BUŊGƐI PƐƐKƐI 29
CHONDII 87 Huŋ! Ma Miiŋgu Yoomuaŋ Sɔla
Vɛɛ Ŋ Ke Yɛ Acheleŋnda Sila Kɛndɔɔ?
“I cho num sila, nduyɛ mi handu num hɔlteŋ choo.”—SAM 32:8.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku mɛɛ wana ke waŋndo sila mala ndu wo yɛ.
1. Nɛɛ nɔ yɛ mbo yɔŋgu silaa? Tɛɛsiaawɔ.
BAA a yeema pa acheleŋnda silaa kioo? Mi apum wa a kɔl kɛndɛ le acheleŋnda silaa kioo. Kɛ mi siooŋnde wa apum, nduyɛ a ve fɛɛsɛŋ le acheleŋnda silaa kioo le. Kɛ o wa bɛɛ lende, naa kpou nɔ dikeŋnaŋndo le acheleŋnda silaa kioo teleŋndaŋ lapum. Le yɛɛ? Mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa maa te a kaaliaŋ pɛ vellaa velle, waŋnda cho sina maa buɛiyaa nduaa nda cho ni. (Chɔŋ 13:35) Nduyɛ nɛiyo opilɛ o naŋ chɔm maa ŋ nɔ kaalaa le puaapiliaa a ndepiliaa naa wo cho nda kioo sila kpeekpei nda yeema wo ni. Diom Mɛlɛkaa dimi vɛlɛ maa te ŋ ke pɛ waŋndo ‘sila kpeekpei’ yeemaŋndo, mi “chaŋyɛi” nɛi kendu poŋ.—Polo. 27:9.
2. Yɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ ma kindiŋ le tosaa, nduyɛ le yɛɛ? (Tofa vɛlɛ kɔfoo hoo “Sila Nda Yɔŋgu o Bɔŋaŋ Naŋ Bii o Lɔɔ Tɛɛŋndo.”)
2 Bɛnduaa kundaa nɔ ma sina mɛɛ nda nɔ ma ke acheleŋnda sila kɛndɔɔ yɛ. Sanaa a Chiisu, Chɛhowa ke puaa haa wallo le wanaa cho o kundaa niŋnda mandaa. (1 Pit. 5:2, 3) Nɛiyo opilɛ o nda tosa heiyo cho silala tɔlnuŋ o Baabuiyo choo laŋ yɔŋgoo o sɔɔŋ nda yɔŋgu o kundaa niŋndoŋ niŋ ni. Ma ke naa vɛlɛ silaa a teleŋ naŋ yeema ndu wo, nduyɛ ma mala wanaa mal Chɛhowa piɛiyo wa le ma miiŋgu ndu o ibuŋ o kundaa niŋ. Vɛɛ bɛnduaa kundaa vɛlɛ a wana o wana fee yɔŋgu yɛ sila kɛndɔɔ?
3. (a) Vɛɛ naŋ pɛɛku yɛ le acheleŋnda sila kɛndɔɔ kioo? (Aisaya 9:6; tofa vɛlɛ kɔfoo hoo “Tol Tamasi Chiisu Wo Kɔɔli Te A Wa Pɛ Silaa Yɔŋgoo.”) (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?
3 Ŋ tiuba miŋ pɛɛku le sila kɛndɔɔ yɔŋgoo sanaa a tamaseliila cho o Baabuiyo niŋndaŋ tolɔɔ kɔɔli, mɛɛ Chiisu cho nuaa yɛ. Mi ndaa veelu ndu lepum aa, “Wana Silaa Kɔndɔfillo.” (Nuawɔ Aisaya 9:6.) O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo te a nyuna naa pɛ le waŋndo silaa kioo, vɛlɛ a nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo te o yɔŋ pɛ miŋ wa waŋndo silaa kioo ma nyuna naa bɛɛ le. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa le sabu i cho suɛi sɔvɛ le silaa yɔŋgoo a teleŋ kɛndɔɔ, vɛlɛ a o nɛi kɛndɔɔ choo wo.
TE WAŊNDO NYUNA NAA PƐ LE MIŊ KE NDU SILAA
4-5. Te waŋndo nyuna naa pɛ le miŋ ke ndu silaa, nyuna yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ fɛlɛŋ? Chɔmndɔ tamaseliiyo.
4 Te waŋndo nyuna naa pɛ le ndu silaa kioo, yɛɛ fɛŋ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? Naapum miŋ wa a kɔl kɛndɛ le mɛɛ o tiindaŋ naa yɛ, nduyɛ miŋ nɔ yeemɛi le ndu malaa yɔŋgoo chɔ chɔ. Kɛ, ŋ nɔ fɛŋ miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa I nɔ pa sinapɛŋgoo a suɛi hei okɔɔ le chaŋ nuu sila kɛndɔɔ kioo?’ Teleŋndaŋ lapum, nɛi sɔviɔɔ le chaŋ num malaa cho ndu dimullo le mbo kuɛ o wana sina a suɛi keŋ nyɛkɛndɛiyo lo le ndu malaa ni.
5 Le tamaseliiyo, yiyaŋndɔ maa naa kala kalaa bii chaŋ num nya chii baltaŋ ndo. Okoŋ mbo dimul num maa o kandu niŋ danda bɛnda le ndu wo dɔɔnɔŋndo, kɛ mbo nyuna num le danda suu num yiyaŋ maa o bɛnda wo. Naapum ma yiyaŋ a danda suu bɛnda wo, kɛ a cho wana chiɔuwaa le, nduyɛ a pɛɛku num le chiɔu le. O suɛi waa nuaa niŋ, nɛi sɔvɛ ŋ mala chaŋ numndo cho ndu malaa le mbo saaluŋ wana sina a koowaŋ okɔɔ wo ni.
6. Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ chum tuupa miŋ yɔŋgu silaa?
6 O yɔŋ bɛɛ miŋ yiyaŋ maa ŋ suliŋ le silaa yɔŋgoo a suɛi pum okɔɔ, naapum ŋ kɛɛsiaa le miŋ chum le teleŋ biŋgi, tuupa miŋ mulul wana nyuna naa koŋ le silaa wo. Le yɛɛ? Polowaa 15:28 dimi aa: “Wana cho sakpo wo yiyaŋ fɛŋ tuupa mbo muli suɛi.” Kɛ te o yɔŋ yɛ miŋ yiyaŋ maa ŋ sina mulioo? A koŋ kpou, ŋ nɔ fɛŋ miŋ chua teleŋ pɔmbɔ le yaasiaa, miŋ piɛi, nduyɛ miŋ yiyaŋ a ndi okɔɔ. Okoŋ ŋ cho nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa, muli naŋ yɔŋgu wo chɛlaŋ a yiyaŋ Chɛhowa wo a suɛi keŋ okɔɔ. Ŋ tofaŋndɔ tamasi Netaŋ ndo, wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo.
7. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o tamasi Netaŋ ndo niŋ, wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo?
7 Mɛɛ Deeve wa suɛi o Netaŋ lo wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo, mbo dimul ndu maa o yeema mbo taŋgul chiɛiyo le Chɛhowa. Mi Netaŋ dimul ndu o lepilɛ niŋ kpe maa o tosa. Kɛ, Netaŋ ndoo nɔ fɛŋ mbo chua teleŋ pɔmbɔ le sinaa yiyaŋ Chɛhowa wo a ndi okɔɔ. Le yɛɛ? Kanifuule, o cho Deeve le Chɛhowa ndoo yeema le mbo teŋgul ndu chiɛiyo le. (1 Kolo. 17:1-4) Tamaseliiyo hoo mala naa le sinaa maa te waŋndo nyuna naa pɛ le miŋ ke ndu silaa, o wa bɔɔ suɛi taasi te ŋ “keleŋa isɔɔ le.”—Chemi. 1:19.
8. Le sabu cheleŋ kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa yekeŋ tuupa miŋ ke waŋndo silaa?
8 Ŋ tofaŋndɔ sabu cheleŋ naŋ nɔ vɛlɛ miŋ wa yekeŋ te ŋ wa pɛ waŋndo silaa kioo wo. Te ŋ ke waŋndo silaa pɛ mi fulamakɔɔli kɛndɛ yɔŋnuŋ te, tɔɔyaŋndo cho naa wa choo. A tonya, i cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ yiyaŋ fɛŋ nyɛkɛndɛi tuupa miŋ ke waŋndo silaa.
TE Ŋ WA PƐ WAŊNDO SILAA KIOO MA NYUNA NAA BƐƐ LE
9. Tuupa mi bɛnduaa kundaa ke waŋndo silaa, yɛɛ fɛŋ nda nɔ yɛ ma sina? (Kaleesiaŋnda 6:1)
9 Teleŋndaŋ lapum, bɛnduaa kundaa nɔ ma wa chɔ chɔ le ma ke puaapiliaa a ndepiliaa silaa, te a che nda pɛ kɔlaŋ o nɛi wɔɔŋndo choo. (Nuawɔ Kaleesiaŋnda 6:1.) Naapum mi wana waa nuaa wa kɛɛsiaala nɔ taasi le laŋ tosaa, nduyɛ o mɛɛlulaŋ mi hei nyindu ndu mbo tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo. Kpeleŋ bɛnduaa kundaa cho ni, le wana koŋ malaa mbo lo o nɛi yaa wana o yoomu fafɛɛŋndo wo choo. (Chemi. 5:19, 20) Le ma ke waŋndo sila sɔviɔɔ, a nɔ fɛŋ ma sina kɛsɛ maa wana koŋ kandu kɔlaŋ o nɛi wɔɔŋndo choo. Naa kpou Chɛhowa yeema naa miŋ tosa kɛɛsiaalaŋ mɛɛ kɔl naa iyamaa chɛllɛ. (Luom. 14:1-4) Kɛ te o yɔŋ pɛ mi bɛnduaa kundaa sina maa waŋndo tosa suɛi pum, i tɛɛmbuu chaŋyɛi nduɛi a Chɛhowa ve, vɛɛ nda nɔ yɛ ma sila ndu?
10-12. Yɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ ma tosa te a wa pɛ wana nyuna le sila le wo silaa kioo? Chɔmndɔ tamaseliiyo. (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
10 Simullo pila i wa le bɛnduaa kundaa ni te a ke pɛ waŋndo silaa mbo chɛl sila koŋ te. O nɛi kuɛɛ choo? Mi kiilanɔɔ Pɔɔl dimi maa, lepum mi waŋndo kandu kɔlaŋ o nɛi wɔɔŋndo choo kɛ o ve o sina choo le. Lelaŋ, bɛnduaa kundaa nɔ fɛŋ ma bɛɛndiaa wana koŋ nyɛkɛndɛi tuupa ma ke ndu silaa.
11 Yiyaŋndɔ a tamaseliiyo hoo. Mi wana wali ichiɔɔ kindiŋ le tɔlɔɔ o lɛŋnde kala kala leŋ choo. Tuupa mbo tɔl kulloŋ, o nɔ fɛŋ mbo bɛɛndiaa lɛŋndeŋ nyɛkɛndɛi. Te o chii pɛ keŋ tosa, o tɔl niko kulloŋ. Nduyɛ o mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mbo pɔɔliaa kuluŋ o tɔl loŋ le miŋ hindu. O nɛi pilɛ koŋ choo, bɛndu kundaa nɔ fɛŋ mbo tosa nyɛ le halikpeŋ mi i wa tɛtɛlɛ le mbo ke puaapilɛnɔɔ sila o yeema wo. Le tamaseliiyo, mbo chum teleŋ o bɛnda wo, okoŋ mbo dimul puaapilɛnɔɔ maa o nɔ yeemɛi tau o ndu niŋ, nduyɛ maa o yeema mbo soo o ndu lo. Te sila ŋ cho waŋndo kioo wo nɔ pɛ sabu kɛndɔɔ, mbo wa vɛlɛ o nɛi kaalaa niŋ, o wa tɛtɛlɛ le mi acheleŋnda chɛl sila koŋ.
12 Teleŋ nda cho wa suukaŋndo wo, bɛndu kundaa dimul ndu maa, naa kpou miŋ tosa biondɔŋndaŋ, nduyɛ ŋ yeema silaa teleŋndaŋ lapum. (Luom. 3:23) Mi bɛndu kundaa chɔm ndu kpendekele o Baabuiyo niŋ, o nɛi chaa niŋ vɛlɛ a bɛɛle yiŋgoloŋndeŋ, nɛi wɔɔŋ o kandu kɔlaŋ choo wo. Te puaapilɛnɔɔ sina pɛ maa o tosa biondɔŋndo, bɛndu kundaa tiuba niko mbo tɔl kulle sanaa a ndu tɛɛsiallo nyɛ o nɔ mbo tosa le biondɔŋnda ndɔlaŋ siɛɛnduuwo wo. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi bɛndu kundaa pɔɔliaa kulii o tɔlle sanaa a ndu chandɔɔ, okoŋ mbo piɛi a ndu latulu.—Chemi. 5:15.
Bɛnduaa kundaa nɔ ma chɔm kaalaa nduyɛ ma tosa mi i wa tɛtɛlɛ, le mi wana ve hoo silaa kɔl te wo chɛl sila nda cho ndu kioo wo (Tofa pɛl 10-12)
13. Vɛɛ bɛnduaa kundaa sina yɛ maa waŋndo bii sila nda ke ndu wo bila?
13 Teleŋndaŋ lapum, nyɛ wana cho waŋndo silaa wo dimi wo, a nyɛ wana nda cho silaa wo bii bila wo ve nyɛpilɛ le. Yɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ ma tosa le mi wana nda cho silaa kioo wo bii bila nyɛ nda cho ndu dimullo wo? O nɛi chaa niŋ, bɛnduaa kundaa tiuba ma soliŋ nyunalaŋ kpeku le chɔɔ, te wana nda cho silaa kioo wo bii pɛ sila nda cho ndu kioo wo bila, nduyɛ te o sina pɛ nyɛ o nɔ mbo tosa le ndu dɔwɔɔ o wali niŋndo.—Iki. 12:11.
YƆŊGU SILAA A TELEŊ BƐNDA WO NDUYƐ MBO WA O NƐI KƐNDƆƆ CHOO
14. Te ŋ wa pɛ a tumboo, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ ke waŋndo silaa le?
14 Naa kpou, wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Le hei, miŋ tosa nyɛ ɔɔ miŋ dimi suɛi tɛɛmbuu acheleŋnda kɔllo ve. (Kolo. 3:13) Baabuiyo dimi maa teleŋndaŋ lapum, miŋ tosa nyɛ mi waŋndo dɔɔnuŋ tumbe. (Ɛfi. 4:26) Kɛ te ŋ wa pɛ a tumboo, ŋ nɔ miŋ yɔŋgu silaa le. Le yɛɛ? Kanifuule “te wanachioo dɔɔnuŋ pɛ tumbe, o ve o nɛi Mɛlɛkaa choo le.” (Chemi. 1:20) Te ŋ wa pɛ a kɔl tuuwo miŋ wa waŋndo silaa kioo, keŋ tosa mi suɛi chɔɔlu lewɔu. Kɛ, keŋ sim nuaa maa fɛɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ chɔm wanaa pilaŋ naa tana wa yiyaŋ naa vɛlɛ a mɛɛ naŋ cho sinaŋndo yɛ le. Ŋ nɔ miŋ chum haaa miŋ pɔlul kɔl, tuupa miŋ kuɛ o wana koŋ ndo le nyɛ o tosal naa wo. Ŋ nɔla miŋ pɛɛku o tamasi Ɛlihu wo niŋ, o ke Choobu sila kɛndɔɔ wo.
15. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tamasi Ɛlihu wo niŋ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)
15 Le palɛi bɔɔbɔɔ Choobu wa kindiŋndo le choola chaaŋaa nduaa hɛɛnduu ndu choo laŋ siɛɛnduuwo. Kɛ Ɛlihu wa nilaŋ yaŋɔɔ nyɛkɛndɛi o nyɛ Choobu wa dimioo wo. Okoŋ mi nyiɛɛye bii Ɛlihu le Choobu. Mɛɛ Choobu wa kindiŋndo le chɔmndo maa o tɛɛmbuu isɔɔ o isɔɔ le, mbo dimi sɔɔŋ ve tonya le woŋ a Chɛhowa okɔɔ. Mi hei tosa mi Ɛlihu duaunuŋ tumbe. A koŋ kpou, mi Ɛlihu chum le mi teleŋ o yeema mbo soo wo fuuluu. Mbo suaa o nɛi tusiaŋ niŋ vɛlɛ a bɛɛle yiŋgoloŋndeŋ mɛɛ o wa Choobu silaa kioo. (Choobu 32:2; 33:1-7) Ŋ pɛɛku suɛi sɔvɛ sɔvɛi o tamasi Ɛlihu wo niŋ: Teleŋ naŋ pɔlul kɔllo wo o bɛnda ni le miŋ ke waŋndo silaa o nɛi lebɛɛ niŋ vɛlɛ a kaalaa.—Iki. 3:1, 7.
Mi che bɛɛ mi Ɛlihu tuulu kɔl tau o tasela ndɔ a nyɛ Choobu dimi wo, kɛ mɛɛ o wa ndu silaa kioo, mbo suaa bɛɛŋ bɛɛŋ nduyɛ o nɛi lebɛɛ niŋ (Tofa pɛl 15)
HIOU LACHI A SILAA YƆŊGOO NDUYƐ MI NUM BƐƐ CHƐL SILAA
16. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Sam 32:8 niŋ?
16 Bolle Baabuile buŋgɛi hei tɔlnuŋ choo leŋ le dimi maa, ‘Chɛhowa cho naa sila, nduyɛ mbo handu naa hɔlteŋ choo.’ (Nuawɔ Sam 32:8.) Hei chɔm kpendekele maa o cho hiouwɔɔ lachi a naa malaa. O cho ko silaa le o ke naa le, kɛ mbo mala naa vɛlɛ le miŋ dɔu ndu o wali niŋ. Nuawɔ se tamasi kɛndɛ o kɛsul naa wo! Te ŋ sɔla pɛ dikeŋnaŋndo le acheleŋnda silaa kioo, maa ŋ tolnuŋ tamasi Chɛhowa wo kɔɔli le nda hɔlteŋ kɛsioo choo, nduyɛ miŋ ke nda mala kɛ kɛ naŋ tiuba pɛ le halikpeŋ ma sɔla batiuwaa.
17. Vɛɛ naŋ sinaŋ yɛ te bɛnduaa kundaa ke naa pɛ sila tɔlnuŋ o Baabuiyo choo wo? (Aisaya 32:1, 2)
17 Suŋ suŋ, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a acheleŋnda sila kɛndɔɔ kioo, nduyɛ mi naa bɛɛ chɛl silaa mbo hiou maa paandu. (2 Tim. 3:1) Bɛnduaa kundaa yɔŋgu sila kpeekpeiyo nduyɛ mbo tɔlnuŋ o Baabuiyo choo wa, cho ko “mɛɛ peela pɔmbɔlaŋ la wa nuaa o lɛŋnde vesɛileŋ niŋ yɛ.” (Nuawɔ Aisaya 32:1, 2.) Ŋ nɔ bɔɔ balika melaa le chaaŋaa naa nɔ kiisaŋ le naa sila naŋ yeema wo kioo le wa. Diomnda ndalaŋ la cho ko “mɛɛ nda tuuliaa nuaa apuiyaŋ a kooliiye, ma kɛsi maŋ o nyɛ nda toosiaa a kanii humbueiyo niŋ yɛ.” (Polo. 25:11) Maa naa kpou hiou lachi a pɛɛkoo le acheleŋnda sila kɛndɔɔ kioo, nduyɛ miŋ wa a bɛɛndiaŋ le silaa chɛlɔɔ.
CHONDII 109 Kaala Chɛŋ o Kɔllo Niŋndo