Kufunda Baibolo

Baana ba sukulu pa sukulu waya bingi nkuwa mu kyalo kya Canada bayile ku mpunzha imo na kufwakasha. Byo bajinga kokwa, bansongwalume bamo mwi abo bebapelemo mambo a kukaisha mwana sukulu mukwabo wa mulume ku binungwa bya lusemo. Panyuma ya kino, ba Leonard Stern banembele mu pepala wa byambo wa Ottawa Citizen amba: “Kwikala na maana, kufunda kufika palepa ne bunonshi kechi bilengela banyike kubula kwikala na byubilo byatama ne.”

Ba Stern baambile ne kuba’mba: “Bansemi bo bafwainwa kufunjisha baana babo kwikala na byubilo byawama. Bino, bansemi bavula batatu muchima pa kufunjisha baana babo sukulu wa ku mubiji pa kuba’mba bakatwele makito a kufola muzema wa mali.”

Ibyo kuba’mba sukulu wanema bingi. Bino kafwapo sukulu wa ku mubiji pano pa ntanda wakonsha kwitulengela kubula kwikala na byubilo byatama ne. Pano ñanyi sukulu wakonsha kwitukwasha kubula kwikala na byubilo byatama?

SUKULU WITUFUNJISHA KWIKALA NA BYUBILO BYAWAMA

Baibolo uji nobe kimbonyi. Inge ketutange Baibolo, witukwasha kuyuka mo tubena kubula kuba bulongo ne mo twafwainwa kuwamishako. (Yakoba 1:23-25) Abino kechi byo byonkatu bitukwasha Baibolo ne. Baibolo witukwasha ne kupimpulako mo tubena kubula kuba bulongo, ne kwitukwasha kwikala na byubilo bitulengela kukwatankana ne kwikala mu mutende na bakwetu. Pa bino byubilo paji, buwame, kifyele, butekanye, kwikanya ne butemwe. Baibolo waamba’mba butemwe “bukwatankanya bantu bulongo.” (Kolose 3:14) Mambo ka butemwe o bwanemena? Akimonai byaambapo Baibolo pa kino kyubilo.

• “Butemwe butekanya ne kuba lusa. Butemwe kechi buba kichima ne. Kechi bwitota ne, kechi bwilundumika ne, kechi buba bya bumvu ne, kechi bukeba bintu bibuwamina abo bwine ne, kechi buzhingila ne. Kechi buvuluka kintu kyatama ne. Kechi busekela pa bintu byabula koloka ne, bino busekela na bya bukine. Buvweta pa bintu byonse, . . . buchinchika bintu byonse. Butemwe kechi bupwa ne.”—1 Kolinda 13:4-8.

• “Muntu uji na butemwe kechi uba mukwabo kyatama ne.”—Loma 13:10.

• “Kyakila pa byonse, itemwishai anwe bene na bene, mambo butemwe buvweta pa mambo avula.”—1 Petelo 4:8.

Mumvwa byepi inge muji pamo na bantu bemutemwa? Nanchi mumvwa bulongo ne kumvwa’mba mwazhikijilwa nyi? Twaketekela byo byo mumvwa, mambo mwayuka’mba bemuta muchima kabiji kechi bakonsha kwimuba kintu kyatama ne.

Butemwe bulengela bantu kusankilapo bintu byo batemwa, kimo kimye ne kupimpulatu bwikalo bwabo pa kuba’mba bakwashe bakwabo. Abino byo byaubile bashetu bo tusa kutela’mba ba George. Ba George bajinga na munkana, kabiji bakebanga bingi kumulela. Pano bino, ba George bapepanga bingi fwanka. Muko wabo wa mulume kechi wakebanga’mba balelenga munkanabo lukeke saka babena kupepa fwanka ne. Pano ba George baubilepo byepi? Nangwa kya kuba bapepele fwanka pa myaka 50, balekele kupepa fwanka na mambo a munkanabo. Kino kimwesha’mba butemwe buji bingi na bulume.

Twafwainwa kufunda kwikala na butemwe. Bansemi baji na mwingilo mukatampe wa kufunjisha baana babo kwikala na butemwe. Bakebela baana babo kajo, kwibazhikijila ne kwibakwasha inge bakolwa. Bansemi batemwa baana babo besamba na baana ne kwibafunjisha. Kabiji bajimunako baana babo ne kwibafunjisha mafunde a mu Baibolo ebakwasha kuyuka kyawama ne kyatama. Kabiji bansemi bawama bebikako kwikala na byubilo byawama byakonsha kufunjilako baana babo.

Bino kyatamakotu ke kya kuba’mba, bansemi bamo bakankalwa kukomesha baana babo bulongo. Nanchi kino kibena kulumbulula’mba baana babo kechi bakekala na byubilo byawama nenyi? Ine! Muntu wakonsha kupimpula byubilo byanji saka akoma kala, nangwa kya kuba wakomejile mu kisemi mwabujile butemwe. Bantu bamo bajinga na byubilo byatama bapimpula bwikalo bwabo ne kwikala na byubilo byawama, byonka byo tusakumona mu mutwe walondelapo.