehoba.

TWAFWAINWA KWIPELULA

9. Mambo ka Abina o akebejile kwipaya Davida?

⁹ Yonafwanyi mwana wa kwa Saulo ne Abina mukulumpe wa nzhita ya bena Isalela, bamweneko Davida byo aletele mutwe wa kwa Goliata ku Mfumu Saulo. Yonafwanyi waikele mulunda wa kwa Davida ne kwikala wa kishinka kwi aye. (1 Samwela 17:57–18:3) Bino Abina kechi byo byo aubile ne. Kabiji pa kupitapo moba wakwashisheko ne Saulo wakebelenga kwipaya Davida. (1 Samwela 26:1-5; Salamo 54:3) Bonse babiji Yonafwanyi ne Abina bayukile’mba Lesa ye ubena kukeba’mba Davida akaswane pa bufumu bwa Isalela. Bino Saulo byo afwile, Abina kechi watundaikile Davida ne. Pakuba, waswanyikilepo mwana wa kwa Saulo aye Ishibosheta. Mu kuya kwa moba, Abina wakebelenga kwikala mfumu, kampe kyo kyalengelejile ne kuba’mba alaale na ntombo wa Mfumu Saulo. (2 Samwela 2:8-10; 3:6-11) Mambo ka Yonafwanyi ne Abina o balangulukilanga byapusana pe Davida? Mambo Yonafwanyi wajinga wa kishinka kwi Yehoba kabiji wipelwile, bino Abina kechi byo byo ajinga ne.

10. Mambo ka Abisalomo o abujile kwikala wa kishinka kwi Lesa?

¹⁰ Abisalomo mwana wa Mfumu Davida kechi wajinga wa kishinka kwi Lesa ne, mambo kechi wipelwile ne. Wakebelenga kwikala mfumu, onkao mambo, “wakebele kalaki ne bambili ne banabalume 50 ba kutangilako lubilo kulutwe yanji.” (2 Samwela 15:1) Kabiji waongwele ne bena Isalela bavula pa kuba’mba bekale ba kishinka kwi aye. Wakebelenga ne kwipaya bashanji, nangwa kya kuba wayukile’mba Yehoba ye watongwele Davida kwikala mfumu wa Isalela.—2 Samwela 15:13, 14; 17:1-4.

11. Twakonsha kumwenamo byepi mu mashimikila a mu Baibolo aamba pe Abina, Abisalomo ne Baluka?

¹¹ Muntu inge kechi wipelula ne, kabiji ukeba kwikala na luusa lwabaya, kyakatazha kwi aye kwikala wa kishinka kwi Lesa. Twamutemwa Yehoba kabiji kechi tukeba kwitemwa ne kwikala babi byonka byajinga Abina ne Abisalomo ne. Pano bino, twafwainwa kujimuka ne kubula kutendeka kukeba kwikala na mali avula nangwa kutwela nkito yakonsha kwitulengela kwimona nobe twanema bingi. Kuba bino kukonauna bulunda bwetu na Yehoba. Pa kimye kimo, Baluka munembeshi wa kwa Yelemiya, wakebelenga bintu byo abujile kabiji kechi waingijilenga Lesa na lusekelo ne. Kepo Yehoba aambijile Baluka amba: “Umvwa! Amiwa mbena kukundula byo nashimika kabiji mbena kutupula byo najimba, ko kuba’mba kyalo kyonse. Pakuba obewa ubena kwikebela bintu bikatampe. Kileke kukeba bino bintu.” (Yelemiya 45:4, 5) Baluka waumvwine byamubuujile Yehoba. Ne atweba twafwainwa kumvwina Yehoba, mambo katatakatu akonaune ino ntanda yatama.

12. Mambo ka o twakonshesha kubula kwikala ba kishinka kwi Lesa inge ketukebetu kwitokesha ku muchima?

¹² Daniel, mulongo wikala ku Mexico wafwainwe kusalapo ye afwainwe kumwesha bukishinka. Wakebelenga kusongola mwanamukazhi wabulanga kupopwela Yehoba. Daniel waambile’mba: “Natwajijile kunembela uno nsongwakazhi makalata nangwatu kimye kyo naikele painiya.” Bino wamwene aye mwine amba waubilengatu bya kwitokesha ku muchima. Kechi wamwesheshenga bukishinka kwi Yehoba ne, kabiji wafwainwe kwipelula. Onkao mambo, wabuujileko mukulumpe mu kipwilo pa uno nsongwakazhi. Daniel walumbulwile’mba: “Mukulumpe mu kipwilo wankwashishe kumona’mba inge nkeba kwikala wa kishinka kwi Lesa, nafwainwa kuleka kunembela uno nsongwakazhi makalata. Panyuma ya kulombapo bingi ne kujila, nalekele kumunembela. Mu kakimye kachechetu, lusekelo lwami mu mwingilo lwabayile bingi.” Daniel luno wasongola mwanamukazhi watemwa Yehoba, kabiji ke kalama wa mwanzo.

KWIKALA BA KISHINKA KWI LESA KWITUKWASHA KUBILA BAKWETU LUSA

13. Natana wamwesheshe byepi bukishinka kwi Lesa ne kwi Davida kimye Davida kyo alengele mambo?

¹³ Inge twaikala ba kishinka kwi Yehoba, twakonsha kwikala ba kishinka ku bakwetu ne kwibakwasha. Ngauzhi Natana waikele wa kishinka kwi Yehoba ne kwi Davida. Davida byo aangachile muka mukwabo ne kwipaya mwatawanji, Yehoba watumine Natana kuya na kufundako Davida. Natana wachinchikile ne kukookela Yehoba. Bino waingijishe milangwe ne kwisamba ne Davida mu jishinda jawama. Wakebelenga kukwasha Davida kumona’mba mambo o alengele abayile bingi. Onkao mambo, wamubuujile jishimikila ja nonshi waangachile kaana ka mukooko konka kamotu kajinga na muyanji. Pa kumvwa bino, Davida wamuzhingijile bingi uno nonshi. Kepo Natana amubuujile’mba: “Uno muntu ye anweba!” Davida po po amwene kuba’mba walengele mambo akatampe kwi Yehoba.—2 Samwela 12:1-7, 13.

14. Mwakonsha kwikala byepi ba kishinka kwi Yehoba ne ku bakilongo nangwa ku balunda nenu?

¹⁴ Ne anweba mwakonsha kwikala ba kishinka, patanshi kwi Yehoba apa bino ne ku bantu bakwabo kupichila mu kwikala na lusa. Kya kumwenako, mwakonsha kwikala na bishinka bya kuba’mba mulongo umo walenga mambo akatampe. Mwakonsha kukeba kwikala ba kishinka kwi aye, kikatakata inge mulunda nenu wa pa muchima nangwa wa mu kisemi. Bino mwayuka ne kuba’mba kyanema ke kwikala ba kishinka kwi Yehoba. Onkao mambo, kookelai Yehoba aku na kumwesha lusa ku mulongo wenu, byonka byaubile Natana. Mubuulai’mba abuule bakulumpe mu kipwilo bukiji pa kuba’mba bamukwashe. Inge wabula kwibabuula, anweba yenka mwafwainwa kubuula bakulumpe mu kipwilo. Inge kemube bino, mukamwesha bukishinka kwi Yehoba. Kabiji mukamwesha ne lusa ku mulongo wenu, mambo bakulumpe mu kipwilo bakamukwasha kwikala na bulunda bwawama na Yehoba jibiji. Bakamukwasha mu butemwe ne na kifyele.—Tangai Bena Levi 5:1; Ngalatiya 6:1.

TWAFWAINWA KUCHINCHIKA PA KUBA’MBA TWIKALE BA KISHINKA KWI LESA

15, 16. Mambo ka Hushai o afwainwe kuchinchika bingi pa kuba’mba ekale wa kishinka kwi Lesa?

¹⁵ Hushai wajinga mulunda wa kishinka wa Mfumu Davida. Kimye bantu kyo bakebelenga kuswanyikapo Abisalomo pa bufumu, Hushai wafwainwe kuchinchika pa kuba’mba ekale wa kishinka kwi Davida ne kwi Lesa. Wayukile’mba Abisalomo waishile na bashilikale banji ku Yelusalema, ne kuba’mba Davida wanyemene. (2 Samwela 15:13; 16:15) Bino Hushai waubile byepi? Nanchi wasatukijile Davida ne kutundaika Abisalomo nyi? Ine. Nangwa kya kuba Davida wakotele kabiji bantu bavula bakebelenga kumwipaya, Hushai watwajijile kwikala wa kishinka kwi aye mambo Yehoba ye watongwele Davida kwikala mfumu. Onkao mambo, Hushai wayile ku Mutumba wa Maolivi na kusambakana Davida.—2 Samwela 15:30, 32.

¹⁶ Davida waambijile Hushai kubwela ku Yelusalema ne kubepekezha kwikala mulunda wa kwa Abisalomo pa kuba’mba alengele Abisalomo kumvwina Hushai mu kifulo kya kumvwina Ahitofela. Hushai wachinchikile ne kubika bumi bwanji mu kizumba pa kuba’mba akookele Davida ne kwikala wa kishinka kwi Yehoba. Davida walombele Yehoba amba akwashe Hushai, kabiji Yehoba wamukwashishe. Abisalomo waumvwijile Hushai mu kifulo kya kumvwina Ahitofela.—2 Samwela 15:31; 17:14.

17. Mambo ka o twafwainwa kuchinchikila pa kuba’mba twikale ba kishinka?

¹⁷ Twafwainwa kuchinchika pa kuba’mba twikale ba kishinka kwi Yehoba ne kumukookela kukila kubatu bibena kwitubuula ba mu kisemi kyetu, bo twingila nabo, nangwa bakulumpe ba mu kafulumende. Kya kumwenako, kufumatu ku bwanyike bwanji, Taro, wikala mu Japan wibikangako bingi kuba’mba asangajike bansemi banji. Wibakookelanga ne kwikala wa kishinka kwi abo, kechi na mambotu a kuba’mba bansemi ne, bino wibatemenwe. Bino kimye kyo atendekele kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba, bansemi banji bamukainye. Kino kyamuletejile bingi bulanda, kabiji kyakatezhe bingi kwibabuula’mba wafuukulapo kutendeka kuya na kupwila. Taro uvuluka’mba: “Bazhingijile bingi kya kuba bankainye ne kwibafwakesha ku nzubo pa myaka yavula. Nalombele bingi kuba’mba mbule kwalula byo nafuukwilepo kuba. Luno, bukaji bwabo bwafwomoka, kabiji nebafwakesha bimye byavula.”—Tangai Byambo bya Maana 29:25.

18. Mwamwenamo byepi mu uno mutwe?

¹⁸ Byonka byaubile Davida, Yonafwanyi, Natana, ne Hushai, twayai twikale ba kishinka kwi Yehoba ne kwimwena lusekelo lufumamo. Kechi tukeba kwikala nobe Abina ne Abisalomo babujile kwikala ba kishinka ne. Ibyo kuba’mba twi bambulwa kulumbuluka kabiji tulubankanya. Pano bino, twayai tumweshe Yehoba amba kwikala ba kishinka kwi aye kyo kintu kyanema mu bwikalo bwetu.