Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • mwbr20 Tapioo p. 1-8
  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo

Viduei cho le fondaa hoo le.

Mal Haki, bahawɛi pɔmbɔ yɔŋnuŋ le num vidueiyo hoo solullo.

  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo—2020
  • Suɛi Lebolii Pɔmbuɛi
  • TAPIOO 7-13
  • TAPIOO 14-20
  • TAPIOO 21-27
  • TAPIOO 28–SAA 4
Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo—2020
mwbr20 Tapioo p. 1-8

Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo

TAPIOO 7-13

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 23-24

‘La Tual Faŋgaa Kɔɔli Le’

(Ɛsɔdɔɔ 23:​1) Mi Mɛlɛka dimi aa, “La balu a suɛi lachoowɛi le. La hiau wana wɔɔŋndo kɔɔli, mi la tɛnda seile lakafaleŋ le ndu malaa le.”

w18.08 5 ¶7-8

A Sina pa Suɛi Kpeekpei Yɔŋnuŋnde?

7 A hɛnaŋ pa a chaaŋaa numnda yooŋgulaŋ yɔŋndo o Intanɛtiiyo ɔɔ o foŋndo choo? Te a tuei pɛ yooŋgu kɛndɔɔ, ɔɔ suɛi yɔŋnaŋii kɛndɛ kɛndɛi, baa a wa pa a yeemɛi le acheleŋnda dimullo o foofo mɛɛ wana dimiaa layooŋgoo tosa yɛ? Tuupa ma yɔŋ waŋndo yooŋgoo, nyunaŋndɔ aa, ‘Baa yooŋgoo hoo cho pa tonya? I sina pa sɔɔŋ kpou a ndu okɔɔ?’ Te a kiisaŋ pɛ, mɛɛ choolaŋ ŋ cho wa pɛŋgɛlaa ni. Lelaŋ, te a sina pɛ maa o cho yooŋgu tonya le, yɔŋ ndu le, wɔɔsuu ndu!

8 Sabu wɔɔŋ cheleŋ cho le yooŋgoo yɔŋndo o Intanɛtiiyo choo ɔɔ foŋndo te ŋ yiyaŋ fɛŋ te. O lɛŋnde ipum niŋ, wali naa nɔ kpɔkɔsilaŋ ɔɔ a kuuna ndu. O lɛŋii keŋ niŋ, mi wanaa simul naa wa yɔŋ yooŋgulaŋ le naa siooŋnde lueiyo, ɔɔ le miŋ kiisaŋ a chaaŋaa naa laalaŋnda. Yiyaŋndɔ a nyɛ ndoo yɔŋnuŋ o tanda Soviet Uniɔŋ ndo niŋ paandu wo. Mi Polisiiyaa sɔɔsɔɔ waa ndaa nɔ diolaŋ aa, KGB wa pɛŋgɛla choolaŋ dimioo maa puaapiliaa waŋnda ndaa sina tau wa faŋaŋ wanaa Chɛhowaa kɔɔli. I cho suɛi imɔnɛ le dimioo maa mi puaapiliaa bɔɔbɔɔ laalaŋ choolaŋ ndaŋ nduyɛ ma mal kɔɔna Chɛhowaa. Mi a bɔɔbɔɔ miiŋgu o tonyaa niŋ, kɛ a apum miiŋgu lɛ le. Ma chɛl yooŋgula lachoowala laŋ le tiindaŋ ndaa diyɔɔ. (Timoti Tasoo 1:​19) Vɛɛ naŋ kpakpala yɛ kpundɛ waa naa? Pɛŋgɛla yooŋgu ŋ sina le wo le. Laalaŋ sɔɔŋ ŋ tuɛi yoŋ kpou le. Kɛ, kindiŋ ma sina tonyaa a suɛi ŋ tueiye okɔɔ.

(Ɛsɔdɔɔ 23:​2) A yɔŋ bɛɛ mi waŋnda wa faŋga bɛndoo, te a wa o kafalaŋ choo pɛ, la tual nda kɔɔli le mɛɛ nda cho faŋga bɛndoo yɛ le. A yɔŋ bɛɛ o toŋgola kotiilaŋ niŋ ni, la sim waŋndo o pilɔɔ kɔɔli le mɛɛ faŋgaa cho ndu kɔɔli yɛ, mi la tɛndal waŋndo o pilɔɔ seile lakafaleŋ te.

it-1-E 11 ¶3

Elɔŋ

O biondɔŋnda yaala Elɔŋ ndoo tosa laŋ tɛɛŋ kpou, o cho ndu le wa wana kpeekpei ndoo sim lachi le laŋ tosaa wo le. Kɛ wana che pɛ maa mbo chɛl mi sɔɔŋ wa ndu yɔŋnɔŋndo ikɛiyoŋ tosa mbo tual faŋgaa kɔɔli le faŋaŋndo o nɛi tonyaa choo. Taama taama o biondɔŋ tasoo niŋ, ndoo nɔla mi ndoo dɔu sawa mandaa cho o sawaa hoo niŋndo o wali niŋ: “A yɔŋ bɛɛ mi waŋnda wa faŋga bɛndoo, te a wa o kafalaŋ choo pɛ, la tual nda kɔɔli le mɛɛ nda cho faŋga bɛndoo yɛ le.” (Ɛs 23:​2) Kɛ a koŋ kpou, mi Baabuiyo suaa a ndu okɔɔ o nɛi lebiɔɔ choo. Nduyɛ teleŋ Chiisu bɛɛ wa o lɛŋndeŋ choo wo, mbo sina foofo Elɔŋ ndoo nɔ maa wana soliaa lasala wo.—Sam 115:​10, 12; 118:​3; 133:​1, 2; 135:​19; Mat 5:​17-19; 8:​4.

(Ɛsɔdɔɔ 23:​3) Nduyɛ, la hiau wana tambɛiyo kɔɔli o toŋgo kotiiyo niŋ le mɛɛ o cho wana tambɛiyo yɛ le.

it-1-E 343 ¶5

Sumaa

Te waŋndo ndoo kelu pɛ yamɛi lakafɛi, i wa ko maa sumaa ndoo suma koŋ ni. Nduyɛ sawalaŋ la wa tau a luɛiyɔɔ niŋndo okɔɔ, kelaŋ, a hɛliaŋ lekaawo. Kanifuule, mi sɔɔŋ muŋ suumiaa wanaa kialaa ŋyamaa le yamɛi lakafɛi kiolɔɔ. “Luɛiyɔɔ niŋndo suumiaa o suumiaa masaa waa ni.” (Ɛs 23:​8) “Masa o masa bii luɛiyɔɔ niŋ ndo pɛ, masa koŋ a yɔŋ bɛɛ mbo wa wana kɔl kalu . . . suumiaa luɛiyɔɔ niŋ koŋ o suumiaa ndu ni.” (Di 16:​19) Mɛɛ o mɛɛ wana kialaa ŋyamaa wa sakpo nduyɛ mbo nɔ taasioo, te o yɔŋ pɛ mbo chɛl mi wanaa nda cho suɛi dimioo tɛɛŋnda opilɛ ke ndu nyɛ, keŋ nɔla mii suumiaa ndu. O cho ko kelaŋ te la suumiaa wana kialaa ŋyamaa le, kɛ yiyaŋ ndɔ wɔɔŋndo bɛɛ mbo suumiaa ndu. Nyɛ koŋ pɛŋ sawa Mɛlɛkaa dimi aa: “Te a wa waŋnda yamɛi kiolɔɔ tɛɛŋ pɛ, wa sakpo o ndi kiolɔɔ niŋ, nduyɛ ma dimi tonyaa. Sim waŋndo kɔɔli, le mɛɛ o cho wana tambɛi, ɔɔ wana sulaa yɛ ma ke ndu dioo le.” (Lɛvi 19:​15) Lelaŋ, o yɔŋ bɛɛ mi faŋgaa ndoo wa waŋndo kɔɔli, wana kialaa ŋyamaa ndoo nɔ mbo kelu yamɛi lakafɛi le mɛɛ wana koŋ cho wana sulaa yɛ le.—Ɛs 23:​2, 3.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 23:​9) “La bii wanaa lekaawa, a cho nya tɛɛŋ nda biyɔɔ wɔɔŋndo le, kani fuule, nya bɛɛ wanaa lekaawa nya wa o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ ni. Nya pila la sina nyɛ cho waa wana lekaa wo o lɛŋndeŋ niŋ ndo.”

w16.10 4 ¶4

“La Mal Mialla Yiyaa o Chiɛila Nyalaŋ Niŋ Te”

4 Chɛhowa dimul ko Isɔluɛiya le ma ke mialla bɛɛleŋ te, kɛ ndoo yeema nda ma yiyaŋ a nyɛ o sim le waa miallo wo. (Nuawɔ Ɛsɔdɔɔ 23:​9.) Tuupa bɛɛ mi Isɔluɛiya simnuŋ chiaa o Ichipi niŋ, Ichipiaŋnda ndaa hɛnaŋ a nda le kanifuule, wanaa teŋgeŋnda nda wa ni. (Chɛ. 43:​32; 46:​34; Ɛsɔ. 1:​11-14) I ve kpɛdɛ Isɔluɛiya choo le waa mialla o Ichipi niŋ te. Chɛhowa ndoo yeema nda ma loonuŋ keŋ, okoŋ, ma tosal mialaa wa nda tɛɛŋnda kɛndɛi.—Lɛvi. 19:​33, 34.

(Ɛsɔdɔɔ 23:​20, 21) “Waŋnda Isɔluɛi, I cho kiilanɔ nuu viomɔɔ mbo sim nya lachi, mbo kuɛ a nya o lɛŋnde ya I bɛɛndiaa le nya leŋ niŋ. Ndu lo niŋ nya mandaa ni haaa mi la fuuluu o lɛŋnde leŋ niŋ. 21 Lelaŋ, la yaŋ kiilanɔ koŋ nilaŋ, mi la tosa nyɛ o nyɛ o dimul nya le tosaa. La simul ndu le, kani fuule, I cho ndu dioo ke o piaa cha, wana o wana simul ndu pɛ, o mel num te. Nyɛ palaa o tusi num choo ni, kani fondole, ndu cho hɔlte nileŋ ni.”

it-2-E 393

Maikɛl

1. O faŋaŋ pɛ o Keebilɛ kɔɔli, maalikɛinɔ diandaa hoo kinɛi Baabuiyo soo a diola ndɔlaŋ o kɔɔ ni. Ndu koni Baabuiyo veelu vɛlɛ ni aa: Wana “cho kiilaa Mɛlɛkaa bolleŋ ndo.” (Chudi 9) Yau Daaniɛɛ wo bolle tɔ fɛlɛŋ soo a diolaŋ ndaŋ okɔɔ. Mbo tɛɛsiaa maa mi Maikɛl “kiilanɔ cho kiilaa Mɛlɛkaa bolleŋ ndo” huŋ mala maalikɛinɔ “kiilanɔ cho lɛŋnde Paasiaaleŋ mandaa wo” o kuuna hiouwɔɔ wo. Baabuiyo veelu vɛlɛ Maikɛl aa: ‘kiilanɔ wanaa [Daaniɛɛ] wa,’ “o cho kiilaa Mɛlɛkaa bolleŋ, mbo wa wanaa [Daaniɛɛ] wa mandaa wo.”(Daa 10:​13, 20, 21; 12:​1) Sɔɔŋ muŋ kpou chɔm kpendekele maa, Maikɛl wa maalikɛinɔ ndoo sim Isɔluɛiya lachi wo ni le kɔlaŋ o yondo pollo niŋ. (Ɛs 23:​20, 21, 23; 32:​34; 33:​2) Nyɛ cheleŋ mala naa miŋ laalaŋ heiyo cho vɛlɛ nyɛ Baabuiyo dimi a Maikɛl okɔɔ wo ni. Mbo dimi aa: ‘Mi Maikɛl o cho kiilaa Mɛlɛkaa bolleŋ ndo sɛɛŋgiaŋ nda Masa Nyinaa Wɔɔŋnda o dialuŋ Muuse woŋ choo.’—Chudi 9.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 23:​1-19) Mi Mɛlɛka dimi aa, “La balu a suɛi lachoovɛi le. La hiau wana wɔɔŋndo kɔɔli, mi la tɛnda seile lakafaleŋ le ndu malaa le. 2 A yɔŋ bɛɛ mi waŋnda wa faŋga bɛndoo, te a wa o kafalaŋ choo pɛ, la tual nda kɔɔli le mɛɛ nda cho faŋga bɛndoo yɛ le. A yɔŋ bɛɛ o toŋgola kotiilaŋ niŋ ni, la sim waŋndo o pilɔɔ kɔɔli le mɛɛ faŋgaa cho ndu kɔɔli yɛ, mi la tɛndal waŋndo o pilɔɔ seile lakafaleŋ te. 3 Nduyɛ, la hiau wana tambɛiyo kɔɔli o toŋgo kotiiyo niŋ le mɛɛ o cho wana tambɛiyo yɛ le. 4 “A yɔŋ bɛɛ mi waŋndo wa yaamɔɔnɔ num, te nau ndɔɔ ɔɔ sofɛlɛ ndɔɔ o laasiaŋ pɛ, ma saaluŋ ndu, bii ndu ma you ndu. 5 Te a komal sofɛlɛ yaamɔɔnɔ numndo mbo bɛwa o wolɔɔlaŋ bɛŋgu pɛ, mala ndu ma simi ndu, mɛi ndu loŋ te. 6 “Te wana tambɛiyo o nɔ di ndɔɔ o suɛi niŋ pɛ, la puuluŋ le mɛɛ o cho wana tambɛi yɛ mi la yaala ndu le. 7 La hol waŋndo suɛi o fondo fuuwo choo le. La dii wana cho sakpo ya Mɛlɛka o hɔl lo, ɔɔ wana tɛɛmbuu isɔɔ o isɔɔ le wo le. Wana o wana tosa i waa lende pɛ, ya Mɛlɛka, I mel wana koŋ le nyɛ o tosa wo le. 8 La bii luɛiyɔɔ niŋndo le, kani fondole, luɛiyɔɔ niŋndo suumiaa o suumiaa masaa waa ni, a nɔla ma dimi tonya cho o suɛi niŋ ndo le. A chɔ bɛɛ tonyaa kpendekele mulioo nda muli ndu balaŋ a makɔɔ ni ma dimi kafalaŋ. 9 “La bii wanaa lekaawa, a cho nya tɛɛŋ nda biyɔɔ wɔɔŋndo le, kani fuule, nya bɛɛ wanaa lekaawa nya wa o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ ni. Nya pila la sina nyɛ cho waa wana lekaa wo o lɛŋndeŋ niŋ ndo.” 10 Mi Mɛlɛka dimi aa, “Le wɔsilaŋ la ŋɔmpum, la nɔ mi la wa walta nyala ŋchiɛɛlaŋ tosaa, mi la chuuŋgiaa tɔlɔɔla nyalaŋ. 11 Kɛ te wɔsila ŋɔmpumndaŋ la hiou pɛ, wɔsi ŋɔmmɛu wo ndu kinɛi, lɛŋndeŋ le nɔ mi le pɛŋgi. Tɔlɔɔ o tɔlɔɔ cho wa o hoola nyalaŋ niŋ wɔsi koŋ, wanaa tambɛiyaa cho nya tɛɛŋ nda nɔ ni ma de laŋ. O kɛ kɛ nda mɛi pɛ, visiaa nda de koŋ. Nduyɛ kpelela nyala iyɔmndaŋ bɛɛ, kpelela yɔmii makilepii ni, kpelela yɔmii ɔlifii ni, lende nya nɔ ni mi la tosa a laŋ. 12 “Le palɛi i ŋɔmpum o lɔɔ o lɔɔ niŋ, la nɔ mi la tosa walta nyalaŋ. Kɛ, o paale ŋɔmmɛuleŋ choo, la tosa wali o wali le, la nɔ mi la pɛŋgi. Koŋ tosa ni, chɔluaa nyaa walla bɛɛ, nauwa ni, sofɛliaa ni, ma pɛŋgi. Chiaa a wanaa lekaawaa cho nya o ba ma tosal nya waltaŋ nda bɛɛ ma pɛŋgi. 13 “Nduyɛ, nyɛ o nyɛ ya Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul nya le tosaa, la puɛɛnuŋ le ndu tosaa le. O fula o ya Mɛlɛka kɔɔli, la sooluu mɛlɛka o mɛlɛka cheleŋ te mɛɛ ya. La pial nda bɛɛ ladio le.” 14 Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi mbo dimi aa, “Iwɔsi o iwɔsi la nɔ mi la bii bɔŋaŋnda bɛndulaŋ la yaa le ya Mɛlɛka bɛɛleŋ kioo. 15 Iwɔsi o iwɔsi la nɔ mi la bii bɔŋaŋ bɛndu nda dia beedii nda dou yiisii le wo. Le palɛi i ŋɔmmɛu la dia beedii o beedii cheleŋ te, mɛɛ beedii nda dou yiisii le wo, mɛɛ ya I dimul nya yɛ. Iwɔsi o iwɔsi, o paŋgii Abive niŋ nya nɔ ni mi la bii bɔŋaŋndo hoo, kani fondole, o paŋgii keŋ niŋ ya I soli nya o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ ni. Nduyɛ, te la wa hunɔɔ ya sooluu wo pɛ, la huŋ a salala nya nɔ le solioo naa ya chua laŋ. La huŋ bala fondo le. 16 “O fula o koŋ kɔɔli, iwɔsi o iwɔsi, la nɔ mi la bii bɔŋaŋ kuauwaa ŋchiɔɔ. Tɔlɔɔla tasela nya cho keenduu, ɔɔ kouwɔɔ o chiɔɔŋ nyaaŋ niŋ ndaŋ, a tɔlɔɔla laŋ nya nɔ ni mi la bii bɔŋaŋndo hoo. O wɔsioo mɛɛlulaŋ, te la chii tɔlɔɔla nyala heelu chiee pɛ, la nɔ vɛlɛ mi la bii bɔŋaŋndo. 17 Mɛɛ nuaa nya nɔ ni mi la bii bɔŋaŋndaŋ ndaŋ. Iwɔsi o iwɔsi puaa kpou a nɔ ma bɔɔŋiaŋ le yaa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa lachi le ya sooluu wo. 18 “Nduyɛ, te la dii chɔluaa pɛ, mi la wa kooma ndaaŋ salalaŋ solioo naa ya Mɛlɛka chua pɛ, la mɔsɔŋa maŋ salalaŋ soli a beedii nda duau yiisii yo wo le. Chɔlu nya cho koŋ salaa soli o yalo wo, chuɛima chɔlu koŋ bɛɛ la nɔ mi la soli maŋ salaa o yalo. Nduyɛ, chuɛima chɔlu koŋ ma nɔ mi ma lɔl kuya le, la nɔ mi la soli maŋ salaa paale leŋ. 19 “Iwɔsi o iwɔsi, te la wa hunɔɔ a tɔlɔɔlaŋ o chiɛi Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa niŋ pɛ, tɔlɔɔla tasela nya keenduu o chiɔɔŋ nyaaŋ niŋ ndaŋ, laŋ nya huŋ ni. “La dii chuiŋ lendoo ɔɔ saa lendoo mi la yau ndu a mɛɛma kala ndɔ waŋ te.”

TAPIOO 14-20

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 25-26

“Nyɛ Ndoo Hiou Wa o Sɔvɛ o Tɛndii Mɛlɛkaa Niŋndo”

(Ɛsɔdɔɔ 25:​9) “Tɛndiiyo hoo te la wa ndu taŋgullo pɛ, la nɔ mi la taŋgul ndu, nduyɛ mi la bɛɛndiaa ndu leniŋ kpou, mɛɛ ya I cho nya chɔm o tuulaa yɛ.”

it-1-E 165

Kɔfu Kpemaa

Mɛɛ Ndaa Toosiaa Ndu Yɛ. Nyɛ tase Chɛhowa dimul Muuse teleŋ o wa ndu chɔmndo mɛɛ o nɔ mbo bɛɛndiaa tɛɛndii Mɛlɛkaa wo, wa mɛɛ ndoo nɔ mbo bɛɛndiaa Kɔfu Kpemaa yɛ ni. Ndu ndoo hiou wa nyɛ sɔvɛ o tɛndii Mɛlɛkaa niŋ a o dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya niŋ. Kɔfoo hoo ndoo nɔ mbo wa bandei nɛiyo le yaa a iŋchisiilaŋ la ŋɔmahiɔɔlu, buoo nɛiyo le diiŋ a iŋchisiilaŋ la yaa, a helɔɔ nɛiyo le diiŋ a iŋchisiilaŋ la yaa. A yɔm akeesiaa wo ndaa toosiaa Kɔfoo hoo ni, nduyɛ o wa o kumbaa kpou a koolii kɛndɛ kɛndɛi leniŋ a okɔɔ. Kandu ikooliiyo wa o balaa o Kɔfoo hoo choo chɛ chɛ. Nyɛ diiŋ ndɔɔ wa kumbu Kɔfoo hoo ni. Ndu bɛɛ a koolii kɛndɛ kɛndɛi ndaa toosiaa ndu ni, o cho a yɔmndo le nda toosiaa kumboo hoo ma sui ndu kooliiye le. Nduyɛ bandii pilɛi kpe kumboo hoo ndoo nɔ ni a Kɔfoo. Ma tuula Chɛlɔbiiya a ŋiɔɔŋ o kumboo hoo choo, hoo wa o kumboo mɛɛlulaŋ amatou mi hoo wa o kumboo mɛɛlulaŋ amaluaŋ, ma mululaŋ hɔlla vellaa velle, ma tundu bolle, nduyɛ ma bɔŋa kumbaŋndaŋ o Kɔfoo choo. (Ɛs 25:​10, 11, 17-22; 37:​6-9) Kumbu Kɔfoo hoo ndaa veelu vɛlɛ ni aa “kpeŋgbei inyiɛɛyo.”—Ɛs 25:​17

(Ɛsɔdɔɔ 25:​21) Ma chua pouta yɛndɛla tiɔɔŋnda ya I cho num ke a sawala nilaŋ, la poonyiaa lechoo laŋ ma dɔu laŋ o kɔfu koŋ niŋ. O koŋ kɔɔli, ma handu kumbu kɔfu koŋ lechoo, o cho kpeŋgbei inyiɛɛyo wo.

it-1-E 166 ¶2

Kɔfu Kpemaa

O Kɔfoo hoo niŋ ndaa kɛsi nyɛm sɔvɛ sɔviɔŋ le loonɔŋndo a muŋ okɔɔ ni. Nduyɛ nyɛ sɔvɛ bɛndu wa o Kɔfoo hoo niŋ ndo wa pouta yɛndɛla tiɔɔŋnda sawala Mɛlɛkalaŋ la wa la poonyiaa lechoo laŋ ni. (Ɛs 25:​16) ‘Kpɛɛnɛi ikoolii ndaa kɛsi manɛiyo leniŋ nde a tinda Elɔŋndo o ndoo puiyo’ bɛɛ wa o kɛsiaa o Kɔfoo hoo niŋ. Kɛ ma soli nyɔɔŋ muŋ o Kɔfoo hoo niŋ tuupa mi Sɔlɔmɔŋ taŋgul maaŋndo. (Hibu 9:​4; Ɛs 16:​32-34; Nɔ 17:​10; 1Ma 8:​9; 2Ko 5:​10) Tuupa mi Muuse wu, mbo yɔŋgu Livaiya “yau lasawaa,” ‘mbo dimul nda le ma kɛsi ndu o Kɔfu Kpema Mɛlɛka Yaawɛɛ wo ikɛi, le mbo wa seiyo le nda.’—Di 31:​24-26.

(Ɛsɔdɔɔ 25:​22) O kumbu koŋ choo o nyaa lakumbaŋaa kaŋ tɛɛŋ, ndu cho wa kpeŋgbei inyiɛɛyo ni. Loŋ ya I cho wa ni mi ke num sawala nilaŋ le waŋnda Isɔluɛi.

it-1-E 166 ¶3

Kɔfu Kpemaa

Mɛlɛka wa latulu a Isɔluɛiya. O teleŋ Isɔluɛiya niŋ, Kɔfu Kpemaa wa chɔmndo ni maa Mɛlɛka wa a nda latulu. Mi Chɛhowa dimi aa: “O kumbu koŋ choo o nyaa lakumbaŋaa kaŋ tɛɛŋ, ndu cho wa kpeŋgbei inyiɛɛyo ni.” “O kumbu ndɔɔ choo kpeŋgbei ni inyiɛɛyo o cho ni, naa ya I huŋ mi wa o yumbu yumboo niŋ nda.” (Ɛs 25:​22; Lɛvi 16:​2) Mi Saamuɛl poonyiaa maa o Chɛlɔbiiya tɛɛŋ “kpeŋkpei lemasa” Chɛhowaa wa ni. (1Sa 4:​4) Nduyɛ chɛlɔbiiya haa ndaa sim lewundu le kando Chɛhowaa. (1Ko 28:​18) “Mɛɛ Muuse o luɛi o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a [nda] latulu wo niŋ, le mbo soo naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua, mbo tuɛi diomndo suɛi naa ndu chua, fulaa o kpeŋgbei inyiɛɛyo, o wa o nyaa lakumbaŋaa ŋiɔɔŋnda tɛɛŋ, o kumbu kɔfu kpemaa choo wo. Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o suaa naa ndu chua.” (Nɔ 7:​89) Okoŋ kɔɔli, mi Chɔɔsuaa nda Finihaasi bɛɛ kua o Kɔfu Kpemaa lachi le Chɛhowa nyunaa. (Chɔ 7:​6-10; Chɔɔchiaa 20:​27, 28) Kɛ, masa wanaa soliaa lasalaa kinɛi ndoo nɔ dioo le luɛiyɔɔ o fondaŋ Hiou Diondɔɔ Kpou wo a le Kɔfu Kpemaa chɔɔ ni. Nduyɛ lepilɛ kpe ndoo tosa hei o wɔsioo niŋ ni. O cho le suukaŋndo nda Chɛhowa le ndoo luɛi loŋ te, kɛ le mbo tosa wali ndoo nɔ le tosaa o Paale Malaa la Hakileŋ choo wo.—Lɛvi 16:​2, 3, 13, 15, 17; Hib 9:​7.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 25:​20) Nyaa lakumbaŋaa ŋiɔɔŋnda haa, a nɔ ma wa o kumbu kɔfu kpeŋgbei inyiɛɛyo vellaa velle, hoo wa pɛ o kumbu koŋ mɛɛlulaŋ matou, o pilɔɔ wa o kumboo mɛɛlulaŋ maluaŋ, ma mululaŋ hɔlla vellaa velle, ma bɔŋa kumbaŋndaŋ la tiɔɔŋ o kumbu kɔfoo lechoo.

it-1-E 432 ¶1

Chɛlɔbiiya

Teleŋ Isɔluɛiya wa tɛndiii Mɛlɛkaa taŋgullo o yondo pollo niŋndo, mi Chɛhowa dimul nda le ma tuuliaa nyaa lakumbaŋaa ndaa sim lewundu le Chɛlɔbiiya wa. Chɛlɔbiiyaa ŋiɔɔŋaa ndaa toosiaa a kooliiye wa, wa a tuuliaa a kɔfu kpemaa choo. Opilɔɔ wa o kumboo mɛɛlulaŋ amatou mi hoo wa o kumboo mɛɛlulaŋ amaluaŋ. Ma mululaŋ hɔlla vellaa velle, nduyɛ ma tunduŋ o Kɔfoo choo mɛɛ waŋndo tunduŋ naa le piɛileŋ yɛ. Mi chɛlɔbiiya haa pɛŋgɛla kumbaŋnda ndalaŋ nduyɛ ma bɔŋa laŋ o Kɔfu Kpemaa choo mɛɛ waŋndo wa naa nyɔɔ mandaa yɛ. (Ɛs 25:​10-21; 37:​7-9) Nduyɛ kola ndaa toosiaa tɛndii Mɛlɛkaa leniŋndo, a kola bɛndu ndoo piɔu Fondaŋ Diandaa a Fondaŋ Hiou Diondɔɔ Wo tɛɛŋ ndo bɛɛ, chɛlɔbiiya wa a tuuliaa lechoo.—Ɛs 26:​1, 31; 36:​8, 35.

(Ɛsɔdɔɔ 25:​30) “Te la chii tibiiyo hoo toosiaa pɛ kpou, la chua ndu la kɔ kɛsi ndu kɔfu kpemaa lachi. Nduyɛ, le teleŋ o teleŋ, beedii cho o yɔŋgaŋ naa ya chua wo, o nɔ mbo wa o tibii koŋ choo.”

it-2-E 936

Beedii wa o Yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo Wo

Tiibiiyo wa o fondaŋ Diandaa o tɛɛndii Mɛlɛkaa niŋ. Nduyɛ beediilaŋ tɔ a latiɔɔŋ ndaa kɛsi lechoo ni, kɛ mi ndaa siŋgalaŋ o paale pɛŋgiaale kɛ kɛ choo a la sɛnɛilaŋ. (Ɛs 35:​13; 39:​36; 1Ma 7:​48; 2Ko 13:​11; Nɛh 10:​32, 33) Beedii cho o yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo wo nda veelu o Hibuluiye niŋ ni aa: “Beedii lahɔllo.” Lepum, diomndo hoo “hɔlla” chɔm ni maa waŋndo cho latulu a num. (2Ma 13:​23) Lelaŋ, beediiyo hoo wa Chɛhowa o hɔl maa nyɛ wa o yɔŋgaŋ o ndulo le teleŋ o teleŋndo (Ɛs 25:​30).

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 25:​23-40) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi naa Muuse chua aa, “La nɔ mi la toosiaa tibiiyo a yɔm akeesiaa wo. Tibiiyo hoo, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo le yaa, buoo nɛiyo lepilɛ a iŋchisiilaŋ la ŋɔmpum, helɔɔ, nɛiyo le diiŋ a iŋchisiilaŋ la yaa. 24 Tibiiyo hoo bɛɛ, la nɔ mi la kumbu ndu kpou a koolii kɛndɛ kɛndɛi. O koŋ kɔɔli, mi la hol kandu ikooliiyo o tibiiyo hoo lechoo chɛ chɛ. 25 Nduyɛ vɛlɛ, mi la handu kooliiye o tibiiyo balɔɔ lechoo chɛ chɛ, helɔɔ iŋchisiilaŋ la yaa. O koŋ kɔɔli, mi hol vɛlɛ kandu ikooliiyo o koolii keŋ balɔɔ chɛ chɛ. 26 O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa kooliiye kelaŋ ŋ hiɔɔlu o peluŋ tibiiyo hoo vellaa velle, kumbuei hei ŋ muuŋ kumbuei hei ŋ muuŋ. 27 Kelaŋ nya cho muŋ toosiaa le kɔlaŋ a tibiiyo woŋ, ŋ nɔ mi ŋ wa ŋ holaa o koolii cho keŋ i holaa o tibiiyo lechoo chɛ chɛ ve ikɛi. 28 Nduyɛ, mi la toosiaa vɛlɛ kpɔlɔŋndaŋ a yɔm akeesiaa wo le kɔlaŋ a tibiiyo hoo, nduyɛ mi la kumbu laŋ a kooliiye. 29 O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa vɛlɛ koolii kɛndɛ kɛndɛi peetiilaŋ, a taalalaŋ, nduyɛ vɛlɛ mi la toosiaa koolii kɛndɛ kɛndɛi kpɛɛnɔŋ, a hɛŋgɛilaŋ le muɛima makilepiima waŋnda huŋ maa lake waŋ dɔwɔɔ leniŋ. 30 Te la chii tibiiyo hoo toosiaa pɛ kpou, la chua ndu la kɔ kɛsi ndu kɔfu kpemaa lachi. Nduyɛ, le teleŋ o teleŋ, beedii cho o yɔŋgaŋ naa ya chua wo, o nɔ mbo wa o tibii koŋ choo.” 31 Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi naa Muuse chua aa, “La nɔ vɛlɛ mi la toosiaa nyɛ kɛsiaa lalambuiyo a koolii kɛndɛ kɛndɛi. Nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo, tumndo ni, lɔɔ ni, la nɔ mi la wa la toosiaa a koolii nda chua a hamɛiyo ve. Nduyɛ taalala nɔ mi la wa la tuuliaa o nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo laŋ ni, nyɛla nɔ mi la wa o bolle la kumbiaŋ ndaŋ ni, a peeŋgela nɔ mi la wa la tuuliaa loŋ ndaŋ, la nɔ mi la wa la biilaŋ naa pilɛ kpe. 32 Nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo, o nɔ mbo nɔ lɛuwoŋ ŋ ŋɔmpum. Kpeŋgei hei ŋ ŋgaa, kpeŋgei hei vɛlɛ ŋ ŋgaa. 33 Lɛuwuŋ ŋɔmpumndoŋ muŋ, i kɛ kɛ i nɔ mi i nɔ nyɛlaŋ la yaa, maa ŋboondu, mɛɛ peeŋgela kuumiaalaŋ la wa nuaa a pei i balaa yɛ. 34 Nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo lɛuwuŋ ndɔɔŋ, i kɛ kɛ o bolleŋ i nɔ mi i nɔ nyɛlaŋ la hiɔɔlu, mɛɛ peeŋgela kuumiaalaŋ la wa nuaa a pei i balaa yɛ. 35 Lɛuwuŋ cho muŋ o nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo, ŋ ŋgaa vellaa velle woŋ muŋ, ŋ nɔ mi ŋ nɔ boondoŋ maa peeŋgela kuumiaa, naa ŋ bɔɔŋiaŋ o lɔɔ wa. 36 Nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo, lɔɔ ndɔɔ ni, lɛuwuŋ ndɔɔŋ ni, a nyɛla cho laŋ maa peeŋgela kuumiaa laŋ, la nɔ mi la wa nyɔɔ pilɛ kpe, o toosiaa a koolii kɛndɛ kɛndɛi nda chɔu a hamɛiyo ve. 37 O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa lambuilaŋ la ŋɔmmɛu, ma kɛsi laŋ o fondaŋnda la nɔ le waa o nyɛ kɛsiaa lalambui koŋ choo laŋ, le mi la wa nyɛ wawoŋndo yɔŋgoo lachi. 38 O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa koolii kɛndɛ kɛndɛi kpanyalaŋ, a peetiilaŋ le wallo a lamuilaŋ ndaŋ. 39 Nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo a wolɔɔla ndɔlaŋ kpou, a koolii kɛndɛ kɛndɛi nya nɔ ni mi la toosiaa laŋ. Nduyɛ, kooliiŋ nya nɔ mi la toosiaa laŋ ndoŋ, ŋ nɔ mi ŋ wa le paŋndaŋ bele-ŋɔmmɛu a la ŋuɛɛnu. 40 Nduyɛ, nyɛ kɛsiaa lalambuiyo hoo a wolɔɔla ndɔlaŋ, la nɔ mi la toosiaa laŋ kpɛ kpɛ mɛɛ ya I chɔm num o pembei hei choo le ndu toosiaa yɛ.”

TAPIOO 21-27

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 27-28

“Yɛɛ Nyɛla Wanaa Soliaa Lasalaa Ndaa Wounuŋ Ndaŋ la Pɛɛku Yɛ Naa?”

(Ɛsɔdɔɔ 28:​30) Nduyɛ la nɔ vɛlɛ mi la handu yuluim a tumim o nyɛ wana soliaa lasalaa o nɔ mbo yiinuŋ o takpa le ya diomndo nyunaa wo. Mɛɛ o nɛiyo hoo niŋ, le teleŋ o teleŋ te Elɔŋ luɛi o fondaŋ ni [diandaa] pɛ, nyɛlaŋ ndaŋ la nɔ mi la wa ndu o takpa, o kɔllo. Koŋ tosa ni, le teleŋ o teleŋ o yeema ya diomndo nyunaa le sinaa nyɛ ya I yeema mi waŋnda Isɔluɛi a tosa wo pɛ, o nyuna ya diom.

it-2-E 1143

Yuluim a Tumim

Wanaa bɔɔbɔɔ sina a Baabuiyo okɔɔ wa dimi maa kooŋ yuluim a tumim wa ni. Mi James Moffatt hivi nyɛlaŋ nda o Baabui o hivi wo niŋ aa, “kooŋ teŋgeŋ ndoŋ” o Ɛsɔdɔɔ 28:​30 niŋ. Waŋnda apum dimi maa, nyɛlaŋ ndaŋ laa nɔ poonyiaa lechoo. O tasoo ndoo nɔ poonyiaa lechoo aa “ei” o diiŋ ndɔɔ aa, “ɛ ɛ,” o mɛɛlaa ndu nyɛ ve o poonyiaa lechoo le. Te waŋndo ndoo nyuna pɛ a isɔɔ okɔɔ, nyɔɔ hoo opilɛ ndaa tuuliaa ni, le ndu mulioo kioo. Kɛ te ndaa chɔm ndu pɛ o poonyiaa ve lechoo le wo, mɛɛ koŋ ndoo sim ni maa muli ve le nyuna ndɔɔ le. Waŋnda apum yiyaŋ maa, pouta fɛlɛkpɛkpɛlaŋ la tiɔɔŋ la wa ni. Kpeŋgei pilɛi i humbu i pilɛi i tiŋi. Nduyɛ maa, te ndaa wuu pɛ poutaŋ ndaŋ choo choo, okoŋ mi laŋ kpou la chɔm kpeŋgii humbuei, mɛɛ koŋ chɔm ni maa muli nyuna koŋ cho ni aa, “ei,” kɛ te laa chɔm pɛ kpeŋgii tiŋiei, mɛɛ muli nyuna koŋ cho ni aa, “ɛ ɛ.” Nduyɛ te poutaŋ ndaŋ opilɛ ndoo chɔm pɛ kpeŋgii humbuei vɛlɛ mi opilɔɔ ndoo chɔm kpeŋgii tiŋiei, mɛɛ koŋ chɔm ni maa, nyuna koŋ nɔ muli le. A teleŋ pilɛ, mɛɛ Sɔɔl nyuna masa wanaa soliaa lasalaa le mbo kɔ del vɛlɛ Filitiaŋnda choo a sɔŋgɔɔ, o sɔla muli le. Mɛɛ o sina maa puaa nduaa chɔuwa atiŋ tosa hakioo, mbo nyɔɔlu Mɛlɛka aa: “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka Isɔluɛiya, . . . chɔm naa taamasioo.” Mɛɛ Sɔɔl nda Chonataŋ faŋaŋ waŋnda tɛɛŋ, mi waŋnda wuu kooŋ le sinaa a suɛi keŋ okɔɔ. O bolle Baabuileŋ niŋ, ma nyɔɔlu Mɛlɛka le mbo ‘chɔm nda taamasioo.’ Mi che bɛɛ hei ve nyɛ pilɛ a kooŋ wuuwo le, kɛ nyɛ nda wa tosaa wo ndoo velaŋ a kooŋ wuuwo.—1Sa 14:​36-42.

(Ɛsɔdɔɔ 28:​36) “O koŋ kɔɔli, la nɔ mi la toosiaa nyɔɔ fɛɛdɛɛ a koolii kɛndɛ kɛndɛi. Ma kiŋi kiŋi poonyiaa lechoo mɛɛ nda kiŋi kiŋi nuaa poonyiaa o tambueiyo choo yɛ aa, ‘Wana cho o yɔŋgaŋ le kpeku Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo.’”

it-1-E 849 ¶3

Tendei

Masa Wanaa Soliaa Lasalaa le Isɔluɛi. O Isɔluɛi niŋ, masa wanaa soliaa lasalaa ndoo nɔ nyɛ ndaa toosiaa fɛɛdɛɛ a koolii kɛndɛ kɛndɛiyo o itendu le chɔmndo maa o wa o yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo. Nduyɛ nyɔɔ hoo ndoo nɔ poonyiaa lechoo aa: “Wana cho o yɔŋgaŋ le kpeku Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo.” (Ɛs 28:​36-38; 39:​30) Masa wanaa soliaa lasalaa ndoo chua chilaŋ o Chɛhowa piɛiyo niŋ ni. Le hei, ndoo nɔ mbo tosa a sabu le mi fondaŋ ndoo tosa wallo wo wa o diandaa kanifuule, keŋ wa Isɔluɛiya kpou loonɔŋ ni maa, nda bɛɛ kpou nɔ ma wa a diandaa o Chɛhowa piɛiyo niŋ. Hei ndii sim vɛlɛ lewundu le Chiisu Kiliti Masa Wanaa Soliaa Lasala hiou kpou wo, vɛlɛ a hɛli Chɛhowa hɛli ndu le waa wana soliaa lasalaa le diondɔɔyɛi Mɛlɛkɛi tooloo ve.—Hibu 7:​26.

(Ɛsɔdɔɔ 28:​42, 43) Nduyɛ, mi la toosiaa lɛmbɛla biŋgilaŋ, mɛɛloo o wulaŋ kinɛi, le Elɔŋ nda puaa nduaa ma wounuŋ ma kumbu labɛŋguniŋnda ndalaŋ. 43 Le teleŋ o teleŋ te Elɔŋ nda puaa nduaa a wa luɛiyɔɔ o tɛndii nuu niŋ pɛ, kɛlɛŋgaa ma wa kɔlaŋ salalaŋ solioo o maaŋndo o fondaŋ [dianda,] a nɔ ma wounuŋ lɛmbɛlaŋ ndaŋ. Te a tosa lende le, mɛɛ a tɛɛmbuu sawaa, o koŋ ma sɔla piɔmndo. Elɔŋ ni, a wana o wana fula niŋ o yuŋgu ndɔɔ choo, sawa cho le nda le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo cho koŋ ni.

w08-E 8/15 15 ¶17

Chɔm Bɛɛleŋ o Chɛhowa Piɛiyo Niŋ

17 Te ŋ wa pɛ Chɛhowa piɛiyo, ŋ nɔ miŋ kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le miŋ ke ndu bɛɛleŋ. Ikilisiaatii 5:​1 dimi aa, “wana o wana te a kuɛ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ le Mɛlɛka piɛiyo pɛ, mandaŋ.” Mi Chɛhowa ke Muuse nda Chɔɔsuaa sawaa maa, a nɔ ma soli kɔvɛilaŋ te a wa pɛ luɛiyɔɔ o fondaŋ diandaa. (Ɛsɔ. 3:​5; Chɔɔ. 5:​15) Ndaa nɔ ma tosa hei le halikpeŋ mi ndaa ke Chɛhowa bɛɛleŋ. Wanaa ndaa soli salalaŋ o Isɔluɛi niŋnda ndaa nɔ ma wounuŋ lɛmbɛla biŋgilaŋ le halikpeŋ “ma kumbu labɛŋguniŋnda ndalaŋ.” (Ɛsɔ. 28:​42, 43) Hei wa tosa mi ndaa chɔm bɛɛleŋ te ndaa wa pɛ isisi o bandu luamaa lasalaa ikɛi. Wana o wana ndoo fula niŋ o yuŋgu Elɔŋ ndo niŋ, ndoo nɔ mbo wa o diandaa nduyɛ mbo ke Chɛhowa bɛɛleŋ.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 28:​15-21) “Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi, mbo dimi aa, ‘La nɔ mi la toosiaa nyɛ wana soliaa salaa o yiinuŋ o takpa le ya Mɛlɛka diomndo nyunaa wo. Kola nya toosiaa doma biŋgi wana soliaa lasaa, o toosiaa a fuŋii kpeendɛi, ma keeku fuŋii yɛ yɛi leniŋ, fuŋii kooliiye, a fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi yo, a kola pilɛ koŋ nya nɔ ni mi la toosiaa nyɔɔ hoo. 16 Nduyɛ nyɔɔ hoo, bandei ni, buoo ni, nyɛ pilɔɔ kpe o nɔ ni mbo wa. Bandei iŋchisiilaŋ la ŋɔmahiɔɔlu, buoo bɛɛ lende koni. Nduyɛ, nyɔɔ hoo, o nɔ mbo wa o tuwaa tɛɛŋ. 17 Nduyɛ, la nɔ mi la holi pouta baa kalalaŋ o nyɔɔ hoo pulaŋ ma hiɔɔlu. Pouta nɔ mi la wa o pulale taseleŋ ndaŋ la cho laŋ ni. Lɔbi, a topasi, a kanɛɛti. 18 La nɔ mi la wa o pulale diiŋ ndɔleŋ ndaŋ la cho laŋ ni. Ɛmɔluadi, a safaluɛ, a daamɔŋnde. 19 La nɔ mi la wa o pulale yaa ndɔleŋ ndaŋ la cho laŋ ni. Tɔkuɛsi, a aketi, a amɛtisi. 20 La nɔ mi la wa o pulale hiɔɔluleŋ ndaŋ, la cho laŋ ni. Bɛluii, a kaniliaŋ, a chasipa. Nyɛ nya cho koŋ toosiaa a tɛɛŋgulaŋ mi la wou pouta tɔ a la tiɔɔŋnda laŋ leniŋndo, o nɔ mbo wa o bɛɛndiaa a kooliiye. 21 Pouta tɔ a la tiɔɔŋndaŋ ndaŋ, la sim le yuŋgula tɔ a la tiɔɔŋndaŋ Isɔluɛi ni. Yuŋgu o yuŋgu diola ndɔlaŋ la nɔ mi la wa la poonyiaa o pouwo opilɛ choo. Mɛɛ wanaa chaa nyɔɔŋ toosiaa a laba wa a tuuliaa nuaa nyɔɔ o tambueiyo choo yɛ, lende diolaŋ ndaŋ la nɔ ni mi la wa la tuuliaa o poutaŋ ndaŋ choo.

w12-E 8/1 26 ¶1-3

A Sina Pa?

Kuɛɛ Isɔluɛiya ndaa sɔla yɛ pouta baa kalala sɔvɛla wa o nyɛ wana soliaa lasalaa ndoo handuŋ o takpa wo?

Teleŋ Isɔluɛiya fula Ichipi ma huŋ o yondo pollo niŋndo, Mɛlɛka dimul nda ni le ma toosiaa nyɛ wana soliaa lasalaa ndoo handɔŋ o takpa wo. (Ɛsɔdɔɔ 28:​15-21) Nyɔɔ hoo ndoo nɔ poutaŋ tɔ a latiɔɔŋ lechoo. Laŋ la cho ni, Lɔbi, topasi, kanɛɛti, ɛmɔluadi, safaluɛ, daamɔŋnde, tɔkuɛsi, aketi, amɛtisi, bɛluii, kaniliaŋ, a chasipa. Baa Isɔluɛiya ndaa nɔ pa pouta waa naa?

O sindɔɔ niŋ, mi waŋnda ndaa pisi pouta baa kalalaŋ. Le taamaseliiyo, mi Ichipiaŋnda ndaa pendu pouta waa naa o lɛŋii cheleŋnde niŋ. Mɛɛ lɛŋii nda veelu waalioo aa Ailaŋ, Afikanistaŋ, a Iŋdiaa ve cho naa yɛ. Mi Ichipiaŋnda ndaa toosiaa pouta kɛndɛla waa naa suulaŋ yɛ yɛ. Ichipi ndoo nɔ kpaayaa o lɛŋii bɔɔbɔɔ ndii toosiaa pouta waa naa ve choo. Mi Choobu suaa a mɛɛ wanaa wa o palɛi nduɛi niŋnda ndaa kua kaniŋ humboŋ touwɔɔ vɛlɛ a kooliiyoŋ yɛ okɔɔ. O nyɛm ndaa tuau muŋ lɛŋ ndoŋ tɛɛŋ, mi Choobu suaa a topasi vɛlɛ a safaluɛ okɔɔ.—Choobu 28:​1-11, 19.

Yau Ɛsɔdɔɔ wo chɔm maa mɛɛ Isɔluɛiya wa kɔŋndaŋ, ma kuaŋnuŋ “a sultaŋ Ichipi.” (Ɛsɔdɔɔ 12:​35, 36) Mɛɛ ŋ dimi maa, Ichipi Isɔluɛiya fula a pouta nda toosiaa nyɔɔ le mi masa wanaa soliaa lasalaa wa handɔŋndo o takpa wo ni.

(Ɛsɔdɔɔ 28:​30) “Nduyɛ, la nɔ vɛlɛ mi la handu Yuluim a Tumim o nyɛ wana soliaa lasalaa o nɔ mbo yiinuŋ o takpaa le ya diomndo nyunaa wo. Mɛɛ o nɛiyo hoo niŋ, le teleŋ o teleŋ te Elɔŋ o luɛi o fonda ni [diandaa] pɛ, nyɛlaŋ ndaŋ la nɔ mi la wa ndu o takpa, o kɔllo. Koŋ tosa ni, le teleŋ o teleŋ te o yeema ya diomndo nyunaa le sinaa nyɛ ya I yeema mi waŋnda Isɔluɛi a tosa wo pɛ, o nyuna ya diom.”

w01-E 9/1 27 ¶5

Nyɛ Mala Num ma Tosa Kɛɛsiaala Kɛndɛlaŋ Ndo

Chɔŋ o sindɔɔ niŋ huŋ bii a hau, waŋndo cho o mala waŋnda le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa wo. Ndu cho Chɛhowa Mɛlɛka ni. Le taamaseliiyo, o sindɔɔ niŋ, mi Chɛhowa ke Isɔluɛiya yuluim a tumim. Nyɔɔŋ muŋ Isɔluɛiya ndaa soliŋ kpeku ni te ndaa nɔ pɛ le kɛɛsiaa tosaa a suɛi sɔvɛ sɔvɛi ipum okɔɔ. Nduyɛ sanaa a yuluim a tumim, mi Chɛhowa ndoo mala bɛnduaa Isɔluɛi, le sinaa te kɛɛsiaa nda tosa wo chɛlaŋ pɛ a hɛnaŋ ndɔɔ.—Ɛsɔdɔɔ 28:​30; Lɛvitikɔɔ 8:​8; Nɔmbaa 27:​21.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 27:​1-21) “O koŋ kɔɔli mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi mbo dimi aa, “La nɔ mi la taŋgul maaŋndo a yɔm akeesiaa wo. Maaŋndo hoo, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo le ŋɔmmɛu a iŋchisiilaŋ la ŋɔmpum, buoo nɛiyo le ŋɔmmɛu a iŋchisiilaŋ la ŋɔmpum, helɔɔ nɛiyo le hiɔɔlu a iŋchisiilaŋ la ŋɔmpum. 2 Maaŋndo hoo sɔŋgila ndɔla hiɔɔlulaŋ lechoo, o sɔŋgi o sɔŋgi la nɔ mi la soli nyɔɔ loŋ maa lee. Maaŋndo hoo ni, nyɛla nya cho laŋ simi o sɔŋgila ndɔlaŋ ndaŋ ni, la nɔ mi a wa la biilaŋ. Nduyɛ, mi la kumbu ndu kpou a bulɔŋsiiye. 3 O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa wolɔɔla nya nɔ le wallo tosaa o maaŋndo hoo laŋ a bulɔŋsiiye, kpɛɛnɔŋ le pultaŋ kɔndɔɔ leniŋ, a siɔbuilaŋ, a hɛŋgɛilaŋ le koowaŋ biyɔɔ leniŋ le fasaŋiaa o maaŋndo, a chula saŋgilaŋ le visiŋ lasalaŋ, a hɛŋgɛilaŋ le yiŋndeŋ chuaa leniŋ. 4 O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa bulɔŋsiiye kpasaa le ndu kɛsioo o maaŋndo choo naa nya nɔ mi la dɔu yiŋndeŋ o maaŋndo choo wa. Kpasa koŋ, la nɔ mi la wou kelaŋ bulɔŋsiiyoŋ ŋ hiɔɔlu o sɔŋgilaŋ ndɔlaŋ vellaa velle. 5 Te la toosiaa ndu pɛ, la kɛsi ndu o maaŋndo choo, mi tum ndɔɔ tol tiŋ leniŋ. 6 Nduyɛ, mi la toosiaa yɔmii vilɛiye a yɔm akeesiaa wo le maaŋndo hoo, mi la kumbu ndi kpou a bulɔŋsiiye. 7 O koŋ kɔɔli, mi la wou yɔmii vilɛi keŋ o kelaŋ nya cho toosiaa o maaŋndo vellaa velle woŋ, mi yɔmii keŋ i wa loŋ le kɔlaŋ a maaŋndo hoo. 8 Maaŋndo hoo, te la wa ndu toosiaa pɛ, a pɛŋgɔŋ nya nɔ ni mi la toosiaa ndu, mbo o wa o kumbiaŋ leniŋ. Mɛɛ ya I chɔm num o pembei choo le maaŋndo hoo taŋgullo yɛ, lende nya nɔ ni mi la taŋgul ndu.” 9 Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi, mbo dimi aa, “Tɛndii nya cho hoo taŋgul le ya wo, o nɔ mbo nɔ lauwo o balaa ndu chɛ chɛ. Lauwo hoo, o nɔ mbo wa o bɔŋaa kpɔkɔsu a kolala nda toosiaa a fuŋii kɛndɛ kɛndɛi kpeendɛi laŋ. Kola nɔ mbo wa ba touwo wo, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo kɛmɛ a bele-ŋuɛɛnu. 10 Nduyɛ mi la toosiaa suŋgbuaŋ bidiiŋ a bulɔŋsiiye, mi la simi maŋ ba touwo le kolaa hoo landɔɔ. Mi la toosiaa vɛlɛ nyɛlaŋ bidiiŋ a bulɔŋsiiye, le maŋ simioo leniŋ. O koŋ kɔɔli, mi la toosiaa kanii humbuei doliŋndoŋ, a chiliŋuŋ vilɛiyoŋ le kolaa hoo baa. 11 Lauwo hoo ba luaŋndo bɛɛ, kola nɔ mbo wa o landaa loŋ ndo o nɔ mbo wa nɛiyo kɛmɛ a bele-ŋuɛɛnu, suŋgbuaŋ bɛɛ bidiiŋ, a nyɛla ma sim leniŋ ndaŋ bidiiŋ, kpou la nɔ mi la wa la toosiaa a bulɔŋsiiye. Nduyɛ doluŋuŋ nɔ mi ŋ wa loŋ ndoŋ ni, a chiliŋuŋ vilɛiyoŋ, ŋ nɔ mi ŋ wa ŋ toosiaa a kanii humbuei. 12 Lauwo hoo ba paaleŋ le dello, kola nɔ mbo wa o landaa loŋ ndo, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo bele-ŋɔmmɛu a le ŋuɛɛnu. Nduyɛ, suŋgbuaŋ ma nɔ mi ma wa loŋ tɔ, a nyɛla ma sim leniŋ ndaŋ vɛlɛ tɔ. 13 Lauwo hoo naa luɛiyaa, ba paaleŋ le chaŋndo, kola nɔ mbo wa o landaa loŋ ndo, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo bele-ŋɔmmɛu a le ŋuɛɛnu. 14-15 Naa luɛiyaa haa, o ikpeŋgu o ikpeŋgu la nɔ mi la simi suŋgbuaŋ ma yaa, a nyɛla ma sim leniŋ ndaŋ la yaa. Nduyɛ kolala nɔ mi wa la landaa o kpeŋgoŋ muŋ vellaa velle laŋ, o kɛ kɛ, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo bidiiŋ, a le diiŋ a iŋchisiilaŋ la ŋɔmpum. 16 Naa luɛiyaa haa, kolaa nɔ mbo wa o landaa o dio, bandei nɛiyo bele-yaa. Kolaa hoo, o nɔ mbo wa o toosiaa a fuŋii kpeendɛi, nduyɛ ma keelu fuŋii yɛ yɛi leniŋ, fuŋii buliiye, a fuŋii bɔɔlɛi, a fuŋii siaŋɛi. Nduyɛ, mi la hɔu ndu nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. Kolaa hoo, o nɔ mbo wa o landaa o suŋgbuaŋ ma hiɔɔlu, ma simiaa o nyɛla ma sim ndaŋ niŋ la hiɔɔlu. 17 Suŋgbuma nɔ mi ma balu lauwo hoo waŋ kpou, chiliŋii vilɛiye i nɔ mi i wa i holaa o maŋ chɛ chɛ, i toosiaa a kanii humbuei. Doluŋuŋ nɔ mi ŋ wa o suŋgbuaŋ ndoŋ, ŋ nɔ mi ŋ wa ŋ toosiaa a kanii humbuei. Nduyɛ nyɛla ma nɔ mi ma sim leniŋ ndaŋ, la nɔ mi la wa la toosiaa a bulɔŋsiiye. 18 Lauwo hoo, o nɔ mbo wa bandei nɛiyo kɛmɛ a bele-ŋuɛɛnu, buoo, nɛiyo bele-ŋɔmmɛu a le ŋuɛɛnu. Kola nɔ mbo wa lauwo hoo o balaa wo, o nɔ mbo wa helɔɔ nɛiyo le ŋɔmmɛu a tɛndaa tɛɛŋ. Nduyɛ kolaa hoo, o nɔ mbo wa o toosiaa a fuŋii kɛndɛ kɛndɛi kpeendɛi. Suŋgbuma kolaa hoo o nɔ mbo wa o landaa waŋ, le kɛ kɛ, le nɔ mi le nɔ nyɛ le sim leniŋ ndo, o toosiaa a bulɔŋsiiye. 19 Wolɔɔ o wolɔɔ wali cho le kpeku soliŋ o tɛndiiyo hoo niŋ, a pɛɛkiiŋ nya nɔ le tɛndiiyo hoo kindɔɔ ve, a pɛɛkiiŋ nya nɔ le kola balu tɛndiiyo hoo wo kindɔɔ ve, kpou la nɔ mi la wa la toosiaa a bulɔŋsiiye.” 20 Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi, mbo dimul Muuse aa, “Dimul waŋnda Isɔluɛi ma hiŋ a chuɛima ɔlifiima kɛndɛ kɛndiaŋ naa num chua, le dɔwɔɔ o lambuiyo niŋ, mbo wa sandei ichɔl o ichɔl. 21 Lambuiyo hoo, o nɔ mbo wa o kɛsiaa o kola cho o landaa o tɛndiiyo hoo niŋ o kɔfu kpemaa lachi wo kɔɔli. Nduyɛ, Elɔŋ nda puaa nduaa nda nɔ ni ma wa lambuiyo hoo mɛndullo ya Mɛlɛka lachi mbo lɔl sandei haaa mi paaleŋ le sɛ. Nduyɛ, chɔŋ a hau mbo kuɛ a lachi kɛ, hei i nɔ mi i wa maa sawa le waŋnda Isɔluɛi a yuŋgula fula niŋ o nda niŋ ndaŋ kpou.”

TAPIOO 28–SAA 4

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 29-30

‘Tooloo Yɔŋgoo le Chɛhowa’

(Ɛsɔdɔɔ 30:​11, 12) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse aa, 12 “Te la wa waŋnda Isɔluɛi chɔmndo le sinaa mɛɛ nda cho bolle pilɛ yɛ pɛ, wana o wana nda chɔm pɛ, wana koŋ o nɔ mbo yɔŋgu nyɛ sɔlaa naa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ chua. Koŋ tosa ni boondii nya cho wa waŋnda chɔmndo ve, kpundɛ o kpundɛ komal waŋnda ma sɔla dɛnɛ palaa le.

it-2-E 764-765

Waŋnda Chɔmndo

O pembei Sanai. Mɛɛ Isɔluɛiya mal Ichipi, wɔsi diiŋ ndɔɔ o paŋgii diiŋ nduɛi niŋ, mi Chɛhowa dimul nda le ma chɔm wanaa wa o dɔɔŋgɔɔ pembei Sanai ikɛiya, le sinaa mɛɛ nda wa bolle pilɛ yɛ. Teleŋ tasoo wa hoo ni le waŋnda chɔmndo. Le Muuse malaa le wallo hoo tosaa, mbo hɛli bolii layuŋguei o yuŋgu kɛ kɛ choo, le ma chua chilaŋ le wanaa wa o yuŋgu ndaa niŋnda chɔmndo. O cho ko puaa ndaa chiŋa niŋ wɔsilaŋ 20 ɔɔ hiouwɔɔ koŋ choo, nduyɛ ma suliŋ le waa puaa chɔuwa kinɛi ya le, ndaa nɔ ma yɔŋgu tooloo le. Kɛ wana o wana ndaa chɔm pɛ, ndoo nɔ mbo yɔŋgu nyɛsɔlaa mɛɛ waŋ bɛnduaa ndaa chɛlaŋ yɛ, le wallo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. (Ɛs 30:​11-16; Nɔ 1:​1-16, 18, 19) Nduyɛ wanaa ndaa chɔm kpou kpou wa a wa 603,550. Livaiya ndaa sɔla nyɛm kɛ Isɔluɛiya tɛɛŋ te. Lelaŋ a ve o chɔmndo hoo choo le. Livaiya ndaa yɔŋgu tooloo le wallo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ te, nduyɛ ndaa kue o chɔu le.—Nɔ 1:​44-47; 2:​32, 33; 18:​20, 24.

(Ɛsɔdɔɔ 30:​13-15) Wana o wana nya chɔm pɛ, wana koŋ o nɔ mbo yɔŋgu nyɛ sɔlaa mɛɛ i cho i chɛlaŋ waŋ bɛnduaa tɛɛŋ yɛ. Nduyɛ sekelei wanaa bɛnduaa a chɛlaŋ choo le nyɔɔŋ tuuwo wo, o sekelei koŋ choo nda tuu nyɛ sɔlaa hoo ni. Nyɛ sɔlaa hoo wana o wana nɔ ni mbo yɔŋgu naa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ chua maa ke. 14 Wana o wana nda chɔm pɛ, mbo wa wɔsilaŋ bidiiŋ, kɛlɛŋgaa hiouwɔɔ koŋ choo, o nɔ mbo yɔŋgu ya Mɛlɛka Yaawɛɛ kioo hoo. 15 Nduyɛ nyɛ sɔlaa wana o wana cho hoo yɔŋgu o ya Mɛlɛka Yaawɛɛ lo le yoomu ndɔɔ, le mbo sɔla malɔɔ le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo wo, mɛɛ wana o wana nɔ le yɔŋgoo yɛ, lende ŋ nɔ ni ma yɔŋgu, wana sulaa o nɔ mbo yɔŋgu mbo hiou mɛɛ o cho o kialaa baa yɛ le, wana tambɛiyo bɛɛ, o nɔ mbo kɛɛ fuuluu mɛɛ o cho o kialaa baa yɛ le.

it-1-E 502

Tooloo

O sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ bɛŋgu, Isɔluɛiya ndaa nɔ ma yɔŋgu toolulaŋ lapum. Mɛɛ Muuse chɔm Isɔluɛiya, o kɛ kɛ ndoo fuuluu wɔsilaŋ 20 ɔɔ mbo hiau koŋ choo, ndoo nɔ mbo yɔŋgu nyɛ sɔlaa a mɛɛ waŋ bɛnduaa chieeya ndaa chɛlaŋ yɛ, le yoomu ndaa baŋaa. Naapum nyɛ sɔlaa hoo ndoo wa le dalaa opilɛ a nyɛ lechoo. Nyɛ sɔlaa wana o wana ndoo nɔ mbo yɔŋgu o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo le yoomu ndɔɔ wo wa hoo ni. Nduyɛ ndu ndaa soliŋ kpeku ni le wallo tosaa o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. (Ɛs 30:​11-16) A mɛɛ Josephus, wana sina a sɔɔŋ paandoŋ okɔɔ wo dimi yɛ, iwɔsi o iwɔsi ndaa nɔ le tooloo hoo yɔŋgoo ni.—2Ko 24:​6-10; Mat 17:​24; tofa TAXATION.

(Ɛsɔdɔɔ 30:​16) “Nyɛ sɔlaa hoo, la nɔ mi la bii ndu waŋnda Isɔluɛi kpou o ba. Ndu cho wa le yoomula ndalaŋ baŋaa ni. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ cho le kpekoo o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka Yaawɛɛ cho a waŋnda latulu wo, a nyɛ sɔlaa hoo nya nɔ ni mi la pendu ndu. Koŋ tosa ni mi ya Mɛlɛka Yaawɛɛ mi I wa loonɔŋndo a nya waŋnda Isɔluɛi, mi I baŋa yoomula nyalaŋ, nduyɛ mi I manda nya.”

w11-E 11/1 12 ¶1-2

A Sina Pa?

Kuɛɛ nyɛ sɔlaa wa yɛ fulaa le walta wa tosaŋndo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ Chulusalɛmndo?

Kela lebolta waŋnda ndaa yɔŋgu o chiɛi Mɛlɛkaa niŋndaŋ, ndaa soliŋ kpeku ni le walta yɛ yɛla wa tosaŋndo loŋ ndaŋ tooloo. Kɛ mi ndaa soliŋ vɛlɛ nɛila cheleŋ kpeku le wallo hoo tooloo. Le taamaseliiyo, Mɛɛ nda wa tɛndii Mɛlɛkaa taŋgullo, mi Chɛhowa dimul Muuse le ma bii wanaa ndaa chɔm nda nyɛ sɔlaa o ba, mɛɛ i wa i chɛlaŋ waŋ bɛnduaa chieeya tɛɛŋ yɛ. Nyɛ sɔlaa hoo wa maa tooloo le “Mɛlɛka Yaawɛɛ.”—Ɛsɔdɔɔ 30:​12-16.

Wana che pɛ maa, mi hei simnuŋ naamoo le mi Chuunɔ kɛ kɛ ndoo yɔŋgu nyɛ sɔlaa hoo iwɔsi o iwɔsi, le wallo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. A chuuŋgiaa hoo okɔɔ Chiisu ndoo dimul Pitɛ ni maa, o kɔ doŋnde, mbo soli suuwo kaniei o sondo, okoŋ mbo yɔŋgu chuuŋgiaa o ndaa.—Maatiu 17:​24-27.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Exodus 29:​10) “O koŋ kɔɔli, mi la hiŋ a nau tooye nya bii koŋ le salaa solioo wo o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka cho a waŋnda latulu wo dio. Mi la dimul Elɔŋ nda puaa nduaa ma handu nau koŋ balaŋ o lebol.

it-1-E 1029 ¶4

Baa

Balaŋ Handɔɔ. Mi ndaa handu waŋndo ɔɔ chɔloo baa o lebol le Sabula bɔɔbɔɔ, o faŋaŋ ndɔ o handɔɔ yɔŋaa hoo kɔɔli. Le sabu ndaa tosa heiyo wa le chɔmndo ni maa, a yulu waŋndo iso le wali teŋgeŋndo opum tosaa, ɔɔ a hɛli chɔloo le mako teŋgeŋndo opum solioo. O dunyɛi ndaa bii le wana soliaa lasalaa hɛlioo ve choo, mi Elɔŋ nda puaa nduaa ndaa handu nau tooyoo a saa konduaa ŋiɔɔŋaa ndaa huŋ kaŋ le salaa solioo wa balaŋ o lebol. Hei ndii chɔm ni maa a soli chɔluaa haa sala, le mɛɛ nda simnuŋ wanaa soliaa lasalaa le Chɛhowa Mɛlɛka yɛ. (Ɛs 29:​10, 15, 19; Lɛvi 8:​14, 18, 22) Mɛɛ Mɛlɛka yulu Chɔɔsuaa iso le mbo chua foofo Muuse wo, mi Mɛlɛka dimul Muuse maa o handu Chɔɔsuaa baa o lebol. Le hei “mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o ke Chɔɔsuaa kɔl kaloo tau tau.” Nduyɛ mbo tiuba le chilaŋ chuaa Isɔluɛiya choo nyɛkɛndɛi. (Di 34:​9) Mi ndaa handu vɛlɛ waŋndo baa o lebol le ndu salaa dɔwɔɔ. (Chɛ 48:​14; Mak 10:​16) Mi Chiisu ndoo pilaŋ ɔɔ mi ndoo handu waŋnda baa o lebol le nda siŋgioo. (Mat 8:​3; Mak 6:​5; Luk 13:​13) Lepum, mi wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa ndaa handu vɛlɛ waŋnda balaŋ o lebol, le ma sɔla nyina diandaa Mɛlɛkaa.—Walta 8:​14-20; 19:​6.

(Exodus 30:​31-33) “Nduyɛ ma dimul waŋnda Isɔluɛi maa Mɛlɛka dimi aa, ‘Chuɛiyaŋ maŋ, chuɛima [diandaŋ] ma cho ya Mɛlɛka o hɔl ni. Nduyɛ, chɔŋ a teleŋndo hoo mbo kuɛ a lachi kɛ, maŋ nya nɔ le wanaa cho a hɛliaa le kpeku nuu solioo wa talaa o lebol ni. 32 La nɔ mi la tala maŋ wana o wana cheleŋ o lebol te, mɛɛ wanaa cho a hɛliaa le kpeku nuu solioo wa. Nduyɛ nyɛm nya toosiaa chuɛiyaŋ maŋ a muŋ ndoŋ kinɛi, la nɔ mi toosiaa machuɛi o machuɛi a nyɛm waa lende le, fondole, chuɛima [diandaŋ] ma cho ni. Nduyɛ la nɔ mi la bii maŋ maa chuɛima [diandaa]. 33 Wana o wana toosiaa chuɛima suu waa nuaa pɛ, kɛlɛŋgaa mbo tala chuɛiyaŋ maŋ wana o wana cheleŋ o lebol, o cho wanaa soliaa lasala le wo pɛ, wana koŋ o nɔ mbo [sɔla piɔmndo. NWT]”

it-1-E 114 ¶1

Wana Sɔla Pɔyaa Wo, Waŋndo Pɔyaa

O sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ niŋ, mi Mɛlɛka chɔm Isɔluɛiya mɛɛ ndaa nɔ ma toosiaa chuɛima ndaa tala waŋndo o lebol le ndu pɔyaa waŋ yɛ. Nyɛm chuŋ kɛndɛŋ yɛ yɛ ndaa toosiaa chuɛiyaŋ maŋ ndo wa muŋ ni: Amɔɔ, sinamɔɔ, keŋ, keesiaa a chuɛima ɔlifiiyaŋ. (Ɛs 30:​22-25) Te waŋndo ndoo muuliaŋ pɛ nyɔɔŋ muŋ naapilɛ, nduyɛ mbo soliŋ muŋ kpeku le sabu cheleŋ, mɛɛ ndoo tɛɛmbuu sawaa. (Ɛs 30:​31-33) Hei ndii chɔm mɛɛ foofo wana ndaa tala chuɛima maŋ o lebol le ndu hɛlioo wo wa o sɔvɛ yɛ.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo

(Ɛsɔdɔɔ 29:​31-46) “Saa ŋ nɔ ma dii le salalaŋ solioo le Elɔŋ nda puaa nduaa hɛliaa le wali Mɛlɛkaa wo, visiŋ saa koŋ, a nɔ ma yau muŋ o fondaŋ [diandaa]. 32 Te a yau visioŋ muŋ pɛ, Elɔŋ nda puaa nduaa, a nɔ ma de muŋ latulu a beedii cho o kambɛiyo niŋ ndo, o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka cho a waŋnda latulu wo dio. 33 Nyɛ diaa hoo, ndu cho le Elɔŋ nda puaa nduaa hɛlioo nduyɛ ma sɔla dindioo ni. Elɔŋ nda puaa nduaa koni nɔ ni ma de nyɛ diaa hoo. Wana o wana cheleŋ nɔ mbo de ndu le, kani fondole, nyɛ diaa [diandaa] o cho ni. 34 Nduyɛ, beediiyo ni, visioŋ ni, o kɛ kɛ lɔl kuya pɛ, la nɔ mi la lom ndu idiiyo, la nɔ mi la de ndu le, kani fondole, nyɛ [diandaa] o cho ni. 35 “Nyɛ o nyɛ ya I dimul num le tosaa le Elɔŋ nda puaa nduaa hɛlioo maa wanaa soliaa lasala, a nɔ ma tosa ndu mɛɛ ya I dimul num yɛ. Le palɛi i ŋɔmmɛu, la nɔ mi la wa hei tosaa lepaa o lepaa. 36 Palɛi ŋɔmmɛuve hei, lepaa o lepaa, a nɔ ma soli nau tooyoo salaa le mi mal nda le yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ. Koŋ tosa ni mi maaŋndo hoo o simnuŋ maaŋ [diandaa]. Nduyɛ la nɔ mi la tala chuɛima ɔlifiiyaŋ o maaŋndo hoo choo, le mbo wa o hɛliaŋ. 37 Le palɛi i ŋɔmmɛu, la nɔ mi la wa salalaŋ solioo le maaŋndo hoo, nduyɛ mi la dindi ndu mbo simnuŋ maaŋ [diandaa] bɛndu. Nduyɛ nyɛ o nyɛ pilaŋ maaŋndo hoo pɛ, nyɛ koŋ bɛɛ o simnuŋ nyɛ [diandaa].” 38 Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi aa, “Lepaa o lepaa la nɔ mi la soli salaa o maaŋndo hoo choo a saa konduaa chii wɔsioo o pilɛ wa a ŋiɔɔŋ. 39 La nɔ mi la soli o pilɛ salaa idii, mi la soli vɛlɛ o pilɛ salaa a fitilioo. 40 Saa ŋiɔɔŋnda haa, o tasoo, te la wa ndu salaa solioo pɛ, la nɔ mi la chua kolo luamaa beediiyo o kɛndɛ kɛndɔɔ paŋndaŋ la tiɔɔŋ, mi la muuliaŋ ndu a chuɛima ɔlifiima kɛndɛ kɛndiaŋ tɔtɔŋndaŋ la ŋuɛɛnu, mi la soli ndu salaa latulu a saa koŋ. Nduyɛ, mi la tala vɛlɛ muɛima makilepiiyaŋ tɔtɔŋndaŋ la ŋuɛɛnu maa sala. 41 Saa kondo diiŋ ndɔɔ, la nɔ mi soli ndu salaa a fitilioo. Nduyɛ te la wa ndu salaa solioo pɛ, ndu bɛɛ la nɔ mi la soli ndu salaa latulu a kolo toosiaa beediiyo, a chuɛima ɔlifiiyaŋ, a muɛima makilepiiyaŋ, mɛɛ nya tuu o tasoo yɛ koni. Salaa hoo, te chuŋ ndɔɔ komal la pɛ, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, I hini kɔl nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. 42 Chɔŋ a teleŋndo hoo mbo kuɛ a yuŋgula nyalaŋ lachi kɛ, sala luamaa hoo, la nɔ mi la wa ndu solioo lepaa lepaa. Nduyɛ salaa hoo, o tɛndii chɔm maa Mɛlɛka cho a waŋnda latulu wo sondoo, naa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I nɔ mi I komal nya mi I soo naa nya chua wa, loŋ nya nɔ ni mi la wa ndu solioo. 43 O fondaŋ koŋ, ya Mɛlɛka wa niŋ bɔŋaŋndo a waŋnda Isɔluɛi ni. Nduyɛ, paŋgele chɔm naŋɔɔ ni bɛndoo wo, o cho tolɔɔ o fondaa hoo le tosaa mi fondaa hoo o simnuŋ fondaŋ [diandaa]. 44 Le hei, I cho tosa mi tɛndiiyo hoo, a maaŋndo hoo, mi ŋ simnuŋ nyɛm [diandaa]. Nduyɛ, mi I tosa mi Elɔŋ nda puaa nduaa a wa a hɛliaa le wallo tosaa le ya maa wanaa niaa soliaa lasala. 45 I cho wa waŋnda Isɔluɛi tɛɛŋ nduyɛ, mi wa Mɛlɛka nda. 46 Waŋnda Isɔluɛi a cho hunɔɔ sina maa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, ya cho Mɛlɛka ndaa ni, Mɛlɛka soli nda o chɛleŋ niŋ Ichipi wo. O koŋ, mi I huŋ chal nda tɛɛŋ. Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka ndaa ni.”

    WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2026)
    Chukku Ma Kinda
    Chuku Ma Kumbi
    • Kisiei
    • Share
    • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
    • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Chuku Ma Kumbi
    Share