Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • mwbr20 Naandɔɔ p. 1-8
  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo

Viduei cho le fondaa hoo le.

Mal Haki, bahawɛi pɔmbɔ yɔŋnuŋ le num vidueiyo hoo solullo.

  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo—2020
  • Suɛi Lebolii Pɔmbuɛi
  • NAANDƆƆ 3-9
  • NAANDƆƆ 10-16
  • NAANDƆƆ 17-23
  • NAANDƆƆ 24-30
  • NAANDƆƆ 31–TAPIOO 6
  • Le Yɛɛ Naŋ Nɔ yɛ Miŋ Yɔŋgu Yoomula Naalaŋ o Chɛhowa Lo?
Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo—2020
mwbr20 Naandɔɔ p. 1-8

Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo

NAANDƆƆ 3-9

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 13-14

“La Sim Yi Mi La Che Mɛɛ Chɛhowa Cho Nya Piŋi Yɛ”

(Ɛsɔdɔɔ 14:​13, 14) O koŋ kɔɔli, mi Muuse muli nda diom, mbo dimi aa, “La sim yi, siooŋii bii nya le. Paale hauleŋ ndeŋ, la cha niŋ mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho nya baŋa yɛ. Waŋnda Ichipi, a nya cho haa chɔɔ hau wa, fɛɛŋ a fɛɛŋ bɛɛ, la chi lɛ niŋ nda le. 14 Nyɛ nya nɔ mi la tosa tuŋ ndo cho ni, la sim yi, Mɛlɛka Yaawɛɛ pila cho sɔŋga le nya.”

w13-E 2/1 4

Muuse Ndoo Nɔ Tiindaŋndo

Muuse ndoo sina tau te Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo le Chɛhowa wa piɔu tɛɛŋ le mi Isɔluɛiya hɛluŋ yaamɔɔwaa ndaa le. Kɛ, Muuse ndoo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho nyɛ tosa le wanaa nduaa piŋioo. Nduyɛ Muuse ndoo yeema mi Isɔluɛiya bɛɛ ndaa nɔ tiindaŋ waa lende. Baabuiyo dimi maa mi Muuse dimul nda aa: “La sim yi, siooŋii bii nya le. Paale hauleŋ ndeŋ, la cha niŋ mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho nya baŋa yɛ. Waŋnda Ichipi, a nya cho haa chɔɔ hau wa, fɛɛŋ a fɛɛŋ bɛɛ, la chi lɛ niŋ nda le” (Ɛsɔdɔɔ 14:​13) Baa mi Muuse sɔla pa batiuwaa le tiindaŋ wanaa nduaa kindioo? Ei. Kanifuule Baabuiyo dimi aa: “Tiindaŋndo tosa ni mi waŋnda Isɔluɛi a nɔla ma taŋ Pee Mɛŋma Ihɛl nɔ diolaŋ aa pee Siaŋaa wo a ŋpelu, mɛɛ wana kuaŋnuŋ nuaa o lɛŋnde vesɛileŋ choo yɛ.” (Hibuluiya 11:​29) Mi tiindaŋ Muuse ndoo nɔ hoo wo mala ndu, vɛlɛ a wana o wana tol taamasi ndɔɔ kɔɔli.

(Ɛsɔdɔɔ 14:​21, 22) O koŋ kɔɔli, mi Muuse yulu tinda ndɔɔ o pee mɛŋma ihɛllo choo. Mɛɛ o yulu, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ tosa mi hueiyii bɛnduei fula ba paaleŋ le chaŋndo, mi i piɔu pee bɛndoo hoo tɛɛŋ kpala. Mi mɛŋndaŋ ma hel vellaa velle. Ichɔl koŋ pii pii, hueiye wa hɔŋndo. I lo hɔŋndo haaa, mi i veesiaa fondaŋ mɛŋndaŋ ma wa koŋ ndo sɛɛŋ. 22 Mɛŋndaŋ ma wa lende ma helaa maa lakpaki, mi waŋnda Isɔluɛi a keeku maŋ tɛɛŋ o lɛŋnde vesɛileŋ choo.

w18.09 25 ¶13

O Cho Mɛlɛka Kpou Kpou kɛ Mbo Chɔm Sinapɛŋgoo

13 Nuawɔ Ɛsɔdɔɔ 14:​19-22. Yiyaŋndɔ maa num bɛɛ wa loŋ a Isɔluɛiya latulu. La nɔ naa kuaa cheleŋ te. Sovɛiyaa Ichipiaŋnda cho nya kiltaŋ kɔɔli, nduyɛ Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo cho nya lachi. Okoŋ, mi nyɛ wa nya lachi maa hala tiŋi wo miiŋgu nya amakɔɔ, mbo sim nya a Ichipiaŋnda tɛɛŋ. Nda cho niŋ o nyumndaŋ niŋ, kɛ mi kaamaa yɔŋnuŋ mi nyɛ teŋgaa wa nya choo! Okoŋ, ma che mi Muuse siɛndi ba ndɔɔ o pioo choo, nduyɛ mi hueiyii bɛnduei fula ba paaleŋ le chaŋndo, mi pioo tɛnda tɛɛŋ kpala haaa kumbuei i pilɛi. Okoŋ, mi yuŋgu numndo, visiaa numnda a wana cheleŋnda bɛɛ kpou kei o pee koŋ tɛɛŋ a kɔɔnaa nyɛkɛndɛi. Mi kɔndɔfillo bii num kanifuule, looli cho lɛŋ te nduyɛ fondaa cho o chulukɛi le. Lɛŋndeŋ le cho le vesɛi sɛɛŋ nduyɛ le cho le kala poŋ, o cho tɛtɛlɛ le kɔlaŋ lechoo. Le hei, wanaa kua bɛɛŋ bɛɛŋ nda bɛɛ lo kɔlaŋ haaa ma fuuluu kpeŋgei i pilɛi

(Ɛsɔdɔɔ 14:​26-28) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse aa, “Yulu ba numndo o pee mɛŋma ihɛllo choo mi mɛŋndaŋ ma muuliaŋ mi ma kumbu Ichipiaŋnda, a nyɛla nyaanaŋnda suaa ndaa a naŋ ndaŋ, a sovɛiyaa ndaa kua a laŋ nda kpou.” 27 Mi Muuse yulu ba ndɔɔ o pee mɛŋma ihɛllo choo. Mɛɛ paaleŋ le sɛ, mi mɛŋndaŋ ma miiŋgu maa paandu. Mi waŋnda Ichipi a kindi kindi le nyaanɔŋndo, kɛ a nɔla le. Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ miisuu nda o pee koŋ niŋ. 28 Mi mɛŋndaŋ ma miiŋgu o foofola paandulaŋ, mi ma kɛɛya yɛndɛkɛkɛ. O koŋ kɔɔli, nyɛla nyaanaŋnda suaa a naŋ ndaŋ ni, a wanaa kua o nyɛla laŋ choo wa, a sovɛiya Ichipi a tol Isɔluɛiya kɔɔli wa, nda kpou ma lo o peelo, o pilɛ bɛɛ fula le.

w09-E 3/15 7 ¶2-3

La Nɔ Mi La Puɛɛnuŋ a Chɛhowa Le

Teleŋ Ichipiaŋnda wa fafalaa a nyɛla nyaanaŋnda suaa ndaa a naŋ ndaŋ ndo, Isɔluɛiya kpou ndaa taŋnuŋ niŋ. Okoŋ mi Muuse yulu ba ndɔɔ o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo choo, nduyɛ o lepilɛ niŋ kpe, mi Chɛhowa tosa mi mɛŋndaŋ ma miiŋgu o fondaŋnda ndɔlaŋ. Mi mɛŋma bombokolo ma maŋ ma kuumbuŋ Felo a puaa nduaa chɔuwa choo. Ma koli maŋ kolioo pila, nda kpou wana pilɛ bɛɛ chinda le. Okoŋ mi Isɔluɛiya sɔla baŋaa!—Ɛsɔ. 14:​26-28; Sam 136:​13-15.

Mi lɛŋii ndii balu nda ve tuɛi a nyɛ yɔŋnuŋ hoo wo okɔɔ, nduyɛ mi siooŋnde bii nda tau. (Ɛsɔ. 15:​14-16) Wɔsilaŋ bele-hiɔɔlu hiouwɔɔ okoŋ kɔɔli, mi Luehabi o wa Chɛluiko wo dimul puaa Isɔluɛiya a ŋiɔɔŋ aa: “Siooŋnde cho niŋ wana o wana cho o lɛŋndeŋ ndeŋ niŋ a nya. Kani fuule ŋ tuei a boondii nya mal o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ nde, a mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o veeliaa pee nda veelu aa pee siaŋaa wo nya lachi le mi la taŋ yɛ.” (Chɔɔ. 2:​9, 10) Hali wanaa ndaa piɛi mɛlɛkaa lachoowaa wa bɛɛ, a puɛɛnuŋ a nyɛ Chɛhowa tosa hoo le wanaa nduaa piŋioo wo le. O kpeekpei niŋ, Isɔluɛiya ndaa nɔ sabulaŋ tau le loonɔŋndo a Chɛhowa okɔɔ.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 13:​17) Boondii masaa Ichipi o chɛl maa waŋnda Isɔluɛi a kɔ ve, Mɛlɛka kue a wanaa nduaa Isɔluɛi a nɛi keeku o lɛŋnde Filiitiaŋnda niŋ ndo le. Mi che bɛɛ maa nɛi koŋ wa nɛi biŋgioo ni, kɛ, o keeku a nda loŋ te. Kani, mi Mɛlɛka dimi maa, yɔŋi nda komalaŋ chɔu lachi ma del kɔl le miiŋgɔŋndo Ichipi.

it-1-E 1117

Nɛilaŋ

O teleŋ masindɔɔ niŋ, nɛila bɛndulaŋ, nɛila pɔmbɔlaŋ, a nɛila leyula laŋ la wa le kɔlaŋ o chiooŋ vɛlɛ a o fondaŋnda lemasalaŋ o Palestine niŋ. (Nɔ 20:​17-19; 21:​21, 22; 22:​5, 21-23; Chɔ 2:​22; Chɔɔchiaa 21:​19; 1Sa 6:​9, 12; 13:​17, 18; tofa KING’S ROAD.) Ichipi nɛi bɛndu waŋnda ndaa sina wo ndoo chɛŋ ni, mbo keeku o chieeŋ bɛnduŋ Filitiaŋnda niŋ, Kaasa a Asɛkɛlɔŋ, mbo kua ba Mɛkidɔɔ wo. Mi nɛiyo hoo keeku vɛlɛ Hasɔɔ o Pee Mɛŋma Ihɛl wa Kalili baluaŋndo wo tei mbo kua Damasikɔɔ. Nɛi ndoo keeku hoo o lɛŋnde Filitiaaleŋ niŋndo wa nɛi biŋgioo ni le chɔnɔŋndo Ichipi le kɔlaŋ o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ. Kɛ mi Chɛhowa keekuŋ a Isɔluɛiya o nɛi cheleŋ, yɔŋii Filitiaŋnda ndaa kei nda chiŋalaŋ a sɔŋgɔɔ, okoŋ mi ndaa del kɔl le miiŋgɔŋndo Ichipi.—Ɛs 13:​17.

(Ɛsɔdɔɔ 14:​2) “Dimul waŋnda Isɔluɛi ma miiŋgu a makɔɔ ma kɔ chal Pihahilɔti, fondaŋ cho Mikidɔɔ tɛɛŋ a Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo Baal Sifɔŋ ndo. La kiolu dɔɔŋgɔɔ o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo ikɛi kpeekpei.

it-1-E 782 ¶2-3

Teleŋ Isɔluɛiya Fula o Chɛleŋ Niŋndo

Kpeŋgii Kuɛɛ Kpeekpei Chɛhowa Ndoo Dimul lɛ Muuse le Mbo Piɔu Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo Tɛɛŋ le mi Isɔluɛiya Taŋ?

Kɛsiŋ o kɔl maa mɛɛ Isɔluɛiya fuuluu Ɛtam o lɛŋnde polteŋ daŋgala, mi Mɛlɛka dimul Muuse aa: “Dimul waŋnda Isɔluɛi ma miiŋgu a makɔɔ ma kɔ chal Pihahilɔti . . . Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo ikɛi. Nyɛ yɔŋnuŋ hoo wo wa tosa mi Felo ndoo yiyaŋ maa ‘nɛiyo lo Isɔluɛiya o ba ma wa balɔɔ o pollo niŋ’ (Ɛs 13:​20; 14:​1-3) Mi Wanaa sinaa dɛniaa kaala nɛiyo ɛl Haachi wa dimi maa, diom maHibului nda soliŋ kpeku le ‘miiŋgoo amakɔɔ,’ wo bɛnda o fondaa hoo le. Kanifuule ma dimi maa diomndo hoo sim le nɛiyo “kpakpalaa,” ɔɔ “seilaŋ” ma kɔ del vɛlɛ o nɛi pilɛ koŋ choo lachi le. Kɛ ma yiyaŋ maa miiŋgoo pila naa ŋ chɛŋ nda ɔɔ ma chua nɛi cheleŋ le kɔlaŋ naa ŋ cho laŋ nda. Ma dimi maa mɛɛ Isɔluɛiya fuuluu baluaŋndo o Pee Siaŋa Mɛŋma ihɛllo bolleŋ, ma kua ba paaleŋ le chaŋndo o pembei Chɛbu Ataka, nduyɛ pembei hei wa o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo ba paaleŋ le dello. Kɛ mɛɛ Isɔluɛiya wa yɛ faŋga bɛndoo yɛ, te Ichipiaŋnda ndaa chɛŋ pɛ baluaŋndo mi ndaa tol nda kɔɔli, a ve sɔla nɛi o nɛi le hiɔlɔŋndo le, kanifuule mɛŋndaŋ ma wa vɛlɛ nda lachi.

Nduyɛ yiyaŋ pilɔɔ hoo kpe Chuuwa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ bɛɛ ndaa nɔ ni. (Tofa PIHAHIROTH.) Kɛ i hiou kpou ve, suɛi hei chɛlaŋ a nyɛ Baabuiyo bɛɛ dimi wo mi che bɛɛ wanaa sinaa dɛniaa apum a chɛl ndi le. (Ɛs 14:​9-16) Nduyɛ i cho kpendekele maa naa Isɔluɛiya taŋ nda wa landaŋ a naa Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo ndoo mɛɛlu wa. Nduyɛ hei wa tosa Felo a puaa nduaa chɔuwa ve nɔla kɔlaŋ chɔ chɔ ma kɔ kei naa mɛŋndaŋ maŋ maa mɛɛlu wa, ma kelu Isɔluɛiya lachi, okoŋ ma chiŋalaŋ nda a sɔŋgɔɔ le.—Ɛs 14:​22, 23.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 13:​1-20) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse aa, 2 “Po o po tase wana lanɔɔ o velu pɛ, o wa o yɔŋgaŋ o ya lo. Chɔluaa ndaa bɛɛ, a piaanduaa tasiaa nda kuam nda kinɛi, a nɔ ma wa a yɔŋgaŋ o ya lo.” 3 O koŋ kɔɔli, mi Muuse dimul waŋnda Isɔluɛi aa, “Waŋnda Isɔluɛi, la loonuŋ a paaleŋ ndeŋ hau, paale Mɛlɛka Yaawɛɛ o soli nya Ichipi naa nya wa o chɛleŋ niŋ nda. Paaleŋ ndeŋ o baŋa nya a kpaaya ndɔ bɛndoo ni. O paaleŋ ndeŋ choo la dia beedii o beendii nɔ yiisiiyo leniŋ te. 4 Nduyɛ, la loonuŋ a paaleŋ ndeŋ hau o paŋgii Abive niŋ, o paaleŋ ndeŋ choo nya cho lɛŋnde Ichipileŋ malɔɔ ni. 5 Mɛlɛka Yaawɛɛ cho lakɔ a nya o lɛŋnde kɛndɛle bɛnduleŋ niŋ leŋ le yɔnuŋ ni maa, lɛŋnde Kenanaitiiya, a Hitaitiiya, a Amɔluaitiiya, a Hivaitiiya, a Chɛbusaitiiya. Lɛŋnde cho le piaa a nyɛm kɛndɔŋ, nduyɛ mi le nɔ fondaŋnda kɛndɛla tɔlɔɔlaŋ la naŋ ndeŋ. Te Mɛlɛka huŋ kɔ a nya o lɛŋnde o chuel leŋ sindɛ finyaa nyaa mamaa buŋgɛi i kala kala, mbo menaŋ maa o cho nda ke leŋ niŋ pɛ, la bii bɔŋaŋndo hoo. Nduyɛ, iwɔsi o iwɔsi o paŋgei hei niŋ nya bii bɔŋaŋndo hoo ni. 6 Nduyɛ, te la wa ndu biyɔɔ pɛ, le palɛi i ŋɔmmɛu la dia beedii nɔ yiisiiyo leniŋ ndo le. Nduyɛ, o paale ŋɔmmɛuleŋ choo la bii bɔŋaŋndo le ya Mɛlɛka Yaawɛɛ bɛɛleŋ kioo. 7 O, palɛi ŋɔmmɛuve hei niŋ kinɛi, la dia beedii o beedii nɔ yiisiiyo leniŋ te, kɛlɛŋgaa niŋ te mi la kɛsi yiisiiyo o chiɛila nyalaŋ niŋ, ɔɔ o lɛŋndeŋ ndeŋ niŋ kpou. 8 Nduyɛ, o paale ŋɔmmɛuleŋ choo, la tɛɛsial chuauwaa nyaa a bɔŋaŋndo hoo okɔɔ. Mi la dimul nda maa, le nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o tosal nya boondii o soli nya Ichipi ve, maa le sabu koŋ bɔŋaŋndo hoo o cho ni. 9 Nduyɛ, bɔŋaŋndo hoo o cho le nya loonɔŋndo a nyɛ Mɛlɛka tosal nya sindɛ wo okɔɔ. O cho machuaa mɛɛ nya yiinuŋ nuaa nyɔɔ o ba, kɛlɛŋgaa o ŋtendu yɛ. Bɔŋaŋndo hoo, o cho machuaa le nya loonɔŋndo maa la nɔ mi la kɛsiŋ pɛɛkula Mɛlɛka Yaawɛɛ laŋ o kɔl, nduyɛ mi la wa suɛi a laŋ okɔɔ. Kani, Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu soli nya Ichipi a kpaaya ndɔ bɛndoo ni. 10 Nduyɛ, iwɔsi o iwɔsi, la bii bɔŋaŋndo hoo, la bii ndu a teleŋ kpeekpei o cho o yulaa le biinɔŋndo wo.” 11 Mi Muuse hiau lachi a suɛi, mbo dimi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ cho nya lɛŋnde Kenanaitiiya ke mɛɛ o chuel nya, a finyaa nyaa mamaa buŋgɛi yɛ. 12 Nduyɛ, te la fuuluu loŋ pɛ, chuauwaa nyaa piaanduaa tasiaa kinɛi, la nɔ mi la wa nda yɔŋgoo o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo. Chɔluaa nyaa bɛɛ, a piaanduaa tasiaa nda kuam nda kinɛi, la nɔ mi la wa nda yɔŋgoo o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo. 13 Kɛ, chuale tasele piaandule sofɛlɔɔ o kuam ndeŋ, la nɔ mi la yɔŋgu saa fɔŋndɔɔ o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo, le leŋ baŋaa. Te koŋ te, mɛɛ la yom sofɛlɛ koŋ kɛsei. Nduyɛ chuauwaa nyaa piaanduaa tasiaa nya vialu wa kinɛi, la nɔ mi la baŋa nda. 14 Te boondii huŋ fuuluu pɛ, mi chuauwaa nyaa huŋ nyuna nya le sabu nya cho hei tosaa wo pɛ, la dimul nda aa, ‘Le mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o baŋa naa o chɛleŋ niŋ Ichipi, mbo soli naa loŋ a kpaaya ndɔ bɛndoo yɛ, lelaŋ naa ŋ cho hei tosaa ni. 15 Boondii masa bɛndoo Ichipi o tosa bolle kalaleŋ mbo kɛɛ maa o mel naa le ve, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ o diu po o po tase waŋnda Ichipi a velu. Chɔluaa piaanduaa tasiaa chɔluaa ndaa a kom nda bɛɛ, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ diu nda. Mɛɛ le sabu koŋ naa soli chɔluaa piaanduaa tasiaa chɔluaa naa a kuam nda salaa ni, mi ŋ baŋa chuauwa, a piaanduaa tasiaa naa vialu wa.’ 16 Nduyɛ, i nya cho hei tosaa ve, i cho machuaa mɛɛ nya yiinuŋ nuaa nyɔɔ o ba, ɔɔ o ŋtendu yɛ, le chɔmndo a mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o baŋa nya Ichipi a kpaaya ndɔ bɛndoo yɛ.” 17 Boondii masaa Ichipi o chɛl maa waŋnda Isɔluɛi a kɔ ve, Mɛlɛka kue a wanaa nduaa Isɔluɛi a nɛi keeku o lɛŋnde Filiitiaŋnda niŋ ndo le. Mi che bɛɛ maa nɛi koŋ wa nɛi biŋgioo ni, kɛ, o keeku a nda loŋ te. Kani, mi Mɛlɛka dimi maa, yɔŋi nda komalaŋ chɔu lachi ma del kɔl le miiŋgɔŋndo Ichipi. 18 Lelaŋ, mbo keekuŋ a nda o lɛŋnde polteŋ niŋ le kɔlaŋ kumbu Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo. Nduyɛ, mi waŋnda Isɔluɛi a mal Ichipi a bɛɛndiaŋ nyɛ kɛndɛ kɛndɛi le sɔŋgɔɔ. 19 Nduyɛ, mi Muuse chua paala Choosɛlaŋ mbo kua a laŋ o ba. Kani, lɔɔpa Choosɛ wu, mbo dimul waŋnda Isɔluɛi maa te Mɛlɛka o huŋ soli nda o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ pɛ ma wa kɔlaŋ, a chua paala ndɔlaŋ ma kuɛ a laŋ o ba. 20 O koŋ kɔɔli, mi waŋnda Isɔluɛi a mal Sukɔti. Ma kua ma kɔ kiolu dɔɔŋgɔɔ Ɛtam, o lɛŋnde polteŋ daŋgala.

NAANDƆƆ 10-16

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 15-16

“Saŋgala Chɛhowa o Chondoŋ Niŋ”

(Ɛsɔdɔɔ 15:​1, 2) O koŋ kɔɔli, mi Muuse nda waŋnda Isɔluɛi a soli chondei hei naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua aa, “I cho chondei soli naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua, kani fondole, le mɛɛ o yem a kpaaya ndɔ bɛndoo yɛ. Wanaa kua o suaa choo wa, latulu a suaa kaŋ kpou mbo miisuu nda o pee mɛŋma ihɛllo niŋ. 2 Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu cho yoomuma niaaŋ ni, nduyɛ, a ndu okɔɔ ya I cho chondei hei solioo ni. Ndu baŋa ya ni. Ndu cho Mɛlɛka nuu ni, nduyɛ ndu ya I lisa ni. Ndu cho Mɛlɛka finyaa niaa mamaa nda aa piɛiyo ni, I cho ndu saŋgala.

w95-E 10/15 11 ¶11

Le Yɛɛ Naŋ Nɔ yɛ Miŋ Nɔ Sioonde le Mɛlɛka Tonyaa?

11 Mɛɛ Chɛhowa tɛɛmbuu puaa chɔuwaa Ichipiaŋnda, mi wanaa wa ndu piɛiyo wa saŋgala diola ndɔlaŋ nduyɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ sina a ndu okɔɔ. (Chɔɔsuaa 2:​9, 10; 4:​23, 24) Mi diola Chɛhowalaŋ la fula tɔɔ mbo hiau mɛlɛkaa lachoowaa Ichipi, a bumba wanaa ndaa piŋioo wa. Mi tiindaŋ Ichipiaŋnda dɔu o piɔmnda niŋ a wanachioo, vɛlɛ a puaa ndaa chɔuwa wo chuu nda kɔl tambɛiyo tau. (Sam 146:​3) Le saboo hoo mi Isɔluɛiya saŋgala Chɛhowa o chondoŋ niŋ. Nduyɛ mi hei chɔm maa a nɔ siooŋii kpeekpeiye le Mɛlɛka cho yoomu wo, o piŋi wanaa nduaa a kpaaya ndɔ bɛndoo wo!

(Ɛsɔdɔɔ 15:​11) “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, wana o wana cho maa num te. Mɛlɛka o mɛlɛka cho, mbo nɔ kpaayaa, mbo wa wana [diandaa, NWT] nduyɛ, mbo nɔla mbo tosa sɔɔŋ kɔndɔfiliŋ bɛnduŋ waa nuaa maa num te Mɛlɛka.

(Ɛsɔdɔɔ 15:​18) Num Mɛlɛka Yaawɛɛ, a cho wa masaa le fɛɛŋ a fɛɛŋ.

w95-E 10/15 11-12 ¶15-16

Le Yɛɛ Naŋ Nɔ yɛ Miŋ Nɔ Sioonde le Mɛlɛka Tonyaa?

15 Te ndoo yɔŋ pɛ aa naa bɛɛ wa a Muuse latulu mi Chɛhowa piŋi naa, naa bɛɛ wa chondei soli aa: “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, wana o wana cho maa num te. Mɛlɛka o mɛlɛka cho, mbo nɔ kpaayaa, mbo wa wana [diandaa, NWT] nduyɛ, mbo nɔla mbo tosa sɔɔŋ kɔndɔfiliŋ bɛnduŋ waa nuaa maa num te Mɛlɛka. (Ɛsɔdɔɔ 15:​11) Chɔŋ a boondii keŋ huŋ bii a teleŋ naa hoo wanaa bɔɔbɔɔ dimi niŋ diomnda waa naa. O Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ niŋ, mi Chɔŋ suaa a Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda okɔɔ maa: “A wa chondii buɛi Mɛlɛkaa Muuse soli ve solioo, a chondii Saa Fɔŋndɔɔ soli ve.” Chondii yɛɛ wa yɛ niŋ keŋ? “Masanɔɔ Mɛlɛka, num nɔ kpaayaa kpou ni. Walta ŋ tosa laŋ la cho walta bɛndu, nduyɛ la cho walta kɔndɔfili. Num cho masaa le lɛŋnde kpou o chieeŋndo niŋ ni. Nyɛ o nyɛ ŋ tosa, o nɛi sakpo ŋ tosa ndu ni, nduyɛ sɔɔŋ tonyaŋ ŋ cho ni. Wana o wana fee cho num bɛɛleŋ ke tau tau. Wana o wana fee cho num sooluu Masanɔɔ Mɛlɛka. Kani fuule, num pilɛ kpe cho wana sakpoo ni.”—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 15:​2-4.

16 Hau bɛɛ, wanaa Chɛhowa piŋi nduyɛ ma wa ndu piɛiyo wa naŋ kɔl a waltaŋ ndɔlaŋ vɛlɛ a sawala ndɔlaŋ. Waŋnda fulaa o lelɛŋ o lelɛŋ niŋ, sɔla niŋ hau pioŋɔɔ o nɛi Mɛlɛkaa choo, ma fula o chieeŋ nɔɔlɛiyo hoo niŋ le mɛɛ nda chɛl sawala sakpola Chɛhowalaŋ, nduyɛ ma wa laŋ dɔwɔɔ o wali niŋ yɛ. Iwɔsi o iwɔsi, waŋnda o waalaŋ niŋ fula o chieeŋ lakafaa hoo niŋ ni, ma hiŋ o kɔɔna Chɛhowaa niŋ le ndu piɛiyo a wanaa nduaa latulu. Nduyɛ kɔɔnaa hoo cho sakpo, mbo wa vɛlɛ o diandaa. Chɛhowa cho suŋ hunɔɔ piɛiyii lachoowɛi a chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo tɛɛmbuu. Te hei yɔŋnuŋ pɛ, wanaa Chɛhowaa cho wa achal o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ lefafɛɛŋ.

(Ɛsɔdɔɔ 15:​20, 21) Nduyɛ Meeliam, yemaa Elɔŋ, wana suaa le Mɛlɛka wo, o wa ni. Mi chuaa hoo chua dundula pɔmbɔlaŋ o ba, mbo sim waŋ laanduaa lachi. Nda bɛɛ a wa a dundula ndala pɔmbɔlaŋ o laba, ma tual Meeliam kɔɔli a yolaŋ. 21 O koŋ, mi Meeliam solul nda chondei hei aa, “Soli chondei naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua, kani fondole, o yem a kpaaya ndɔ bɛndoo. Wanaa kua o suaa choo wa ni, a suaa ndaa, mbo viau nda o pee mɛŋma ihɛllo niŋ.”

it-2-E 454 ¶1

Nyɛchaa

Te Isɔluɛiya ndaa wa pɛ kunda ma wa chondei solioo, ndaa nɔ kundalaŋ sala tiɔɔŋ. O kundala sala tiɔɔŋ ndaŋ niŋ, te kundaa hoo chua pɛ chondei, kundaa pilɔɔ chɛl lebɛŋgu. Nɛi soliaa ŋchondoo hoo Baabuiyo veelu ni aa chɛlɔɔ. (Ɛs 15:​21; 1Sa 18:​6, 7) Chonduŋ bɔɔbɔɔ nda poonyiaa o yau Sam ndo niŋndoŋ chɔm maa o nɛi waa naa choo nda soli muŋ ni. Sam 136 cho taamaseliiyo opilɛ. Kundala bɛndula sala tiɔɔŋ wa chondei solioo o teleŋ Nɛhimayaa niŋ le balika melaa chɔmndo a teleŋ nda wa maaŋ Mɛlɛkaa kumbioo wo bɛɛ, o nɛi pilɔɔ hoo choo kpe nda wa chondoŋ solioo ni.—Nɛh 12:​31, 38, 40-42; tofa SONG.

it-2-E 698

Wana Suaa le Mɛlɛka Wo

Meeliam wa wana lanɔ tase Baabuiyo soo a ndu okɔɔ maa mi ndoo soo le Mɛlɛka wo ni. Mi Mɛlɛka ke ndu yooŋgulaŋ lapum le dimioo, naapum o chondoŋ niŋ o dimi laŋ ni. (Ɛs 15:​20, 21) Nduyɛ Baabuiyo dimi maa mi ndu a Elɔŋ dimul Muuse aa: “Baa naa bɛɛ [Chɛhowa] suu wɔ o naa lo le?” (Nɔ 12:​2) O yau Makal wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo poonyiaa wo niŋ, mi Chɛhowa pila dimi maa mbo viam “Muuse nda Elɔŋ, a Meeliam” le ma sim Isɔluɛiya lachi a teleŋ o wa nda solioo Ichipi wo. (Ma 6:​4) Mi che bɛɛ mi Chɛhowa soliŋ Meeliam kpeku le mbo soo le ndu, kɛ chaŋyɛi ndoo nɔ a Mɛlɛka ve ndii sulaŋ a chaŋyɛi Muuse yema ndɔ ndoo nɔ a Mɛlɛka ve le. Nduyɛ mɛɛ o huulu kpeleŋ ndɔɔ, mi Chɛhowa yɔŋgu ndu sila kala kalaa.—Nɔ 12:​1-15.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 16:​13) Paale leŋ mɛɛ paaleŋ le yɔŋguŋ, mi wɔlla huŋ kunda bɛndoo, ma huŋ tiu o dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya a wa niŋ ndo kpou. Diima ndɔɔ, mi mɔmndo tual o dɔɔŋgɔɔ niŋ mbo kumbu lɛŋndeŋ kpu.

w11-E 9/1 14

A Sina Pa?

Le yɛɛ Chɛhowa ke yɛ Isɔluɛiya wɔlla le dioo o yondo pollo niŋ? Mɛɛ Isɔluɛiya wa fulaa o chɛleŋ niŋ Ichipi, mi Chɛhowa ke nda wɔlla bɛmbɔɔ le diiŋ le dioo.—Ɛsɔdɔɔ 16:​13; Nɔmbaa 11:​31.

Wɔlla cho youwaa bɔɔ le. Bandii ndɛi wa le iŋchisiilaŋ 7 ɔɔ (sɛŋtimitɛilaŋ 18). Youwa haa cho o fondaŋ nda bɔɔbɔɔ Eesiaa a o Yulopi niŋ ba paaleŋ le dello. Mɛɛ nda cho yɛ youwaa kelaŋnda yɛ, a teleŋ ihueiyo, ma kuɛ Afilika baluaŋndo a o lɛŋnde Alueebiaaleŋ niŋ. Te teleŋ nda kua kelaa wo fuuluu pɛ, kunda nda kela ni. Nduyɛ ma kuɛ kelaa o Pee Mɛditalueniaŋndo kɔŋgɔɔ ba paaleŋ le chaŋndo, okoŋ ma taŋ o pembei Sainai.

A mɛɛ yau pilɛ dimi yɛ, “wɔlla keleŋa bɔɔ chɔnɔŋ o hueiye niŋ. Nduyɛ ba o ba hueiye wa pɛ hɔŋndo, loŋ nda yeema kɔlaŋ ni. Kɛ te hueiye siŋga pɛ nɛi i cho hɔŋndo wo, ɔɔ ma saŋga le mɛɛ nda fula o tiŋ vilɛiyo niŋ yɛ, nda kpou a deli lɛŋ o le pilɛ niŋ kpe.” Ma lo ihini lɛŋ ndoŋ pɛŋgioo le paaleŋ lepilɛ ɔɔ palɛi ŋiiŋ, tuupa ma hiou lachi a kɔlaŋ naa nda cho laŋ nda. Nduyɛ mi hei tosa ndi tɛtɛlɛ le mi doosuaa bii nda. O wɔsiŋ 1900 niŋ, iwɔsi o iwɔsi, mi Ichipiaŋnda ndaa kuɛ a wɔlla le miiliɔŋndaŋ la yaa o lɛŋii cheleŋ niŋ le pisioo.

Teleŋnda yɛ yɛla Chɛhowa ke Isɔluɛiya wɔlla le dioo laŋ, a paŋgii Nyaakuɛiye ndoo tosa ndi o wɔsioo niŋ ni. Mi che bɛɛ a teleŋndo hoo wɔlla ndaa kua kelaa o pembei Sainai ni, kɛ Chɛhowa tosa ni mi hueiyii bɛnduei suŋgu hɔŋndo o lepilɛ niŋ kpe, mii kua a wɔlla haa o dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya wa niŋndo.—Nɔmbaa 11:​31.

(Ɛsɔdɔɔ 16:​32-34) O koŋ kɔɔli, mi Muuse dimul waŋnda Isɔluɛi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul naa maa naa ŋ chua nyɛ diaa hoo mɛŋnjɛiyo cha. Mi ŋ huŋ chɔm fɛɛŋ chuauwaa naa, a chuauwaa naa mamaa maa boondii Mɛlɛka Yaawɛɛ o soli naa o chɛleŋ niŋ Ichipi mbo wa hunɔɔ a naa ve, nyɛ diaa o ke naa o pollo niŋ ndo, ndu cho hoo ni.” 33 O koŋ, mi Muuse dimul Elɔŋ aa, “Tuu nyɛ diaa hoo mɛŋnjɛiyo cha. Ma dɔu ndu o kpɛɛnɛi niŋ, ma kɔ kɛsi ndu o fondaŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ wo lachi. Le mi ŋ huŋ chɔm fɛɛŋ chuauwaa naa a chuauwaa naa mamaa.” 34 Nduyɛ, mi Elɔŋ tosa mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse, mi Muuse dimul ndu yɛ. Mbo chua nyɛ diaa hoo, mbo kɛsi ndu kɔfu kpema Mɛlɛkaa lachi le mbo wa o kɛsiaa loŋ le fɛɛŋ.

w06-E 1/15 31

Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋnda

Mɛɛ Isɔluɛiya fula o chɛleŋ niŋ Ichipi, o viu bɛɛ le ma kandu ŋɔɔchiaŋndo le nyɛdiaa. Lelaŋ mi Chɛhowa ke nda manɛiyo. (Ɛsɔdɔɔ 12:​17, 18; 16:​1-5) A teleŋ koŋ Muuse dimul Elɔŋ ni aa: “Tuu nyɛ diaa hoo mɛŋnjɛiyo cha. Ma dɔu ndu o kpɛɛnɛi niŋ, ma kɔ kɛsi ndu o fondaŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ wo lachi. Le mi ŋ huŋ chɔm fɛɛŋ chuauwaa naa a chuauwaa naa mamaa.” Baabuiyo dimi aa: “Mi Elɔŋ tosa mɛɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse, mi Muuse dimul ndu yɛ. Mbo chua nyɛ diaa hoo, mbo kɛsi ndu kɔfu kpema Mɛlɛkaa lachi [naa ndaa kɛsi yaula sɔvɛlaŋ nda] le mbo wa o kɛsiaa loŋ le fɛɛŋ.” (Ɛsɔdɔɔ 16:​33, 34) Mi che bɛɛ mi Elɔŋ ndoo duau manɛiyo o kpɛɛnɛi niŋ a teleŋ koŋ, kɛ ndoo nɔ mbo chum haa mi Muuse ndoo toosiaa kɔfu kpema Mɛlɛkaa, nduyɛ mbo wou pouta yɛndɛla sawala Mɛlɛkalaŋ la wa la poonyiaa lechoo laŋ leniŋ malaŋ Elɔŋ ndoo kɛsi kpɛɛnɛi manɛiyo wa leniŋ nde kɔfu koŋ lachi.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 16:​1-18) Mi waŋnda Isɔluɛi a mal Ɛlim ma kua o pollo niŋ Siŋ. Pollo hoo yɛ, o wa Ɛlim tɛɛŋ a Pembii Saanaive. Malɔɔ waŋnda Isɔluɛi a mal Ichipi wo, paŋgei hiou i pilɛ, o paŋgii diiŋ nduɛi niŋ malɔ tɔ a le ŋuɛɛnu, paale leŋ nda fuuluu o fondaa hoo ni. 2 O poli koŋ niŋ waŋnda Isɔluɛi a ŋɔɔchiaŋ naa Muuse nda Elɔŋ chua ni. 3 Ma dimi aa, “Ndu oo wa le tuu mi Mɛlɛka Yaawɛɛ ndu oo chua yoomula naalaŋ Ichipi, mbo hiau a hunɔɔ hoo a naa o pollo hoo niŋ mi ŋ huŋ chuu a yiaaŋ. Kani fondole, Ichipi ndu, mi naa ŋ de nyɛ diaa, a nyɛ mahiloo nyɛ kɛndɛi mi ŋ pim cha.” 4 O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse aa, “I cho waŋnda Isɔluɛi nyɛ diaa ke, fulaa o halaa niŋ mbo tual mɛɛ piɔɔ o sia nuaa yɛ. Lepala o lepala, mɛɛ waŋndo dia mbo pim yɛ, lende o chɔɔviaa ndu ni. Mɛɛ nuaa ya I cho nda tofa ni le sinaa te a tuɛi ya niŋ diom pɛ. Nduyɛ vɛlɛ le sinaa maa nyɛ o nyɛ ya I dimul nda le tosaa, te a tosa niŋ ndu pɛ. 5 Kɛ, o paale ŋɔmpum ndeŋ choo o lɔɔ o lɔɔ niŋ, a nɔ ma chɔɔviaa le palɛi i ŋiiŋ, ma toosiaa, ma kɛsi.” 6 O koŋ kɔɔli, mi Muuse nda Elɔŋ a dimul waŋnda Isɔluɛi aa, “Chuɛllɛŋ, la cho sina maa Mɛlɛka Yaawɛɛ soli nya Ichipi ni. 7 Siɔ idii la cho paŋgele chɔm naŋɔɔ Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo chɔ. Mɛlɛka tuei ŋɔɔchiaŋnda nya wa a ndu laŋ. Naa naa, ŋ cho nyɛ o nyɛ mi la ŋɔɔchiaŋ a naa le.” 8 Mi Muuse hiau lachi a suɛi aa, “Lepala o lepala Mɛlɛka Yaawɛɛ cho wa nya nyɛ diaa kioo mɛɛ kpɛ nya yeema yɛ. O cho nya wa visioŋ kioo ichɔl, mbo ke nya beediiyo idii le dioo. Kani fondole, o tuei ŋɔɔchiaŋnda nya wa laŋ. Ŋɔɔchiaŋ o ŋɔɔchiaŋ nya wa o cho a naa le nya wa ŋɔɔchiaŋndo le, a Mɛlɛka kpeekpei nya wa ŋɔɔchiaŋndo ni, kani fondole, naa naa ŋ cho nyɛ o nyɛ le.” 9 O koŋ kɔɔli, mi Muuse dimul Elɔŋ aa, “Dimul waŋnda Isɔluɛi nda kpou ma hiŋ ma huŋ sim Mɛlɛka Yaawɛɛ lachi. Mɛlɛka tuei ŋɔɔchiaŋnda ndalaŋ.” 10 O koŋ, mi Elɔŋ kandu suɛi naa waŋnda Isɔluɛi chua. Boondii Elɔŋ wa suɛi naa waŋnda chua ve, mɛɛ nda muli hɔlla kumbu pollo, o le pilɛ niŋ kpe ma cha paŋgele bɛndu chɔm naŋɔɔ Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wo fulaa o halaa niŋ. 11 O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul Muuse aa, 12 “Ŋɔɔchiaŋ o ŋɔɔchiaŋ waŋnda Isɔluɛi a cho, I tuei. Lelaŋ, dimul nda maa lepala o lepala, I cho nda wa nyɛ diaa kioo mɛɛ kpɛ nda yeema yɛ. Ichɔl o ichɔl, I cho nda wa nyɛ mahiloo kioo, mi wa nda beediiyo kioo idii. O koŋ, ma sina maa ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, maa ya cho Mɛlɛka ndaa ni.” 13 Paale leŋ mɛɛ paaleŋ le yɔŋguŋ, mi wɔlla huŋ kunda bɛndoo, ma huŋ tiu o dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya a wa niŋ ndo kpou. Diima ndɔɔ, mi mɔmndo tual o dɔɔŋgɔɔ niŋ mbo kumbu lɛŋndeŋ kpu. 14 Mɛɛ mɔmndo faŋaŋ, mi nyɛ fɛfɛdɛɛ pum o lo lɛŋ, o tiuwaa o dɔɔŋgɔɔ niŋ kpou. Nyɔɔ hoo yɛ, wana aa che ndu pɛ aa dɛmdɛmndo ni. 15 Mɛɛ Isɔluɛiya che nyɔɔ hoo, ma nyuuniaŋ aa, “O yɛɛnɛ cho yɛ hoo?” Kani fondole, le pilɛ bɛɛ nda aa sina ndu le. O koŋ, mi Muuse dimul nda aa, “Nyɛ diaa Mɛlɛka Yaawɛɛ ke nya le dioo wo, ndu cho hoo ni. 16 Kɛ nyɛ diaa hoo nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimi a ndu okɔɔ wo cho hoo ni. O dimi maa nyɛ diaa hoo, wana o wana a nɔ ma chɔɔviaa ndu mɛɛ kpɛ o wa tuuleŋ le dio numndo o paaleŋ niŋ yɛ. Mɛɛ waŋndo nɔ waŋnda chiɛi niŋ yɛ, lende o nɔ ni mbo chua. Wana pilɛ, o nɔ mbo sɔla nyɛ diaa hoo mɛŋnjɛiyo cha.” 17 Nduyɛ, mɛɛ Muuse dimul waŋnda Isɔluɛi le tosaa yɛ, lende nda tosa ni. Mi a tiŋ a chua tau, mi a tiŋ a chua nyɛ pɔmbɔ. 18 Nduyɛ, mɛɛ nda chɔɔviaa nyɛ diaa hoo ma tuu ndu, mi wana o wana sɔla mɛɛ o yeema yɛ. Wanaa nda aa nɔ le sɔlaa tau wa, ma sɔla tuuleŋ. A nda aa nɔ le sɔlaa nyɛ pɔmbɔ wa, ma sɔla tuuleŋ.

NAANDƆƆ 17-23

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 17-18

“Wana Tusiŋndo Pɛɛku Acheleŋnda Nduyɛ Mbo Ke Nda Waltaŋ le Tosaa”

(Ɛsɔdɔɔ 18:​17, 18) O koŋ, mi Chɛtulo lefu ndɔ dimul ndu aa, “Nyɛ, ŋ cho hoo tosaa wo, o cho nyɛ kɛndɛ le. 18 Te a lambaŋ hei tosaa pɛ, a cho dɛnɛ kɔndɔɔ. Nduyɛ, wanaa kalaa bɛɛ a cho saŋga tau tau. Kani, wallo hoo, o cho wali wana pilɛ nɔla tosa le, o hiou num poloŋ.

w13-E 2/1 6

Muuse Ndoo Kaala Waŋnda

Mi Muuse chɔm Isɔluɛiya kaalaa. Nduyɛ mi Isɔluɛiya sina maa Muuse Chɛhowa wa soliŋndo kpeku ni le nda nɛi chɔmaa kioo. Le hei mi ndaa chɔm Muuse bahawɛila ndalaŋ. Baabuiyo dimi aa: “Mi waŋnda sim ma balu ndu silɔ. Kandɔŋndo idiiyo haaa a fitilioo.” (Ɛsɔdɔɔ 18:​13-16) Yiyaŋndɔ mɛɛ Muuse ndoo saŋga a nilaŋ yaŋɔɔ yɛ! Le teleŋ o teleŋ Isɔluɛiya wa hunɔɔ o ndu lo le ndu bahawɛila ndalaŋ chɔmndo. Kɛ a koŋ kpou, o wa a kɔl kɛndɛ le wanaa ndoo kaala wa malaa.

(Ɛsɔdɔɔ 18:​21, 22) Lelaŋ, mɛɛndiaŋ waŋnda Isɔluɛi tɛɛŋ, ma hɛli wanaa lebolla le wallo hoo. Wanaa nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi, ma wa wanaa wana dɔu tiindaŋ o nda niŋ, nduyɛ, ma wa wanaa bii luɛiyɔɔ niŋ te wa, nda ŋ hɛli ni. Ma kɛsi nda o kundalaŋ choo kpɛ kpɛ, kunda waa pilɛ ni, kunda kɛmɛ pilɛ ni, kunda ŋwaŋ bele-ŋuɛɛnu ni a kunda ŋwaŋ tɔ wo. 22 Mi nda wa waŋnda sɔɔŋ pɔmpɔmbɔŋ dimioo tɛɛŋ. Isɔɔ o isɔɔ komal nda pɛ, ma nɔla ndi dimi le, a hiŋ a keŋ o numndo. Koŋ tosa ni mi la piɔuviaŋ wolɔɔla lusulɛilaŋ ndaŋ nya ndaa vellaa velle. Nduyɛ, mi nyɛ o nyɛ kuɛ bɛɛŋ bɛɛŋ a num.

w03-E 11/1 6 ¶1

Tiindaŋ Waŋnda Nɔ o Num Niŋndo Tosa Ma Wa a Nyaale

Puaa haa ndaa nɔ fɛŋ suliŋnda kɛndɛlaŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ tuupa ma ke nda wallo hoo le tosaa. Waŋnda ndaa sina niŋ nda maa wanaa nɔ siooŋii Mɛlɛkɛiya nda wa ni. Ndaa nɔ vɛlɛ bɛɛleŋ tau le Wana Toosiaa nduyɛ ndaa yeema ma tosa nyɛ o nyɛ tɛɛmbuu ndu kɔl te. Wana o wana ndoo sina maa puaa haa wa tosaa tau le tolɔɔ nyɛ sawala Mɛlɛkalaŋ la dimi wo kɔɔli. Ndaa tul luɛiyɔɔ niŋndo le yɛ, nduyɛ mi hei chɔm kpendekele maa a bii niŋ luɛiyɔɔ niŋ ma soliŋ kpaaya ndaa kpeku o nɛi lakafaa choo le. A ve tiindaŋ waŋnda ndaa nɔ o nda niŋndo soliŋ kpeku le tɔnɔ ndapilaa, wanayaŋ ndaŋ ɔɔ chaaŋaa ndaa le.

(Ɛsɔdɔɔ 18:​24, 25) Nduyɛ, mi Muuse yaŋ nilaŋ o sila lefu ndɔ sila ndu wo, o koŋ, mbo tosa mɛɛ o dimul ndu yɛ. 25 Mbo mɛɛndiaŋ waŋnda Isɔluɛi tɛɛŋ, mbo hɛli puaa nɔla ma wa kundala yɛ yɛlaŋ chilaŋ nda. A bɛnda le ma wa waŋnda waa o pilɛ bolleŋ nda, mbo handu kaŋ bolleŋ, mbo handu a tiŋ waŋnda kɛmɛ bolleŋ, a tiŋ, mbo handu nda ŋwaŋ bele-ŋuɛɛnu bolleŋ, a tiŋ yɛ, mbo handu nda ŋwaŋ tɔ bolleŋ.

w02-E 5/15 25 ¶5

Pimbi Simiaa Mala Wanaa Sakpuaa Ni

Wana tusiaŋndo Muuse wa ni. Mɛɛ o wa saaŋgiaŋndo le bahawɛila Isɔluɛiya kpou solioo, mi Chɛtulo lefu ndɔ sila ndu le mbo ke puaa ndaa suliŋ nda waltaŋ la tiŋ le tosaa. Mɛɛ Muuse sina maa o tiuba wallo hoo tosa ndupilɛ le, mbo chɛl nyɛ lefu ndɔ dimul ndu wo. (Ɛsɔdɔɔ 18:​17-26; Nɔmbaa 12:​3) Wana tusiŋndo nɔ yeemɛi le acheleŋnda waltaŋ kioo le tosaa. Nduyɛ siooŋii ve ndu maa kpaaya ndɔɔ o tiŋ cho ndu hiɔlɔŋ, te o ke pɛ wanaa suliŋ nda waltaŋ la tiŋ le tosaa le. (Nɔmbaa 11:​16, 17, 26-29) Kɛ mbo nɔ yeemɛi tau le nda malaa ma tosa hiouwɔɔ lachioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. (Timoti Tasoo 4:​15) Hei naa bɛɛ nɔ ni miŋ tosa.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 17:​11-13) Mi Muuse heelu balaŋ choo choo. Mɛɛ o heelu, mi Isɔluɛiya a huŋ le Amalakaitiiya yomɔɔ. Kɛ mɛɛ Muuse tusi balaŋ, mi Amalakaitiiya a huŋ le Isɔluɛiya ba tiu. 12 Mɛɛ choŋgulaŋ la saŋga Muuse, mi Elɔŋ nda Hɔɔ a kua, ma kɔ huŋ a pouwo le mi Muuse chal lechoo. Mɛɛ o chal lechoo, ma saa ndu balaŋ vellaa velle, ma heelu. Mɛɛ hoo saa baa hoo, mi hoo saa baa o pilɔɔ. La lo lende la heelaa haaa mi paaleŋ le del. 13 O koŋ, mi Chɔɔsuaa o yam Amalakaitiiya nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.

w16.09 10 ¶14

“La Wa a Isiooŋ mi Dialloŋ Ŋ Vi Nya Le”

14 Mi Elɔŋ nda Hɔɔ saa Muuse balaŋ ma heelu choo choo le ndu malaa teleŋ nda wa chɔulabaa nda Amalakaitiiya wo. Hau, naa bɛɛ ŋ tofa nɛilaŋ le acheleŋnda malaa. Puaapiliaa naa apum cho saŋgaa a yuuwɛi, kɛndiaa lepɛŋndo, yuŋgu ndaa cho nda tɔɔndaŋndo, wana pilɛyɛi, ɔɔ piɔm wana nda kaala wo. Ŋ luei vɛlɛ feleŋguaa yoomuaŋ a cho lɔɔlɔɔ simullo sɔlaa le suɛi wɔɔŋnde tosaa ɔɔ le dɛnɛ sinaa bɛndoo nuuviaa o chieeŋndo hoo niŋndo. (1Tɛsa. 3:​1-3; 5:​11, 14) Nuuviaa nɛilaŋ le yeemɛi kpeekpeiye chɔmndo o acheleŋnda lo o Toŋgo leMasaa niŋ, o wali pollo niŋ, te la wa pɛ nyɛdiaa dioo diompilɛ, ɔɔ te la wa suukaŋndo o foŋndo choo pɛ.

(Ɛsɔdɔɔ 17:​14) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka dimul Muuse aa, “Poonyiaa nyɛ yɔnuŋ hoo wo o yau choo mbo wa o kɛsiaa le nya fɛɛŋ loonɔŋndo. Dimul Chɔɔsuaa maa I cho Amalakaitiiya yomɔɔ mi basu nda tɛɛ, wana o wana tuii lɛ niŋ a nda okɔɔ le.”

it-1-E 406

Yaula Baabuiyo

Yaula Muuse poonyiaalaŋ la nɔ mi la wa o Baabuiyo niŋ. O Mɛlɛka lo sɔɔŋ Muuse poonyiaa woŋ fula ni, nduyɛ nyina Mɛlɛkaa mala ndu le muŋ poonyiaa wo ni. Sɔɔŋ o poonyiaa woŋ ke wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋ nda nɛi chɔmaa sɔviɔɔ. Ŋ laalaŋ a hei kanifuule, sɔɔŋ cho ŋ chɔm hei kpendekele woŋ. O cho Muuse pila le ndoo kɛɛsiaa le simnɔŋndo simlachinɔɔ le Isɔluɛiya le. O tase ndɔɔ, mi ndoo kɛɛ pɛŋ wallo hoo. (Ɛs 3:​10, 11; 4:​10-14) Kɛ Mɛlɛka pila hɛli ndu ni mbo ke ndu kpaayaa le sɔɔŋ kaamaŋ tosaa. Nduyɛ mi hei tosa mi wanaa maŋgalaa Felo wa bɛɛ sina maa o Mɛlɛka lo kpaaya Muuse ndoo nɔ wo fula ni. (Ɛs 4:​1-9; 8:​16-19) O cho Muuse pila le kɛɛsiaa le mbo simnuŋ wana suaa le Isɔluɛiya a le yaulaŋ poonyiaa o Baabuiyo niŋ te. Kɛ le mɛɛ ndoo diikuŋ Mɛlɛka nduyɛ mi kpaaya nyina diandaa Mɛlɛkaa wa ndu choo yɛ, mi hei mala ndu le suɛi a le yaulaŋ lapum poonyiaa o Baabuiyo niŋ.—Ɛs 17:​14.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 17:​1-16) A boondii keŋ, mi waŋnda Isɔluɛi mal naa nda wa o pollo niŋ Siŋ nda ma wa balɔɔ. A chɛŋ baa pɛ, a hiou baa. Kɛ nduyɛ, Mɛlɛka Yaawɛɛ pila dimi ni maa a faŋaŋ loŋ ma hiou lachi. Ma kua ma kɔ kiolu dɔɔŋgɔɔ Luɛfidim, ma chal loŋ. Kɛ, mɛŋma kolaa bɛɛ ma ve o fondaa hoo le. 2 O koŋ, mi waŋnda a kandu ŋɔɔchiaŋndaŋ naa Muuse chua le mɛŋma kolaŋ. Ma dimul ndu aa, “Muuse, ke naa mɛŋndaŋ mi ŋ kol.” Kɛ, mi Muuse dimul nda aa, “La vɛ ŋɔɔchiaŋndaŋ nuaa? Baa kiisaŋndo nya cho vɛlɛ ni, maa Mɛlɛka o nɔla mbo tosa hei le?” 3 Kɛ, a yeŋ Muuse lani le, kani fondole, kolɔɔ wa niŋ nda o biyaa tau. Ma hiau lachi a ŋɔɔchiaŋndaŋ a Muuse ma dimi aa, “Ɔɔ le sabu ŋ kɔ soli naa Ichipi ma huŋ a naa nanuŋ ndo? Baa a yeema, naa ni, chuauwaa naa ni, a chɔluaa naa mi ŋ huŋ chuu naŋuŋ a kolɔɔ biyaa?” 4 O koŋ, mi Muuse koŋul naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua mbo dimi aa, “Oo Mɛlɛka, o yɛɛnɛ kpeekpei ya I yɔŋ yɛ a waŋnda haa? Kani, a chal le ya vii vii a poutaŋ ma dii ya.” 5 Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ lo o koŋ, mbo dimul Muuse aa, “Chua laŋgbaa kalla Isɔluɛi a tiŋ mi la kuɛ mi la sim waŋnda lachi le kɔlaŋ naa ya cho nya chɔm nda. Te la wa kɔlaŋ pɛ, a chua tinda ŋ lɔɔ Pee Bɛndoo Nail yo, a kuɛ a ndu o ba. 6 I cho wa isisi nya lachi o pouwo choo o Pembii Saanaive choo. Te a kuɛ pɛ, a kɔ lɔɔ pou koŋ. Te a lɔɔ pɛ, mɛŋndaŋ ma cho fula o pou koŋ mi waŋnda kol.” Nduyɛ, nyɛ o nyɛ Mɛlɛka dimul Muuse, le tosaa, mi Muuse tosa ndu laŋgbaa kalla o hɔl loŋ ma cha. Nduyɛ, mi i yɔnuŋ mɛɛ Mɛlɛka dimi yɛ. 7 Mi Muuse ke fondaŋ koŋ diolaŋ aa, Masaa, a Mɛluiba. Le mɛɛ waŋnda Isɔluɛi a ŋɔɔŋchiaŋ a Mɛlɛka Yaawɛɛ, nduyɛ ma kiisaŋ, ma nyuna aa, “Mɛlɛka cho hɔlaa tulu a naa, ɔɔ o cho hɔlaa tulu a naa le,” yɛ. Lelaŋ Muuse ke fondaŋndo hoo diola tiɔɔŋ ndaŋ ndaŋ ni aa, Masaa a Mɛluiba. 8 Boondii waŋnda Isɔluɛi a wa Luɛfidim nde, mi Amalakaitiiya, huŋ ma huŋ del nda choo a sɔŋgɔɔ. 9 Mi Muuse dimul Chɔɔsuaa aa, “Hɛli sovɛiya a tiŋ, ma bɛɛndiaŋ le kɔlaŋ sɔŋgɔɔ a Amalakaitiiya siɔ idii. Ya pila I cho lakɔ mi kɔ sim pembei choo a tinda Mɛlɛkaa o ba.” 10 O koŋ mi Chɔɔsuaa tosa mɛɛ Muuse dimul ndu yɛ. Mbo chua sovɛiya a tiŋ ma kɔ chiŋalaŋ Amalakaitiiya a sɔŋgɔɔ. Muuse ni, Elɔŋ ni, a Hɔɔ, mi nda kua ma kɔ hel o pembei choo tema. 11 Mi Muuse heelu balaŋ choo choo. Mɛɛ o heelu, mi Isɔluɛiya a huŋ le Amalakaitiiya yomɔɔ. Kɛ mɛɛ Muuse tusi balaŋ, mi Amalakaitiiya a huŋ le Isɔluɛiya ba tiu. 12 Mɛɛ choŋgulaŋ la saŋga Muuse, mi Elɔŋ nda Hɔɔ a kua, ma kɔ huŋ a pouwo le mi Muuse chal lechoo. Mɛɛ o chal lechoo, ma saa ndu balaŋ vellaa velle, ma heelu. Mɛɛ hoo saa baa hoo, mi hoo saa baa o pilɔɔ. La lo lende la heelaa haaa mi paaleŋ le del. 13 O koŋ, mi Chɔɔsuaa o yam Amalakaitiiya nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. 14 O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka dimul Muuse aa, “Poonyiaa nyɛ yɔnuŋ hoo wo o yau choo mbo wa o kɛsiaa le nya fɛɛŋ loonɔŋndo. Dimul Chɔɔsuaa maa I cho Amalakaitiiya yomɔɔ mi basu nda tɛɛ, wana o wana tuii lɛ niŋ a nda okɔɔ le.” 15 O koŋ kɔɔli, mi Muuse taŋgul maaŋndo. Mbo ke ndu diolaŋ aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ cho beendiɛi nuu ni. 16 Mbo dimi aa, “La heelu beendiɛi Mɛlɛka Yaawɛɛ wo choo choo. O cho wa sɔŋgɔɔ a Amalakaitiiya le fɛɛŋ a fɛɛŋ.”

NAANDƆƆ 24-30

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 19-20

“Mɛɛ Sawala Tɔlaŋ la Piiliaŋ Num Yɛ”

(Ɛsɔdɔɔ 20:​3-7) “La sooluu mɛlɛka o mɛlɛka cheleŋ o ya kɔɔli le. 4 “La toosiaa velaŋ nyɛ o nyɛ mi la sooluu ndu maa mɛlɛka nya le, nyɛm waa choo choo ni, nyɛm waa o chieeŋndo choo ni, nyɛm waa o mɛŋndaŋ bɛŋgu ni. 5 La tunduŋ mɛlɛka o mɛlɛka cheleŋ o labɛŋgu niŋ le ndu sooluu wo le, kɛlɛŋgaa niŋ te, mi la saaŋgial ndu, kani fondole, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, Mɛlɛka paŋalɛiyo ya I cho ni. Wanaa tul la leyɛ wa, wanaa kaŋ chuauwaa ndaa ni, a chuauwaa ndaa mamaa, nduyɛ a chuauwaa ndaa mamaa kaŋ chuauwaa ndaa mamaa, dɛnɛ palaa ya I tusi nda choo ni, le yɔŋ wɔɔŋ finyaa ndaa kaŋ a tosa koŋ ndo. 6 Kɛ wanaa kaala ya, nduyɛ ma tosa nyɛ ya I dimul nda wo wa, wanaa kaŋ chuaa ndaa ni, a chuaa ndaa mamaa, mbo kuɛ a lachi kɛ, kaalaa ya I hiau lachi a nda chɔmndo le teleŋ o teleŋ ni. 7 “Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni. Wana o wana veelu diola nilaŋ o fondo fuuwo choo le. Wana o wana veelu diola nilaŋ o fondo fuuwo choo pɛ, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, dɛnɛ palaa ya I tusi ndu choo ni.

w89-E 11/15 6 ¶1

Yɛɛ Sawala Tɔlaŋ la Sim yɛ le Num?

Sawala hiɔɔlula taselaŋ la chɔm nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le Chɛhowa wo. (O tasoo) Chɛhowa yeema naa miŋ piɛi ndu ndupilɛ kpe. (Maatiu 4:​10) (O diiŋ ndɔɔ) Wana o wana cho ndu piɛiyo nɔ mbo sooluu nyɛm cheleŋ doŋ te. (Chɔŋ Tasoo 5:​21) (O yaa ndɔɔ) Ŋ nɔ miŋ soliŋ diola Mɛlɛkalaŋ kpeku o nɛi kɛndɔɔ choo, nduyɛ miŋ ke laŋ bɛɛleŋ. (Chɔŋ 17:​26; Luomaŋnda 10:​13) (O hiɔɔlu ndɔɔ) Yoomu naa kpou nɔ mbo tɔlnuŋ o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ choo. Hei mala naa miŋ pɛŋgi kɔllo handɔɔ o naapila choo.—Hibuluiya 4:​9, 10.

(Ɛsɔdɔɔ 20:​8-11) “La loonuŋ a paale nile pɛŋgiaaleŋ mi la kɛsi leŋ maa paale diandaa. 9 La nɔ palɛi i ŋɔmpum o lɔɔ bɛŋgu le walta nyalaŋ tosaa. 10 Kɛ o paale ŋɔmmɛu leŋ choo, la tosa wali o wali lechoo le, fondole, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, paale nile pɛŋgiaaleŋ le cho leŋ ni. Paale leŋ, wana o wana nɔ ma tosa wali o wali lechoo le, nya pila ni, chuauwaa nyaa ni, buɛiyaa nyaa piaanduaa, a a laanduaa ni, nauvaa nyaa waa ni, wanaa lekaawaa cho nya tɛɛŋ o lɛŋnde nyaleŋ niŋ nda ni, la tosa wali o wali o paale leŋ te. La nɔ mi la pɛŋgi o paale leŋ choo. 11 O palɛi ŋɔmpumnde bɛŋgu ya Mɛlɛka Yaawɛɛ toosiaa ɛchɛnɛ, a chieeŋndo, a pee mɛŋma ihɛllo, a nyɛ o nyɛ cho o nyɔɔŋ muŋ niŋ ni. O paale ŋɔmmɛuleŋ choo mi pɛŋgi. Le sabu koŋ ya Mɛlɛka Yaawɛɛ ya I dɔu paaleŋ ndeŋ sala ni, mi siiŋguu leŋ paale nile diandaa.

(Ɛsɔdɔɔ 20:​12-17) “La ke finyaa nyaa a kalaa nyaa bɛɛleŋ, koŋ tosa ni mi la viou yoomu o lɛŋnde ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa cho nya kioo leŋ niŋ. 13 “La dii wana chioo o fondo fuuwo choo le. 14 “La suunda nya wana nya cho o nɔ niŋ nya ndu le wo le. 15 “La yɔŋ levii le. 16 “La tɛndal chaaŋ nya seile lakafa le. 17 “La luɛi lehɔl o nyɛ wana le. Chiɛi ndɔ ni, laa ndɔ ni, buɛi ndɔ piaandu, kɛlɛŋgaa o laandu ni, nau ndɔ ni, sofɛlɛ ndɔ ni, kɛlɛŋgaa nyɛ o nyɛ ndɔ cheleŋ, la luɛi ndu lehɔl te.”

w89-E 11/15 6 ¶2-3

Yɛɛ Sawala Tɔlaŋ la Sim yɛ le Num?

(O ŋuɛɛnu ndɔɔ) Te chuauwa ke pɛ wanaa velu nda wa bɛɛleŋ, mi hei tosa mi yuŋgoo wa diompilɛ nduyɛ mi Chɛhowa dɔu nda sala. Nuawɔ se tiindaŋ “sawa tase Mɛlɛka chuel naa buŋgɛi leniŋ ndo” ke naa wo! O cho ko ‘nyɛ o nyɛ le cho wa o kɛndɛ a num te,’ kɛ o mala num “ma sɔla yoomu vilɛiyo.” (Ɛfisiaŋnda 6:​1-3) Mɛɛ naŋ cho niŋ o “palɛi mɛɛlɛi” chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo niŋ yɛ, te chuauwa tuei pɛ wanaa velu nda wa diom a mɛɛ Mɛlɛka dimi yɛ, a cho tiindaŋndo nɔ le hunɔɔ waa yoomu lefafɛɛŋ.—Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​1; Chɔŋ 11:​26.

Kaala naŋ nɔ le chaaŋaa naa waŋchieeya wo mala naa miŋ pɛŋgi nda sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosallo. Sɔɔŋ muŋ ŋtiŋ cho yɛ (O ŋɔmpum ndo) diyɔɔ, (O ŋɔmmɛu wo) suundaa, (O ŋɔmaa wo) viileŋ, (O ŋɔmahiɔɔloo) a seile lakafaleŋ tɛndaa ni. (Chɔŋ Tasoo 3:​10-12; Hibuluiya 13:​4; Ɛfisiaŋnda 4:​28; Maatiu 5:​37; Pulɔwaa 6:​16-19) Kɛ ɔɔ niŋ yiyaŋnda naalaŋ? Sawa (Tɔ ndɔɔ) dimul naa maa naŋ luɛi lehɔl o nyɛ wana le. Hei loonuŋ naa maa Chɛhowa yeema mi yiyaŋnda naalaŋ la wa la kɛndɛ ndu o hɔl.—Pulɔwaa 21:​2.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 19:​5, 6) Lelaŋ, la yaŋ nilaŋ o nyɛ ya I cho nya dimul lo. Te la tusiŋ o diom nuu bɛŋgu pɛ, mi la tosa nyɛ ya dimul nya wo, nduyɛ, kpema cho naa tɛɛŋ naa nyaa wo, mi la tɛɛmbuu kpema koŋ te, waŋnda o chieeŋndo niŋ kpou, nya ya I cho hɛli ni, mi siiŋguu nya maa wanaa ni. Mi che bɛɛ chieeŋndo hoo kpou ya nɔ ndu ni. Kɛ nya nya, I cho nya hɛli mi la wa maa wanaa cho a yɔŋgaŋ o yalo wa. Nya wa niŋ wanaa niaa soliaa lasalaa ni. Kɔ ma kɔ dimul waŋnda Isɔluɛi maa yooŋgu ya I nɔ le nda wo, ndu cho koŋ ni.’”

it-2-E 687 ¶1-2

Wana Soliaa Lasalaa

Kunda Wanaa Soliaa Lasalaa le Kilisiɔŋnda. Mi Chɛhowa mɛi lediom maa te Isɔluɛiya tɛɛmbuu kpema wa nda tɛɛŋ ndo le, a cho simnɔŋ ‘wanaa cho a yɔŋgaŋ o ndu lo wa, nduyɛ ma wa wanaa soliaa lasalaa o masale ndɔleŋ choo.’ (Ɛs 19:​5-6) Kunda wanaa soliaa lasalaa fula o pulale Elɔŋ ndeŋ choo wa ndaa nɔ ma hiou lachi a salalaŋ solioo tei mi teleŋ wanaa soliaa lasalaa bɛnda ma hiau nda wa fuuluu. (Hibu 8:​4, 5) Ndaa nɔ ma hiou lachi a salalaŋ solioo tei mi kpema Sawaa ndoo mɛɛlu, okoŋ mi kpema sɛnɛiyo kilaŋ. (Hibu 7:​11-14; 8:​6, 7, 13) O tase ndɔɔ, Isɔluɛiya kinɛi Chɛhowa ndoo ke dioo ni le ma simnuŋ wanaa soliaa lasalaa o Masale ndɔleŋ niŋ. Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi wanaa ve ŋchuu le wa bɛɛ sɔla di koŋ.—Walta 10:​34, 35; 15:​14; Luom 10:​21.

Chuuwa nyɛ pɔmbɔ koni ndaa laalaŋ o Kiliti niŋ ni. Le hei, a tiuba ma simnuŋ wanaa soliaa lasalaa o masale Mɛlɛkaleŋ choo, nduyɛ ma wa wanaa cho a yɔŋgaŋ o ndu lo wa le. (Luom 11:​7, 20) Le mɛɛ ndaa kɛɛ le Mɛlɛka diomndo tueiyɔɔ yɛ, mi Mɛlɛka dimul Hoosiaa wana ndoo suaa le ndu wo le mbo poonyiaa a nda okɔɔ aa: “Le mɛɛ nya wanaa soliaa lasalaa la kɛɛ sina pɛŋgoo nɔɔ a ya Mɛlɛka okɔɔ yɛ, ya bɛɛ I kɛɛ nya maa la cho lɛ wanaa niaa soliaa lasala le. Nduyɛ haaa mi la kɛɛ ya Mɛlɛka nyaa sawala nilaŋ chuaa, I cho hunɔɔ chuauwaa nyaa kɛɛ.” (Hoo 4:​6) Chiisu bɛɛ mi ndoo dimul simlachiaa Chuuwa aa: “Lelaŋ, mi dimul nya, fondaŋ wa le nya o masale Mɛlɛkaleŋ niŋ ndo, Mɛlɛka cho nya fondaŋ koŋ poonda o ba. O poonda pɛ, o ke wanaa cheleŋ a tosa niŋ kaa ndu Mɛlɛka hɛnaŋ ndo wa.” (Mat 21:​43) Kɛ a koŋ kpou, Chiisu Kiliti bɛɛ wa o Sawaa bɛŋgu a teleŋ o wa o lɛŋndeŋ choo wo. Nduyɛ mbo sina maa kunda wanaa soliaa lasalaa fula o pulale Elɔŋ ndeŋ choo wa ndaa nɔ wɔ di ma tosa wali ndaa. Le hei te ndoo siŋgi pɛ wanaa ndaa nɔ naa ŋlɛlɔɔ wa, mi ndoo dimul nda le ma kuɛ o wanaa soliaa lasalaa lo ma kɔ tosa nyɛ sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ la dimi wo.—Mat 8:​4; Mak 1:​44; Luk 17:​14.

(Ɛsɔdɔɔ 20:​4, 5) “La toosiaa velaŋ nyɛ o nyɛ mi la sooluu ndu maa mɛlɛka nya le, nyɛm waa choo choo ni, nyɛm waa o chieeŋndo choo ni, nyɛm waa o mɛŋndaŋ bɛŋgu ni. 5 La tunduŋ mɛlɛka o mɛlɛka cheleŋ o labɛŋgu niŋ le ndu sooluu wo le, kɛlɛŋgaa niŋ te, mi la saaŋgial ndu, kani fondole, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, Mɛlɛka paŋalɛiyo ya I cho ni. Wanaa tul la leyɛ wa, wanaa kaŋ chuauwaa ndaa ni, a chuauwaa ndaa mamaa, nduyɛ a chuauwaa ndaa mamaa kaŋ chuauwaa ndaa mamaa, dɛnɛ palaa ya I tusi nda choo ni, le yɔŋ wɔɔŋ finyaa ndaa kaŋ a tosa koŋ ndo.

w04-E 3/15 27 ¶1

Yaandiaa le Nyɛ Yau Ɛsɔdɔɔ wo Dimi Wo

20:​5—Vɛɛ Chɛhowa tusi yɛ chuauwa a chuauwaa mamaa nyɛpalaa choo le yɔŋ wɔɔŋ finyaa ndaa tosa wo? Te waŋndo fuuluu pɛ wɔsiŋ o tiuba mbo tosa nyɛ le ndupila wo, okoŋ mbo tɛɛmbuu isɔɔ, a nɔ ma kɔɔsa a ndu le nyɛ o tosa koŋ ndo. Kɛ mɛɛ waŋnda Isɔluɛi wou balaŋ o nyɛm cheleŋndoŋ sooluuwo niŋ, mi keŋ tosa mi chuauwaa ndaa a chuauwaa ndaa mamaa saŋga le nyɛ nda tosa koŋ ndo. Hali Isɔluɛiyaa ndaa lo bɛɛ o laalaŋndo choo wa, mi hei paaliaŋ nda. Kanifuule mi kaala wanaa wou balaŋ o nyɛm cheleŋndoŋ sooluuwo niŋnda tosa ndi ikala kpoke le ma lo o pimbi nda simiaa choo.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 19:​1-19) O koŋ kɔɔli, mi waŋnda Isɔluɛi a mal naa nda wa ichali o dɔɔŋgɔɔ niŋ Luɛfidim nda, ma kua o pollo niŋ Saanai. Malɔɔ ndaa Ichipi, a chii paŋgoŋ ŋ muuŋ, o ŋgaa ndɔɔ, o paale taseleŋ choo kpeekpei nda fuuluu o fondaa hoo ni. Mɛɛ nda fuuluu loŋ, ma kialu dɔɔŋgɔɔ o Pembii Saanaive bɛŋgu, ma chal loŋ 3 O koŋ kɔɔli, mi Muuse hel o pembei choo le ma kɔ suukiaŋ nda Mɛlɛka. Mɛɛ o hel, mbo tuɛi mi Mɛlɛka Yaawɛɛ veelu ndu o pembii keŋ niŋ, mbo dimul ndu aa, “Kɔ ma kɔ dimul waŋnda Isɔluɛi, nda yɔnuŋ ni maa wanaa fula o pulale Chekɔpuleŋ choo wa, maa nyɛ ya Mɛlɛka Yaawɛɛ I dimi wo, ndu cho hoo ni. 4 ‘Waŋnda Isɔluɛi, nya pila la che nyɛ ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa tosa a waŋnda Ichipi le sabu nyaa wo. La che mɛɛ ya looku nya soli o lɛŋnde Ichipileŋ niŋ, mi sɔɔŋguŋ nya ya pila ikɛi yɛ. Mɛɛ kowɔɔ chua nuaa chuale ndɔleŋ mbo kuɛnuŋ a leŋ yɛ, lende ya I looku nya soli ni. 5-6 Lelaŋ, la yaŋ nilaŋ o nyɛ ya I cho nya dimul lo. Te la tusiŋ o diom nuu bɛŋgu pɛ, mi la tosa nyɛ ya dimul nya wo, nduyɛ, kpema cho naa tɛɛŋ naa nyaa wo, mi la tɛɛmbuu kpema koŋ te, waŋnda o chieeŋndo niŋ kpou, nya ya I cho hɛli ni, mi siiŋguu nya maa wanaa ni. Mi che bɛɛ chieeŋndo hoo kpou ya nɔ ndu ni. Kɛ nya nya, I cho nya hɛli mi la wa maa wanaa cho a yɔŋgaŋ o yalo wa. Nya wa niŋ wanaa niaa soliaa lasalaa ni. Kɔ ma kɔ dimul waŋnda Isɔluɛi maa yooŋgu ya I nɔ le nda wo, ndu cho koŋ ni.’” 7 O koŋ kɔɔli, mi Muuse miiŋgu mbo kɔ veelu laŋgbaa kalla Isɔluɛi naa pilɛ. Mbo doonuŋ nda kona nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul ndu. 8 Mɛɛ o chii nda konaa doonɔŋ, nda kpou ma dimi diompilɛ aa, “Ŋ kɔmaŋ. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimi ŋ chɛl. Ŋ cho tosa.” O koŋ, mi Muuse kua mbo kɔ doonuŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ kona. 9 Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ suaa vɛlɛ naa Muuse chua, mbo dimul ndu aa, “I cho hunɔɔ o hala ikpuŋgbaa niŋ, mi I huŋ soo naa num chua waŋnda o hɔl kpendekele ma tuei ya suɛi. Koŋ cho tosa ni ma laalaŋ a num le teleŋ o teleŋ.” O koŋ, nyɛ o nyɛ waŋnda Isɔluɛi a soo, mi Muuse kua mbo kɔ doonuŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ kona kpou. 10 Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul vɛlɛ Muuse aa, “Kɔ ma kɔ dimul waŋnda Isɔluɛi ma chua paaleŋ ndeŋ hau a siɔdii, le nda pila dindioo, ma simnuŋ wanaa [diandaa]. Dimul nda ma tɔɔ nyɛla ndalaŋ. 11 Ma bɛɛndiaŋ le paale diɛŋ ndeŋ. I cho hunɔɔ o paale leŋ choo, mi huŋ tol o Pembii Saanaive choo. Waŋnda kpou a wa niŋ tofaa. 12 Kɛ ma kilul nda kpeleŋndo o pembei bɛŋgu chɛ chɛ. Ma dimul nda maa, wana o wana hiau kpeleŋ koŋ, mbo hel pembei, kɛlɛŋgaa mbo pila pelei loŋ te. Dimul nda maa wana o wana tosa lende pɛ, o nɔ mbo sɔla piɔmndo.13 Nduyɛ, wana koŋ, a nɔ ma pilaŋ ndu a ba le, a nɔ ma vii vii ndu a poutaŋ, te koŋ te, a vii ndu a chiŋuaŋ o vi. A yɔŋ bɛɛ aa chɔloo, te o pilaŋ pembei hei pɛ, ndu bɛɛ o nɔ mbo sɔla piɔmndo. Kɛ te a tuei pɛ mi buloo soo, a kua naa kpeleŋndo cho wa.” 14 Mi Muuse tual pembei, mbo kua naa waŋnda chua. Mbo kɔ dimul nda maa a tɔɔ nyɛla ndalaŋ. Nduyɛ, ma bɛɛndiaŋ le Mɛlɛka sooluu wo. Mi Muuse dimul waŋnda le ma dindi nda pila, ma simnuŋ wanaa [diandaa]. 15 Mi Muuse dimul nda aa, “La wa a bɛɛdiaŋ le paale diɛŋ ndeŋ. Nduyɛ, wana o wana tosa suɛi wana lanɔ le.” 16 O paale diɛŋnde leŋ choo idiiyo, mi nyɛ ŋualalɛi, ŋualalɛiyo o kandu kioloo o halaa niŋ, mi taŋndaŋ ma deŋi kpaŋgaŋgaŋ kpaŋgaŋgaŋ bɛndu. Mi hala ikpuŋgbaa o tual o pembei choo. Mi bulu bɛndoo suaa. Wanaa wa o dɔɔŋgɔɔ niŋ nda kpou mi siooŋii bɛnduei bii nda, ma nyiiya. 17 O koŋ, mi Muuse sim waŋnda lachi, ma faŋaŋ o dɔɔŋgɔɔ le kɔlaŋ Mɛlɛka lachi. Mɛɛ nda kuɛ, ma kɔ sim o pembei bɛŋgu. 18 Nduyɛ, mi kumnde kumbu Pembii Saanaive kpou, kani, o leyiŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ o tol lechoo ni. Kumnde wa helɔɔ o pembei choo tukpa tukpa bɛndu mɛɛ nda mal nuaa chiɛi o yiŋ mi kumnde wa helɔɔ yɛ. Pembii Saanaive kpou, mi i hiiluŋ woŋa woŋa bɛndu. 19 Mi bulu bɛndoo chɔɔlu vɛlɛ diomndo fula kpeekpei. Muuse wa suukiaŋndo nda Mɛlɛka. Muuse soo pɛ, Mɛlɛka muli. Kɛ, mɛɛ taŋndaŋ ma wa nuaa deŋioo yɛ, lende Mɛlɛka diom ndɔɔ o wa fulaa ni.

NAANDƆƆ 31–TAPIOO 6

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | ƐSƆDƆƆ 21-22

“Chɔ Yoomoo Mɛɛ Chɛhowa Che Ndu Yɛ”

(Ɛsɔdɔɔ 21:​20) “Nduyɛ, wana o wana chua yɔmndo mbo lɔɔ chɛ ndɔ piaandoo, kɛlɛŋgaa chɛ ndɔ laandoo mbo dii ndu pɛ, wana koŋ, o nɔ mbo sɔla nyɛ palaa.

it-1-E 271

Waŋndo Lɔɔ

Hibuluinɔɔ ndoo nɔ dioo mi ndoo lɔɔ chɛ ndɔ piaandoo ɔɔ chɛ ndɔ laandoo te ndoo tosal ndu nilakalulaŋ pɛ. Kɛ te ndoo lo pɛ chɛ ndɔɔ lɔɔ mbo dii ndu, ndu bɛɛ a tusi ndu nyɛpalaa choo. Te chɛ koŋ ndoo lo pɛ yoomu le paaleŋ lepilɛ ɔɔ palɛi i ŋiiŋ tuupa mbo vi, mɛɛ keŋ chɔm kpendekele maa wana nɔ chɛ koŋ ndo ndoo nɔ o kɔl le ndu diyɔɔ le. Ndoo nɔ dioo le chɛ koŋ silaa kanifuule, “nyɛ ndɔ sɔlaa” chɛ koŋ wa ni. Wana o wana ve a kɔl kɛndɛ le mbo tɛɛmbuu nyɛ cho o sɔvɛ le ndu wo le, kanifuule dɛnɛpalaa keŋ wa le ndu ni. Nduyɛ o yɔŋ bɛɛ mi chɛ koŋ sɔla piɔmndo te paaleŋ lepilɛ ɔɔ palɛi tau hiou pɛ o lɔɔ nda lɔɔ ndu wo kɔɔli, ŋ nɔla miŋ kelu yamɛi te lɔɔ masanɔ ndɔɔ lɔɔ ndu wo ɔɔ nyɛ cheleŋ te tosa mbo wu le. Lelaŋ te chɛ koŋ chii pɛ paaleŋ lepilɛ ɔɔ palɛi i ŋiiŋ tuupa mbo vi, mɛɛ masanɔ ndɔɔ nɔ mbo sɔla nyɛpalaa le keŋ te.—Ɛs 21:​20, 21.

(Ɛsɔdɔɔ 21:​22, 23) “Kɛ te puaa lo sɔŋgɔɔ pɛ ma kundu wana yollo, mi wana yol koŋ o viikuu, kɛ mi nyɛ o nyɛ cheleŋ o yɔnuŋ a ndu pila le, wana kundu ndu koŋ ndo, a nɔ ma kelu ndu nyɛ sɔlaa choo mbo paawa. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ chua koŋ pɔnɔ ndɔ kelu pɛ, nduyɛ mi masaa waa chɛlaŋ a ndu, ndu o nɔ ni mbo paawa. 23 O fula o viikuuwo kɔɔli, te nyɛ o nyɛ cheleŋ yɔnuŋ a chua koŋ pɛ, wana koŋ bɛɛ a nɔ ma tosa lende a ndu. Te chua koŋ o sɔla piɔmndo pɛ, ndu bɛɛ o nɔ mbo sɔla piɔmndo.

lvs 95 ¶16

A Che Pa Yoomoo Nyɛ Sɔvɛ Maa Mɛlɛka?

16 Yoomu wanachiee kɛ kɛ fee cho o sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. Chɛlɛkpɛ cho bɛɛ o demboo niŋndo cho o sɔvɛ ndu o hɔl. O Sawa Mɛlɛka ndoo ke Muuse wo bɛŋgu, te sulɛi ndii hɛluŋ pɛ waŋndo mbo kundu wana folioo nduyɛ mi wana folioo ɔɔ chɛlɛkpɔɔ ndu niŋ vi, Chɛhowa ndoo bii wana koŋ maa wana diyaa o cho ni. Hei sim ni maa mi che bɛɛ sulɛi yɔŋnuŋ ni, kɛ waŋndo sɔla piɔmndo. Lelaŋ o nɔ mbo sɔla piɔmndo le yoomu o tɛɛmbuu wo. (Nuawɔ Ɛsɔdɔɔ 21:​22, 23.) Mɛlɛka o hɔl, chɛlɛkpɛ cho o demboo niŋndo bɛɛ cho yoomu. A mɛɛ naŋ pɛɛku yɛ, vɛɛ Mɛlɛka yiyaŋ yɛ a foli tɛɛmbaa okɔɔ? O yiyaŋ numndo niŋ, vɛɛ Mɛlɛka yiyaŋ yɛ te o wa pɛ chɔɔ waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ folilaŋ tɛɛmbuu wo wɔsi o wɔsi?

(Ɛsɔdɔɔ 21:​28, 29) Mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi, mbo dimi aa, “Te nauwo kundu waŋndo pɛ mbo dii ndu, nau koŋ bɛɛ la nɔ mi la vii vii ndu a poutaŋ mbo vi. Nduyɛ, te o vi pɛ, wana o wana nɔ mbo de nau koŋ te. Nduyɛ, la yɔŋ wana nɔ nau koŋ ndo nyɛ o nyɛ le. 29 Kɛ nduyɛ, te o wa pɛ maa nauwo hoo maa kaa ndɔ paandoo cho koŋ ni, nduyɛ, maa a dimul niŋ wana nau koŋ paandu kɛ mbo bee nau ndɔɔ le, mbo lo o koŋ mi nau koŋ kundu wana mbo dii ndu pɛ, nau koŋ, a nɔ ma vii ndu a poutaŋ mbo vi. Nduyɛ, wana nɔ nau koŋ ndo bɛɛ o nɔ mbo sɔla piɔmndo.

w10-E 4/15 29 ¶4

Chɛhowa Yeema Num Ma Wa “Kɛndiaa”

Sawaa hoo wa vɛlɛ le chɔluaa ndaa manda ma mɛli kpundɛlaŋ nda. Te nauwo ndoo kundu pɛ waŋndo a leela ndɔlaŋ mbo dii ndu, wana nɔ nau koŋ ndo ndoo nɔ mbo dii nau koŋ le yoomula acheleŋnda mandaa. Wana chɔloo ndoo sɔla nyɛ o nyɛ o visi ndɔɔ niŋ te, kanifuule ndoo nɔ mbo de visiŋ muŋ ɔɔ mbo pisi muŋ te. Te o yɔŋ yɛ mi nauwo ndoo kundu waŋndo kɛ mi wana wa ndu mandaa wo bee ndu le, yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ? Te nau pilɛ koŋ ndoo kundu pɛ wana cheleŋ mbo dii ndu, mɛɛ ndaa nɔ ma dii nau koŋ a wana nauwo latulu. Mi sawaa hoo mala wanaa ndaa saalaŋ le chɔluaa ndaa baa le wa.—Ɛs 21:​28, 29.

Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

(Ɛsɔdɔɔ 21:​5, 6) Kɛ nduyɛ, te o wa pɛ, mi chɛ koŋ ndu pila dimi kpendekele maa, masanɔ ndɔɔ ni, laandɔ ni, a chuauwaa nduaa maa o kaala nda bɔɔ, nduyɛ maa o yeema mbo sɔla baŋaŋ te, 6 mɛɛ chɛ koŋ, masanɔ ndɔɔ nɔ mbo kuɛ a ndu o fondaŋ nda sooluu ya Mɛlɛka wo. Te o kuɛ a ndu loŋ pɛ, o kɔ simi ndu o dio, ɔɔ o keedei bɛŋgu, waŋnda kpou o hɔl, o kɔ buli ndu nileŋ, le chɔmndo maa chɛ koŋ o nɔ niŋ mbo saaŋgial wana koŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ.

w10-E 1/15 4 ¶4-5

Le Yɛɛ Naŋ Nɔ yɛ Miŋ Yɔŋgu Yoomula Naalaŋ o Chɛhowa Lo?

4 Yɔŋgɔŋndo o Chɛhowa lo cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ le Kilisiɔŋnɔɔ. O cho o sɔvɛ mbo hiau buŋgaŋ kɛ kɛ naŋ chua o yoomula naalaŋ niŋ. Mɛɛ, vɛɛ yɔŋgɔŋndo o Chɛhowa lo chuu yɛ naa tɔnɔɔ? Ŋ tuunuŋ ndɔ suɛi hei a mɛɛ buŋgaŋ naŋ chua a chaaŋaa naa waŋchieeya woŋ chuu naa tɔnɔlaŋ yɛ. Taamaseliiyo opilɛ cho chaŋyɛi nɔɔ a waŋndo ni. Le ma tuei chaŋyɛi yeela nya waŋndo, mɛɛ ma chɛl le sɔɔŋ chɔm maa chaaŋ ndɔ ŋ cho ni wo tosaa. A nɔ ma sina kɛsɛ maa i cho num kuee le chaaŋ num koŋ mandaa. Taamaselii sɔviɔɔ opilɛ o Baabuiyo soo a ndu okɔɔ le chaŋyɛi waa naa wo cho Deeve nda Chonataŋ ni. Ma chuelnaŋ pɛŋ buŋgaŋ le loo o chaŋyɛi niŋ. (Nuawɔ Saamiɛɛ Tasoo 17:​57; 18:​1, 3.) Mi che bɛɛ naa chaŋyaŋ waŋnda chuelnaŋ buŋgaŋ ndoŋ hilul te, kɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ hiou lachi a chaŋyɛi tueiyɔɔ yeela te wana o wana sina pɛ maa i cho ndu kuee le mbo tosa nyɛ le chaaŋ ndɔ.—Pulɔ. 17:​17; 18:​24.

5 Mi sawa Mɛlɛka ndoo ke Isɔluɛiya wo bɛɛ suaa a chaŋyɛi cheleŋ ndii chuu waŋndo tɔnɔɔ te ndoo chua pɛ buŋgɛiyo. Te buɛiyo ndoo yeema pɛ mi ndoo waŋnuŋ niko masanɔ ndɔɔ o ba bɛŋgu le fɛɛŋ a fɛɛŋ, mɛɛ chɛlaŋ kpekpeiyo ndoo nɔ mbo luɛi nda tɛɛŋ nda masanɔ ndɔɔ. Mi sawaa dimi aa: “Kɛ nduyɛ, te o wa pɛ, mi chɛ koŋ ndu pila dimi kpendekele maa, masanɔ ndɔɔ ni, laandɔ ni, a chuauwaa nduaa maa o kaala nda bɔɔ, nduyɛ maa o yeema mbo sɔla baŋaŋ te, mɛɛ chɛ koŋ, masanɔ ndɔɔ nɔ mbo kuɛ a ndu o fondaŋ nda sooluu ya Mɛlɛka wo. Te o kuɛ a ndu loŋ pɛ, o kɔ simi ndu o dio, ɔɔ o keedei bɛŋgu, waŋnda o hɔl, o kɔ buli ndu nileŋ, le chɔmndo maa chɛ koŋ o nɔ niŋ mbo saaŋgial wana koŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ.”—Ɛsɔ. 21:​5, 6.

(Ɛsɔdɔɔ 21:​14) Kɛ, te waŋndo tuulu kɔl a chaaŋndɔ pɛ, mbo dii ndu a siɛlɛi fuu, wana koŋ bɛɛ o nɔ mbo sɔla piɔmndo, a yɔŋ bɛɛ mbo nyaanuŋ mbo kuɛ o maaŋ nuu, la nɔ mi la soli ndu loŋ mi la dii ndu.

it-1-E 1143

Lioo

Nyɛ Ɛsɔdɔɔ 21:​14 dimi wo chɔm kpendekele maa, wana soliaa lasalaa bɛɛ ndoo nɔ mbo sɔla piɔmndo te ndoo dii pɛ waŋndo. Nduyɛ o yɔŋ bɛɛ aa o maaŋndo niŋ waŋndo ndoo nyaanuŋ ni mbo kɔ saa nyɛla ndaa tuula o maaŋndo sɔŋgilaŋ maa la leelaŋ, ndaa nɔ mi ndaa dii ndu le mɛɛ o dii waŋndo a siɛlɛi fuu yɛ.—Tuuwɔ 1Ma 2:​28-34.

Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ

(Ɛsɔdɔɔ 21:​1-21) O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka dimul Muuse aa, “Muuse, dimul waŋnda Isɔluɛi maa sawala ya Mɛlɛka yɔŋgu laŋ, laŋ la cho laŋ ni.” 2 Te waŋndo pendu Hibuluinɔ chiɔɔ pɛ, chɛ koŋ, o nɔ mbo tosal ndu wallo le wɔsiooŋ ŋɔmpum, o ŋɔmmɛu wo, o nɔ mbo sɔla baŋaŋndo mbo kuɛnuŋ o paawa nyɛ o nyɛ le. 3 Nduyɛ, te o wa pɛ, maa hunɔɔ chɛ koŋ o wa wo maa ndu pilɛ kpe hiŋ ni, maa o hiŋ a lanɔ kɔɔli le, te o wa vɛlɛ miiŋgoo pɛ, ndu pilɛ kpe nɔ ni mbo miiŋgu. Kɛ, te o wa pɛ maa a laandɔ kɔɔli o hiŋ ni, te o wa miiŋgoo pɛ, nda laandɔ koŋ nɔ ni ma miiŋgu. 4 Kɛ nduyɛ, te o wa pɛ mi waŋndo pendu chiɔɔ, mi chɛ koŋ nɔ lanɔ le, kɛ mi masanɔ ndɔɔ o ke ndu lanɔɔ, nduyɛ, mi chɛ koŋ velu chua a lanɔ koŋ, lanɔ koŋ ni, chuauwaa kaŋ ni, le masanɔ chɛ koŋ nda wa ni. Te chɛ koŋ o wa miiŋgoo pɛ, chua koŋ ni, chuauwaa kaŋ ni, o nɔ mbo miiŋgu a nda le. 5 Kɛ nduyɛ, te o wa pɛ, mi chɛ koŋ ndu pila dimi kpendekele maa, masanɔ ndɔɔ ni, laandɔ ni, a chuauwaa nduaa maa o kaala nda bɔɔ, nduyɛ maa o yeema mbo sɔla baŋaŋ te, 6 mɛɛ chɛ koŋ, masanɔ ndɔɔ nɔ mbo kuɛ a ndu o fondaŋ nda sooluu ya Mɛlɛka wo. Te o kuɛ a ndu loŋ pɛ, o kɔ simi ndu o dio, ɔɔ o keedei bɛŋgu, waŋnda kpou o hɔl, o kɔ buli ndu nileŋ, le chɔmndo maa chɛ koŋ o nɔ niŋ mbo saaŋgial wana koŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ. 7 “Te waŋndo pisi chua ndɔɔ, o laandoo maa chɛ pɛ, o nɔ mbo sɔla baŋaŋndo mɛɛ chɛ wana pɔnɔɔ o sɔla baŋaŋndo yɛ le. 8 Te o wa pɛ mi waŋndo pendu chɛ laandoo, mbo yeema le ndu siiŋguuwo laa ndɔ pɔmbɔ, kɛ mi teleŋ fuuluu mi wana koŋ o hini lɛ kɔl a chɛ laandu koŋ te, mɛɛ wana koŋ o nɔ mbo tosa mi chua koŋ finya ndɔ o paawa nyɛ sɔlaa nda pendu ndu wo. Nduyɛ, o nɔ di mbo pisi ndu wanaa lekaawa o ba le, kani fondole, ndu tɛɛmbuu mɛi wa nda tɛɛŋ nda chuaa wo ni. 9 Kɛ te waŋndo pendu chɛ laandoo pɛ, mbo kɛɛsiaa le po ndɔɔ chɛ laandu koŋ kioo maa lanɔ pɛ, mɛɛ wana koŋ o nɔ lɛ mbo chua chua koŋ maa chɛ le. O nɔ niŋ mbo chua ndu maa chua ndɔ vialaa. 10 Kɛ nduyɛ, te waŋndo chua lanɔ cheleŋ pɛ, wana koŋ o nɔ mbo hiou lachi a laa ndɔ tasoo biyɔɔ maa paandu. Nyɛ chuɛɛnaŋ ni, nyɛ diaa ni, chiɛiniŋndo ni, o nɔ mbo hiou lachi a ndu ndu sɔlaa maa paandu. 11 Kɛ sɔɔŋ sala yaa woŋ muŋ kinɛi, te wana koŋ beŋga le muŋ tosaa le chua koŋ pɛ, chua koŋ o nɔ di mbo kuɛnuŋ o ndulo, nduyɛ o nɔ mbo paawa nyɛ o nyɛ le.” 12 O koŋ kɔɔli, mi Mɛlɛka hiau lachi a suɛi mbo dimi aa, “Wana o wana lɔɔ chaaŋndɔ mbo dii ndu pɛ, wana koŋ bɛɛ o nɔ mbo sɔla piɔmndo. 13 Kɛ nduyɛ, te o wa pɛ maa sulɛi i hɛluŋ wana koŋ ni, mɛɛ wana koŋ o nɔ mbo nyaanuŋ o fondaŋ ya Mɛlɛka cho hɛli, le mi wanaa waa lende a wa loŋ ndo. Koŋ tosa ni wana koŋ, a yɔŋ ndu nyɛ o nyɛ le. 14 Kɛ, te waŋndo tuulu kɔl a chaaŋndɔ pɛ, mbo dii ndu a siɛlɛi fuu, wana koŋ bɛɛ o nɔ mbo sɔla piɔmndo, a yɔŋ bɛɛ mbo nyaanuŋ mbo kuɛ o maaŋ nuu, la nɔ mi la soli ndu loŋ mi la dii ndu. 15 “Wana o wana soli baa mbo lɔɔ finya ndɔ kɛlɛŋgaa kala ndɔ pɛ, wana koŋ o nɔ mbo sɔla piɔmndo. 16 “Wana o wana chiimbuu wana chioo pɛ, mbo kuɛnuŋ a ndu, o wa wɔ ndu o ba, o pisi ndu niŋ, te a bii ndu pɛ a ndu, o nɔ mbo sɔla piɔmndo. 17 “Nduyɛ, wana o wana yei finya ndɔ kɛlɛŋgaa kala ndɔ pɛ, wana koŋ o nɔ mbo sɔla piɔmndo. 18-19 “Te o wa pɛ mi wanaa ŋiɔɔŋ a lo o sɔŋgɔɔ niŋ, mi o pilɔɔ o vɛ chaaŋndɔ a pouwo, ɔɔ mbo lɔɔ ndu a bɔtaa mbo yɔŋul ndu, kɛ mi wana nda yɔŋul koŋ ndo o vi le, nyɛ yɔnuŋ ndo ndu cho hoo ni. Te o wa pɛ ma kuɛ a wana nda yɔŋul koŋ ndo le chiɔuwo, nduyɛ mi wana koŋ o wa niŋ balɔɔ o pɔmpɔmbɔ a tindaa, palɛi wana koŋ o tɛɛmbuu keŋ o chiɔuwo bɛŋgu ve kinɛi, wana yɔŋul ndu koŋ ndo o nɔ mbo paawa ndu le palɛi keŋ. Nduyɛ, bɔnɔ o bɔnɔ cho le wana koŋ chiɔuwo, wana yɔŋul koŋ chaaŋ ndɔ wo, ndu luɛi bɔnɔ koŋ ni. 20 “Nduyɛ, wana o wana chua yɔmndo mbo lɔɔ chɛ ndɔ piaandoo, kɛlɛŋgaa chɛ ndɔ laandoo mbo dii ndu pɛ, wana koŋ, o nɔ mbo sɔla nyɛ palaa. 21 Kɛ, te chɛ koŋ o vi le, mbo chii paaleŋ le pilɛ, ɔɔ palɛi ŋiiŋ mbo chɛŋ, chɛ koŋ masanɔ ndɔɔ, o nɔ mbo sɔla dɛnɛ palaa le, kani fondole, walta chɛ koŋ ndu oo nɔ mi ndu oo tosal ndu laŋ, o tosa lɛ laŋ te.

    WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2026)
    Chukku Ma Kinda
    Chuku Ma Kumbi
    • Kisiei
    • Share
    • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
    • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Chuku Ma Kumbi
    Share