BUŊGƐI PƐƐKƐI 41
A Tiuba Ma Saaluŋ Kɔl Kɛndɛ Kpeekpeiyo
‘Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa nɔ haa siooŋii Mɛlɛka Yaawɛɛ ve, ma tosa nyɛ sawala ndɔlaŋ la dimi wo wa.’—SAM 128:1.
CHONDII 110 “Kɔl Kɛndɛ Chɛhowaa”
SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊa
1. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ “landuŋ kɔl” le tosaa, nduyɛ vɛɛ hei chiɛɛliaŋ yɛ a kɔl kɛndɔɔ?
KƆL kɛndɛ kpeekpeiyo cho ko waa a nyaale le teleŋ biŋgi le. Waŋndo tiuba mbo nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo haaa a yoomu ndɔɔ mɛɛlulaŋ. O nɛi kuɛɛ choo? Mɛɛ Chiisu wa Waŋnda Pɛɛkoo o Pembei Choo, mbo dimi aa: “Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa landuŋ kɔl le suɛi Mɛlɛkɛiya.” (Maa. 5:3) Chiisu ndoo sina maa, mi Chɛhowa toosiaa waŋnda chieeya a yeemɛi kpeekpeiye le ma sina Wana Toosiaa nda wo, nduyɛ ma piɛi ndu. Hei naŋ nɔ ni miŋ landuŋ kɔl le tosaa. “Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ” Chɛhowa cho ni. Lelaŋ, wanaa cho ndu piɛiyo wa bɛɛ nɔ ma wa a kɔl kɛndɛ.—1 Timo. 1:11.
‘Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa nda cho nyɛpalaa tusioo choo le mɛɛ nda cho nyɛ cho sakpo Mɛlɛka o hɔl lo tosaa yɛ.’—Maa. 5:10 (Tofa pɛl 2-3)d
2-3. (a) A mɛɛ Chiisu dimi yɛ, nɛɛ waa tiu yɛ vɛlɛ ba ma wa a kɔl kɛndɛ? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ, nduyɛ le yɛɛ?
2 Baa ŋ tiuba pa miŋ wa a kɔl kɛndɛ, o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ bahawɛilaŋ o yoomoo niŋ? Ei. Teleŋ Chiisu wa Waŋnda Pɛɛkoo o Pembei Choo wo, mbo dimi suɛi bii wana kɔndɔfili ve. Mbo dimi aa: “Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa cho a kɔlta tambɛilaŋ” naapum le haki nda tosa o paandoo niŋndo ɔɔ le bahawɛi kala kala cho nda choo wo. Mbo dimi nyɛ pilɛ koŋ kpe a ‘wanaa nda cho nyɛpalaa tusioo choo le mɛɛ nda cho nyɛ cho sakpo Mɛlɛka o hɔl lo tosaa yɛ.’ Mbo suaa vɛlɛ a wanaa nda cho “tɔɔ tɛɛmbuuwo” le mɛɛ nda cho buɛiyaa nduaa yɛ okɔɔ. (Maa. 5:4, 10, 11) Kɛ vɛɛ waŋndo nɔla yɛ mbo nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo, te sɔɔŋ muŋ komal ndu pɛ?
3 Nyɛ Chiisu wa naa pɛɛkoo wo cho ni maa, kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo tolnuŋ o sɔɔŋ kɛndɛŋ yɔŋnuŋ naa o yoomoo niŋndoŋ choo le. Kɛ o tɔlnuŋ o yeemɛi naŋ nɔ le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ ve choo, vɛlɛ a ndu sɔɔŋguuwo ikɛi kpɛɛluŋ. (Chemi. 4:8) Vɛɛ naŋ peelu yɛ yeemɛi hei? O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa sɔɔŋ ŋgaa ŋ mala naa miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo.
CHUA TELEŊNDO LE DIOM MƐLƐKAA PƐƐKOO
4. Ɔɔ suɛi tasei i naŋ nɔ miŋ tosa le miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo? (Sam 1:1-3)
4 SUƐI 1: Le miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo, ŋ nɔ miŋ wa nyɛm mala naa le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ woŋ pɛɛkoo. Le mi waŋnda chieeya a visiaa wa yoomu, mɛɛ ma wa nyɛdiaa dioo. Kɛ waŋnda chieeya koni nɔ yeemɛi le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ ni. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ landuŋ kɔl le yeemɛi hei peeloo. Le saboo hoo, mi Chiisu dimi aa: “O cho ko nyɛdiaa le tosa mi wana wa yoomu le. Kɛ diom o diom Chɛhowa dimi pɛ, o tosa mi wana wa yoomu.” (Maa. 4:4) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ wa teleŋndo chuaa lepaa o lepaa le Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo. Mi wana soliaa ŋchondoo dimi aa: ‘kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa chua sawala Mɛlɛkalaŋ, nduyɛ ma nua laŋ idii a ichɔl la.’—Nuawɔ Sam 1:1-3.
5-6. (a) Sɔɔŋ kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Baabuiyo niŋ? (b) O nɛila kuɛɛ choo Baabuiyo pɛɛkoo mala yɛ naa?
5 Le mɛɛ Chɛhowa kaala naa yɛ, mbo chɔm naa sɔɔŋ mala naa le miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo woŋ o Baabuiyo niŋ. Nduyɛ mbo chɔm naa vɛlɛ tuu o nɔ le naa wo. Miŋ pɛɛku mɛɛ naŋ tiuba miŋ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a ndu yɛ vɛlɛ maa mbo mal naa haki le yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ. Mbo chɔm naa vɛlɛ tuula kɛndɛla o nɔ le naa le chilaŋndo. (Chɛlui. 29:11) Sɔɔŋ naŋ pɛɛku muŋ o Baabuiyo niŋndoŋ mala naa miŋ wa a kɔl kɛndɛ.
6 A mɛɛ naŋ sina yɛ, Baabuiyo nɔ vɛlɛ silala taasila mala naa lepaa o lepaa o yoomoo niŋndaŋ. Te ŋ tol pɛ silalaŋ ndaŋ kɔɔli, ŋ tiuba miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo. Teleŋ o teleŋ ŋ tambu pɛ kɔl le bahawɛila komal num o yoomoo niŋndaŋ, chua teleŋndo le Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo, nduyɛ ma yiyaŋ lechoo. Mi Chiisu dimi aa: “Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa tuɛi diom Mɛlɛkaa, nduyɛ ma tosa nyɛ o dimi wo wa!”—Luku 11:28.
7. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa le ma sɔla tɔnɔɔ tau te a wa pɛ Baabuiyo pɛɛkoo?
7 Te a veelu pɛ diomndaŋ o Baabuiyo niŋ, a nɔ ma chua teleŋndo le yiyaŋndo o nyɛ ŋ veelu diomndaŋndo choo. Le tamaseliiyo, ŋ dimi wɔ maa waŋndo yeelul num nyɛdiaa num kɔllo. Kɛ mɛɛ ŋ wa ndu dioo, a chue teleŋndo le ma tuei ndu yeela le. Nduyɛ mɛɛ ŋ chii, ma sina maa a tui ndu yeela le kanifuule, a wa lauwo o ndu dioo niŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, te o yɔŋ pɛ ma keleŋa diomndaŋ veelu o Baabuiyo niŋ, nduyɛ a chue teleŋndo le ma yiyaŋ lechoo le, keŋ tosa a bii yooŋgu cho leniŋndo bila le. Lelaŋ, wa teleŋndo chuaa tau le Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo. Yiyaŋ a mɛɛ sɔɔŋ yɔŋnuŋ o bundɛi ŋ veelu diomndaŋ nde niŋ yɛ okɔɔ, vɛlɛ a wanaa bundɛi keŋ soo okɔɔ wa. Nduyɛ ma yiyaŋ vɛlɛ o nyɛ ŋ veelu diomndaŋ a nda okɔɔ wo choo. Hei tosaa mala num ma nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo.
8. Vɛɛ “buɛi cho sakpo, nduyɛ mbo wa buɛi taasi wo” cho yɛ wali ndɔɔ tosaa? (Tofa vɛlɛ tɛɛsiaa amatou.)
8 Mi Chiisu yulu “buɛi cho sakpo, nduyɛ mbo wa buɛi taasi wo” isu, le mbo wa naa nyɛm mala naa le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ woŋ kioo a teleŋndo kinɛi. Nduyɛ buɛiyo hoo cho kindiŋndo o nɛi o nɛi niŋ le wali ndɔɔ hoo tosaa.b (Maa. 24:45) Nyɛ o nyɛ buɛi cho sakpo wo cho naa kioo le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ, o Baabuiyo choo o tɔlnuŋ ni. (1 Tɛsa. 2:13) Nduyɛ nyɛm muŋ mala naa miŋ sina yiyaŋnda Chɛhowalaŋ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ wa diomndaŋ veeloo o Bandu Mɛŋgɛlaa a o “Tiondoo!” niŋ, vɛlɛ a buŋgaŋ cho o jw.org choo woŋ. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ wa bɛɛndiaŋndo le bɔŋaŋnda naŋ bii o lɔɔ tɛɛŋ ndaŋ, a la naŋ bii o lɔɔ mɛɛlulaŋndo. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ wa Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa fula ipaŋgu o ipaŋgu wo tofaa te o fula pɛ. Te ŋ tosa pɛ sɔɔŋ muŋ, keŋ mala naa miŋ tosa suɛi diiŋ nduɛi chuu naa kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo.
DIIKUŊ SAWALA CHƐHOWALAŊ
9. Ɔɔ suɛi diiŋ nduɛi mala naa miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo?
9 SUƐI 2: Le miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo, ŋ nɔ miŋ diikuŋ sawala Chɛhowalaŋ. Mi wana ŋchondoo poonyiaa aa: ‘Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa nɔ haa siooŋii Mɛlɛka Yaawɛɛ ve, ma tosa nyɛ sawala ndɔlaŋ la dimi wo wa.’ (Sam 128:1) Siooŋnde nɔɔ le Chɛhowa sim ni maa, ŋ nɔ miŋ nɔ bɛɛleŋ tau le ndu, nduyɛ miŋ fafaŋ sɔɔŋ tɛɛmbuu ndu kɔllo woŋ tosaa. (Pulɔ. 16:6) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ, le sawala cho o Diom ndɔɔ niŋndaŋ diikɔŋndo. (2 Kɔliŋ. 7:1) Ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ te ŋ tosa pɛ sɔɔŋ Chɛhowa kaala woŋ, nduyɛ miŋ kɛɛ ŋ o tul leyɛ woŋ.—Sam 37:27; 97:10; Luomaŋ. 12:9.
10. A mɛɛ Luomaŋnda 12:2 dimi yɛ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?
10 Nuawɔ Luomaŋnda 12:2. Naapum mi waŋndo sina maa, Chɛhowa nɔ dioo ni le sawalaŋ kɛsioo le nyɛ cho o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo wo. Kɛ o nɔ mbo chɛl le sawala Chɛhowa kɛsi laŋ diikɔŋndo. Ŋ tuuwɔ ndi o nɛiyo hoo choo. Naapum mi waŋndo sina maa, masaleŋ le nɔ dioo ni le sawalaŋ kɛsioo a mɛɛ wana nɔ ma nyaanuŋ o nɛi bɛndoo choo a nyɛ nyaanaŋndo yɛ. Kɛ o chɛl le sawala laŋ diikɔŋndo le. Nduyɛ fulamakɔɔlioo wa ni, mbo nyaanuŋ mbo hiou mɛɛ o nɔ mbo nyaanuŋ yɛ. Ŋ chɔm o kaala naalaŋ niŋ maa, sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo cho nyɛ sɔvɛ bɛnda o yoomoo niŋndo ni. (Pulɔ. 12:28) Lende Deeve bɛɛ ndoo yiyaŋ ni. Mbo dimi a Chɛhowa okɔɔ aa: “A cho ya nɛi wana keeku ma sɔla yoomu kpeekpeiyo wo chɔm. Te a cho ya ikɛi pɛ, le pɛŋgu o pɛŋgu I wa a kɔl hiniaa. Te a cho a ya latulu pɛ, I wa a kɔl kɛndɛ le fɛɛŋ a fɛɛŋ.”—Sam 16:11.
11-12. (a) Te ŋ wa pɛ buulaŋndo ɔɔ miŋ tambu kɔl, a yɛɛ okɔɔ naŋ nɔ yɛ miŋ wa yekeŋ? (b) Vɛɛ diomnda cho o Filipiaŋnda 4:8 niŋndaŋ la mala yɛ naa miŋ hɛli yelelaŋ bɛnda wo?
11 Te ŋ wa pɛ buulaŋndo ɔɔ miŋ tambu kɔl, naapum miŋ yeema nyɛ mala naa miŋ pɛŋgi buulaŋndo wo tosaa. Keŋ cho suɛi wɔɔŋ kposoŋ te. Kɛ ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ yɔŋii naŋ tosa nyɛ tɛɛmbuu Chɛhowa kɔllo wo.—Ɛfi. 5:10-12, 15-17.
12 Mɛɛ Pɔɔl wa Kilisiɔŋnda o Filipai niŋ yauwo poonyiallo, mbo dɛɛniaa nda aa: “Nyɛ o nyɛ cho suɛi sakpo, nyɛ o nyɛ cho suɛi diandaa, nyɛ o nyɛ cho suɛi kaalaa, [a] nyɛ o nyɛ cho suɛi kɛndɛ,” la hiou lachi a yiyaŋndo o sɔɔŋ muŋ choo. (Nuawɔ Filipiaŋnda 4:8.) Mi che bɛɛ o cho a yelelaŋndo okɔɔ kpeekpei le o poonyial nda le, kɛ ŋ nɔ miŋ yiyaŋ o nyɛ o poonyial nda koŋ ndo choo, te ŋ wa pɛ yelelaŋndo hɛlioo. Nyɛ o nyɛ o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋ sim vɛlɛ le chondoŋ, vidueilaŋ, yaula naŋ veelu diomndaŋ ndaŋ ɔɔ pisulta vidueila naŋ tosalaŋ. Te ŋ wa pɛ yiyaŋndo nyɛkɛndɛi a sɔɔŋ muŋ okɔɔ, keŋ mala naa miŋ nɔ yiyaŋ Mɛlɛkaa, nduyɛ miŋ hɛli ŋ bɛnda woŋ. Ŋ nɔ miŋ kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo. (Sam 119:1-3) Keŋ cho naa mala miŋ nɔ kɔl iyama walaŋndo, nduyɛ miŋ tosa suɛi cheleŋ chuu naa kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo.—Walta. 23:1.
HANDU CHƐHOWA PIƐIYO NYƐ TASOO O YOOMU NUMNDO NIŊ
13. Ɔɔ suɛi yaa nduɛi naŋ nɔ miŋ tosa le miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo? (Chɔŋ 4:23, 24)
13 SUƐI 3: Tosa a sabu mi Chɛhowa piɛiyo wa nyɛ tasoo o yoomu numndo niŋ. Chɛhowa Toosiaa naa ni. Lelaŋ, ndu naŋ nɔ ni miŋ piɛi. (Sɔɔŋ. 4:11; 14:6, 7) Le hei, nyɛ nɔ mbo wa o sɔvɛ o yoomu naa niŋndo cho ndu piɛiyo mɛɛ o yeema yɛ ni. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ piɛi ndu “mbo wa o chɛlaŋ a nyina ndɔɔ vɛlɛ a tonyaa.” (Nuawɔ Chɔŋ 4:23, 24.) Ŋ yeema mi nyina diandaa chɔm naa nɛiyo o Chɛhowa piɛiyo niŋ, le halikpeŋ mi piɛile naaleŋ le wa le chɛlaŋ a tonyala cho o Diom ndɔɔ niŋndaŋ. O yɔŋ bɛɛ miŋ wa o lɛŋnde nda kuuna wali naa otiŋ ɔɔ kpou leŋ niŋ, Chɛhowa piɛiyo nɔ ni mbo wa nyɛ tasoo o yoomu naa niŋ. Suŋ suŋ, puaapiliaa a ndepiliaa naa hiouwɔɔ 100 cho o chiɛila manyumndaŋ niŋ ni le mɛɛ nda cho Seiyaa Chɛhowaa yɛ.c A koŋ kpou, ma wa a kɔl kɛndɛ le nɛilaŋ nuuviaa le halikpeŋ ma piɛi, ma pɛɛku, vɛlɛ a le acheleŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. Te waŋnda wa naa pɛ tɔɔ tɛɛmbuuwo ɔɔ ma tusi naa nyɛpalaa choo, ŋ nɔ miŋ wa a kɔl kɛndɛ kanifuule, ŋ sina maa Chɛhowa cho a naa latulu, nduyɛ maa o cho naa fanda.—Chemi. 1:12; 1 Pitɛ 4:14.
TAMASELIIYO O PALƐI NƐI NIŊ
14. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔ pilɛ o Tachikisitaŋ niŋ, nduyɛ le yɛɛ?
14 Sɔɔŋ cho hau puaapiliaa naa yɔŋnɔŋndo woŋ, chɔm maa sɔɔŋ ŋgaa naŋ yaasiaa muŋ ndoŋ chuu naa kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo, mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ wa a naa o yoomoo niŋ. Ŋ tofaŋndɔ nyɛ yɔŋnuŋ puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔ pilɛ wo, diolaŋ Chovidɔŋ Bobochonof. O Tachikisitaŋ niŋ puaapilɛnɔɔ hoo fula ni, nduyɛ o cho wɔsilaŋ 19. A Saa 4, 2019, ma bii ndu a ka ka, ma kɔ dɔu ndu o chiɛi manyumndo niŋ le mɛɛ o kɛɛ simnɔŋndo sovɛinɔɔ yɛ. Nduyɛ ma bii ndu o chiɛi manyum koŋ niŋ naŋ chaa viinɔɔ o wa ni. Mi suɛi nda tosal ndu keŋ nde tiu o konalaŋ niŋ o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ. Mi konaa chɔm maa, ma luaa ndu, nduyɛ ma baŋ ndu le mbo chua buŋgɛi maa o cho simnɔŋ sovɛinɔɔ, ma wou ndu doma lesovɛiyo. Okoŋ kɔɔli, mi wanaa kialaa ŋyamaa kilul ndu yamɛi maa o nɔ di le. Le hei, ma kua a ndu o dɔɔŋgɔ nda tusi waŋnda kotaa choo wo. O lo loŋ haaa mi masa lelɛŋndo dimi maa a mal ndu. A sɔɔŋ keeku muŋ Chovidɔŋ choo woŋ kpou, mbo lo o pimbi ndɔ simiaa choo, nduyɛ o wa a kɔl kɛndɛ. Yɛɛ mala yɛ ndu? O wa lɔɔlɔɔ yeemɛi o nɔ le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ ve peeloo.
Mi Chovidɔŋ tosa sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ, mbo diikuŋ sawala Mɛlɛkalaŋ, nduyɛ mbo handu Chɛhowa piɛiyo nyɛ tasoo o yoomu ndɔɔ niŋ (Tofa pɛl 15-17)
15. Yɛɛ mala yɛ Chovidɔŋ mbo hiau lachi a sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ pɛɛkoo, teleŋ o wa o chiɛi manyumndo niŋndo?
15 Teleŋ Chovidɔŋ wa o chiɛi manyumndo niŋndo, mbo hiau lachi a sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ pɛɛkoo, mi che bɛɛ ndoo nɔ Baabui ɔɔ yaula naalaŋ o ba le. Yɛɛ mala yɛ ndu le hei tosaa? Mi puaapiliaa a ndepiliaa ndaa yoo ndu nyɛdiaa, nduyɛ mi ndaa poonyiaa bolle Baabuile tɛɛsii leŋ o bɔlɔla ndaa wou nyɛdiaa leniŋndaŋ choo. Mi keŋ mala ndu le mbo wa diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ lepaa o lepaa, nduyɛ mbo yiyaŋ lechoo. Mɛɛ nda soli ndu o chiɛi manyumndo niŋ, mbo yɔŋgu silaa le wanaa tɔɔndaŋ waa lende komallɔ le wa. Mbo dimi aa: “I cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le dikeŋnaŋ ŋ nɔ suŋ suŋndo soliŋndo kpeku le sinaa tau a Chɛhowa okɔɔ, sanaa a diomndaŋ veeloo o Diom ndɔɔ niŋ, vɛlɛ a o yaula naalaŋ niŋ.”
16. A yɛɛ okɔɔ Chovidɔŋ ndoo yiyaŋ yɛ?
16 Mi Chovidɔŋ hiau lachi a sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo. O cho o kaala nɔɔlɛilaŋ a o yeemaŋ wɔɔŋndoŋ choo le ndoo handu kɔl ndɔɔ le. Kɛ a Chɛhowa okɔɔ vɛlɛ a nyɛ cho o sɔvɛ ndu o hɔllo ndoo yiyaŋ ni. Mi ndoo mɛɛndiaŋ nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ. Idii o idii te ndoo chɛŋ pɛ, mbo tuei youwa chondoŋ. Nduyɛ ichɔl o ichɔl, mi ndoo che paŋgei a looŋ. Mbo dimi aa: “Nyɛm Chɛhowa ke naa muŋ ndoŋ tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ miŋ dɛɛniaa naa kɔltaŋ.” Te ŋ nɔ pɛ balika melaa le nyɛm Chɛhowa cho naa kioo woŋ, mi keŋ tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ mi kɔl kɛndɛ koŋ luei naa yoomuaŋ le miŋ biunuŋ tɔɔndaŋnda komal naalaŋ.
17. Te sɔɔŋ kindilaŋ komal pɛ waŋndo miŋ velaŋ a sɔɔŋ komal Chovidɔŋ ndoŋ, fulamakɔɔli kuɛɛ o sɔla yɛ te o biunuŋ pɛ? (1 Pitɛ 1:6, 7)
17 Mi Chovidɔŋ kɛsi vɛlɛ Chɛhowa piɛiyo nyɛ tasoo o yoomu ndɔɔ niŋ. Ndoo sina mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le lo lechoo wo chɔmndo o Mɛlɛka tonyaa lo yɛ. Mi Chiisu dimi aa: “Chɛhowa Mɛlɛka numndo ŋ nɔ ni ma piɛi. Nduyɛ ndu pilɛ kpe ŋ nɔ ni ma biilu.” (Luku 4:8) Wanaa wa sovɛiya chilaŋnda vɛlɛ a sovɛiya ndaa yeema mi Chovidɔŋ ndoo dimi maa o cho lɛ Sei Chɛhowa le. Kɛ mi ndoo piɛi o Chɛhowa lo lepaa o lepaa, a ichɔl o ichɔl a kɔl ndɔɔ kpou, nduyɛ mi ndoo nyuna ndu le mbo mala ndu mbo lo o laalaŋ ndɔɔ choo. Mi che bɛɛ a chiee Chovidɔŋ biyɔɔ le, kɛ pesiŋ bɛɛ o mel laalaŋ ndɔɔ le. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi laalaŋ ndɔɔ keeku o tofaa bɛŋgu. Ma luaa ndu, nduyɛ ma duau ndu o chiɛi manyumndo niŋ. Suŋ suŋ niŋ, laalaŋ ndɔɔ cho o kala poŋ.—Nuawɔ 1 Pitɛ 1:6, 7.
18. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ mi tosa le miŋ hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ?
18 Chɛhowa sina maa, i cho suɛi sɔvɛ le miŋ nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo. Lelaŋ, te ŋ dɔu pɛ sɔɔŋ ŋgaa naŋ yaasiaŋ muŋ o buŋgɛi hei niŋndoŋ o wali niŋ, keŋ mala naa miŋ hiou lachi a waa a kɔl kɛndɛ, o yɔŋ bɛɛ mi sɔɔŋ kala kalaŋ komal naa. Te ŋ tosa lende pɛ, naa bɛɛ tiuba miŋ dimi aa: ‘Kɔl kɛndɔɔ cho le wanaa Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho Mɛlɛka ndaa wa.’—Sam 144:15.
CHONDII 89 Yaŋ Nilaŋ, Diikuŋ, Ma Wa Achal
a Le wanaa bɔɔbɔɔ hau, mi i wa ikala le kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo saalɔŋndo kanifuule, o nɛi wɔɔŋndo choo nda nuuviaa ndu ni. Ma handu kɔl ndaa kpou o yelelaŋndo, nyɛsɔlaa, tɔɔ ɔɔ o kpaayaa choo. Kɛ teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mbo chɔm waŋnda mɛɛ nda saaluŋ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo yɛ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa sɔɔŋ ŋgaa, ŋ mala naa miŋ saaluŋ kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo wo.
b Tofa buŋgɛi hei, “A Cho Pa ‘Nyɛdiaa Sɔlaa a Teleŋndo’?” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Naandɔɔ 15, 2014. O puuluei niŋ.
c Le chɔɔloo sinaa, tofa “Wanaa Cho o Chiɛila Manyumndaŋ Niŋ le Laalaŋ Ndaa Wa,” o jw.org choo. O puuluei niŋ.
d TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: O tuulaa hoo niŋ, a bii puaapilɛnɔɔ ma wa kɔlaŋ a ndu o chiɛi kialaa ŋyamaa niŋ le ndu nyɛpalaa tusioo choo, mi chaaŋaa nduaa laalaŋnda wa ndu balaŋ temndo.