Décembre

Yehova ke kwandi na ngolo ya kuvumbula bantu yina kufwaka? Ee, yandi ke na ngolo ya kusala yawu. Yandi ke ‘Muntu ya Ngolo-Nyonso.’ (Luz. 1:8) Na yawu, yandi ke na ngolo ya kufwa bambeni ya yandi nyonso, lufwa mpe ke na kati. (1 Ko. 15:26) Mambu ya nkaka yina ke natá beto na kundima ti Nzambi ke na ngolo ya kuvutula bantu na luzingu ke ti, ngolo ya yandi ya kusimba bamambu ke ve na bandilu. Yandi ke bokilá konso mbwetete na nkumbu ya yawu. (Iza. 40:26) Mpe yandi me zimbana ve ba yina kufwaka. (Yobi 14:13; Luke 20:38) Yandi me zaba mbote-mbote nyonso na yina me tadila bantu yina yandi ke vutula na luzingu, ya vanda nzutu ya bawu, kimuntu ya bawu, bamambu yina ba kutaná na yawu na luzingu mpe mabanza ya bawu. Ya tsyeleka, beto lenda kwikilá na nsilulu ya Yehova ya kuvutula bantu na luzingu na bilumbu yina ke kwiza, samu beto zaba ti yandi ke na nsatu mpe ngolo ya kulungisa yawu. Mambu ya nkaka yina ke salá ti beto kwikila na nsilulu ya Nzambi ke ti, na ntama Yehova vumbulá bantu yina kufwaka. Biblia ke zonzilá Yesu mpe babakala ya nkaka yina Nzambi pesá ngolo ya kuvumbula bantu na lufwa. w23.04 9-10 §7-9

Kana beto zonza na lembami mpe na faso ya mbote, bantu ke vanda kaka na nsatu ya kuwa beto mpe masolo ya beto ke zengana ve. Beto zimbana ve ti, kana muntu ke na sosá beto mindondo, beto lenda zenga disolo. (Bin. 26:4) Kasi ntangu ya nkaka, bantu ya faso yayi ke ve mingi. Na kutala, ya lenda vanda na bantu mingi yina ke na nsatu ya kuwa beto. Ntangu beto ke longoka kuvanda na lembami, ya ke natina beto bambote mingi. Na yawu, sambila Yehova samu yandi pesa nge ngolo ya kuvanda kaka na lembami ntangu nge ke pesá mvutu na byuvu yina lenda talana mpasi to na bantu yina ke na sombolá nge. Kuzimbana ve ti kuvanda na lembami lenda sala ti nge swana ve ata ti faso ya nge ya kutala bamambu vanda ve faso mosi na bantu ya nkaka. Mpe mvutu yina nge ke pesa na lembami nyonso mpe na buzitu lenda nata ba yina ke kuwa nge na kusoba makanisi ya bawu na yina me tadila Bambangi ya Yehova mpe matsyeleka ya Biblia. Vanda ya “kukubama na kubangula” na bamambu yina nge ke kwikilá, “na lembami nyonso mpe na buzitu.” (1 Pi. 3:15, 16) Bika ti lembami vanda kaka ngolo ya nge. w23.09 19 §18-19

Beto tala mambu 4 yina lenda lakisa ti beto ke na ntima ya yinda. Ya ntete, muntu yina ke na ntima ya yinda ke kuwá ve nkele na mbangu. Yandi ke dasuká ve mpe ke salá ve bampangi yimbi ntangu yandi ke vandá na mambu mingi na yintu to ntangu ba ke salak’ yandi yimbi. (Bas. 34:6) Ya zole, muntu yina ke na ntima ya yinda ke vingilá mambu lungana. Kana mambu ke ve na lunganá na ntangu yandi ke na vingilak’ yawu, muntu yina ke na ntima ya yinda ke dasuká ve. (Mat. 18:26, 27) Ya tatu, muntu yina ke na ntima ya yinda ke salá ve bamambu na mbangu-mbangu, kasi ke kanisá ntete tekila yandi sala mambu. Ntangu mambu yina yandi ke na yawu ya kusala ke mfunu mingi, muntu yina ke na ntima ya yinda ke baká ntangu ya kusala yawu. Yandi ke sosá ve kubanda to kumanisa yawu na mbangu-mbangu. Yandi ke talá ntangu yina ya ke lomba yandi, mpe ke yidiká mambu samu na kuzwa ntangu yango. Mpe yandi ke baká ntangu ya kusala yawu mbote-mbote. Ya yiya, muntu yina ke na ntima ya yinda ke kwendá nyongá ve, kasi yandi ke kangá ntima na mantwala ya bampasi. Yandi ke salá bangolo na kutula makanisi ya yandi na mambu ya mbote yina ke kuminá yandi na luzingu, samu na kuvanda kaka na kilengi ya kusadila Yehova. (Kol. 1:11) Samu beto ke bakristo, beto me lunga kulakisa ntima ya yinda na bafaso nyonso. w23.08 20-21 §3-6

Mosi ya bamambu ya mfunu yina ke natá beto na kubumba bantima ya beto ke ti Yehova ke talá bantima. Ya zola zonza ti yandi ke talá kimuntu ya beto ya kati yina bantu lenda tala ve. Yandi ke zola beto kana beto fulusa makanisi ya beto na ndwenga ya yandi. (Yoa. 4:14) Kusala yawu ke sadisa beto na kusala ve bamambu yina Satana mpe yinza ya yandi ke na sosá kunata beto na kusala. (1 Yoa. 5:18, 19) Kukuma pene-pene na Yehova ke kulisa luzolo mpe buzitu ya beto samu na yandi. Ya ke sala ti beto yiina makanisi ya kusala bamambu yina lenda nyongisa Tata ya beto ya mazulu. Marta, mpangi ya kento mosi yina ke vandá na Croatie kutaná na mambu yina zolá nata yandi na kuvukisa nzutu na faso yina Yehova ke niminaka. Yandi sonikaka: “Mu vandá lenda ve kukatula makanisi ya yimbi mpe nsatu ya kuvukisa nzutu na yintu ya munu. Kasi ni boma ya Yehova sadisá munu.” Na wa’ faso boma ya Yehova sadisak’ yandi? Marta me zonza ti yandi baká ntangu ya kukanisa na yina zolá kumina yandi, kana yandi baka mukanu ya yimbi. Beto mpe lenda sala mutindu yandi. w23.06 20-21 §3-4

Yesu zabaka ti Yehova ke na nsatu ya kukumisa nkumbu ya yandi santu, mpe kusukula yawu na bamambu nyonso yina ba vuninaka yandi. Ni na yawu, Yesu lombaka na bisadi ya yandi na kusambila mutindu yayi: “Tata ya beto yina ke na mazulu, bika ti Nkumbu ya nge vanda ya santu.” (Mat. 6:9, NWT) Yesu zabaka ti mambu ya kukumisa santu nkumbu ya Yehova vandaka mambu ya kulutila mfunu na zulu mpe na ntoto. Ya ke ve na muntu na zulu mpe na ntoto yina kumisaka santu nkumbu ya Yehova kulutila Yesu. Kasi, samu na wapi disumu ba kangaka yandi? Ba zonzaka ti yandi vwezaka nkumbu ya Nzambi. Samu na Yesu, ya ke ve na disumu ya kulutila yimbi yina muntu lenda sala. Kasi, ni yawu ba vuninaka yandi. Ya lenda vanda ti, ni mambu yina salaka yandi “mpasi na ntima” tekila ba kwiza kanga yandi.—Luke 22:41-44. w24.02 11 §11

Ntangu beto ke kimá mbangu samu na luzingu, luzolo ya beto samu na Yehova na Yesu me lunga kulutila luzolo yina beto ke na yawu samu na dikanda ya beto. (Mat. 10:37) Kasi ya zola zonza ve ti, beto ke kipe ve dikanda ya beto. Yehova na Yesu ke vanda na kilengi kana beto lungisa bizitu ya beto na dikanda. (1 Tim. 5:4, 8) Kusala yawu, ke pesa beto kilengi. Mpe Yehova me zaba ti makanda lenda vanda na kilengi kaka kana kento na bakala lakisa luzolo mpe buzitu, kana bibuti zola mpe sadisa bana ya bawu, mpe kana bana tumama na bibuti ya bawu. (Ef. 5:33; 6:1, 4) Nge vanda kento, bakala to mwana, tula ntima na malongi ya Biblia mpe sadila yawu, kasi kulungisa ve kaka makanisi ya nge, to kusala ve kaka yina bantu ya nkaka ke salá to ke zonzaka. Sadila mbote-mbote mikanda ya beto. Ya ke lakisá beto wa’ faso beto lenda sadila malongi ya Biblia. w23.08 28 §6-7

Bakristo ya kento me bonga kulongoka bamambu yina lenda sadisa bawu na luzingu. Bisalu yina nge ke na longoká ntangu nge ke ntete fioti lenda sadisa nge na luzingu ya nge nyonso. Na kifwani, longoka kusonika mpe kutanga mbote-mbote. Na bandinga ya nkaka, bantu ke talá ti ya ke ve mfunu mingi samu na kento na kuzaba kutanga mpe kusonika. Kasi, ya ke mfunu na konso mukristo na kusala yawu. (1 Tim. 4:13) Na yawu, kubika ata kima kanga nge nzila na kulongoka kutanga mpe kusonika mbote-mbote. Wapi bambote nge ke kuzwa? Kusala yawu ke sadisa nge na kuzwa kisalu mpe kubumba yawu. Ya ke sadisa nge na kulongoka mambu ya Nzambi mpe kulonga yawu na faso ya mbote na bantu ya nkaka. Ya kulutila mfunu, kutanga mpe kuyindula na Biblia ke sala ti nge lutila kukuma pene-pene na Yehova.—1 Tim. 4:15. w23.12 20 §10-11

Lomba Yehova sadisa nge na kubwa ve na bantontolo. Samu ti beto nyonso ke bantu ya masumu, beto me bonga kusala bangolo samu na kunwana na nsatu ya kusala mambu ya yimbi. Satana ke na salá nyonso samu na kunata beto na kusala mambu ya yimbi. Na kifwani, yandi ke sosá kubebisa makanisi ya beto na nzila ya bima ya yimbi yina bantu ke sadilá samu na kulutisa ntangu. Bima yayi lendá fulusa beto na makanisi ya mvindu, yina lenda nata beto na kusala disumu. (Mrk. 7:21-23; Zaki 1:14, 15) Samu beto kubwa ve na bantontolo, beto me bonga kulomba Yehova sadisa beto. Na lusambu yina Yesu longá beto, yandi zonzaka: “Kubika beto ve na kubwa na bantontolo, kasi katula beto na maboko ya Mfumu ya Yimbi.” (Mat. 6:13) Yehova zola kusadisa beto, kasi beto me fwana kulomba yandi. Beto me bonga mpe kusala bamambu yina ke kwelana na balusambu ya beto. w23.05 6-7 §15-17

Wa’ faso kindiku ya ngolo na Yehova lenda sadisa bawu na kati ya dikwela? Kana kindiku na Tata ya bawu ya mazulu ke mfunu mingi samu na bawu, ba ke sadila malongi ya yandi na mbangu. Ya ke sadisa bawu na kukima bamambu, mpe na kuyidika nyonso yina lenda sala ti luzolo ya bawu kota madidi. Dyaka, bantu yina ke na kindiku ya ngolo na Yehova ke salá bangolo samu na kulanda kifwani ya yandi mpe ba ke kulisá bifu ya yandi, mutindu ntima ya mbote, ntima ya yinda, mpe kifu ya kulemvokilaka. (Ef. 4:32–5:1) Ntangu kento na bakala yina ke ya kukwela ke lakisá bifu yayi na bampangi, ya ke salá ti luzolo ya bawu kula. Lena, mpangi mosi ya kento me sala bamvula kuluta 25 na kati ya dikwela. Yandi me zonza: “Ya ke ve mpasi na kuzola mpe na kuzitisa muntu yina ke na kimpeve ya mbote.” Beto zonzila kifwani mosi ya Biblia. Ntangu Yehova vandá sosa kento na bakala yina zolá vanda bibuti ya Masiya, yandi soolá Yozefi na Maria, mitekolo ya Davidi. Samu na yinki? Mosi na mosi ya bawu vandá na kindiku ya ngolo na Yehova, mpe Yehova zabá ti ba zolá tula yandi na kisika ya ntete na dikwela ya bawu. w23.05 21 §3-4

Yesu mfumu ya beto ke ya kulunga, kasi bantu yina yandi ke sadilá samu na kutwadisa beto, ke ve ya kulunga. Ya lenda vanda mpasi na beto na kutumama na bawu, mingi-mingi kana ba lomba beto mambu yina beto ke ve na nsatu ya kusala. Ni yina mpe kuminá ntumwa Piere. Mbazi mosi zonzá na yandi na kudya bibulu yina Misiku ya Moyize niminaka. Kasi, bambala tatu, Piere mangá kusala yawu. (Bis. 10:9-16) Samu na yinki? Na meso ya yandi, ya vandá ve mbote. Dyaka, ntumwa Polo tumamaka ntangu Bakuluntu ya Yeruzalemi zonzá na yandi na kukwenda na tempelo na babakala yiya samu na kuvedisa nzutu kintwadi na bawu mpe kulakisa ti yandi vandá tumamá na Misiku ya Moyize. Polo zabá ti bakristo ke dyaka ve na lutumu ya Misiku ya Moyize. Yandi salá ve mambu ya yimbi, Polo “kwendaka na bantu yiya yina, mpe bawu bandaka na kuvedisa banzutu ya bawu.” (Bis. 21:23, 24, 26) Kutumama ya Polo tulá bumosi na kati ya bampangi.—Rom. 14:19, 21. w23.10 10 §15-16

Ntangu ya nkaka nge me kanisa ve ti boma ke mfunu. Kasi muntu yina me zola kuvanda na kindiku ya ngolo na Yehova me lunga ʻkuwa yandi boma.ʼ Ata bamvula yina beto me sala na kusadila Yehova, beto nyonso me lunga kuvanda kaka na boma ya yandi. Kasi yinki zola zonza kuvanda na boma ya Nzambi? Wa’ faso beto lenda longoka kuvanda na boma ya Nzambi? Muntu yina ke talá boma ya Yehova ke zolak’ yandi, mpe ke zolá ve kusala ata mambu yina ke bebisa kindiku ya yandi na Yehova. Yesu “vandaka kuwa Nzambi boma.” (Ebr. 5:7, nwt-MK) Na luzingu ya yandi nyonso, Yesu vandá salá ve bamambu samu yandi vandá na boma ti Yehova talisa yandi mpasi. (Iza. 11:2, 3) Kasi, yandi vandá tumamá na Yehova na ntima mosi samu yandi vandá zolak’ yandi mingi. Yandi vandá na luzolo ya mingi na Yehova mpe tumamá na yandi na ntima mosi. (Yoa. 14:21, 31) Mutindu Yesu, beto mpe me bonga kuzitisa Yehova samu yandi ke luzolo, yandi ke na ndwenga, na lunungu, mpe ngolo mingi. Samu Yehova ke zolá beto, yina beto ke salá ntangu yandi ke longá beto ke mfunu mingi samu na yandi. Beto ke nyongisak’ yandi ntangu beto ke tumamá ve na yandi. Mpe yandi ke vandá na kilengi ntangu beto ke tumamá na yandi.—Nku. 78:41; Bin. 27:11. w23.06 14 §1-2; 15 §5

Ntangu Mfumu Uziya kumá na ngolo mingi, yandi zimbaná ti ni Yehova vandá pesa yandi nyonso yina vandá na yandi. Wapi yina ke kileso? Beto me lunga kuzimbana ve ti, ni Yehova ke pesá bweso ni bweso yina beto lenda kuzwa na kimvuka ya yandi mpe bima nyonso ya kitoko yina ke na beto. Beto me lunga kupesa yandi nkembo na yina yandi me pesa beto ngolo ya kulungisa bamambu mingi na kisalu ya yandi, kasi ve kusala matalana. (1 Ko. 4:7) Na kukuluka nyonso, beto me lunga kundima ti beto ke bantu ya masumu mpe beto ke na nsatu ba semba beto. Mpangi mosi ya bakala yina ke na bamvula 60 sonikaka: “Mu longoká kudasuka ve ntangu bantu ya nkaka ke zonzilá munu bafoti ya munu. Ntangu ba ke sembá munu ata ti ya ke kaka samu na bafoti ya fioti, mu ke sosá kubongisa bamambu mpe kukwenda kaka na mantwala.” Ntangu beto ke tumamá kaka na Yehova mpe beto ke bikaná ya kukuluka, beto ke vandá na kilengi na luzingu.—Bin. 22:4. w23.09 10 §10-11

Bakristo ya ntete vandá na nsatu ya kifu ya kukanga ntima. Ba vandá kutana bamambu mosi na bantu yina vandá kisika mosi na bawu. Kasi, samu ba vandá bakristo, bamfumu ya dibuundu ya bazwife, luyalu ya Roma mpe bantu ya dikanda ya bawu vandá kwamisa bawu. (Mat. 10:21) Ata na kati ya kimvuka, ba zolá nwana na kubwa ve na mutambu ya bamambu ya luvunu, yina bantu yina balukilá Yehova vandá longa samu na kukabula kimvuka. (Bis. 20:29, 30) Na yawu, ba zolá kanga ntima. (Luz. 2:3) Yinki zolá sadisa bawu? Ba kwizá kanisa na bifwani ya bantu na Biblia, yina kangá ntima mutindu Yobi. (Zaki 5:10, 11) Ba sambilá samu na kuvanda na ngolo. (Bis. 4:29-31) Mpe ba tulá meso ya bawu kaka na bambote yina kukanga ntima zolá natina bawu. (Bis. 5:41) Kulongoka mbote-mbote na Biblia mpe na mikanda ya beto, bifwani ya bantu yina kangá ntima, mpe kukanisa mbote-mbote na yawu, ke sadisa beto mpe na kukanga ntima. w23.07 3 §5-6

Yehova na Yesu ke bika beto ve. Na manima ya kumanga Yesu, ntumwa Piere zolá baka mukanu mosi ya mfunu. Yandi zolá vanda kaka kilandi ya Yesu to zolá bika kulanda yandi? Yesu sambilá Yehova samu kiminu ya Piere lemba ve. Yesu zonzá na Piere ti yandi sambilá samu na yandi mpe ti ni yandi ke pesa bampangi ya nkaka ngolo. (Luke 22:31, 32) Ntangu Piere vandá kanisa na yina Yesu zonzilak’ yandi, ya vandá pesa yandi ngolo. Ntangu beto ke vandá na mikanu ya mfunu ya kubaka, Yehova lenda sadila mivungi yina ke zolá beto samu na kupesa beto yina beto ke na yawu nsatu samu na kubikana ya kukangama na yandi. (Ef. 4:8, 11) Mutindu yandi pesak’ yawu na Piere mpe bantumwa ya nkaka, Yehova ke pesa beto madya mpe bima ya nkaka yina beto ke na yawu nsatu, kana beto tula kisalu ya kusamuna na kisika ya ntete na luzingu ya beto. w23.09 24-25 §14-15

Yehova ke talá bamambu ya mbote nyonso yina beto ke salá na bampangi, ata yina ke talaná fioti na meso ya beto mosi. Na meso ya yandi, bangolo nyonso yina beto ke salá ke ntalu mingi, mpe ya ke mutindu mfuka beto ke na defisak’ yandi mpe yandi ke vutula beto yawu. Kana nge vandá kisadisi to kuluntu, Yehova me zimbana ve luzolo yina vandá na nge mpe faso ya vandá natá nge na kusala bamambu samu na yandi. (1 Ko. 15:58) Yandi ke na talá mpe luzolo yina nge ke na lakisá bubu yayi. Yehova zola ti luzolo ya beto samu na yandi mpe samu na bampangi kula. kutanga Biblia, kukanisa na yawu mbote-mbote mpe kufungula ntima ya beto ntangu nyonso na Yehova, lenda sadisa beto na kukulisa luzolo ya beto samu na yandi. Mpe kupesa bampangi lubakusu, lenda kulisa luzolo ya beto samu na bawu. Ntangu luzolo ya beto ke kulá, beto ke kumá dyaka pene-pene na Yehova mpe na bampangi ya beto. Kindiku yina beto ke tunga na bawu ke vanda samu na ntangu nyonso. w23.07 10 §11; 11 §13; 13 §18

Mukristo nyonso me fwana kusoola faso ya yandi ya kubakila bamambu ya mavimpi. Kasi, ntangu yandi ke soolá mutindu yandi ke kipe mavimpi ya yandi, mukristo me lunga kutumama na misiku ya Biblia na yina me tadila kusadila ve menga mpe bunganga. (Bis. 15:20; Gal. 5:19, 20) Kasi kukatula mambu ya menga mpe ya bunganga, mosi na mosi ya beto me lunga kusoola faso yandi ke kipe mavimpi ya yandi. Beto lenda tala ti manganga to nsalulu mosi ke mbote to yimbi. Kasi beto me lunga kubika bampangi baka mikanu na yina me tadila mavimpi ya bawu mpe kuzitisa yawu. Na yawu beto zolá zimbana ve bamambu yayi: 1) Kaka ni Kimfumu ya Nzambi ke sala ti bantu vanda na mavimpi ya kulunga mpe samu na ntangu nyonso. (Iza. 33:24) 2) Konso mukristo me lunga “kuzaba samu na yinki yandi ke banzaka mutindu yina” ntangu yandi ke baká mukanu samu na mavimpi ya yandi. (Rom. 14:5) 3) Ntangu bampangi ke baká mikanu ya bawu ni na beto ve na kuzonza kana ya ke mbote to yimbi mpe beto me lunga kusala ata kima yina lenda bwisa bawu. (Rom. 14:13) 4) eto zolá lakisa luzolo mpe kuzimbana ve ti bumosi me lutila mfunu na makanisi ya mosi na mosi na kati ya beto.—Rom. 14:15, 19, 20. w23.07 24 §15

Ntembe ve, nge ke zolaka mingi Yehova. Banda ntama, bantu mingi vanda zolaka Yehova kaka mutindu nge. (Nku. 104:33, 34) Mingi pesaka yina vandaka ntalu na meso ya bawu samu na kusepelisa Yehova. Ni yawu Banazire ya bwala ya Izraele vanda salaka. Ba vanda sadilaka nzonzolo yayi, samu na kuzonzila bantu ya Izraele yina vandaka na tiya, mpe bakaka mukanu ya kupesa yina vandaka ntalu na meso ya bawu. Ba vanda sadila Yehova na mutindu yina bantu ya nkaka vanda salaka ve. Musiku ya Moyize vanda pesaka nzila na bakala to kento na kusadila Yehova mutindu Nazire samu na mwa ntangu. (Kut. 6:1, 2) Ntangu muntu ya Izraele vanda salaka nsilulu ya kuvanda Nazire, yandi zola sala nyonso samu na kuzitisa yawu. Banazire vanda sadilaka misiku yina bantu ya Izraele nyonso ve vanda sadilaka. Na yawu, yinki vanda nataka muntu ya Izraele na kusoola kuvanda Nazire? Ni luzolo ya ngolo samu na Yehova, mpe nsatu ya ngolo ya kuvutula yandi matondo samu na balusakumunu ya yandi.—Kul. 6:5; 16:17. w24.02 14 §1-2

Ntangu Biblia ke zonzá “kukwikama,” to “luzolo ya kukwikama,” ya ke vandá samu na kuzonzila luzolo ya ngolo. Ba ke sadilá mpe yawu samu na kuzonzila luzolo yina Nzambi ke vandá na yawu samu na bisadi ya yandi. Ba ke sadilak’ yawu mpe samu na kuzonzila luzolo yina bisadi ya Nzambi ke lakisá bawu na bawu. (2 Sa. 9:6, 7) Beto lenda kumisa kukwikama ya beto ngolo. Beto tala wa’ faso ya salamá na Danyele. Na luzingu ya yandi nyonso, Danyele kutaná na mambu yina meká kukwikama ya yandi na Yehova. Kasi dyambu yina lutilá kumeka kiminu ya yandi kuminak’ yandi ntangu yandi vandá na bamvula kuluta 90. Na ntangu yina, bantu ya Media na Persia baká Babilone mpe ni mfumu Dariusi vandá yala. Bantu yina vandá salá na yinzo ya mfumu vandá zola ve Danyele mpe ba vandá pesá ve buzitu na Nzambi ya yandi. Na yawu, ba yidiká mambu samu na kufwa yandi. Ba natá mfumu na kutula musiku yina zolá lakisa na nani Danyele zolá vanda ya kukwikama: na Nzambi ya yandi to na mfumu? Samu na kulakisa kukwikama ya yandi na mfumu, Danyele zolá bika kusambila Yehova na kati ya bilumbu 30. Kasi yandi salá ve yawu.—Dan. 6:12-15, 20-22. w23.08 5 §10-12

Yehova ke na nsatu ti beto bika ve kulakisa luzolo na bampangi ya beto. Kana bampangi me bakila ve beto mutindu bakristo me bonga kubakila bampangi, beto me lunga ve kukanisa ti ba me sala yawu na nko. Mpe beto lenda vanda na kundima ti ba ke salaka nyonso samu na kusepelisa Yehova. (Bin. 12:18) Nzambi ke zolaka bisadi ya yandi ya kukwikama, ata ti ba ke bantu ya masumu. Ata masumu ya beto, yandi ke vandaka kaka ndiku ya beto, mpe yandi ke bumbilaka ve beto nkele. (Nku. 103:9) Beto ke na kilengi mingi samu ti Yehova ke lemvokilaka beto, mpe beto me lunga kulanda kifwani ya yandi na kulemvokilaka bampangi! (Ef. 4:32–5:1) Kuzimbana mpe ve ti, beto ke na kumaka pene-pene na nsuka ya yinza yayi. Na yawu, beto ke na nsatu ya kuvanda na kindiku ya ngolo na bampangi. Bankwamusu ke lutila kukuma ngolo. Ba lenda tula beto na boloko samu ti beto ke sadilaka Yehova. Kana bamambu yayi kumina beto, beto ke vanda na nsatu ya bampangi kulutila na ntama.—Bin. 17:17. w24.03 15-16 §6-7

Na kati ya Biblia beto ke na masolo ya bantwenya yina vandá pene-pene na Yehova. Ya salá ti ba vanda na luzingu ya kitoko mpe Yehova ndimá bawu. Davidi vandá mosi ya bawu. Ntangu yandi vandá ntwenya, yandi soolá kuvanda ndiku ya Nzambi mpe na mantwala, yandi kumá mfumu mosi ya kukangama na Yehova. (1 Mf. 3:6; 9:4, 5; 14:8) Ntangu nge ke longoka kifwani ya Davidi, ya lenda kindisa nge na kusadila Yehova mpe na kuvanda ya kukangama na yandi. Nge lenda sosa mpe kuzaba dyaka mingi na kifwani ya Marke to ya Timote. Nge ke tala ti ba bandá kusadila Yehova ntangu ba vandá ntete ntwenya mpe ba vandá kaka ya kukangama na yandi. Mukanu yina ba baká pesá Yehova kilengi, bawu mpe vandá na kilengi. Faso nge ke na natá luzingu ya nge bubu yayi, ke lakisa faso luzingu ya nge ke vanda na mantwala. Kana nge tula ntima ya nge na Yehova kasi ve na nge mosi, yandi ke sadisa nge na kubaka mikanu ya mbote. Nge ke vanda na kilengi mpe luzingu ya nge ke vanda mbote. Kuzimbana ve ti yina nge ke salá samu na Yehova ke ntalu mingi na meso ya yandi. Kusadila Tata ya beto ya luzolo Yehova ke kima yina me lutila mbote na luzingu ya nge. w23.09 13 §18-19

Ntumwa Polo zabaka ti bampangi ya yandi vandaka bantu ya masumu. Na kifwani, ntangu bakristo ya Yeruzalemi kutanaka na yandi, ba ndimaka ve ti yandi kumaka kilandi. (Bis. 9:26) Na manima, bantu ya nkaka vanda zonza bamambu ya yimbi na nkumbu ya yandi, samu bampangi ya nkaka tula dyaka ve yandi ntima. (2 Ko. 10:10) Yandi talaka kuluntu mosi kubaka mikanu yina zola nata bantu ya nkaka na kusumuka. (Gal. 2:11, 12) Mpe Marke, mosi ya bampangi ya Polo ya ntima nyongisaka yandi mingi. (Bis. 15:37, 38) Ntangu ya nkaka, bamambu yayi, zola nata Polo na kumanga kuvukana na Bampangi yayi yina nyongisaka yandi. Kasi, ntumwa Polo vandaka kaka na makanisi ya mbote na bampangi ya yandi ya kento na ya bakala, mpe yandi bikaka ve na kusadila Yehova. Yinki sadisaka ntumwa Polo na kubika ve? Polo vanda zolaka bampangi ya yandi ya kento na ya bakala. Mpe ni luzolo ya yandi samu na bawu sadisaka yandi na kutula makanisi ya yandi na bifu ya bawu ya mbote, kasi ve na bifu ya bawu ya yimbi. Mpe ni luzolo sadisaka dyaka yandi na kusadila bamambu yina kele na dikanisi ya bubu yayi. w24.03 15 §4-5

Na kati ya Biblia, ya ke na masolo mingi yina ke lakisá ti lembami ke kifu mosi ya mfunu. Beto zonzila kifwani ya Izaki, ntangu yandi vandá vanda na Gerare, bwala ya bantu ya Filistia. Samu bantu ya Filistia vandá tula meso na bima ya yandi, ba kangá mabulu yina bisadi ya tata ya yandi timunaka. Na kisika ya kunwana samu na mabulu ya yandi, yandi kwendá vanda kisika ya nkaka yina vandá ntama, mpe kuna yandi timuná mabulu ya nkaka. (Kub. 26:12-18) Kasi kuna mpe, bantu ya Filistia sosá yandi mindondo. Ba zonzá ti maza ya mabulu yina vandá kuna vandá mpe ya bawu. Ata faso yina, Izaki dasukilá ve bawu. (Kub. 26:19-25) Yinki sadisak’ yandi na kuvanda kaka na lembami, ata ntangu bantu ya nkaka sosá kaka kusombola yandi? Ya lenda vanda ti yandi talá kifwani ya bibuti ya yandi mpe yandi longoká mingi na faso yina Abrahami bumbá kizunu, mpe na “ntima ya kulembama mpe ya kizunu” ya Sara.—1 Pi. 3:4-6; Kub. 21:22-34. w23.09 15 §4

Yehova fidisá Mwana ya yandi awa na ntoto samu na kulonga beto na yina me tadila Kimfumu mpe kupesa luzingu ya yandi samu na beto mpe samu na kukatula yinza na masumu mpe na lufwa. Na manima, Yesu vumbuká na lufwa mpe kwendá na mazulu samu na kukuma mfumu ya Kimfumu ya Nzambi. Yintu dyambu ya Biblia ke faso Yehova ke sadila Kimfumu yina Yesu ke mfumu, samu na kusukula nkumbu ya yandi mpe kulungisa dikanisi ya yandi samu na ntoto. Ya ke ve na kima yina lenda sala ti dikanisi ya Yehova lungana ve. Yehova yandi mosi me zonza ti yandi ke kulungisa yawu. (Iza. 46:10, nyp; Ebr. 6:17, 18) Ntoto ke kuma paradiso, kisika mitekolo ya Adami na Eva yina ke bantu ya lunungu ke sepela na ‘luzingu ya ntangu nyonso.’ (Nku. 22:26) Kasi, dikanisi ya Yehova ke suká ve kaka kuna. Yandi zola ti bambazi mpe bantu nyonso na ntoto vanda na bumosi. Yehova zola mpe ti, bawu nyonso ndima na ntima mosi yandi vanda Mfumu ya bawu. (Ef. 1:8-11) Nge na talá kwandi bamambu nyonso ya kitoko yina Yehova ke na salá samu na kulungisa dikanisi ya yandi? w23.10 20 §7-8

Ntangu Bazwife yina vandá na Babilone vutuká na Yeruzalemi, mwa ntangu fioti na manima ya kuvutuka ya bawu, ya kumá mpasi na bawu na kukipe bansatu ya makanda ya bawu. Dyaka, muvusu vandá salama na kimfumu ya Persia, mpe bantu ya babwala yina vandá pene-pene na bwala ya Izraele vandá kwamisa bawu. Nyonso yayi salá ti ya vandá mpasi na bantu ya nkaka ya Izraele na kutula makanisi ya bawu nyonso na kisalu ya kutunga tempelo ya Yehova. Yehova filisá bambikudi zole, Agayi na Zakari, samu na kuvutula dyaka tiya yina vandá ntete na bawu. (Aga. 1:1; Zak. 1:1) Kasi bamvula 50 na manima, Bazwife kumá dyaka ya kulemba. Na yawu, Esdrasi, kisoniki mosi ya Misiku, katuká na Babilone mpe kwendá na Yeruzalemi samu na kukindisa dikanda ya Nzambi na kutula nsambudulu ya matsyeleka na kisika ya ntete na luzingu ya bawu. (Esd. 7:1, 6) Na ntama, bambikudulu yina Agayi mpe Zakari pesá, sadisá dikanda ya Yehova na kubika ve kutula ntima ya bawu na yandi ntangu ba vandá kwamisa bawu. Bubu yayi mpe, ya lenda sadisa beto na kuvanda na kundima ti Yehova ke sadisa beto ntangu beto ke kutaná na bamambu ya mpasi.—Bin. 22:19. w23.11 14-15 §2-3

Wapi mutindu beto lenda lakisa ti beto ke zolá bampangi ya beto? Mosi ya bafaso ni ya kukindisá bawu. Kana beto ke talá bampangi kyadi, beto ke tatamana na ‘kukindisa bawu.’ (1 Tes. 4:18) Wapi mutindu beto lenda bumba ngolo luzolo ya beto samu na bampangi? Ni na kusalá bangolo ya beto nyonso samu na kuluta na zulu ya mwa bafoti ya bawu. Samu na yinki ya ke mfunu mingi bubu yayi na kuzolasana? Beto tala mambu yina Piere zonzaka: “Nsuka ya yinza me kuma pene-pene. Na yina, . . . beno zolasana mingi.” (1 Pi. 4:7, 8) Samu nsuka ya yinza ya yimbi yayi me kuma pene-pene, yinki beto ke na vingilaka? Yesu zonzilá mambu yina zolá kumina bilandi ya yandi. Yandi zonzaka: “Bantu nyonso yina zaba ve Nzambi ke yina beno samu na munu.” (Mat. 24:9) Samu na kulenda kukanga ntima ntangu ba ke yiina beto, beto me lunga kuvanda na bumosi. Kana beto ke na bumosi, Satana ke lenda ve kukabula beto. Flp. 2:1, 2. w23.11 13 §18-19

Matsyeleka ya Biblia ke na ngolo mingi. Bamambu ya kitoko ke salamaka ntangu beto ke sadisaka bantu na kuzaba Yehova. Malembe-malembe, ba ke bandaka kutala ti Satana ke vunaka bawu, mpe kutala ti Tata ya beto ke na bifu ya mbote. Kuzaba ti Yehova ke Nzambi ya Ngolo-Nyonso ke fulusaka bawu na buzitu. (Iza. 40:26) Ba ke bandaka kutula ntima na yandi samu ti lunungu ya yandi ke ya kulunga. (Kul. 32:4) Ba ke bandaka kubika ndwenga ya yandi twadisa luzingu ya bawu. (Iza. 55:9; Rom. 11:33) Ya ke pesaka bawu ngolo na kuzaba ti Nzambi ke luzolo. (1 Yoa. 4:8) Samu ba ke kumaka pene-pene na Yehova, kivuvu ya bawu ya kuzinga ntangu nyonso ke kumaka ngolo. Kusadisa bantu na kukuma pene-pene na Yehova ke bweso ya nene samu na beto. Ntangu beto ke salaka yawu, Yehova ke talaka beto mutindu “bampangi ya yandi ya kisalu.”—1 Ko. 3:5, 9. w24.02 12 §15

Kana nge ke na longokaka Biblia, to nge ke na kulaka na dikanda yina bibuti ke Bambangi ya Yehova, nge ke na kanisaka kwandi kuzwa mbotokolo? Ya ke mbote na kukanisa na yawu. Kasi tekila nge kuzwa mbotokolo, nge me fwana kukipesa na Yehova. Wa’ faso nge ke kukipesaka na Yehova? Ni kusala yandi nsilulu na lusambu ti nge ke sadila kaka yandi luzingu ya nge nyonso. Mpe nge ke tula luzolo ya yandi na kisika ya ntete na luzingu ya nge. Na lusambu yayi, nge ke na salaka nsilulu na Yehova ti nge ke tatamana kuzola yandi “na ntima ya nge nyonso, na mwela ya nge nyonso, na makanisi ya nge nyonso mpe na ngolo ya nge nyonso.” (Mrk. 12:30) Lusambu ya kukipesa, kaka nge mosi ke sala yawu na Yehova. Ya ke ve lusambu yina nge lenda sala na meso ya bantu. Kasi, mbotokolo ke salamaka na meso ya bantu. Ya ke lakisaka bawu ti nge me kukipesa na Nzambi. Kukipesa ke nsilulu ya kulutila mfunu, yina nge ke na nsatu ya kuzitisa. Yehova mpe ke na vingilaka ti nge lungisa yawu.—Lon. 5:4. w24.03 2 §2; 3 §5

Makwela nyonso ke vandaka na bamambu. Biblia ke zonzaka pwelele ti “ba yina ke kwela ke kutana na bankwamusu na luzingu ya bawu.” (1 Ko. 7:28, NWT) Samu na yinki? Samu ti dikwela ke vukisaka bantu zole ya masumu. Mosi na mosi ya bawu ke na bifu ya yandi, mpe bamambu yina yandi ke zolaka mpe ke zolaka ve. Ya lenda vanda mpe ti, ba me katuka ve, to ba me kula ve kisika mosi. Ntangu ya nkaka, ya ke na bifu yina ba talaka ve na bampangi tekila ba kwelana. Bamambu nyonso yayi lenda nata mindondo na kati ya makwela. Na kisika ya kundima bafoti ya bawu, mpe kuyidika bamambu kintwadi, bantu ya nkaka ke zonzaka ti kana makwela ya bawu ke na simbaka ve, ya ke foti ya mpangi. Ba lenda kanisa mpe ti, ba me bonga kaka kukabuka to kufwa makwela. Kasi, luzingu ya bawu ke lutila kwandi kubonga kana ba kabuka to ba kufwa makwela? Ve. Yehova ke na nsatu ti bantu ya kukwela vanda kaka kintwadi, ata ti kento to bakala ke na salaka bamambu yina ke pesaka mpangi kele. w24.03 16 §8; 17 §11

Na manima ya kukipesa na Yehova mpe kuzwa mbotokolo, kivuvu ya nge ya kuzinga na ntoto yina ke kuma paradiso me bika ve kukula samu nge me longoka kuzaba dyaka mingi Yehova, mpe nge me kula na kimpeve. (Ebr. 5:13–6:1) Ya lenda vanda ti bamambu yina ba ke na zonzá na Baroma 5:2-4 me lungana na luzingu ya nge. Ata ti nge ke na lutisá bampasi ya mutindu na mutindu, nge ke ya kukangama na Yehova, mpe Yehova me lakisa nge ti yandi ke na sepelá na nge. Samu Yehova ke zolá mpe me ndima nge, ya ke bamambu yina ke na natá nge na kukwikila dyaka na bansilulu ya yandi. Kivuvu ya nge ke dyaka ve faso ya vandá na ntama. Ya me kula. Ya me simba ntima ya nge mpe ya me kuma butsyeleka na meso ya nge. Dyaka, ya me soba bamambu mingi na luzingu ya nge mutindu faso ya nge ya kukipe dikanda ya nge, faso ya nge ya kubaka mikanu mpe faso ya kusadila ntangu ya nge. Ntumwa Polo bwelá ti ya ke na kima ya nkaka ya mfunu mingi na yina me tadila kivuvu na manima ya kundimama na Yehova. Yandi zonzá ti kivuvu ya nge ke lungana.—Rom. 15:13. w23.12 12-13 §16-19

Ntangu beto ke vandaka na kati ya mpasi, ntima ya beto ke vandaka na zulu. Makanisi ya beto mpe faso ya beto ya kusala bamambu ke sobaka. Kaka mutindu bwatu ke ninganaka ntangu ba vagues ya nene ke salamaka, beto mpe lenda ningana ntangu beto ke vandaka na ntima na zulu. Wa’ faso Yehova ke sadisaka beto ntangu makanisi ya yimbi ke kwamisaka beto? Ntangu ntima ya beto ke vandaka na zulu yandi me zonza ti yandi ke sadisa beto. Ntangu bwatu ke kutanaka na mupepe ya ngolo ya lenda sala ti ya ningana mingi. Samu bwatu ningana ve mingi babwatu ya nkaka ke vandaka na kima na lweka ya bwatu samu ya telama na zulu ya maza. Mpe ni yawu ke salaka ti ya ningana ve kidi-kidi, mpe ya ke salaka ti bantu yina ke na kati vanda na kizunu. Kasi bima yango ke salaka mbote-mbote ntangu bwatu ke kwendaka na mantwala. Faso mosi mpe, ntangu beto ke lutisaka bantangu ya mpasi, Yehova lenda sadisa beto na kuningana ve kidi-kidi ntangu beto ke bikaka ve kusala bamambu ya kimpeve. w24.01 22 §7-8

Ntangu nge ke na boma, nge lenda yufula: ‘Yinki Yehova salaka?’ Nge lenda kanisa na bima yina yandi yidikaka. Na kifwani, kana beto “tala” mbote-mbote faso Yehova ke kipeke bandeke mpe bafololo yina yandi salaka ve na kifwani ya yandi mpe ke ve na makoki ya kusambila yandi, ya ke kulisa kundima ya beto ti yandi ke kipeke beto. (Mat. 6:25-32) Nge lenda tala mpe yinki Yehova salaka samu na bisadi ya yandi. Na yawu, nge lenda longoka na kati ya Biblia bifwani ya bantu yina lakisaka kiminu ya ngolo, to nge lenda tanga bamambu yina kuminaka bisadi ya Yehova ya ntangu ya beto. Nge lenda yindula na faso Yehova me kipe nge. Wa’ faso Yehova bendaka nge na matsyeleka? (Yoa. 6:44) Wa’ faso Yehova pesaka bamvutu na balusambu ya nge? (1 Yoa. 5:14) Wapi mutindu nge ke kuzwaka bambote bilumbu nyonso samu na munkayulu ya Yesu?—Ef. 1:7; Ebr. 4:14-16. w24.01 4 §6; 7 §17