Mukanda samu na kuzaba mingi mambu yina ba me zonzila na Mukanda ya lukutakanu luzingu mpe kisalu
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4-10 MARS
BIMVWAMA YA BIBLIA | BANKUNGA 16-17
‘Yehova, kisika ke katukaka bambote ya munu’
w18.12-F 26 §11
Bantwenya, beno lenda vanda na luzingu ya mbote
SOSA BANDIKU YA MBOTE
11 Tanga Nkunga 16:3. Davidi zabaka mutindu ya mbote ya kusoola bandiku ya tsyeleka. Yandi soolaka bandiku yina vanda zolaka Yehova, mpe ya pesaka yandi ‘kyese mingi.’ Yandi zonzaka ti bandiku ya yandi kele “basantu” samu ba vanda zitisaka misiku ya Yehova. Muntu ya nkaka yina sonikaka Bankunga ya nkaka yindulaka mpe mutindu mosi mpe zonzaka ti: ‘Munu kele ndiku ya bantu nyonso yina ke waka nge boma, mpe ya bantu yina ke zitisaka misiku ya nge.’ (Nku. 119:63) Mutindu beto zonzilaka yawu na disolo yina me luta, nge mpe lenda kuzwa bandiku mingi ya mbote na kati ya bantu yina ke zolaka mpe ke zitisaka Yehova. Ya tsyeleka bandiku ya nge me fwana kuvanda kaka ve bantu yina kele na mvula mosi na nge.
w14-F 15/2 29 §4
‘Tala Kitoko ya Yehova’
Davidi yimbaka: ‘Yehova kele dikabu ya munu, kimvwama ya munu, mpe dikopa ya munu. Nge ke bumbaka dikabu ya munu. Ba me tezila munu bisika ya mbote.’ (Nku. 16:5, 6) Davidi tondaka na “dikabu” ya yandi, ya zola zonza na kindiku ya yandi ya mbote na Yehova mpe dibaku ya kusadila yandi. Mutindu Davidi, beto lenda kutana na bampasi, kasi beto ke kuzwaka bambote mingi ya kimpeve! Kubika ve na kusepela na lusambu ya tsyeleka mpe ‘kutala tempelo ya Yehova ya kimpeve na kilengi.’
w08-F 15/2 3 §2-3
Tula Yehova na mantwala ya nge ntangu nyonso
2 Beto nyonso lenda longoka mingi na bifwani ya—Abrahami, Sara, Moyize, Ruti, Davidi, Estere, ntumwa Polo, mpe bantu ya nkaka yina Biblia ke zonzilaka mingi. Kasi, bifwani ya mbote ya Biblia yina ba ke zonzilaka ve mingi lenda sadisa mpe beto. Kuyindula na masolo ya Biblia lenda sadisa beto na kulanda kifwani ya mosi ya bantu yina sonikaka Nkunga yina zonzaka: ‘Munu ke tulaka Yehova na mantwala ya munu ntangu nyonso. Samu yandi kele na diboko ya munu ya kibakala, munu ke ningana ata fioti ve.’ (Nku. 16:8) Yinki bamambu yayi zola zonza?
3 Basoda vanda sadilaka mbele na diboko ya kibakala. Ya ke na talanaka ti lweka yango vandaka ve ya kubumbana na kinwanunu yina yandi vanda simbaka na diboko ya kento. Kasi, soda vandaka ya kubumbana kana mpangi ya yandi nwana kisika mosi na lweka ya diboko ya kibakala. Kana beto kanisa na Yehova mpe beto sala bima yina yandi ke zolaka, yandi ke bumba beto. Beto tala faso kufyongonina masolo ya Biblia lenda kembila ngolo kiminu ya beto samu ‘beto ke tulaka Yehova na mantwala ya beto ntangu nyonso.’
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-2-F 697
Mbuma ya disu
Nzonzolo ya Ebre ʼi·shohnʹ (Kul. 32:10; Bin 7:2), ntangu ba ke sadilaka yawu na ʽaʹyin (disu), ya zola zonza “muntu ya fioti na meso.” Kaka faso mosi, bath (mwana ya kento) ba sadilaka yawu na Bidilu 2:18 na dikanisi ya “mwana ya kento ya disu,” bafaso zole yayi ke samu na kuzonzila mbuma ya disu. Bifwani zole yayi ke na buku ya Nkunga 17:8 (ʼi·shohnʹ bath-ʽaʹyin), ya zola zonza, “muntu ya fioti, mwana ya kento ya disu” (“mbuma ya disu,” NW). Ya ke samu na kuzonzila mutindu muntu ke talaka kizizi ya yandi mosi na kima ya fioti ya ndombe ya disu ya mpangi.
Disu ke ve ngolo. Kana kima me kota na kati ya disu ya muntu, ata ya vanda fioti to pete-pete mutindu fundu-fundu [poussière], yandi ke zaba. Kima ya pete yina kangaka mbuma ya disu me bonga kuvanda ya kukengidila mbote-mbote, samu ti kana ya me kuzwa mambu to ya me beela, muntu lenda tala dyaka ve mbote-mbote to disu lenda kufwa. Nzonzolo ya Biblia “mbuma ya disu” ke na ngolo mingi mpe ke kitoko. Ya ke basisaka dikanisi ya kima yina me lunga kuvanda ya kukengedila. Ni mutindu yina beto me fwana kubakila Misuku ya Nzambi. (Bin 7:2) Mutindu Nzambi vandaka Tata samu na Izraele, Kulonga Misiku 32:10 ke zonzaka ti yandi ke bumbaka dikanda ya yandi ‘mutindu mbuma ya disu ya yandi.’ Davidi sambilaka Yehova bumba yandi mpe kipe yandi mutindu “mbuma ya disu.” (Nku 17:8) Yandi vandaka na nsatu Yehova sadisa yandi na mbangu ntangu bambeni ya yandi zola sosa kufwa yandi. (Fwanisa Zaki 2:8; kisika ba me sadila na Ebre ba·vathʹ ʽaʹyin, “mbuma ya disu.”)—Tala DISU.
11-17 MARS
BIMVWAMA YA BIBLIA | NKUNGA 18
‘Yehova kele . . . Muntu yina ke vuukisaka munu’
w09-F 1/5 14 §4-5
Kilengi ya Yehova ke kisika ya beto ya ngolo ya kubumbana
Biblia ke fwanikisaka Yehova na bima yina ke ninganaka ve. Ya ke fwanikisaka yandi mutindu “Ditadi ya Izraele,” mpe mutindu ‘kisika ya ngolo ya kubumbana.’ (2 Samuele 23:3; Nkunga 18:2; Kulonga Misiku 32:4) Yinki ya ke na longaka beto? Beto tala kifwani ya Ditadi: ya ke ninganaka ve, ya ke ya kusikama kisika mosi mpe ke na ngolo. Faso mosi mpe, beto lenda vanda na kundima ti Yehova ke na ngolo ya kubumba beto.
5 Samu na kuzonzila kimuntu ya Yehova, buku ya Bankunga ke pesaka mwa bifwani. Na kifwani, Nkunga 84:11 ke zonzilaka Yehova mutindu ‘ntangu mpe kinwanunu ya kisengo yina ke kebaka nzutu’ samu ti ni yandi ke pesaka nsemo, luzingu, ngolo mpe yandi ke bumbaka mpe bisadi ya yandi. Kisika ya nkaka, Nkunga 121:5 ke zonzaka ti ‘Yehova kele mpewo na diboko ya nge kibakala.’ Yinki ya zola kuzonza? Kaka faso mpewo ya yinti to ya kima ya nkaka lenda bumba beto na ntangu ya ngolo, Yehova ke bumbaka bisadi ya yandi na bampasi ya ngolo yina ke kwamisaka bawu, na kubumbaka bawu na mpewo ya “maboko” ya yandi mpe ya “mapapu.”—Izaya 51:16; Nkunga 17:8; 36:7.
it-2-F 1168 §7
Ndinga
Nzambi ke na kuwaka ndinga ya bisadi ya yandi. Ba yina ke sadilaka Yehova na mpeve mpe mastyeleka, lenda vanda ya kundima ti nzambi ke kuwaka bawu na ndinga ni ndinga yina ba lenda bokila yandi. Mpe ata na ntangu yina ba ke basisaka ve ndinga, Yehova yina ke tangaka bantima ke ‘kuwaka’ (Nku 66:19; 86:6; 116:1; 1Sa 1:13; Ne 2:4) Nzambi ke kuwaka balusambu ya ba yina ke na mpasi mpe me zaba ba yina ke mangaka yandi.—Kub 21:17; Nku 55:18, 19; 69:33; 94:9-11; Yer 23:25.
Yinki ya kusala ntangu bamambu ke katulaka beto kizunu na ntima
2. Kanisa. Nge ke na zabá dyaka bambala nyonso yina Yehova sadisá nge na kunwana na bamambu yina vandá kwamisa nge? Ntangu beto ke kanisá na faso Yehova sadisá beto mpe bisadi ya yandi ya ntama, ya ke pesá beto kizunu na ntima, mpe kiminu ya beto na yandi ke kulaka. (Nku. 18:17-19) Joshua, kuluntu mosi me zonza: “Mu ke ya kusonika balusambu yina Yehova me pesá munu bamvutu. Ya ke salá ti mu zimbana ve bambala nyonso yina Yehova me pesa munu bima yina mu lombá na yandi na lusambu.” Ya tsyeleka, ntangu beto ke kanisá na bambala nyonso yina Yehova sadisá beto na ntama, beto ke zwá ngolo na kunwana na makanisi yina ke katulá beto kizunu na ntima.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 437 §2
Sherube
Bantu mingi ke kanisaka ti ya vandaka biteki ya nene na mapapu mutindu biteki yina babwala ya pene-pene na Izraele vanda sambilaka. Kasi, ya ke ve mutindu yina. Bansalulu mingi ya ntama ya Bazwife vanda ndimaka (Biblia ke zonzaka ata kima na yawu) ti basherube vandaka mutindu bantu. Ya vandaka biteki mosi ya kitoko yina vandaka kifwani ya bambazi. Samu na kuyidika yawu, ba landaka mbote-mbote ‘kifwani’ yina Yehova yandi mosi pesaka na Moyize. (Bas 25:9) Ntumwa Polo ke zonzilaka yawu mutindu “bambazi ya nkembo yina . . . mapapu ya bawu vwandaka fuka kisika yina ba ke pesaka munkayulu ya menga.” (Ebr 9:5) Basherube yayi vanda lakisa kisika yina Yehova kele: ‘Munu ke talana na nge kuna mpe mu ke tubila nge na zulu ya kitapu. Na kati-kati ya basherube zole yina kele na zulu ya sanduku [arche] ya Kimbangi.’ (Bas 25:22; Kut 7:89) Ni na yawu ba vandaka kuzonza, Yehova “yina me vanda na zulu [to, na kati-kati] ya basherube.” (1Sa 4:4; 2Sa 6:2; 2Mf 19:15; 1Ns 13:6; Nku 80:1; 99:1; Iza 37:16) Basherube ke “na kifwanisu ya pusu-pusu” yina Yehova me vandila (1Ns 28:18), mpe mapapu ya bawu vandaka sadisa na kubumba mpe na kupapuka na mbangu. Na yawu, Davidi yimbilaka Yehova samu na mutindu yandi sadisaka yandi na mbangu. Yandi zonzaka ti Yehova ‘kwizaka na zulu ya sherube mpe yandi vanda pulumuka’ ee “na mapapu ya mpeve mosi.”—2Sa 22:11; Nku 18:10.
18-24 MARS
BIMVWAMA YA BIBLIA | BANKUNGA 19-21
“Zulu ke zabisaka nkembo ya Nzambi”
w04-F 1/1 8 §1-2
Bika bima mpe bantu nyonso zabisa nkembo ya Yehova
DAVIDI, mwana ya Yese, kulaka mutindu muvungi na bwala ya Betelemi. Bantangu ya nkaka, ntangu yandi vanda basisaka mameme ya tata ya yandi na mpimpa samu ba kudya, yandi vanda talaka kitoko ya bambwetete na zulu. Ntangu ya nkaka, yandi vanda kanisa na bantangu ya kitoko yina, ntangu mpeve ya santu ya Yehova nataka yandi na kusonika mpe kuyimba bamambu yina ke na Nkunga 19, yina ke zonzaka: ‘Zulu ke zabisaka nkembo ya Nzambi; Zulu ke samunaka kisalu ya maboko ya yandi. Makelele ya yawu me kwenda na ntoto ya muvimba, mpe nsangu ya yawu me kwenda tii na nsuka ya ntoto ya muvimba.’—Nkunga 19:1, 4.
2 Konso kilumbu, konso mpimpa zulu ke kembilaka Nzambi na ata nzonzolo, mpe ndinga. Ntangu nyonso bima yina Yehova yidikaka ke bikaka ve na kukembila yandi. Kutala mutindu ya ke pesaka kimbangi na ‘ntoto ya muvimba’ ata kuzonza kima, ke fulusaka beto na buzitu. Kasi, ya ke lungaka ve. Na yawu, ba ke lombaka na bantu yina ke ya kukwikama na kuvukisa ndinga ya bawu na bima yina Yehova yidikaka yina ke zonzaka ve. Muntu mosi yina sonikaka Bankunga zonzaka na bisadi ya Yehova bamambu yayi: ‘Beno pesa Yehova nkembo mpe ngolo ya yandi. Beno pesa Yehova nkembo yina me fwanana na nkumbu ya yandi.’ (Nkunga 96:7, 8) Ni yayi kele nsatu ya bantu yina ke na kindiku na Yehova. Kasi, wa’ faso kupesa nkembo na Nzambi?
w04-F 1/6 11 §8-10
Bima yina Yehova yidikaka ke zabisaka nkembo ya yandi!
8 Na manima, Davidi ke na zonzilaka kima ya nkaka ya kitoko yina Yehova yidikaka: ‘Yandi me tulaka tenta na zulu samu na ntangu. Ya ke mutindu bakala mosi yina ke na kwelaka yina me basika na kivinga [chambre] ya makwela. Ya ke yangalala mutindu bakala ya ngolo yina ke waka kyese ya kubaka nzila. Ya me basika na nsuka mosi ya zulu, ya me baluka tii na nsuka ya yawu ya nkaka. Mpe kima mosi ve kele ya kubumbana na tiya ya yawu.’—Nkunga 19:4-6.
9 Ntangu ke ve mbwetete ya nene mingi. Kasi, ata faso yina, ya ke kitoko mingi, mpe yandi ke salaka ti ba planètes yina ke zinga-zinga ya yawu talana ve. Buku mosi ke zonzaka ti nene ya ntangu ke na ba “tonnes deux milliards de milliards de milliards”—Ya zola zonza 99,9% ya bikunku ya ba planètes yina ke na kati ya systeme solaire! Ngolo yina ke na yawu ke salaka ti ntoto vanda pene-pene na yawu na bakilometre kuluta 150. Kaka ndambu ya ngolo ya ntangu ke kubwaka na ntoto. Ata faso yina, ya ke ya kulunga samu luzingu vanda na ntoto.
10 Muntu mosi yina sonikaka Bankunga ke sadilaka kifwani samu na kuzonzila ntangu. Yandi ke fwanisaka yawu na “bakala ya ngolo” yina ke kimaka mbangu na bisika mingi mpe ke vutuka na mpimpa na “tenta.” Ntangu ya ke zimbanaka, mbwetete yango [ntangu], ya ke talanaka mutindu ya ke na kotaka na “tenta” samu na kupema. Na suka, ya ke basika na kitoko ya yawu ‘mutindu bakala mosi yina ke ya kukwela yina me basika na kivinga [chambre] ya makwela.’ Samu ti yandi vandaka muvungi, Davidi zabaka yinki madidi ya mpimpa ke salaka. (Kubanda 31:40) Yandi zabaka faso, kubasika ya ntangu ke manisaka na mbangu madidi ya nzutu mpe ya bwala yina vandaka pene-pene ya yandi. Ya ke na talanaka pwelele ti, ntangu lembaka ve na nzyetolo ya yandi ya bisika nyonso, kasi vandaka mutindu “bakala ya ngolo” yina vandaka ya kubongama samu na kusala dyaka nzyetolo.
g95-F 8/11 7 §3
Artiste yina bantu ke talaka mpamba na ntangu ya beto
Kana beto baka ntangu ya kusepela na kitoko ya ntoto, ya lenda sadisa beto na kuzaba wapi mutindu ya muntu kele muntu yina yidikaka bima nyonso. Kilumbu mosi, Yesu zonzaka na bilandi ya yandi na kutala mbote-mbote bafololo yina vandaka kulaka pene-pene na Galile. Yandi zonzaka: “Beno benda kileso na bifulu ya bilanga, mutindu ya ke kulaka. Ya ke salaka ve mpe ya ke tungaka ve bilele. Kasi mu ke na zonzaka na beno ti, ata Salomoni na bunene ya yandi nyonso, yandi lwataka ve kitoko mutindu mosi ya bifulu yayi.” (Matayi 6:28, 29 NWT) Kitoko ya fololo ata ya vanda ya fioti ke bambulaka beto ti Yehova ke kangaka ve meso na bansatu ya bantu.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
it-1-F 1093
Kiebreo, II
Ya ke mpe na bamambu yina ke kwelanaka (to, pete na kubakula), yina ke salaka ti kitini ya zole suka ve kaka na kubakula kitini ya ntete to na kulakisa ti ya ke ve faso mosi. Kasi, yandi ke na zonzilaka mbote-mbote dikanisi yina beto me zonzila na zulu mpe me bwela dikanisi ya malu-malu. Nkunga 19:7-9 ke lakisaka yawu mbote-mbote:
Musiku ya Yehova ke ya kulunga,
ya ke vutulaka ngolo.
Beto me fwana kutula ntima na bamambu ya Yehova,
ya ke kumisaka mayela muntu yina me kondwa mayela.
Malongi ya Yehova ke ya lunungu,
ya ke pesaka ntima kyese.
Musiku ya Yehova ke bunkete,
ya ke salaka ti meso ngenga.
Boma ya Yehova ke bunkete,
ya ke zingaka seko.
Balusambusu ya Yehova ke ya tsyeleka,
nyonso ke ya lunungu.
Beto ke na tala ti konso kitini ya zole ya ba phrases ke na bwelaka dikanisi. Ya ke salaka ti bamambu zole yina ba me zonza na nzimbu kwelana. Kaka na kitini ya zole ya nzimbu mutindu “ya ke vutulaka ngolo” mpe “ke kembilaka mayele muntu yina me kondwa mayele,” muntu yina ke na tangaka ke na longokaka ti ‘musiku ke ya kulunga’ mpe mutindu “bamambu ya Yehova me fwana na kutudila ntima.” Kaka faso phrase yina me luta me lakisa kukwelana ya yawu, kukabuka ya kitini ya ntete na ya zole ke sadisaka na kusukisa yawu. Ya ke samu ti dikanisi ke na kwendaka kaka na mantwala, mutindu ya kusonika verse ke na kwelanaka na mutindu ya kusonika nzimbu. Ni na yawu, bantangu ya nkaka ba ke bokilaka mutindu ya kusonika yayi pete na kubakula to bamambu yina ke kwelanaka.
25-31 MARS
BIMVWAMA YA BIBLIA | NKUNGA 22
Bambikudulu yina lunganaka na lufwa ya Yesu
w11-F 15/8 15 §16
Ba kuzwaka Masiya!
16 Ya vandaka talana ti Nzambi bikaka Masiya. (Tanga Nkunga 22:1.) Kaka mutindu mbikudulu kutubaka, “na ngunga ya tatu na manima ya midi, Yesu zonzaka na ndinga ya ngolo: ‘Eli, Eli, Lama sabakatani?’ ntangu ba ke bangulaka yawu, ya zola zonza: ‘Nzambi ya munu, Nzambi ya munu, samu na yinki nge me bika munu?’” (Marke 15:34 NWT) Yesu bikaka ve kukwikila na Tata ya yandi ya zulu. Samu kukwikama ya Kristo kumekama tii na nsuka, Yehova bumbaka ve yandi. Yandi bikaka yandi na maboko ya bambeni ya yandi. Ntangu yandi zonzaka bamambu yina ke na Nkunga 22:1, Yesu kwizaka lungisa mbikudulu.
w11-F 15/8 15 §13
Ba kuzwaka Masiya!
13 Davidi bikulaka ti bantu zola finga Masiya. (Tanga Nkunga 22:7, 8.) Bantu fingaka Yesu ntangu yandi vandaka tala mpasi na zulu ya yinti ya mpasi. Matayi zonzaka: “Bantu yina vanda luta vanda finga yandi, mpe ba vanda ningisa bayintu ya bawu. Ba vanda zonza: “Nge yina zonzaka ti nge zola mwangisa tempelo mpe kutunga yawu na bilumbu tatu, vuukisa nzutu ya nge mosi. Kana nge ke Mwana ya Nzambi, katuka na zulu ya yinti ya mpasi.’” Mutindu mosi mpe bamfumu ya banganga-nzambi, milongisi ya Musiku mpe bakuluntu bandaka kuseka yandi mpe vanda zonza: “Yandi vuukisaka bantu ya nkaka, kasi yandi ke na lendaka ve kuvuukisa nzutu ya yandi mosi. Kana yandi kele Mfumu ya Izraele, bika ti yandi katuka ntangu yayi na zulu ya yinti ya mpasi, mpe beto ke kwikila yandi. Yandi tulaka kiminu ya yandi na Nzambi. Bika Nzambi vuukisa yandi, kana yandi ke na nsatu ya yandi, samu yandi zonzaka, ‘Mu ke Mwana ya Nzambi.’” (Mat. 27:39-43, NWT) Ata faso yina, Yesu kangaka ntima na mambu ya mpasi yina. Yayi kele kifwani ya mbote samu na beto!
w11-F 15/8 15 §14
Ba kuzwaka Masiya!
14 Ba zola bula badzeke samu na kukabula bilele ya yandi. ‘Ba ke kabula bilele ya munu bawu na bawu,’ sonikaka muntu mosi yina sonikaka Bankunga, ‘mpe bawu ke budila bilele na munu dzeke.’ (Nku. 22:18) Ni yina salamaka, samu ti “Ntangu ba komaka yandi na yinti, [basoda ya Roma] bulaka dzeke samu na kukabula bilele ya [Yesu].”—Mat. 27:35 NWT; tanga Yoane 19:23, 24.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w06-F 1/11 29 §7
Lakisa buzitu samu na balukutakanu ya beto
7 Beto ke na bafaso mingi yina beto lenda lakisa buzitu samu na balukutakanu ya beto. Mosi ya bafaso ya kulakisa yawu ni kuvanda kuna ntangu banzimbu ke lutaka. Mingi na kati ya banzimbu ke vandaka balusambu mpe beto me bonga kuyimbaka yawu na buzitu nyonso. Na yina me tadila Yesu, ntumwa Polo zonzilaka mambu yina ke na Nkunga 22: ‘Mu ke zabisa nkumbu ya nge na sika ya bampangi ya munu. Mu ke [kembila] nge na kati ya [dibuundu na bankunga].’ (Baebre 2:12) Na yawu, beto me bonga kubaka mukanu ya kuvandaka na kisika ya beto na ntangu ntwadisi ya lukutakanu ke lombaka na bantu na kutelama samu na kuyimba. Mpe na ntangu beto ke yimbaka, beto me bonga kutula dikebi na bamanbu yina ke na kati ya nzimbu. Na faso ya beto ya kuyimba, beto lenda lakisa ti beto ke na kabulaka makinisi ya mosi ya ba yina sonikaka Bankunga: ‘Munu ke kembila Yehova na ntima ya munu ya muvimba, na kimvuka ya bantu ya mbote yina me vukana mpe na dibuundu.’ (Nkunga 111:1) Ee, kuyimbila Yehova banzimbu ke mfunu samu na beto mpe ke mosi ya bamambu yina ke nataka beto na kukuma na balukutukanu tekila ya banda mpe kubikana tii ntangu ya ke manisa.
w03-F 1/9 20 §1
Kembila Yehova “na kati-kati ya dibuundu”
Bubu yayi, kaka faso na ntama, bamambu bakamaka samu mosi na mosi ya bandimi lakisa kiminu ya yandi “na kati-kati ya dibuundu.” Na balukutakanu ba ke pesaka bweso na bantu nyonso na kupesa bamvutu na byuvu yina ba ke yufulaka. Kutala ve ti ya ke kaka kima mpamba. Na kifwani, bamvutu yina ke lakisaka faso ya kununga to kusala keba na bamambu, ke kindisaka bampangi na kulanda malongi ya Biblia. Bamvutu yina ke sadisaka na kubakula Biblia to kubasisa yina nge me sosa nge mosi lenda sadisa bampangi na kubongisa faso ya bawu ya kulongoka Biblia.
1-7 AVRIL
BIMVWAMA YA BIBLIA | BANKUNGA 23-25
“Yehova ke Muvungi ya munu”
w11-F 1/5 31 §3
“Yehova ke Muvungi ya munu”
Yehova ke na twadisaka mameme ya yandi. Dimeme ke zimbanaka ntangu muvungi ke vandaka ve. Kaka faso mosi, beto ke na nsatu ba twadisa beto na luzingu ya beto. (Yeremia 10:23) Davidi zonzaka ti Yehova ke twadisaka bantu ya yandi na ‘banseke yina me fulukana matiti’ mpe na ‘bisika ya kupema yina ke na maza mingi.’ Yandi ke nataka bawu “na banzila ya lunungu.” (Baverse 2, 3) Bifwani yayi ke na lakisaka ti beto lenda tula ntima na Nzambi. Na kulanda nzila yina mpeve ya Yehova ke na lakisaka na Biblia, beto lenda vanda na luzingu ya mbote na kusosaka ve bima mingi, mpe beto ke vanda na kizunu.
w11-F 1/5 31 §4
“Yehova ke Muvungi ya munu”
Yehova ke bumbaka mameme ya yandi. Kana mameme tambula bawu mosi, ba ke vanda na boma mpe kukondwa lusadisu. Yehova ke zonza na bisadi ya yandi ti ba vanda na boma ve, ata ntangu ba ke na “tambulaka na dibenga [vallée] ya mpimpa ya ngolo”—na kati ya bantangu yina lenda talana kuvanda bantangu ya mpasi. (Verse 4) Yehova ke kengidilaka, mpe ke vandaka ya kubongama samu na kusadisa bawu. Yandi lenda pesa bisadi ya yandi mayela mpe ngolo yina ba ke na yawu nsatu samu na kununga bampasi.—Bafilipi 4:13; Zaki 1:2-5.
w11-F 1/5 31 §5
“Yehova ke Muvungi ya munu”
Yehova ke dikisaka mameme ya yandi. Samu na kuzwa madya, mameme ke tulaka ntima na muvungi ya bawu. Beto ke vandaka na nsatu ya kudya madya ya kimpeve, kasi kaka ni Yehova lenda sadisa beto na kulungisa nsatu yango. (Matayi 5:3) Ya ke kilengi samu na beto, samu ti Yehova ke mupesi-bima mpe yandi ke pesaka bisadi ya yandi madya mingi ya kimpeve. (Verse 5) Biblia mpe bima yina ke sadisaka na kulongoka Biblia, mutindu mukanda yayi yina nge ke na tangaka, ke madya ya kimpeve yina ke sadisaka beto na kuzaba luzolo ya Yehova samu na beto mpe samu na yinki beto ke na luzingu.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w11-F 15/2 24 §1-3
Zola lunungu na ntima ya nge nyonso
NA NZILA ya Biblia mpe ya mpeve ya santu ya yandi, Yehova ke twadisaka bantu ya yandi na “banzila ya lunungu” (Nku. 23:3) Kasi, samu beto ke bantu ya masumu, beto ke vandaka na nsatu bantangu ya nkaka ya kusosa banzila ya nkaka. Samu na kusala mambu ya mbote, ya ke lombaka bangolo. Yinki ke sadisa beto na kulenda kusala yawu? Mutindu Yesu, beto me fwana kuzola kusala mambu ya lunungu.—Tanga Nkunga 45:7.
2 Yinki ke “banzila ya lunungu”? Beto lenda fwanisa yawu na banzila ya fioti. Nzonzolo, “banzila” yayi ke tadilaka bansalulu mpe bisalu yina me simbamaka na misiku ya lunungu ya Yehova. Na bandinga ya Ebre mpe ya Greke, “lunungu” ke tadilaka mambu yina ke “ya kusungama,” yina ke lombaka kukangama ngolo na misiku ya bansalulu ya mbote. Samu Yehova ke ‘kisika yina lunungu ke vandaka,’ bantu yina ke sambilaka yandi ke sosaka na kyese nyonso ti yandi zabisa bawu banzila ya bansalulu ya mbote yina ba fwana kulanda.—Yer. 50:7.
3 Kaka ntangu beto ke salaka bangolo na kuzitisaka Misiku ya Yehova na ntima ya beto nyonso, beto ke sepelisa Nzambi. (Kul. 32:4) Beto ke salaka mutindu yayi ntangu beto ke bandaka na kulongoka mambu nyonso na yina me tadila Yehova na nzila ya Biblia. Kana beto longoka bamambu mingi na yina me tadila Yehova, beto ke kuma pene-pene na yandi konso kilumbu, mpe beto ke zola lunungu ya yandi. (Zaki 4:8) Beto fwana kundima mpe ti Biblia twadisa beto ntangu beto ke na mikanu ya mfunu ya kubaka na luzingu.
8-14 AVRIL
BIMVWAMA YA BIBLIA | NKUNGA | BANKUNGA 26-28
Faso Davidi kumisaka ngolo kukwikama ya yandi
w04-F 1/12 14 §8-9
Tambula na nzila ya kukwikama
8 Davidi sambilaka mutindu yayi: ‘Tala munu, O Yehova, mpe meka munu; Katula mvindu na luketo ya munu mpe na ntima ya munu.’ (Nkunga 26:2) Luketo ke na kati-kati ya nzutu. Na Biblia, ba ke fwanisaka yawu na makanisi yina ke na kati-kati ya beto. Mpe na yina me tadila ntima, ba ke fwanisaka yawu na kimuntu ya beto nyonso, ndyatulu mpe mayela. Ntangu Davidi zonzaka na Yehova na kutala yandi mbote-mbote, yandi sambilaka samu ti mabanza ya yandi to makanisi ya yandi yina ke kati-kati ya ntima, Yehova tala yawu mbote-mbote.
9 Davidi lombaka ti luketo mpe ntima ya yandi vanda na bunkete. Wa’ faso Yehova ke kembilaka kimuntu ya beto na bukente? Davidi yimbaka: ‘Munu ke kembila Yehova, yina me pesa munu ndongosolo. Ata na mpimpa, makanisi ya munu ya kinsweki ke sungikaka munu.’ (Nkunga 16:7) Yinki ya zola kuzonza? Ya zola kuzonza ti malongi yina me katuka na Nzambi kotaka na kati-kati ya nzutu ya Davidi mpe ya bongisaka makanisi ya yandi. Ya lenda salama mpe na beto kana beto yindula na malongi yina beto ke kuzwaka na Biblia, na ba yina yandi tulaka samu na kutwadisa beto, mpe na kimvuka ya yandi, mpe kana beto bika ya simba ntima ya beto. Beto sambila ntangu nyonso Yehova samu yandi tula bunkete na kati-kati ya beto. Ni mutindu yina yandi ke sadisa beto na kuvanda ya kukwikama.
w04-F 1/12 15 §12-13
Tambula na nzila ya kukwikama
12 Ntangu yandi zonzilaka kima ya nkaka yina kembilaka ngolo kukwikama ya yandi, Davidi zonzaka: ‘Mu ke salaka ve kindiku na bantu ya luvunu, mpe mu ke kimaka bantu yina ke bumbaka kimuntu ya bawu. Mu ke yiinaka kuvukana na bantu yina ke salaka mambu ya yimbi, mpe mu ke salaka ve kindiku na bantu ya yimbi.’ (Nkunga 26:4, 5) Davidi vanda sosa ve kuvanda na bantu ya yimbi. Yandi yiinaka kuvukana na bantu ya yimbi.
13 Yinki beto lenda zonza samu na beto? Beto ke mangaka kwandi kuvanda na bantu yina ke vunaka, na télé, na bavideo, na internet to bima ya nkaka? Beto ke vandaka kwandi ntama na ba yina ke bumbaka nani ba kele? Mingi na kisalu to na lukolo lenda vuna kusala kindiku na beto na makanisi ya yimbi. Beto ke kwandi na nsatu ya kusala kindiku na bantu yina ke tambulaka ve na nzila ya matsyeleka? Ata ba ke lakisaka ti bamambu yina ba ke zonzaka na beto ke ya tsyeleka, bantu yina pesaka mukongo na dibuundu ya Yehova ke zonza ve na beto ti dikanisi ya bawu ke ni kunata beto ntama na kimvuka ya Yehova. Yinki beto lenda zonza samu na bampangi na kimvuka yina ke salaka bamambu ya yimbi na mansweki? Bawu mpe ke bumbaka nani ba kele. Jayson, yina ke kisadisi na kimvuka vandaka na bandiku ya mutindu yayi ntangu yandi vandaka ntwenya. Na yina me tadila bawu, yandi me zonza: “Kilumbu mosi, mosi ya bawu zonzaka na munu: ‘Ya ke ve mambu kana beto sala mambu ya yimbi, samu ti ntangu yinza ya malu-malu ke kwiza, beto ke kufwa kaka. Beto ke zaba ve ti beto me kondwa kima.’ Ni banzonzolo ya faso yayi vumbulaka munu. Mu ke na nsatu ya kuvanda moyo ntangu yinza ya malu-malu ke kwiza.” Na ndwenga nyonso, Jayson zengaka kindiku na mosi na mosi ya bawu. Polo zonzaka: “Ba vuna beno ve, bandiku ya yimbi ke bebisaka bifu ya mbote.” (1 Bakorinto 15:33, NWT) Ya ke mfunu na kusala keba na bantu yina ke vandaka na beto.
w04-F 1/12 16 §17-18
Tambula na nzila ya kukwikama
17 Tabernacle, mpe kisika yina ba vandaka sala minkayulu vandaka kisika ya ntete yina lusambu ya bunkete vanda salamaka na ntangu ya Izraele. Davidi lakisaka kilengi ya yandi samu na kisika yina ntangu yandi sambilaka: ‘Yehova, mu ke zolaka yinzo yina nge ke zingaka, kisika yina nkembo ya nge kele.’—Nkunga 26:8.
18 Beto ke zolaka kwandi kuvukana na bisika yina beto ke longokaka kuzaba Yehova? Konso Yinzo ya Kimfumu ke na ba programmes ya yawu mpe ni kuna kele kisika ya ntete ya lusambu ya tsyeleka. Dyaka, beto ke na balukutakanu ya nene, ya circonscription mpe ya spécial. Na konso lukutakanu, beto ke zonzilaka ‘malongi’ ya Yehova. Kana beto longoka na ‘kuzola yawu mingi,’ beto ke vanda kaka na nsatu ya kuvanda na balukutakanu mpe beto ke landa yawu mbote-mbote. (Nkunga 119:167) Ya ke kilengi na kuvanda kintwadi na bampangi ya beto yina ke kipeke beto mpe ke sadisaka beto na kubikana ya kukwikama na Yehova!—Baebre 10:24, 25.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w06-F 15/7 28 §15
Yehova ke sadisaka muntu yina ke na mpasi
15 DAVIDI yimbaka: ‘Ata kana tata mpe mama ya munu kumanga munu, Yehova yandi mosi ke baka munu.’ (Nkunga 27:10) Ya ke salaka kilengi na ntima na kuzaba ti luzolo ya Yehova me lutila luzolo ya bibuti! Ata ti tata to mama ke na kwamisaka to me manga beto, ya ke sala ve ti Yehova tala beto mutindu muntu mpamba. (Baroma 8:38, 39) Kuzimbana ve ti Nzambi ke bendaka ba yina yandi ke zolaka. (Yoane 3:16; 6:44) Ata faso ni faso bantu bakilaka nge, zaba ti Tata ya nge ya mazulu ke zolaka nge!
15-21 AVRIL
BIMVWAMA YA BIBLIA | BANKUNGA 29-31
Masembo ke mosi ya bafaso yina Yehova ke lakisaka beto luzolo
it-1-F 863 §3
Kizizi
Nzonzolo ‘kubumba kizizi’ lenda sosa kuzonza bamambu mingi. Ntangu Yehova ke bumbaka kizizi, bantangu ya nkaka ya zola zonza ti beto ke ve ya kundimama na yandi to yandi me katula ngolo yina yandi ke pesaka. Ya lenda vanda samu ti muntu mosi, to bantu mingi me landa ve malongi ya Yehova kaka faso bantu ya Izraele. (Yb 34:29; Nku 30:5-8; Iza 54:8; 59:2) Na bantangu ya nkaka, ya lenda vanda ti Yehova me manga kupesa mvutu to kusala kima, samu yandi ke na vingilaka ntangu yina me lunga samu na yandi. (Nku 13:1-3) Davidi zonzaka: ‘Katula kizizi ya nge na masumu ya munu, mpe katula bifu ya munu nyonso.’ Yandi vanda lomba na Nzambi na kulemvokila yandi to kukatula bafoti ya yandi.—Nku 51:9; fwanisa Nku 10:11.
w07-F 1/3 19 §1
Sepela na kuvingila Yehova
Beto lenda fwanisa mutindu malongi ya Yehova ke natinaka beto bambote na mutindu yina mbuma ke yelaka. Na yina me tadila malongi ya Yehova, Biblia me zonza: “Bayina ndimaka masembo ke kuzwa kizunu mpe ke zinga na ludedemo.” (Baebre 12:11) Kaka mutindu mbuma ke bakaka ntangu samu na kuyela, ya ke bakaka beto ntangu samu na kusoba faso ya beto ya kukanisa samu ya kwelana na malongi yina Yehova ke pesaka beto. Na kifwani, kana ndyatulu ya beto ya yimbi me sala ti beto sala dyaka ve bisalu na kati ya kimvuka, nsatu ya beto ya kuvingila Nzambi ke sala ti beto vanda ve ya kulemba. Na bantangu ya faso yayi, malongi ya Nzambi lenda sadisa beto: ‘Nzambi ke dasukilaka muntu kaka samu na ntangu fioti, kasi yandi ke lakisaka muntu ntima ya mbote luzingu ya muvimba. Kudila lenda kwiza na nkokila, kasi milolo ya kyese ke vandaka na suka.’ (Nkunga 30:5) Kana beto kulisa kifu ya kuvingilaka mpe beto sadila malongi yina kimvuka ya Yehova ke pesaka beto, ntangu ya beto samu na ‘milolo ya kyese’ ke kwiza.
Yinki zola zonza kubalula ntima?
18 Samu na kulakisa ti yandi me balula ntima, muntu yina ba me basisa na kimvuka zolá kwiza ntangu nyonso na balukutakanu mpe kulanda malongi yina bakuluntu ke pesa yandi, ya kulongoka Biblia mpe kusambila ntangu nyonso. Yandi zolá sala mpe nyonso samu na kukatula bima yina lenda pesa yandi nsatu ya kuvutukila dyaka disumu yango. Si yandi sala bangolo samu na kuyidika kindiku ya yandi na Yehova, Yehova ke lemvokila yandi na ntima mosi, mpe bakuluntu ke vutula yandi na kimvuka. Bakuluntu zaba ti bantu nyonso mpe bamambu nyonso ke ve faso mosi. Na yawu, ba ke sosá kuzaba mbote-mbote faso ke mosi na mosi ya bamambu yina ba ke sosá kuyidika, mpe ba ke natá ve bamambu ngolo.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w06-F 15/5 19 §13
Bamambu ya mfunu yina ke na buku ya ntete ya Bankunga
31:23—Wa’ faso muntu ya lunangu ke kuzwa difuta mingi? Awa difuta kele kitumbu [punition]. Ntangu muntu ya lunungu ke salaka disumu, kasi na nko ve, difuta yina Yehova ke pesaka yandi ni masembo. Samu ti muntu yina ke na lunangu me soba ve ndyatulu ya yandi, yandi ke kuzwa kitumbu ya ngolo mutindu difuta.—Bingana 11:31; 1 Piere 4:18.
AVRIL 22-28
BIMVWAMA YA BIBLIA | BANKUNGA 32-33
Samu na yinki beto me bonga ve kubumba disumu ya ngolo?
w93-F 15/3 9 §7
Ntima ya kyadi ya Yehova ke salaka ti beto basika na bampasi
7 Kana beto me sala disumu ya ngolo, beto lenda tala ti ya ke mpasi na kuzonzila yawu, ata mpe na Yehova. Yinki lenda salama? Na Nkunga, Davidi zonzaka: ‘Ntangu mu vandaka swi, mikwa ya munu lembaka samu mu vandaka kudila kilumbu ya muvimba. Samu mpimpa ntangu diboko ya nge vandaka kilo na zulu ya munu. Ngolo ya munu yumaka mutindu maza ke yumaka na bantangu ya tiya.’ (Baverse 3, 4) Ntangu Davidi vanda bumba disumu ya yandi, ya vanda kwamisa makanisi ya yandi. Ya vanda manisa yandi ngolo. Yandi kumaka mutindu yinti ya kuyuma. Ya lenda vanda ti bamambu yango belisaka yandi. Kilengi ya yandi manisaka. Kana mosi na kati ya beto me kutana na bamambu ya faso yayi, yinki yandi lenda sala?
cl-F 262 §8
Nzambi yina ke ‘ya kubongama samu na kulemvokila’
8 Na manima ya kubalula ntima, Davidi zonzaka: ‘Munu fungulaka disumu ya munu na nge; Munu bumbaka ve kifu ya munu. . . . Mpe nge lemvokilaka masumu ya munu.’ (Nkunga 32:5) Nzonzolo “lemvokilaka” na ndinga ya Ebre ya zola zonza “kunanguna” to “kunata.” Ba ke sadilaka yawu awa samu na kuzonzila kukatula “mambu, disumu, foti.” Ya tsyeleka, Yehova nangunaka disumu ya Davidi mpe nataka yawu ntama. Ntembe kele ve samu ti, ya katulaka Davidi mawa yina yandi vandaka na yawu samu na disumu yina yandi salaka. (Nkunga 32:3) Beto lenda tula mpe ntima ya muvimba na Nzambi yina ke nataka ntama masumu ya bantu yina ke sosaka mulemvo ya yandi, na nzila ya kiminu yina beto ke na yawu samu na munkayulu ya Yesu.—Matayi 20:28.
w01-F 1/6 30 §1
Kufungula masumu ke nataka na kubeluka
Na manima ya kufungula masumu ya yandi, yandi vanda kanisa dyaka ve ti yandi vandaka muntu ya mpamba. Faso yandi ke fungulaka ntima na Bankunga samu na bamambu yina yandi zonzaka ke na lakisaka ti ya pesaka yandi kizunu na ntima mpe ti yandi vandaka ve na nsatu ya kubika kusadila Yehova. Beto baka kifwani ya Nkunga 32. Na verse 1, beto ke tangaka: ‘Kyese na muntu yina ba me lemvokila yimbi ya yandi, yina ba me kanga disumu ya yandi.’ Ata faso disumu ke ngolo, muntu yina me balula ntima lenda vanda na kilengi. Mosi ya bafaso ya kulakisa ti beto me balula ntima ke ntangu beto ke ndimaka bafoti ya beto kaka mutindu Davidi. (2 Samuele 12:13) Samu na bafoti ya yandi, Davidi sosaka ve kuzonza bamambu samu na kulakisa ti dikanisi ya yandi vandaka mbote, to kuzonza ti ya vandaka foti ya bampangi. Verse 5 me zonza: ‘Mu fungulaka disumu ya munu na nge. Mu bumbaka ve disumu ya munu. Mu zonzaka ti: “Mu ke fungula mambu ya munu na Yehova.” Mpe nge lemvokilaka masumu ya munu.’ Ntangu beto ke fungulaka masumu ya beto, ya ke pesaka beto kizunu. Ni yina ke salaka ti muntu vanda dyaka ve na manyongi na bafoti yina yandi salaka.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w06-F 15/5 20 §1
Bamambu ya mfunu yina ke na buku ya ntete ya Bankunga
33:6; noti ya yisi ya paje—Yinki ke “mpeve,” to “kupema,” na yinwa ya Yehova? Mpeve yayi kele ngolo ya Yehova, to mpeve ya santu, yina yandi sadilaka samu na kuyidika zulu na ntoto. (Kubanda 1:1, 2) Ba ke bokilaka yawu mpeve ya yinwa ya yandi samu ti, mutindu pema ya ngolo, yandi lenda filisa yawu samu na kulungisa bamambu.
29 AVRIL–5 MAI
BIMVWAMA YA BIBLIA | BANKUNGA 34-35
‘Kembila Yehova ntangu nyonso’
w07-F 1/3 22 §11
Beto kembila nkumbu ya Yehova kintwadi
11 ‘Munu ke kembila Yehova ntangu nyonso. Nkunga ya kukembila yandi ke vanda na yinwa ya munu konso ntangu.’ (Nkunga 34:1) Samu ti Davidi vandaka ve na kisika ya kuvanda, ya zola vanda ve mpasi na yandi na kuvanda na manyongi samu na bima ya kuzingila. Kasi mutindu me lakisa yawu Nkunga yayi, yandi pesaka ve nzila na manyongi ya konso kilumbu na kubebisa mukanu ya yandi ya kukembila Yehova. Yayi ke kifwani ya mbote yina beto me bonga kulanda ntangu beto ke kutanaka na bantangu ya mpasi. Ya vanda ti beto ke na lukolo, na kisalu, na bampangi ya beto ya Bakristo, to na kisalu ya kusamuna, nsatu ya beto ya ntete zola vanda ni kukembila Yehova. Beto ke na bamambu mingi yina ke nataka beto na kusala yawu. Na kifwani, beto ke manisa ve na kutala mpe kusepela na bima yina Yehova yidikaka. Kanisa mpe na bamambu yina yandi salaka na nzila ya kimvuka ya yandi awa na ntoto! Ata ti ba ke bantu ya masumu, kasi ba ke ya kukwikama mpe na nzila ya bawu Yehova ke na salaka bamambu ya nene na ntangu yayi. Bisalu yina bantu ya yinza ke na salaka bubu yayi lenda telama ve na yina Yehova me sala. Ya tsyeleka beto ke na kabulaka dikanisi ya Davidi yayi: ‘Ata nzambi mosi ve kele mutindu nge na kati ya banzambi, O Yehova, ya ke ve na kisalu yina me fwanana na bisalu ya nge.’—Nkunga 86:8.
w07-F 1/3 22 §13
Beto kembila nkumbu ya Yehova kintwadi
13 ‘Mu ke bula ntulu na Yehova. Bantu ya kukuluka ke kuwa mpe ke yangalala.’ (Nkunga 34:2) Davidi vandaka ve kubula ntulu samu na mambu yina yandi salaka. Na kifwani, yandi bulaka ve ntulu na mutindu yandi vunaka mfumu ya Gati. Yandi zabaka ti ni Yehova sadisaka yandi ntangu yandi vandaka na Gati, mpe ni yandi sadisaka yandi na kukima. (Bingana 21:1) Ni na yawu, Davidi bulaka ve ntulu samu na yandi mosi kasi samu na Yehova. Samu ti Davidi pesaka lukumu na Yehova, ya bendaka bantu ya kukuluka na Yehova. Yesu mpe na kisalu ya yandi ya kusamuna vanda kupesa lukumu na Yehova, mpe ya vanda sala ti bantu ya kukuluka kwiza na Yehova mpe ndima malongi ya yandi. Bubu yayi, bantu ya kukuluka ya makanda nyonso ke na kwizaka na dibuundu ya Bakristo ya yinza ya muvimba yina Yesu ke na twadisaka. (Bakolose 1:18) Na ntangu bantu ya kukuluka yayi ke talaka mutindu bisadi ya Yehova ke pesaka lukumu na Nzambi, mpe na nkumbu ya yandi, mpe na ntangu ba ke kuwaka malongi ya Biblia yina mpeve ya santu ke sadisaka bawu na kubangula, ya ke simbaka bantima ya bawu.—Yoane 6:44; Bisalu 16:14.
w07-F 1/3 23 §15
Beto kembila nkumbu ya Yehova kintwadi
15 ‘Mu yufulaka Yehova, mpe yandi pesaka munu mvutu. Yandi vuukisaka munu na mambu nyonso yina vandaka kupesa munu boma.’ (Nkunga 34:4) Mambu yayi vandaka mfunu mingi samu na Davidi. Ni na yawu, yandi bwelaka: ‘Muntu yayi ya kukondwa mfunu bokilaka, mpe Yehova kuwaka. Yandi vuukisaka yandi na bampasi ya yandi nyonso.’ (Nkunga 34:6) Ntangu beto ke vukanaka na bampangi ya beto Bakristo, beto lenda kindisa bawu na kuzonzilaka bawu faso Yehova sadisaka beto na kununga na bantangu ya mpasi. Kaka faso Davidi kindisaka bampangi ya yandi, beto mpe lenda sadisa bampangi ya beto ya kento na ya bakala. Na yina me tadila Davidi, bampangi ya yandi ‘talaka Yehova mpe kumaka na kyese. Bizizi ya bawu lendaka ve kuwa nsoni.’ (Nkunga 34:5) Ata ti Davidi vandaka kutina mfumu Saule, ba vandaka ve na nsoni. Ba zabaka ti Yehova vandaka kusadisa Davidi, na yawu ba vandaka na kilengi. Mutindu mosi mpe, bantu yina ke sepelaka na matsyeleka ya Biblia mpe ke sadilaka Yehova kubanda bamvula, ke sosaka lubakusu ya Yehova mpe samu ti Yehova me sadisa bawu, kilengi ya bawu ke lakisaka ti ba ke na nsatu ya kusadila kaka yandi.
Matadi ya ntalu ya kimpeve
w06-F 15/5 20 §2
Bamambu ya mfunu yina ke na buku ya ntete ya Bankunga
35:19—Yinki Davidi vandaka kusosa na ntangu yandi lombaka na Yehova na kubika ve bantu yina ke yiinaka yandi na kuvanda na kyese samu na bampasi ya yandi? Kana bambeni ya Davidi bwetaka meso, ya zola lakisa ti ba vandaka na kilengi samu bamambu ya yimbi yina ba vanda sosa ya kumina yandi, kuminaka yandi. Davidi sambilaka samu mambu yayi salama ve.