Kodi Munoiziwa?
Kodi vidina koma teto ndila ineyo kaviochelaathu, vyevyo ovu-ula vyongo vyawale wu Babulo kafwanyileathu vinatonyi-eda avi ira Baibulo ti lolondola?
OVU-ULA vyongo vyawale koofwanya vidina vinjinji va malo anayo vali mzinda wawale wa Babulo, vyevyo vya-indi-ediwe chito vomanga mzindola. Mogwilizana na vyevyo kaswiri m’mo-iwa zina lae Robert Koldewey awongile liye, vidinavyo vyaochiwa va mulo “unde wa mzindoyo wewo wali teya yapama koma teto khuni dinjinji.”
Limbili linotonyi-eda ira andimuwa andimuwa koo-indi-eda chito mimulo dedi vopanga vyongo vyotakala vinjinji. Paul-Alain Beaulieu, unoyo uli pulofesa wa limbili la Asuri va Yuniveste ya Toronto, awongile ira: “Vyolemba vimo-iviwa vya wu Babulo . . . vinotonyi-eda ira Mwene oolamula ira athu oukela koma teto anayo kanapandukela milungu da Baala katumeiwe.” Vyolemba vimo-iviwa vya muthawi ya Mwene Nebukadinezara vyookaana mawu o-arelala: “Awonongeni, awocheni, atumeyeni . . . mung’anjo ya ophiya, . . . uchiwa ugwele mudimu, muwaphe vowavokeda vamulo.”
Vyevi vinoumbucha athu anayo kanawelenga Baibulo vya khani yofwanyeya va Daniyeli chaputala 3. Mogwilizana na vyevyo Baibulo linaongaathu, Mwene Nebukadinezara oopanga fano lilukulu noliimecha muchigwa ya Dura, unde wa mzinda wa Babulo. Azombwe araru a Chiheberi anayo ngu Sadirake, Mesake na Abedinego kangakoondile kokorela fanolo, Nebukadinezara oolunduwa. Liye oolamula ira katumbanye mulo “mowilikiza maulendo 7 kwaranya mwemo kapangelaathu thawi detene,” koma teto ira alombwana ararwayo ‘kavochiwe mung’anjo yokara mulweyo.’ Ngelo wakopolo oowavulumucha ira katikhwe. — Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Idina ineyo vadindiwe zina loi Nebukadinezara
Vidina vyevyo vyafwayeile wu Babulo vinonisimikizela ira khani ya m’Baibulo inela chiyolondola. Va vidina vimo-i voodindiwa mawu otamanda mwene. Amo-iwa mwa mawayo mboi: “Nebukadinezara, Mwene wa Babulo . . . Nyumba ilukulu ineyo miyo Mwene Mulukulu ndimangile miyo . . . A-imanga ausogolo kaze kakale mu nyumba inela nolamulelanga mpakana walewale.” Mawu anala kanofwanafwana na vyevyo ninawelenga iyo va Daniyeli 4:30, vevo Nebukadinezara awongile liye movikuza ira: “Kodi ula kai Babulo Mulukulu unoyo ndimangile miyo nakopolo danga dilukulu koma teto na ulemelelwanga ulukulu na yolinga yoi ukale nyumba yaimwene?”