Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULY 7-13
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 21
Mafunde a mu Baibolo Aamba pa bya Kwikala na Lusekelo mu Masongola
w03 10/15 4 jifu. 5
Byakonsha Kwimukwasha Kufuukula Bulongo Bintu?
Kufuukula bintu na kanswatu javula mufuma byatama bingi. Kinembelo kya Byambo ba Maana 21:5 kitujimunako amba: “Bintu bifuukula muntu wingila na ngovu bikalumbuluka, pakuba bonse boba bintu na kanswatu bakayanda.” Nabiji banyike betemwa bafwainwa kutekanya ne kupembela papita kimye saka bakyangye kufuukulapo kutwela mu masongola. Inge bafuukula na kanswatu kutwela mu masongola, bakonsha kwilangulusha byonka byanembele ñembi wa Kizungu wa mu myaka kitota kya bu 14 aye William Congreve, amba: “Kunyemena masongola javula mufuma kalulu kuvimba meso.”
g 7/08 7 jifu. 2
Byakonsha Kwimukwasha Kwikala na Lusekelo mu Masongola
Ipelulai. “Kange mubenga bintu na mapata nangwa na kwitota kwatu ne, bino na muchima wa kwipelula saka mulanguluka’mba bakwenu bemukila.” (Filipai 2:3) Javula mu masongola mwikala makatazho mambo bonse batwajijila kupamo mambo benakwabo mu kifulo kya kwipelula ne kumonapo mashinda akonsha kwibakwasha kwikala bulongo mu masongola abo. Muchima wa kwipelula ulengela kubula kukoselatu pa kintu ne kwipachika inge mwapusana.
“Usangalele mu Mukazhobe wa mu Bwanyike Bobe”
13 Ibyepi inge mu masongola mwaikala makatazho na mambo a jishinda mulume ne mukazhi jo bobilamo bintu? Kikebewa kwibikako bingi pa kubatu’mba bayuke bulongo mwakubila bintu. Kya kumwenako, kampe mu masongola abo bendatu na kwipachika kabiji kino kyaalukatu ke kisela. (Byambo bya Mana 12:18) Byonka byo kyaambiwapo mu mutwe wafumako, kino kyakonsha kuleta bingi makatazho. Kishimpi kya mu Baibolo kyaamba’mba: “Kwikala mungyetu bunke kwawama kukila kwikala na mwanamukazhi wa lupata uzazumuka.” (Byambo bya Mana 21:19) Umvwe wi mukazhi uji mu masongola a uno mutundu, iipuzhe obe mwine amba, ‘Nanchi muchima wami ubena kulengela ba mwata wami kubula kwikala pamo ne amiwa nyi?’ Baibolo waambila banabalume amba: “Anweba banabalume, temwai bakazhi benu, ne kwibashintaukila ne.” (Kolose 3:19) Umvwe wi mulume, iipuzhe obe mwine amba, ‘nanchi byubilo byami bibena kumwesha’mba butemwe mfwabo, kya kuba’mba mukazhami ke akebe ne kumutekenesha ku bantu bangi nyi?’ Pano bino, kino kechi kyafwainwa kulengela umo ke asake amba obe bukende ne. Onkao mambo, inge paikala lukatazho kyawama kwisambapo mu meso anteka.
Bishinka Bikwabo Byanema
Kimwesho Kya Bufumu Bwa Lesa Kyafikizhiwa
9 Lelo jino Yesu kechi ukiji muntu ubena kwenda pa mbongolo ne, ke Mfumu uji na bulume. Wamweshiwa saka abena kwenda pa mbili—kino ke kiyukilo kya nkondo kyaambiwapo mu Baibolo. (Byambo bya Mana 21:31) Lumwekesho 6:2 waamba’mba: “Namwene, ponkapo ke ku mbili utoka, ne aye waikalapo waji ne buta bwa mukanda; ponkapo bamupele ne munchinya: kabiji wayilenga na kushinda amba nkashinde.” Kabiji, kwamba pe Yesu, nyimbi wa masalamo Davida wanembele’mba: “Yehoba ukatuma kamama ka bulume bwenu kufuma mu Ziona, amba, Mwikale ke mfumu mukachi ka balwanyi benu.”—Masalamo 110:2.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Bakamonyi ba kwa Yehoba Bamona Byepi Kwikana?
ijwfq kibaaba 54
Bakamonyi ba kwa Yehoba Bamona Byepi Kwikana?
Tulondela byaamba Baibolo pa masongola ne kwikana. Lesa wanengezhe kuba’mba bamulume ne mukazhi baji mu masongola bakatwajijile kwikala pamo kwa kubula kwikana. Mambo o batongolatu mu Binembelo akonsha kulengela baji mu masongola kwikana ke bukende.—Mateo 19:5, 6, 9.
Nanchi bakamonyi ba kwa Yehoba bakwasha baji mu masongola kupwisha makatazho nyi?
Ee, kwingijisha mashinda avula:
Mabuku. Kuji bibaaba byavula mu mabuku etu bikwasha baji mu masongola babena kupita mu makatazho amwekatu nobe kechi akapwa ne. Bibaaba nabiji bya kuba’mba “Maintaining Commitment in Your Marriage,” “How to Forgive,” ne “Rebuilding Trust in a Marriage.”
Kupwila. Tufunda pa mafunde a mu Baibolo aamba pa masongola pa kupwila, pa kubuñana ne pa kushonkena.
Bakulumpe mu Kipwilo. Bakulumpe mu kipwilo bengile na ngovu kukwasha baji mu masongola kwingijisha binembelo nabiji Efisesa 5:22-25.
Nanchi Bakulumpe mu Kipwilo bo Baswisha Bakamonyi Baji mu Masongola Kwikana Nyi?
Ine. Nangwa kya kuba bakulumpe mu kipwilo baji na mwingilo wa kukwasha baji mu masongola kupwisha makatazho, bino kechi baji na luusa lwa kwibafuukwila bya kuba ne. (Ngalatiya 6:5) Nangwa byonkabyo, muntu ufuukulapo kukana mukwabo wa mu masongola pa kubula mambo o baambapo mu Binembelo kechi wakasuluka kusongola nangwa kusongolwa ne.—1 Timoti 3:1, 5, 12.
Bakamonyi ba kwa Yehoba Bamona Byepi Kwabana?
Baibolo watundaika baji mu masongola kutwajijila kwikala pamo nangwa kya kuba babena kupita mu makatazho. (1 Kolinda 7:10-16) Baji mu masongola bakonsha kupwisha makatazho kupichila mu kulomba kwi Yehoba na mukoyo, kwingijisha mafunde a mu Baibolo ne kwimwesha butemwe.—1 Kolinda 13:4-8; Ngalatiya 5:22.
Nangwa byonkabyo, kuji makatazho amo akonsha kulengela Bena Kilishitu kufuukulapo kwabana, nabiji:
Kubula kukebela ba mu nzubo yanji bikebewa bya mu bwikalo.—1 Timoti 5:8.
Kupuma mukwabo wa mu masongola.—Salamo 11:5.
Kukanya mukwabo wa mu masongola kupopwela Lesa. Nabiji inge mukwabo wa mu masongola keamukanjikizhe kuba’mba abule kulondela mafunde a mu Baibolo, uno ye babena kukanjikizha wakonsha kufuukulapo amba babane mambo “Lesa ye kalama ye twafwainwa kukookela kechi bantu ne.”—Byubilo 5:29.
JULY 14-20
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 22
Mafunde a mu Baibolo Aamba pa bya Kukomesha Baana Bulongo
Nanchi Bakatwajijila Kwingijila Yehoba Inge Bakoma Nyi?
7 Inge mwi bamulume ne mukazhi kabiji mukeba kwikala na baana, ishikishai anweba bene amba: ‘Nanchi twi bantu bepelula, bakamwa Lesa, Yehoba bo asala kusema baana ne kwibalama bulongo nyi?’ (Sala. 127:3, 4) Inge kya kuba mwi bansemi, iipuzhai amba: ‘Nanchi mbena kufunjisha baana bami kuba’mba kyanema kwingila na ngovu nyi?’ (Sapwi. 3:12, 13) ‘Nanchi nebikako kuzhikijila baana bami ku bintu byakonsha kubika bumi bwabo mu kizumba ne ku byubilo byatama biji mu ntanda ya kwa Satana nyi?’ (Maana 22:3) Kechi mwakonsha kuzhikijila baana benu ku makatazho onse o bakonsha kupitamo ne. Kyakatazha bingi. Bino mwakonsha kwibakwasha kwinengezha ku makatazho a mu bwikalo kupichila mu kutwajijila kwi bafunjisha byo bafwainwa kukinka manungo mu Mambo a Lesa. (Tangai Byambo bya Maana 2:1-6.) Inge kya kuba mulongo wenu wafuma mu jibumba ja Lesa, ingijishai Mambo a Lesa kukwasha baana benu kuyuka’mba kyanema kutwajijila kwikala ba kishinka kwi Yehoba. (Sala. 31:23) Nangwa inge mwafwisha mulongo wenu, mweshai baana benu byepelo bya mu Baibolo byakonsha kwibakwasha kuyuka bya kuba na bijikila ne bya kwikala na lusekelo.—2 Ko. 1:3, 4; 2 Timo. 3:16.
Funjishainga Baana Benu Kufumatu ku Bulukeke
17 Tendekai kufunjisha baana benu saka bakiji bacheche. Inge bansemi batendeka kufunjisha baana babo saka bakijitu bacheche mufuma byawama bingi. (Maana 22:6) Akilangulukai pe Timoti waendelanga pamo na mutumwa Paulo. Bainanji Timoti ba Yunisa ne bankambo yanji ba bakazhi ba Loisa bamufunjishe ‘kufumatu kimye kyo ajinga lukeke.’—2 Timo. 1:5; 3:15.
18 Ba mulume ne mukazhi bakwabo ba ku Côte d’Ivoire, ba Jean-Claude ne ba Peace bafunjishe baana babo bonse batanu na umo kutemwa Yehoba ne kumwingijila. Ki ka kibakwashishe kuba bino? Balondejile byaubile ba Yunisa ne ba Loisa. Baambile’mba: “Twatendekele kufunjisha na mukoyo baana betu Mambo a Lesa kufumatu kimye kyo bajinga ba lukeke, ko kuba’mba aku basemwatu.”—Mpitu. 6:6, 7.
19 ‘Kufunjisha na mukoyo’ baana benu Mambo a Yehoba kulumbulula ka? ‘Kufunjisha na mukoyo’ kulumbulula “kufunjisha na kubwezhabwezhapo.” Pa kuba’mba bansemi bobe bino, bafwainwa kwikalanga pamo na baana babo ba bacheche kimye kyonse. Bimye bimo kyakonsha kwibafita ku muchima bansemi na mambo a kuba’mba bafwainwa kubwezhabwezhapo bintu bimo pa kufunjisha baana babo. Pano bino, bansemi bafwainwa kumonanga kino kuba’mba jo jishinda ja kukwashishamo baana babo kumvwisha Mambo a Lesa ne kulondela byo bafunda.
Bansemi—Ikalai Bakumwenako Bawama ku Baana Benu
Bino na mambo a bwanyike, baana balubankanya javula ne kubula kumvwa. (Ntendekelo 8:21) Bansemi bafwainwa kuba byepi? Baibolo waamba’mba: “Kukosama kwakakachila mu muchima wa mwana, bino kamama ka kumujimuna kakekufumyamo.” (Byambo bya Maana 22:15) Bamo bamona kuba bino nobe kuyanjisha baana kabiji ndangulukilo ya kala. Baibolo kechi utundaika byubilo bya bukapondo nangwa kuyanjisha bantu ne. Kyambo kya kuba’mba “kamama” nangwa kya kuba pa bimye bimo kilumbulula kupumana, bino kimenako luusa luji na bansemi lwa kufunjisha baana babo na butemwe kwa kubula kwibalama butotwe na mambo kukeba’mba bakekale bulongo myaka ne myaka kulutwe.—Bahebelu 12:7-11.
Bishinka Bikwabo Byanema
Mwenainga Lusekelo mu Mingilo yo Muji Nayo
11 Ne atweba twakonsha kwikala na lusekelo inge ke twingile na ngovu mwingilo yense ye betupa mu jibumba ja Yehoba. Mwafwainwa “kuteshako bingi muchima” ku mwingilo wa kusapwila ne kwingila na muchima yense mingilo ya pa kipwilo. (Byu. 18:5; Hebe. 10:24, 25) Nengezhainga kupwila pa kuba’mba mukumbulengapo mikumbu itundaikañana. Monainga majashi o bemupa mu kupwila kwa mukachi ka mulungu amba mwingilo wanema bingi. Inge bemupapo mwingilo umo mu kipwilo, mwafwainwa kumona kuba’mba mubena kufika bukiji ne kutako muchima pa kuba’mba bemuketekele. Kange mumonenga mwingilo ye bemupa nobe mwingilo wabula kunema ye mwafwainwa kubula kutayilapo kimye ne. Ibikaiko kuwamishako ñingijilo yenu. (Maana 22:29) Umvwe ke mwingile na ngovu mingilo ya Yehoba, mukakosesha bulunda bwenu ne aye, kabiji mukekala na lusekelo lukatampe. (Nga. 6:4) Kabiji kino kikemukwasha kusangalala inge bakwenu bebapa mwingilo ye mwakebelenga.—Loma 12:15; Nga. 5:26.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Nafwainwa Kuba Byepi Umvwe Nabula Kulondela Mukambizho wa pa Nzubo?
ijwyp kibaaba 100
BANYIKE BEPUZHA’MBA
Nafwainwa Kuba Byepi Umvwe Nabula Kulondela Mukambizho wa pa Nzubo?
Mu bisemi byavula muji mikambizho yobalondela yaamba pa bintu nabiji kimye kya kubwela pa nzubo, bya kwingijisha biñambañamba, bya kwikala na byubilo byawama ne ikwabotu.
Mwafwainwa kuba byepi inge wabula kulondela mikambizho? Kechi mwakonsha kupimpula bintu byamweka ne, bino mwakonsha kuchinuzhuka kulengela bintu kutaminako. Kino kibaaba kisakwimukwasha byo mwafwainwa kuba bino.
Byo mwafwainwa kuchinuzhuka
Byo mwafwainwa kuba
Byambapo bakwenu
Byo mwafwainwa kuchinuzhuka
Inge mwayuka kuba’mba bansemi benu kechi bayuka’mba mwalala mukambizho ne, mwakonsha kulanguluka’mba kyawama kufya byo mwauba
Inge bayuka’mba mwalala mukambizho mwakonsha kutendeka kwikangaizha nangwa kubepela mukwenu.
Kufuukulapo kuba bino byonse kechi kwawama ne. Mambo ka? Mambo kufya bintu byo walubakanya nangwa kwikangaizha inge walubakanya kechi kwawama ne. Kumweshatu bansemi bobe kuba’mba ukyangye kukoma mu maana.
“Kubepa kechi kupwisha lukatazho ne. Kulutwe na lwendo bishinka bisoloka kabiji bintu bitama bingi kukila inge kechi wabepele patanshi ne.”—Diana.
Byo mwafwainwa kuba
Swainga inge mwalubakanya. Baibolo waamba’mba: “Awa ufya mambo anji kechi ukamona byawama ne.” (Byambo bya Maana 28:13) Bansemi benu bayuka kuba’mba mwibambulwa kulumbuluka. Pano mwakonsha kwipuzha’mba, nanchi kyakonsheka kwikala wa kishinka nyi?
“Bansemi benu bakemulekelako mambo inge mwabula kubepa. Inge mwaamba bya kine, bakemuketekela bingi kabiji bukishinka bwenu bukabayilako.”—Olivia.
Lombai kwimulekelako mambo. Baibolo waamba’mba: “Vwalai muchima wa kwipelula.” (1Petelo 5:5) Kikebewa kwipelula pa kuba’mba wambe’mba “Ndekelaiko mambo” ne kuchinuzhuka kuzhingila pa kuba’mba mubulenga kwikangaizha inge mwalubakanya.
“Bantu batemwa kwikangaizha batamisha jiwi jabo ja mu muchima. Pa kupitapo kimye bakaleka ne kumvwa kutama inge balubakanya.”—Heather.
Swainga inge bemololako. Baibolo waamba’mba: “Saka mumvwina mafunde.” (Byambo bya Maana 8:33) Kookelainga mizhilo yonse yabikako bansemi yenu kwakubula kwijizhañanya.
“Inge ke mwijizhañanye pa bintu byo bemukanya kuba na mambo a kuba’mba mwalubakenye, bintu bikizhamo kutama. Londelainga byo bemubula kuba kabiji kange mute muchima pa byo bemukanya ne.”—Jason.
Ubainga byakonsha kulengela kwimuketekela. Baibolo waamba’mba: “Mwafwainwa kuvuula bumuntu bwa kala bwa mwayijile byubilo byo mwajinga nabyo kala.” (Efisesa 4:22) Mweshainga’mba muta muchima ku bintu.
“Inge mwatwajijila kufuukula bintu bulongo ne kumwesha bansemi benu kuba’mba kechi mukabwezhapo byo mwalubakenye ne, bakemuketekela bingi.”—Karen.
BYA KUBA: Ubainga bintu byakonsha kulengela’mba bemuketekele. Nabiji inge kuji ko mubena kuya, buulai bansemi benu kuba’mba mwafumapo nangwatu inge musakubwela bukiji pa nzubo. Kino kikebalengela kwimuketekela bingi.
Byambapo bakwenu
“Inge mwafya bansemi benu byo mwauba ko kuba’mba mubena kwibepatu anweba bene. Mambo kulutwe na lwendo bishinka bisoloka kabiji bintu bitama bingi kukila inge kechi wabepele patanshi ne.”—Darius.
“Inge twabepela mukwetu bintu byo twalubankanya, kimwesha’mba kechi twakoma mu maana ne. Bansemi betu kechi baketuketekela inge kya kuba kechi tuswa byo twalubakanaya ne, mambo kimwesha’mba kechi tuta muchima ku bintu ne.”—Sierra.
Kupitulukamo: Nafwainwa Kuba Byepi Umvwe Nabula Kulondela Mukambizho wa pa Nzubo?
Swainga inge mwalubakanya. Bansemi benu bayuka kuba’mba mwibambulwa kulumbuluka. Pano mwakonsha kwipuzha amba, nanchi kyakonsheka kwikala wa kishinka nyi?
Lombai kwimulekelako mambo. Ambainga’mba “Ndekelaiko mambo,” ne kuchinuzhuka kwikangaizha inge mwalubakanya.
Swainga byo bemololako. Kookelainga mizhilo yonse yabikako bansemi benu kwakubula kwijizhañanya.
Ubainga byakonsha kulengela kwimuketekela. Ikalainga na byubilo bimwesha’mba muta muchima ku bintu.
JULY 21-27
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 23
Mafunde a mu Baibolo Aamba pa Kutoma Maalwa
w04 12/1 19 jifu. 5-6
Ikalai na Mweno Yawama pa Ntomeno ya Maalwa
5 Pano ibyepi inge kya kuba muntu utoma maalwa pano bino kechi utoma avula akumulengela kumweka kupendwa ne? Bantu bamo kechi bamweka kupendwa nangwa batoma maalwa avula ne. Nangwa byonkabyo, kulanguluka’mba kutoma maalwa mu jino jishinda kujitu bulongo ke kwijimbaikatu obewa mwine. (Yelemiya 17:9) Boba bino, mu kuya kwa moba bekala babitomi “banonkwa buzha ku binyu.” (Titusa 2:3) Nembi aye Caroline Knapp wanembele pa bantu byo bekala babitomi pachepache amba: “Batendekatu pachepache, kabiji kwakubula kuyuka abo bene kufikatu ne maalwa byo ebateka buzha.” Kwambatu kine, kukizhamo kutoma maalwa kutwezha muntu mu kitewa kyatama bingi!
6 Kabiji akilangulukai ne pa lujimuno lwapaine Yesu lwa kuba’mba: “Bino jimukai kuchina’mba michima yenu yakanemenwa na mambo a kukizhamo kuja, kupendwapendwa, bijikila bya mu buno bwikalo, ne aja juba jakemufikila kwa kubula kuyuka nobe kitewa. Mambo jikafikila bonse bekala pano pa ntanda.” (Luka 21:34, 35) Kechi twafwainwa kutoma maalwa kya kuba twapendwa nangwa kumvwa tulo nangwa kukoka ne kukankalwa kwingila mingilo yetu ne mingilo itupa Lesa ne. Pano kyakonsha kwikala byepi inge juba ja Yehoba ja kutaana uji bino?
it-1 656
Kupendwapendwa
Baibolo Wakanya Kupendwapendwa. Baibolo wakanya kutoma maalwa ashinta kufika pa kipimo kya kupendwa. Ñembi wa buku wa Byambo bya Maana wanembele bishinka byakwatankana na byaamba Sayansi pa maalwa byo aletela makatazho muntu utoma avula. Wanembele’mba: “Bañanyi bamona bya malwa? Bañanyi baji na bulanda? Bañanyi batoboka? Bañanyi bejizhanya? Bañanyi bekozha pabula mambo? Bañanyi bachila meso? Aba bonka babanda pa binyu; bonka bakeba binyu byo bavwangakanya. Kange umone binyu byo byachila ne, saka bibekauka mu katomeno [binyu byo bimweka bulongo] ne kupita bulongo pa mujibu [byo byumvwanyika bulongo pa kutoma]. Mambo ku mpelo bisumana nobe muloolo, kabiji bilupula bulembe nobe kipiji [byakonsha kulengela muntu kukolwa (nabiji kikola kya kuvimba jichima) ne bikola bya ku bongo (nabiji kuzakama, kuvulañana ne kupona kifwafwa inge wabula kutomapo maalwa), kabiji byakonsha ne kumwipaya]. Meso obe akamona bintu byabula kufwainwa [malwa avulañanya bongo ne kulengela muntu kubula kulanguluka bulongo; miteeto yo ekanya popo isoloka; utendeka kumona bintu byabulapo; na mambo akavulamya, upendwapendwa utendeka kushimikizha bintu byawama byabujile ne kumweka; kabiji uleka kwikanya pa kuba bintu]. Ne muchima wobe ukambanga bintu byatama [milanguluko ne bisakasaka muchima byo ekanya kuba popo bisoloka].”—Man 23:29-33; Hos 4:11; Mat 15:18, 19.
Nembi wa buku wa Byambo bya Maana watwajijile kulumbulula bipitamo muntu upendwapendwa amba: “Kabiji ukekala nobe muntu walaala pakachi ka kalunga ka mema [umvwa nobe ubena kutomena, kipelako upungila], nobe muntu walaala peulu ya mulongochi wa bwato [pano peulu bwato popo busunkena bingi, ne muntu upendwapendwa ubika bumi bwanji mu kizumba, wakonsha kutanwa mu mapuso, kukolwa kikola kya muchima, kulwa na bantu, ne bikwabotu]. Ukamba’mba: “Baji kumpuma bino kechi naji kumvwa kutanta ne. Baji kumpuma, bino kechi naji kuyuka ne [byo byamba upendwapendwa, uba nobe ubena kwiambisha mwine; kechi uyuka bya kumwekanga ne bintu byo akonsha kufunjilako ku byatama bya kumumwekela ne]. Ñanyi kimye kyo nsakubuuka? Mbena kukeba kutoma jikwabo [mu kifulo kya kulaala ne kukokoloka, ukebesha kuya na kutoma jikwabo mambo maalwa amunonka buzha].”—Man 23:20, 21, 34, 35.
Bishinka Bikwabo Byanema
w04 11/1 31 jifu. 2
Mepuzho Afuma ku Batanga
Nabiji kukizhamo kubaya kwakonsha kumwesha’mba muntu kiji, bino kechi bonse babaya bakiji ne. Bamo babaya na mambo a kikola kyo baji nakyo. Bakwabo kisemwatu. Kabiji twafwainwa kuvulukanga kilengela muntu kwikala kiji ke ndangulukilo, pa kuba bamo bajitu na mubiji wabaya. Kukizhamo kubaya bekulumbulula’mba “ke kwikala na mafuta avula mu mubiji,” pa kuba kwikala kiji ke “kwikala na lwiso nangwa kukizhamo kuja.” Onkao mambo, kubaya kechi kuyukanyikisha muntu amba kiji ne, pa kuba kutemwa kuja ko kumwesha’mba muntu kiji. Muntu wakonsha kwikala na mubiji mucheche nangwa kunyama saka aji kiji. Kabiji kumona muntu amba wabaya kwapusana pusana kwesanana na mpunzha.
JULY 28–AUGUST 3
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 24
Koseshainga Lwitabilo Lwenu Lushindenga Makatazho
it-2 610 jifu. 8
Kumanyikwa
Bena Kilishitu banemeka bingi mfweto yo bakatambula inge bachinchika. Yesu waambile pa ino mfweto amba: “Bo ba lusekelo aba bo bamanyika na mambo a bololoke, mambo Bufumu bwa mwiulu bo bwabo.” (Mat 5:10) Luketekelo lwa lusanguko ne kuyuka bulongo Mwine walaya kuba bino kwibatundaika bingi. Kwibatundaika kutwajijila kwikala bakishinka nangwatu inge balwanyi babo ke bakebe kwibepaya. Kwikala na lwitabilo mu lufu lwa kwa Yesu, kwibalengela kubula kuchiina kwibepaya ku balwanyi babo. (Heb 2:14, 15) Kwikala na muchima wajingapo ne Kilishitu ko kukwibakwasha kuchinchika inge babena kwibamanyika ku balwanyi babo. “Ikalai na uno muchima wajingapo ne Kilishitu Yesu, aye . . . wakookejile kufikatu ne ku lufu lwa pa kichi kya lumanamo.” (Fp 2:5-8) “Na mambo a lusekelo lo bamutujile kulutwe, [Yesu] wachinchikile pa kichi kya lumanamo.”—Heb 12:2; kabiji monai ne 2Ko 12:10; 2Te 1:4; 1Pe 2:21-23.
Twajijilai Kwikala Balusekelo mu Bimye bya Makatazho
12 Byambo bya Mana 24:10 byaamba’mba: “Umvwe wapungila mu juba ja bya malwa, bulume bobe bwakepa.” Kishimpi kikwabo kyaamba amba: “Pakuba bulanda buji mu muchima bulengesha ne muchima kulajika.” (Mana. 15:13) Bena Kilishitu bamo balefulwa kya kuba bafika ne pa kuleka kutanga Baibolo ne kulanguluka pa Mambo a Lesa. Milombelo yabo yaluka ke yatutu, kabiji bakonsha ne kwipatula ku bapopweshi bakwabo. Kwambatu kine, kulefulwa pa kimye kyabaya kwakonsha kubika muntu mu kizumba.—Mana. 18: 1, 14.
13 Nangwa byonkabyo, kwikala na mweno ya bintu yawama kwakonsha kwitukwasha kutatu muchima ku bintu bimo bya mu bwikalo byakonsha kwituletela lusekelo. Davida wanembele amba: “Nsekela bingi mu kuba kyaswa muchima wenu, anweba Lesa wami.” (Sala. 40: 8) Umvwe bintu byaya munsunya, kechi twafwainwa kuleka kuba bintu byalamata mpopwelo yetu ne. Kintu kyakonsha kwitukwasha ke kwingilako mingilo ituletela lusekelo. Yehoba witubula kuba’mba twakonsha kwikala balusekelo kupichila mu kuteshako muchima kutanga Mambo anji kimye kyonse. (Sala. 1: 1, 2; Yako. 1:25) Mu Binembelo Byazhila ne pa kupwila kwa bwina Kilishitu tutambwila “byambo byalumbuluka” byakonsha kwitutundaika ne kwitulengela kwikala balusekelo.—Mana. 12:25; 16: 24.
Mepuzho Afuma ku Batanga
Byambo bya Maana 24:16 byaamba’mba: “Muntu waoloka wakonsha kupona jitanu na jibiji ne kubuukapo.” Nanchi kino kibena kwamba pa muntu ulengalenga mambo bino Lesa wamulekelako mambo nyi?
Kino kyepelo kechi byo byo kibena kulumbulula ne. Pakuba kibena kwamba pa muntu upona mu jishinda ja kuba’mba ubena kupita mu makatazho nangwa mu bya malwa ne kubuukapo mu jishinda ja kuba’mba utwajijila kuchinchika.
Kya kine, kinembelo kya Byambo bya Maana 24:16 kechi kibena kwamba pa “kupona” kwa kulenga mambo ne, pakuba kibena kwamba pa kupita mu makatazho bimye byavula. Mu ino ntanda yatama yo tubena kwikalamo, muntu waoloka wakonsha kukolwa nangwa kupitatu mu makatazho akwabo. Kabiji bakonsha kumumanyika ku kafulumende na mambo a lwitabilo lwanji. Bino wakonsha kuketekela’mba Lesa ukamutundaika ne kumukwasha kabiji kechi ukaleka kwingijila Lesa ne. Ishikishai anweba bene amba, ‘Nanchi kechi mmona bakalume ba Lesa bintu byo bibendela bulongo nenyi?’ Mambo ka? Mambo twashiinwa kuba’mba “Yehoba ukwasha bonse baji pepi kupona kabiji winuna bonse banyeñamina panshi.”—Sala. 41:1-3; 145:14-19.
Bishinka Bikwabo Byanema
Mepuzho Kufuma Kubatanga
Mu kimye kya kala, umvwe muntu wakeba ‘kushimika nzubo yanji,’ nangwa kwikala na kisemi kupichila mu kusongola, wafwainwe kwishikisha aye mwine amba, ‘Abya nenengezha kulama ne kukwasha mukazhami ne baana bo tukakonsha kusema kulutwe na lwendo nyi?’ Saka akyangye kwikala na kisemi, waingilanga mwingilo wa kujima ne kunengezha kajo. O ene mambo Baibolo wa Today’s English Version o atuntulwila kino kyepelo amba: “Kechi ushimike nzubo nangwa kwikala na kisemi kajo saka kakyangye kupya mu majimi obe ne, kabiji wafwainwa kumona amba ujipo na mashinda amo mwa kwikela.” Nanchi uno mukambizho wakonsha kwingila ne lelo jino nyi?
Ee. Mwanamulume ukeba kusongola wafwainwa kwinengezha bulongo kusenda uno mutembo. Inge ujitu bulongo ku mubiji, wafwainwa kwingila mingilo. Pano bino kwingila na ngovu kwa mwanamulume mu kulama kisemi kyanji kechi kwafwainwa kwikalatu kwa ku mubiji kwapwa ne. Mambo a Lesa aamba’mba mwanamulume ubula kulama ba mu nzubo yanji ku mubiji, kwibatangijila mu milanguluko ne ku mupashi wakila wabula kwitaba mu kutama. (1 Timo. 5:8) Onkao mambo, pa kwinengezha kusongola ne kwikala na kisemi, mwanamulume wafwainwa kwishikisha aye mwine ano mepuzho amba: ‘Nanchi kine nenengezha kumwena ba mu kisemi kyami bintu bya ku mubiji nyi? Abya nenengezha kutangijila kisemi kyami ku mupashi nyi? Nanchi nkafikizhanga mutembo wa kutangijila lufunjisho lwa Baibolo kimye kyonse ku mukazhami ne baana nyi?’ Mambo a Lesa aambishapo bingi pa ino mitembo yanema.—Mpitu. 6:6-8; Efi. 6:4.
Onkao mambo mwanamulume ukeba kusongola wafwainwa kulangulukishapo bingi pa jifunde jitanwa mu Byambo bya Mana 24:27. Byonkabyo ne mwanamukazhi naye wafwainwa kwishikisha umvwe winengezha kusenda mitembo ya kwikala mukazhi ne inetu. Ba mulume ne mukazhi bakyanyike bafwainwa kwiipuzha ano mepuzho pa mambo a kukomesha baana bo bakonsha kwikala nabo. (Luka 14:28) Kulondela luno lutangijilo lwa ku mupashi kwakonsha kukwasha bantu ba Lesa kubula kwikala na binyenge ne kwibalengela kwikala na lusekelo mu kisemi.
AUGUST 4-10
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 25
Mafunde a mu Baibolo Aamba pa Ñambilo
Ingijishainga Bulongo Lujimi Wenu
6 Mambo ka o kyanemena kusala kimye kyafwainwa kya kwamba? Byambo bya Maana 25:11 byaamba’mba: “Byonkatu biji maepo a ngolode aji mu bipe bya siliva byo biji ne byambo byo baamba pa kimye kyafwainwa.” Maepo a ngolode amweka bulongo, bino akonsha ne kukizhamo kumweka bulongo inge beabika pa kipe kya siliva. Mu jishinda jimotu, twakonsha kwikala na byawama byo tukeba kubuulako mukwetu. Bino inge twasala bulongo kimye kyawama kya kwamba, byambo byetu bikamukwasha bingi. Twakonsha kuba byepi bino?
7 Inge twaamba pa kimye kyabula kufwainwa, bantu kechi bakonsha kumvwa nangwa kuswa byo twaamba ne. (Tangai Byambo bya Maana 15:23.) Kya kumwenako, mu March mu 2011 kitentanshi ne kinkunkwila byaonawine mizhi yavula ku musela wa Japan. Bantu kukila pa 15,000 bafwile. Nangwa kya kuba Bakamonyi ba kwa Yehoba bavula bafwishishe bisemi byabo ne balunda, baingijishenga Baibolo kukwashako bakwabo bajinga na luno lukatazho. Bino bayukile’mba bano bantu bavula bajinga ba Buddha kabiji kechi bayukile byavula pa Baibolo ne. Onkao mambo, mu kifulo kya kwibabuula pa lusanguko pa kyokya kimye, balongo bebatekeneshe ne kwibalumbulwila ene mambo bintu byatama o bimwekela bantu bawama.
Ingijishainga Bulongo Lujimi Wenu
15 Jishinda jo twambilamo ku bakwetu najo janema, byonka byanema byambo byo twamba. Bantu baumvwanga bingi bulongo kuteleka kwi Yesu mambo waambanga “byambo byawama,” nangwa bya lusa. (Luka 4:22) Inge ke twambe mu jishinda jimwesha lusa, bantu bakomvwa bulongo kuteleka kwi atweba ne kuswa byo tubena kwamba. (Byambo bya Maana 25:15) Inge twanemeka bantu ne kwibata muchima, tukesambanga nabo mu jishinda jimwesha lusa. Abino byo byaubile Yesu. Kya kumwenako, byo amwene bantu babena kukebesha kumuteleka, waumvwine bulongo ne kwikala nabo kimye kyabaya ne kwibafunjisha. (Mako 6:34) Nangwatu bantu byo bamubilenga mwenga, Yesu kechi wibobilenga mwenga ne.—1 Petelo 2:23.
16 Nangwa kya kuba twatemwa ba mu kisemi kyetu ne balunda netu, jimo twakonsha kwibambila byatama na mambotu a kuba twibayuka bingi. Kampe twakonsha kulanguluka’mba kechi twafwainwa kutako muchima ku byambo byo twibambila ne. Bino Yesu kechi waambijilepo balunda nanji byatama ne. Kimye baana banji ba bwanga kyo bepachikilenga pa wajinga mukulumpe pe abo, wibolweleko na lusa ne kwingijisha kya kumwenako kya mwana mucheche pa kwibakwasha kupimpula ndangulukilo yabo. (Mako 9:33-37) Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kulondela Yesu kupichila mu kufundako bakwabo saka batekanya.—Ngalatiya 6:1.
w95 4/1 17 jifu. 8
Twakonsha Kutundaika Byepi Bakwetu Kwingila Mingilo Yawama?
8 Atweba bonse byo tuba pa kwingijila Lesa byakonsha kutundaika bakwetu. Kinetu, Yesu watundaikanga bantu bamutelekanga. Mambo watemenwe bingi mwingilo wa bwina Kilishitu kabiji wamwingilanga na lusekelo. Wajingatu nobe kajo kwi aye. (Yoano 4:34; Loma 11:13) Kizaku kya uno mutundu kilengela ne bakwetu nabo kutendeka kwingila na kizaku. Nanchi ne anweba mumwesha byo mwatemwa mwingilo wa kusapwila nyi? Kwakubula kwitumbijika, shimikizhainga balongo ne banyenga byawama byamwekele mu mwingilo wa kusapwila. Inge mubena kwingila nabo bakwashainga kutaana lusekelo mu kwisamba na bantu pa Mulenga walengela bintu byonse aye Yehoba.—Byambo bya Maana 25:25.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-2 399
Kutekanya
Lwitabilo ne kuketekela mwi Lesa ko kulengela muntu kutekanya. Muntu watekanya kechi uzhingila bukiji ne nangwa bintu byakatazhapotu byepi. Kilengela kubula kutekanya ke kwakamwa, kulefulwa, kubula luketekelo, lwitabilo ne kupelelwa. Muntu wabula kutekanya bamulumbulula mu buku wa Byambo bya Maana amba: “Byonkatu biji muzhi ye bakundula, uji na nsakwa yo baonauna, byo biji ne muntu uzhingila bukiji.” (Man 25:28) Naye kechi wazhikijilwa ne, mambo kyapela bingi milanguluko yatama kutwela mu muchima wanji ne kumulengela kuba byabula kufwainwa.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Nakonsha Kuba Byepi Inge Bakwetu Babena Kungyebeka?
ijwyp kibaaba 23
BANYIKE BEPUZHA’MBA
Nakonsha Kuba Byepi Inge Bakwetu Babena Kungyebeka?
Miyebe
Ene mambo miyebe o yatamina
Kechi bakaleka kwimuyebeka ne
Kechi mwafwainwa kuleka miyebe kwimulefula ne
Mepuzho a Kwiipuzha pa Miyebe
1. Mwaumvwa’mba mulunda nenu waji kwambanga byatama pe anweba ku bantu. Nanchi kimupelela kulubakotu ku bino byamweka nyi?
oKafwako lukatazho
oKyakatazha bingi
oKechi kyakonsheka ne
2. Mwaumvwa’mba mulunda nenu waji kwambanga byatama pe anweba ku bantu. Nanchi kimupelela kumusolomoka mu meso anteka ne kwisamba pa luno lukatazho nyi?
oKafwako lukatazho
o Kyakatazha bingi
o Kechi kyakonsheka ne
3. Mwaumvwa’mba mulunda nenu waji kwambanga byatama pe anweba ku bantu kabiji ne anweba mwayukapo byatama pa mulunda nenu. Nanchi kimupelela kubula kwamba byatama pa mulunda nenu nyi?
o Kafwako lukatazho
o Kyakatazha bingi
o Kechi kyakonsheka ne
Inge mwakumbula’mba “Kyakatazha bingi” nangwa’mba “Kechi kyakonsheka ne” ku ano mepuzho. Kino kibaaba kisakwimukwasha kuyuka bya kuba inge bakwenu babena kwimuyebeka.
Ene mambo miyebe o yatamina
Miyebe imo ke ya kwitukozhatu ku muchima. Nabiji bemubepela kuba’mba bonaunetu jizhina jenu. Kampe buno bubela kechi bwakonsha kubaya ne, bino kikola bingi ku muchima, kikatakata inge wimubepela ke muntu ye mwaketekela bingi.—Salamo 55:12-14.
“Byo naumvwine’mba mulunda nami ubena kwamba byatama pe amiwa kuba’mba kechi nata bantu muchima ne. Kyankolele bingi ku muchima! Kechi nayuka kyalengejile’mba ambe bino ne.”—Ashley.
Kishinka: Nangwa kya kuba ubena kwamba bya bubela mulunda nenu nangwa ne, kechi tutemwa kumvwa’mba kuji bantu babena kusampanya byatama pe atweba ne.
Kechi bakaleka kwimuyebeka ne
Kuji bintu byavula bilengela bantu kwimuyeka, nabiji:
Kwimuta muchima. Atweba bonse twatemwa bingi kwisamba na (nangwa kwamba pa) bakwetu mambo Lesa byo etulenga. Baibolo naye witutundaika’mba twafwainwa kumweshanga’mba twata “muchima ku bintu” bya bakwetu.—Filipai 2:4.
“Kwamba pa bantu kumvwanyika bingi bulongo!”—Bianca.
“Kwambatu kine, nkebesha bingi kuyuka bibena kuba bantu ne kwambapo na bakwetu. Kechi nayuka kilengela ne, bino kyumvwanyika bingi bulongo.”—Katie.
Kubula bya kuba. Mu myaka yanembejilwemo Baibolo bantu bamo “mu kimye kyabo kya kukokoloka bashimikizhanga nangwa kuteleka ku bintu bya katataka.” (Byubilo 17:21) Byo kiji ne mu ano moba!
“Kimye kimo bantu inge kechi baji na bya kwambapo ne, batemwa kulenga jashi pa kubatu’mba bekale na bya kwambapo.”—Joanna.
Kwiumvwa kubula kunema. Baibolo witujimunako kubula kwiesakanyanga ku bakwetu. (Ngalatiya 6:4) Kyatamakotu ke kya kuba’mba bantu bamo balunguluka’mba kechi banema ne, onkao mambo batendeka kwamba byatama pa bakwabo.
“Bantu bayebeka bakwabo bamweshatu byo baji. Kino kimwesha’mba bachiina bingi muntu ye babena kuyebeka. Bayebeka bakwabo pa kuba’mba bomvwe’mba nabo banema kukila ye babena kuyebeka.”—Phil.
Kishinka: Bantu bakatwajijila kwamba pe anweba nangwa kechi mukeba ne.
Kechi mwafwainwa kuleka miyebe kwimulefula ne
Kechi mwakonsha kulekesha bantu kwimuyebeka ne, pano bino kuji byo mwakonsha kuba. Inge mwayuka kuba’mba bantu babena kwimuyebeka, kuji bintu bibiji byo mwafwainwa kuba.
Kitanshi: Kutako muchima ne. Kintu kimo kyanema ke kulubakotu, kikatakata inge byo babena kwimubepela kechi byanema ne. Londelai byaamba Baibolo amba: “Kechi mwafwainwa kuzhingilanga bukiji ne.”—Musapwishi 7:9.
“Bantu basampenye kuba’mba nefwalama na mwanamulume. Uno mwanamulume nkyangye ne kumonañanapo nanji ne. Nakuminye pa kumvwa bino kya kuba naponene ne panshi na kuseka.”—Elise.
“Kwikala na byubilo byawama kwanema bingi. Kukalengela bantu bavula kubula kuswa bubela bwakonsha kwimubepela bantu, mambo bayuka kuba’mba muji na byubilo byawama.”—Allison.
Bya kuba: Nembai bino (1) bintu byo baambile ne (2) byo mwaumvwine ku muchima. Inge kya kuba ‘kemwambiletu mu muchima,’ kikemupelela kulubako.—Salamo 4:4.
Kya bubiji: Musolomokai muntu wimuyebekelenga. Kimye kimo bakonsha kwimubepela bubela bwabaya bingi, inge kyaikala bino mwakonsha kufuukulapo kusolomoka wimubepela.
“Inge mwasolomoka bantu babena kwimuyebeka, bakonsha kufunjilako kuba’mba inge ke bayebeke muntu pa kupitapo kimye wakonsha kuyuka. Kabiji kino kyakonsha ne kwibalengela kuleka kuyebeka bakwabo ne kulengela bantu kuyuka kishinka.”—Elise.
Saka mukyangye kusolomoka muntu wimuyebekelenga, mwafwainwa kulanguluka pa ano mafunde a mu Baibolo ne kwiipuzha ano mepuzho aji panshi.
“Muntu inge wakumbula saka akyangye kumvwa bishinka, ko kukosama.” (Byambo bya Maana 18:13) ‘Nanchi nji na bishinka byonse nyi? Nanchi muntu waji kumbuula’mba babena kungyebeka wakumvwa bishinka byonse nyi?’
‘Wafwainwa kupelawizha kumvwa, kubanda kwamba ne kubanda kuzhingila.’ (Yakoba 1:19) ‘Nanchi kino kyo kimye kyawama kusolomoka muntu wangyebekelenga nyi? Nanchi mbena kumusolomoka saka nazhingila nyi? Inyi nkipembeleko pacheche kuba’mba ntontolokeko nyi?’
“Byo mukeba’mba bantu bemubile, ne anweba mwafwainwa kwibobilabyo.” (Mateo 7:12) ‘Inge yami nayebekelenga, ñanyi jishinda jo nakonsha kutemwa kunsolomokelamo? Kwepi ko nakonsha kutemwa bansolomokela? Ñanyi byubilo byawama byo nafwainwa kumwesha ne byambo kwingijisha?’
Bya kuba: Saka mukyangye kusolomoka wimuyebekelenga, nembai byo mukamba. Pembelelai papita mulungu umo nangwa ibiji, apa bino mwatangamo jikwabo ne kumona inge paji po mwafwainwa kupimpulako. Kabiji isambai na bansemi benu nangwa na mwina Kilishitu wakoma mu lwitabilo kuba’mba emukwasheko kuyuka bya kuba.
Kishinka: Bantu kechi bakaleka kwimuyebeka ne. Pano bino mwakonsha kushinda miyebe.
BYAAMBAPO BAKWENU
“Bubela bumo kechi bwabaya ne, pa kuba bukwabo bwabaya, inge kechi bwabaya ne mwakonsha kulubakotu, bino inge bwabaya kya kuba bwaonauna jizhina jenu, kampe mwakonsha kufukuulapo kusolomoka wimuyebekelenga.”—Brianna.
“Inge bantu bemuyebeka, kange mwibayebekenga nangwa kwamba byatama pe abo ne. Mambo kuba bino kukalengela ne anweba kwikala ba miyebe.”—Olivia.
AUGUST 11-17
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 26
Kupwanañananga na “Muntu Wakosama” Ne
it-2 729 jifu. 6
Mvula
Bimye. Bimye bibiji bikatampe byajingako mu Ntanda ya Mulaye ke Kisalo ne Mayoo, ko kuba’mba kimye kyo kwikala mvula ne kyo kubula mvula. (Esakanyaiko Sl 32:4; Jil 2:11, tubyambo twa panshi.) Kutendeka pakachi ka ñondo wa April kufika pakachi ka October kwaikangatu mvula mucheche. Kimye kyo kubula kunoka mvula kyo kimye kyo banowanga kajo. Kinembelo kya Byambo bya Maana 26:1 kyaamba’mba mvula mu kimye kya kunowa waonauna byavula. (Esakanyaiko 1Sa 12:17-19.) Kimye kya mayoo mvula kechi unokatu pa juba pa juba ne. Na mambo akuba kino kyo kimye kyo kwikala ne mashika, mvula ulengela mashika kubaya bingi. (Eze 10:9, 13) Onkao mambo, kishimikwa mwakwikala kyanemene bingi mu kyo kya kimye.—Isa 4:6; 25:4; 32:2; Yob 24:8.
w87 10/1 19 jifu. 12
Kumvwina Lujimuno Mufuma Byawama
12 Bantu bamo bakebewa kwibakambula, Kinembelo kya Byambo bya Maana 26:3 kyaamba’mba: “Kinzhipwila kyo kya mbili, ne ntambo yo ya mbongolo, ne kamama bekalamina kupuminako mu nyuma ya bantu bakosama.” Pa bimye bimo Yehoba walekanga bena Isalela bebashinda pa kuba’mba bebakambule na mambo a kwiletelela abo bene. “Mambo abo balengulwile byambo bya Lesa; kechi bateleko maana ku mafunde a Mwine Wakila ne. Onkao mambo, walengejile michima yabo kwipelula na mambo a makatazho o bapichilemo; betuntwile kabiji kechi kwajinga nangwa umo wa kwibakwasha ne. Bamwichile Yehoba amba ebakwashe byo bapichilenga mu bya malwa; ne aye wibapokolwele mu kumanama kwabo.” (Salamo 107:11-13) Bino bantu bamo babula maana nangwa bebajimunekotu byepi, kechi bomvwa ne. “Muntu ukosesha nshingo yanji saka bamufundako javula, bakamonauna ponkapotu kya kuba kechi bakamubuka ne.”—Byambo bya Maana 29:1.
it-2 191 jifu. 4
Bulema, Kulemana
Byo bekwingijisha mu bukifwanyikizho. Mfumu wa maana aye Solomone waambile’mba: “Byonkatu biji muntu wikozha ne kulemeka maulu anji [kwilengela kwikala kilema], byo biji ne muntu upana bintu byanji ku muntu wakosama.” Kya kine muntu upa muntu wakosama mingilo yanji wibwezha panyuma aye mwine. Mingilo kechi ikalumbuluka ne, kabiji kikamukola bingi ku muchima.—Man 26:6.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 846
Wakosama
Kukumbula muntu wakosama “mwayila kukosama kwanji,” ko kuba’mba kutendeka kwipachika nanji pakubatu amba tumwesha’mba twamulengulula, kwakonsha kulengela ne atweba kwesakana na uno muntu wakosama mu ñambilo ne mu milanguluko. Pa kuba’mba tubule kwesakana nanji, kyawama kulondela byaamba Byambo bya Maana amba: “Kange ukumbule muntu wakosama monka mwayila kukosama kwanji ne.” Pa kuba pa Byambo bya Maana 26:4, 5 paamba’mba twafwainwa kukumbula “muntu wakosama monka mwayila kukosama kwanji,” ko kuba’mba kumukumbula mu jishinda jisakusolola patoka bumbulwa maana bwanji, kumumwesha’mba mo abena kumwena bintu kechi byo byo kiji ne, kwakonsha kumukwasha bingi.
AUGUST 18-24
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 27
Ene Mambo o Kyanema Kwikala na Balunda ba Kine
Yehoba Wanemeka Bakalume Banji Bepelula
Muntu wipelula usanta inge bamujimunako. Langulukai pa kino: Fwanyikizhai amba mwapwila pamo na bena Kilishitu bakwenu. Kimye kyo mubena kwisamba na bakwenu ba mu lwitabilo, umo wimusenda ku mbaji ne kwimubuula’mba shimunai ka kishu kalamata ku jino. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, mwakonsha kumvwa bumvu. Bino nanchi kechi mukamusanchila pa kwimubuulako nenyi? Mwakonsha ne kulanguluka’mba nanchi inge kwajingapo muntu wajikwimubuulako bukiji. Byo byo twafwainwa ne kuba inge mukwetu wa mu lwitabilo waiya na kwitujimunako inge twalubankanya. Twafwainwa kumona uno muntu amba mulunda netu, kechi kumumona nobe mulwanyi wetu ne.—Tangai Byambo bya Maana 27:5, 6; Nga. 4:16.
it-2 491 jifu. 3
Mukwetu
Nangwa byonkabyo, kuketekela mulunda netu kuba’mba uketukwasha mu bimye bya makatazho byonka byaamba ne buku wa Byambo bya Maana amba: “Kange ukane mulunda nobe nangwa mulunda wa bashobe ne, kabiji kange utwele mu nzubo ya mulongo wobe mu juba ja bya malwa byobe ne; muntu ye wikala nanji kipikipi wawama kukila mulongo wobe uji kwalepa.” (Man 27:10) Kino kinembelo kibena kwamba’mba mulunda wikala pepi yeye twafwainwa ne kutesha muchima, kukila ne ye twasemwa nanji wikala kwalepa. Mambo aye wakonsha kwitukwasha bukiji kukila ne mulongo ye twasemwa nanji wikala kwalepa.
Anweba Banyike, Mukeba Bwikalo Bwenu Kwikala Byepi?
7 Kintu kimo kyo tubena kufunjilako ku kufuukulapo kutama kwa kwa Yehoashi ke kya kuba’mba twafwainwa kusala balunda batemwa Yehoba kabiji bakebesha kuba bintu bimutookesha ku muchima. Kwikala na balunda baji bino, kuketukwasha kubanga bintu byawama. Balunda netu bafwainwa kwikala bakulumpe nangwa banyike pe atweba. Vulukai kuba’mba Yehoashi wajinga mwanyike, bino wajinga mulunda ne Yehoyada wamukijileko myaka. Pa balunda bo musala, iipuzhainga’mba: ‘Nanchi balunda nami bankwasha kukosesha lwitabilo lwami mwi Yehoba nyi? Abya bakookela Lesa ne kuntundaika kumukookela nyi? Nanchi bamba pe Yehoba ne bintu byo bafunda mu Baibolo nyi? Abya bakookela mizhilo ya Lesa nyi? Nanchi banjimunako inge natamisha nyi?’ (Maana 27:5, 6, 17) Onkao mambo, kechi mwafwainwa kwikala na balunda babula kutemwa Yehoba ne. Inge balunda nenu batemwa Yehoba, bakemutundaikanga kuba bintu byawama kimye kyonse.—Maana 13:20.
Bishinka Bikwabo Byanema
w06 11/1 p.11 jifu. 12
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Byambo bya Maana
27:21. Kutotwa kwetu kumwesha byo tuji. Kwikepesha kwetu kumweka umvwe kya kuba kutotwa kwitulengela kuyuka’mba tuji na bikoloto kwi Yehoba ne kwitutundaika kutwajijila na kumwingijila. Umvwe bantu ke betutote kikatazha bingi kwikepesha.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Nakonsha Kuba Byepi Inge Mulunda Nami Wazhingijisha?
ijwyp kibaaba 75
BANYIKE BEPUZHA’MBA
Nakonsha Kuba Byepi Inge Mulunda Nami Wazhingijisha?
Byo mwafwainwa kuyuka
Byo mwafwainwa kuba
Byaambapo bakwenu
Byo mwafwainwa kuyuka
Kafwako babula kwizhingijisha ne. Na mambo a kuba’mba twibambulwa kulumbuluka bakwetu nangwatu balunda netu ba pa muchima bakonsha kwamba nangwa kuba bintu byakonsha kwituzhingijisha. Yukai’mba ne anweba mwibambulwa kulumbuluka. Nanchi muvulakapo kimye kyo mwakozhezhe muntu ku muchima nyi?—Yakoba 3:2.
Kyapeela bingi kwituzhingijisha ku bakwetu pa intaneti. Mwanyike wa jizhina ja David waambile’mba: “Inge waya pa intaneti na kumona bipikichala bya balunda nobe baji ku kijiilo, wakonsha kutendeka kulanguluka pa ene mambo o babujila kukwitako. Kino kyakonsha kukulengela kuzhingila ne kulangulaka’mba bakwenu kechi bakutemwa ne.”
Yukai bya kupwisha lukatazho.
Byo mwafwainwa kuba
Ipimainga anweba bene. Baibolo waamba’mba: “Kechi mwafwainwa kuzhingilanga bukiji ne, mambo ko kayukilo ka muntu wakosama.”—Musapwishi 7:9, tubyambo twa munshi.
“Javula mukataana kuba’mba bintu bimuzhingijisha kechi byanemapotu ne kunema ne.”—Alyssa.
Bya kulangulukapo: Nanchi abya muzhingila bukiji nyi? Nanchi mwakonsha kulubako ku bintu bilubankanya bakwenu nyi?—Musapwishi 7:21, 22.
Langulukainga pa ene mambo kulekelako bakwenu mambo o kwanemena. Baibolo waamba’mba: ‘Kimuwamina kulekelako bakwenu mambo.’—Byambo bya Maana 19:11.
“Nangwa kya kuba kitukola bingi ku muchima, kyanema bingi kulekelako bakwetu mambo, kabiji kechi twafwainwa ne kwibavululamo bintu byo balubankenye inge twamonañana nabo ne. Mambo inge mwalekelako muntu mambo mwafwainwa kulubako.”—Mallory.
Byakulangulukapo: Nanchi kyo banguba kyabaishatu nyi? Nanchi nakonsha kwibalekelako mambo pa kuba’mba pekale mutende nyi?—Kolose 3:13.
Kuvululamo muntu byo alubankanya kuji nobe kupyanga mu nzubo ne kusha kinzhilo kyashi kuba’mba lukungu lutwelenga jikwabo.
Langulukai pa bibena kumvwa mukwenu. Baibolo waamba’mba: “Saka muta muchima ku bintu bya bakwenu kabiji kange mulangulukengatu pa bintu byenu byonka ne.”—Filipai 2:4.
“Kwitemwa ne kwinemeka kulengela balunda kupwisha makatazho bukiji. Mambo baingijile na ngovu kulenga buno bulunda kabiji kechi bakeba konauna bulunda bwabo ne.”—Nicole.
Byakulangulukapo: Nanchi nakonsha kusanchila mulunda nami inge waleta mulanguluko nyi?—Filipai 2:3.
Kishinka kikatampe: Kuyuka bya kuba inge bakwenu bemuzhingijisha kukemukwasha inge mwakoma. Onkao mambo kino kyo kimye kya kufunda.
Byaambapo bakwenu
“Kechi byonse bindubankanya bakwetu byo nafwainwa kwibabuula ne. Inge nakonsha kyawama napwishatu mu muchima ne kwibalekelako mambo, ne kulubako. Kino kyakonsha kuleta mutende kukila inge kenebabuulatu jonse.”—Kiana.
“Inge mukwetu wandubankanya neipuzha’mba, ‘Nanchi kyoanguba kyatama kyakuba kyalengela twaleka ne kwikala balunda nyi?’ Javula ntaana kuba’mba mukumbu ke ine.”—Treigh.
AUGUST 25-31
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA BYAMBO BYA MAANA 28
Lupusano Luji pa Muntu Mubi ne Muntu Waoloka
w93 5/15 26 jifu. 2
Nanchi Mulondela Yehoba Bulongo Nyi?
“Baoloka bachinchika nobe bokwe.” (Byambo bya Maana 28:1) Baoloka baji na lwitabilo, baketekela mu mambo a Lesa kabiji batwajijila kwingijila Yehoba na kuchinchika nangwa kya kuba bapita mu bizumba.
it-2 1139 jifu. 3
Kukwatakanya Bintu
Baleka kulondela Nsulo ya maana. Muntu inge watendeka kulala mizhilo ya Lesa, kechi umunemeka pa kufuukula bintu byo oba mu bwikalo bwanji ne. (Yob 34:27) Muntu uba bino wijimbaika mu muchima wanji ne kupeezha bubi bo oba kya kuba utendeka kuba bintu bya bumbulwa maana. (Sl 36:1-4) Nangwa kya kuba wamba’mba upopwela Lesa, bino unemeka milanguluko ya bantu kukila ya Lesa; kabiji yoyo atemwa bingi. (Isa 29:13, 14) Wikangaizha kabiji upeezha bubi bo oba ne kutendeka kwibumona nobe “kukayatu.” (Man 10:23) Kabiji usatuka, wikala na ndangulukilo incha ne kuba bintu bya kwizozola kwa kubula bumvu, kya kuba utendeka kulanguluka’mba Lesa byo abula kumweka kechi umona byo oba ne, uba nobe Lesa kechi wakonsha kuyuka byo abena kuba ne. (Sl 94:4-10; Isa 29:15, 16; Ye 10:21) Bwikalo bwanji ne byo oba bisolola byo alanguluka mu muchima wanji amba “Yehoba ufwako.” (Sl 14:1-3) Kabiji kechi unemeka Lesa mu byo oba ne. Na mambo a kuba kechi ulondela mafunde a Lesa ne, kechi wakonsha kufuukula bintu bulongo ne, kabiji kechi ukwatakanya bintu ne kulangulukapo bulongo kya kuba wafuukula byawama ne.—Man 28:5.
it-1 1211 jifu. 4
Bukishinka
Kechi twakonsha kwikala bakishinka mu bulume bwetu ne. Kanatu inge tuji na lwitabilo lwakosa, twaketekela mwi Yehoba na muchima yense ne mu bulume bwanji bwa kupokolola bantu. (Sl 25:21) Lesa walaya’mba ukekala “jikebo” kabiji “kya kufyamamo” kya boba benda mu bulumbuluke. (Man 2:6-8; 10:29; Sl 41:12) Kukebesha kutokesha Yehoba ku muchima kulengela bamwakamwa kushikimana mu bwikalo bwabo, kabiji kwibakwasha kwenda mu bulumbuluke. (Sl 26:1-3; Man 11:5; 28:18) Byonkatu byaambile Yoba makatazho byo amupezhezhe maana, muntu wabula kaneneno naye wakonsha kumanama mambo ino ntanda ibena kulamwa ne aye mubi, kabiji wakonsha kufwa byonkatu bifwa babi. Nangwa byonkabyo, Yehoba walaya’mba wayuka bipitamo babula kaneneno kabiji ukamona kuba’mba bya buswanyi bya uno muntu byatwajijila, ne bwikalo bwanji bwa kulutwe bukekala bwa mutende, kabiji ukamonanga byawama. (Yob 9:20-22; Sl 37:18, 19, 37; 84:11; Man 28:10) Byonkatu byo kyajinga kwi Yoba, byubilo byawama byo bilengela muntu kunemekwa kechi bunonshi bo aji nabo ne. (Man 19:1; 28:6) Baana nabo bekala bingi na lusekelo inge baikala na nsemi uji na byubilo byawama. (Man 20:7) Kabiji bekala na kya buswanyi kyawama mambo bafunjilako ku byubilo byawama bya bansemi babo, kabiji nabo banemekwa ne kutalwa bulongo na mambo a bansemi babo.
Bishinka Bikwabo Byanema
Zhikijilainga Muchima Wenu ku Bujimbijimbi
Kukizhamo kwiketekela. Bantu bavula bakolwa kikola kya muchima kechi bayuka’mba bajipo ne na kino kikola ne. Javula kechi balangulukapotu ne kuya ku kipatela kuba’mba bakebapime ne. Kyo kimotu, ne bena Kilishitu bamo nabo bakonsha kulangulukanga’mba byonse bijitu bulongo. Bakonsha kuleka kulanguluka pa biji lwitabilo lwabo ne byubilo byabo kufikatu ne byo bakakumpulwa na lweseko. Onkao mambo, twafwainwa kulondelanga lujimuno lwaamba pa kukizhamo kwiketekela, lwanembile mutumwa Paulo lwa kuba’mba: “Awa ulanguluka’mba waimana, ajimuke kuchina’mba wakapona.” Twafwainwa kuvulukanga’mba twi bambulwa kulumbuluka ne kupesapesanga lwitabilo lwetu kimye kyonse.—1 Kolinda 10:12; Byambo bya Maana 28:14.