KHANI YOFUNJEDA 25
NYIMBO 96 Baibulo Ndi Chuma
Vyevyo Ninafunjeda Iyo va Ulosi wa Yakobo Anga-alile Vang’ono Khwa — Gawo 2
“Uliwetene oomuva-a madaliso omufwanelela.” — GEN. 49:28.
VYEVYO NINAFUNJEDE IYO
Mukhanila ninoona vyevyo ninafunjeda iyo va ulosi unoyo Yakobo aongile liye anga-alile vang’ono khwa wokuza a-imae 8.
1. Kodi mukhanila ninakambilana vyongo vimo-i viivi vyevyo Yakobo aongile liye anga-alile vang’ono khwa?
A-IMA a Yakobo kali kangagaratile momurungunuwa babiwa vevo kamuvuruwanaathu mwachelu aadalisanga. Monga mwemo naonele iyo mukhani ivirilele, Vyevyo Yakobo amuwandelile liye Rubeni, Simiyoni, Levi, na Yuda, vinaoneya ira vyoowadabwi-a vinjinji. Moi vinaoneya ira aluwa kokaana chidwi ira kavuruwane vyevyo Yakobo unaonge liye wa a-imae 8 o-alayo. Tiyemoni nione vyevyo ninafunjeda iyo va vyevyo Yakobo amuwandelile liye Zebuloni, Isakara, Dani, Gadi, Aseri, Nafitali, Yosefe, na Benjamini.a
ZEBULONI
2. Fotokozani madaliso anayo Zebuloni alonjeziwe liye, koma teto mwemo kakwakwaneli-ediweathu. (Genesesi 49:13) (Onani teto bokosi.)
2 Welengani Genesesi 49:13. Yakobo oonga ira a-ima a Zebuloni kanaza kakalenga m’mbali mwa nyanja ya umazulo wa Ilambo Yolonjeziwa. Vangavirile chaka dokwaranya 200, a-ima a Zebuloni koowachela cholowa iwa. Moi cholowela yali dela lelo lali vaari va nyanja ya Galileya na Mediterranean. Naliyene teto Mose oolosela ira: “Sangalala Zebuloni we, va maulendwao” (Doto. 33:18) Mwina vyevi vyatapulela ira kookoza panganga malonda moorucha chifukwa kali vaari va nyanja mbiili. Muli mwetene mwemo vyaliliathu, a-ima a Zebuloni kookaana chifukwa yokalela osangalala.
3. Kodi chin’ni inanikami-e ira nisangalalenga na vyevyo nin’na iyo?
3 Kodi ninafunjedavo n’ni? Thawi detene ninokaana vifukwa vyokalela osangalala vo-olandela wewo ninakala iyo kapena mwemo vyongo vililiathu va moywi-u. Ninokoza pitiliza kalanga osangalala naonanga vyongo vyevyo nin’na iyo kala vyonikwakwanela. (Sal. 16:6; 24:5) Thawi dimo-i vinokala vyorucha ira nisangalalenga na vyevyo nin’na iyo chifukwa yokedanga ganizela vyongo vyoi kanin’na. Eno tiyemoni niesaesenga ona vyapama vyevyo vinaniireela. — Agal. 6:4.
ISAKARA
4. Fotokozani malonjezo anayo Isakara alonjeziwe liye, koma teto mwemo kakwakwaneli-ediweathu. (Genesesi 49:14, 15) (Onani teto bokosi.)
4 Welengani Genesesi 49:14, 15. Yakobo oomuyamikela Isakara chifukwa yo-inda chito mwatindi, moi oomuyerekezela na bulu unoyo unakala na makuva olimba koma teto unoyo unatukula katundu onyemela. Yakobo oonga teto ira Isakara unoza ava-iwe ilambo yapama. Mogwilizana na vyevyo Yakobo aongile liye, m’badwa ya Isakara yoowachela ilambo ineyo yan’na theya yapama m’mbali mwa inje wa Yorodano. (Yos. 19:22) Mookailela, aluwa koo-inda chito mwatindi volima minda diwa, koma koo-inda teto chito mwatindi vokami-a athu amo-iwa (1 Mam. 4:7, 17) Mwaisazo, vevo oweluza Baraki na namaongela Debora kaavepileathu Aisaraeli ira kavazena kondo yolimbana na adaniwa, fuko la Isakara loovipeleka dowa kami-a. Moi aluwa koovipeleka teto dowa vaza kondo va thawi dimo-i. — Owel. 5:15
5. Chifukwa n’ni ninafuneya esaesanga kala atindi vo-inda chito?
5 Kodi ninafunjedavo n’ni? Yehova unoyamikela tindi lelo ninapanga iyo vomutumikela ngati mwemo mwayamikele liye fuko la Isakara. (Nam. 2:24) Mwaisazo, kaganizelani tindi lelo abali kanatonyi-edaathu vosamalela pingo. (1 Tim. 3:1) Abalala katinavaza kondo, koma kanovipeleka voteteza athu a Mulungu wu vyongo vyevyo vinaononge usamwaliwa na Yehova. (1 Akor. 5:1, 5; Yuda 17-23) Abalala teto kano-inda chito mwatindi vokozeela koma teto kamba khani dedo dinalimbikisa pingo. — 1 Tim. 5:17.
DANI
6. Kodi a fuko la Dani kava-iwe utumiki oyi avi? (Genesesi 49:17, 18) (Onani teto bokosi.)
6 Welengani Genesesi 49:17, 18. Yakobo oomuyerekezela Dani na nyowa ineyo inawanda limbana na vyongo vilukulu kwaranya nyoweyo, monga hachi yakondo na ogwelavo wae. Vyevi vyatapulela ira Dani unaza akale oopi-a, moi unoza agonji-enga adani a Isaraeli. Vevo kadowaathu wu Ilambo Yolonjeziwa, a fuko la Dani kooteteza tundu wetene unoyo ‘volondela unduli’ wiwa (Num. 10:25) Utumiki unola wali wofuneya vinjinji ngakale ira kawali wooneela wa Aisaraeli etene.
7. Kodi nionenga avi utumiki uliwetene unoyo niva-iwe iyo?
7 Kodi ninafunjedavo n’ni? Kodi moova-iwavo utumiki unoyo kawali ooneela wa athu amo-iwa? Mwina mookami-avo vosakaeda nosamalela Nyumba ya Umwene, vipeleka inda chito va sonkano wadela kapena wachigawo kapena teto inda chito dimo-i da mugulu. Akala chi eno, ninouyamikelani vinjinji. Thawi detene muumbuwelenga ira Yehova unoona koma teto unoyamikela vyetene vyevyo munapanga nyo vomutumikela. Liye unoyamikela vinjinji mwamutumikelanga ookala chifukwa yofuna tamandiwa koma chifukwa yoi munomuomeluwana. — Mat. 6:1-4.
GADI
8. Kodi chin’ni yapangi-e ira adani kaukelenga moorucha a fuko la Gadi Muilambo Yolonjeziwa? (Genesis 49:19) (Onani teto bokosi.)
8 Welengani Genesesi 49:19. Yakobo oolosera ira fuko la Gadi linaza liukeliwenga na achifwamba. Fuko la Gadi ladowile kalanga umazulo wa inje wa Yorodano, moi koopanga malile na mitundu da adaniwa. Malwala koopangi-a ira adaniwa kawaukelenga moorucha. Komave a fuko la Gadi kafuna ira kakalenga wewo chifukwa kali malo apama odji-elao viweto viwa. (Num. 32:1, 5) Athu a fuko la Gadi kali olimba murima. Enjedela vevo, aluwa koororomela ira Yehova unerenga akami-a teteza ilambo iwa wu magulu aliyetene a achifwamba. Wa chaka dingasi dene, aluwa kootumiza asilikaliwa dowa kami-a mafuko amo-iwa gonji-a mbali yo-ala ya Ilambo Yolonjeziwa umazulo wa inje wa Yorodano. (Num. 32:16-19) Aluwa katakaikela ira Yehova unerenga teteza a-iyana koma teto a-imiwa alombwana kadowa wu kondo. Yehova oowadalisa chifukwa yolimba murima koma teto vipeleka wiwa.— Yos. 22:1-4.
9. Kodi roromela Yehova unakuza avi vyevyo ninasakula iyo panga va moywi-u?
9 Kodi ninafunjedavo n’ni? Ira nipitilize mutumikela Yehova va thawi yorucha, ninafuneya muroromela. (Sal. 37:3) Abali na arongola anjinji malambwano kanotonyi-eda ira kanomuroromela Yehova vovipeleka ira kakami-e va chito domangamanga, dowa tumikela wewo unafuneya olaleeela anjinji kapena teto panga mautumiki amo-iwa. Aluwa kanopanga vyevi chifukwa kanororomela na murimiwa wetene ira thawi detene Yehova unerenga asamalela.— Sal. 23:1.
ASERI
10. Kodi a fuko la Aseri kalalepelile panga n’ni? (Genesesi 49:20) (Onani teto bokosi.)
10 Welengani Genesesi 49:20. Yakobo oolosela ira fuko la Aseri linaza likala lolemela vinjinji, moi pivyevyo vyaireile. Ilambo ineyo a fuko la Aseri kaachelileathu yali yapama mu Isaraeli mwetene. (Doto. 33:24) Ilambweyo yali vakwikwi na nyanja ya Mediterranean wewo wali doko la Foinike lelo lali lolemela vinjinji chifukwa ya khani da malonda. Koma a fuko la Aseri koolepela achosa Akanani muilambo iwa. (Owel. 1:31, 32) Eno makalelo otakala a Akanani koma teto chuma, vyoopangi-a ira fuko la Aseri kaambeele nyalanyaza lambeela owela. Mwaisazo, Oweluza Baraki angavepile alombwana ira kakami-e va kondo yolimbana na Akanani, a fuko la Aseri katadowilewo. Vyevi vyoopangi-a ira fukoli kalionena vyodabwi-a vyevyo Yehova apangile liye vokami-a Aisaraeli ‘uma-inje awu Megido.’ (Owel. 5:19-21) Vinaoneya ira a fuko la Aseri koonyaswa kangavwile Baraki na Debora kaimbanga nyimbo yotonyi-eda kwaranya ineyo yan’na mawu oyi: “Aseri akede kala phee m’mbali mwa nyanja.” — Owel. 5:17.
11. Chifukwa n’ni ninafuneya kala na maganizo ofwanelela va khani ya chuma?
11 Kodi ninafunjedavo n’ni? Ninofunechecha muva-a Yehova vyongo vyapama vinjinji. Ira vyevi viwandeye, ninafuneya pewa maganizo anayo athu a muilambwela kanakan’naathu va khani ya ndalama koma teto chuma. (Miya. 18:11) Ngakale ira ndalama tidofuneya, kaninafuneya vionanga ira pivyofuneya vinjinji kwaranya tumikela Yehova. (Nam. 7:12; Aheb. 13:5) Kanionongenga thawi vosaelasaela vyongo vyoofuneya vinjinji. Koma m’malo mwiwa ninafuneya panganga vyetene vyevyo ninawande iyo votumikela Yehova voiziwa ira moyo wapama koma teto itetezo ninoza nifwanye muilambo isha. — Sal. 4:8.
NAFITALI
12. Kodi vyevyo Nafitali alonjeziwe liye vyakwakwaneli-ediwe avi? (Genesesi 49:21) (Onani teto bokosi.)
12 Welengani Genesesi 49:21. Yakobo oonga ira Nafitali unoza aonge “mawu osangalasa.” Vyevi vinokoza imelela mawu anayo Yesu aongile liye va utumikae. Yesu, unoyo aiziweya ira ali mphuzisi waluso, oomeliwa fwanyeya wu Kaperenao, dela lelo lali muigawo ya Nafitali. Chichifukwa iwa waromoliwa ira ‘mzinda unoyo akala liye.’ (Mat. 4:13; 9:1; Yoh. 7:46) Voonga vya Yesu, namaongela Yesaya oolosela ira, athu a wu Zebuloni na awu Nafitali kanoza “kaone wala ulukulu.” (Yes. 9:1, 2) Vyevyo Yesu afunji-a liye, vyootonyi-eda ira liye ali “wala weniweni wewo unamoneela athu o-iyana-iyana.” — Yoh. 1:9.
13. Kodi ninapange avi ira vyevyo ninaonga iyo vimusangalasenga Yehova?
13 Kodi ninafunjedavo n’ni? Vyoonga vi-u koma teto mwemo ninaongela iyo vinomukuza Yehova. Ndiye kodi ninapange avi ira niongenga “mawu osangalasa” anayo katinakumudwi-e Yehova? Thawi detene niongenga vyoona. (Sal. 15:1, 2) Ninokoza limbikisa amo-iwa na vyoonga vi-u naambaranyedanga ayamikela, nopewanga dandaula kapena afwanyela vifukwa. (Aife. 4:29) Ninokoza kaana teto yolinga ira niambelenga kambilana na athu mwaluso ira nialaleele.
YOSEFE
14. Kodi madaliso anayo Yosefe alonjeziwe liye kakwakwaneli-ediwe avi? (Genesesi 49:22, 26) (Onani teto bokosi.)
14 Welengani Genesesi 49:22, 26. Vinaoneya ira Yakobo oosangalala vinjinji na Yosefe, unoyo Yehova ‘amusakulile liye vaari va abalae.’ Yakobo oomuromola ira liye ali “wopuwela watengo wobala vipaso.” Yakobo ngunoyo ali tengoyo, moi Yosefe ngunoyo ali wopuwelae. Yosefe ali mwana owambeela wa iyanae unoyo amuomeliwana liye vinjinji, zina lae Rakele. Yakobo ootonyi-eda ira Yosefe ngunoyo awachele cholowa ya Rubeni unoyo ali mwana owambeela wa iyanae Leya. (Gen. 48:5, 6; 1 Lim. 5:1, 2) Vokwakwaneli-eda ulosi unola, Efuraimu na Manase anayo kali a-ima a Yosefe, uliwetene oowachela cholowa yae. — Gen. 49:25; Yos. 14:4.
15. Kodi Yosefe apangile n’ni angaireliwe vyongo vyookaana chilungamo?
15 Yakobo oonga teto vya ‘ovocha mivi na uta anayo kata-iile muzuzumi-a [Yosefe], mulata nomusungela idani.’ (Gen. 49:23) Ovocha mivala kali achimwenae anayo kapangi-ile ira liye agumane na vyongo vyookaana chilungamo vinjinji chifukwa yoi koomupangela sanje. Koma Yosefe kaalunduwele abalae kapena Yehova. Monga mwemo Yakobo mwaongele liye, “Uta [wa Yosefe] ookalave vamalo viwa, moi mandae kookalave akopolo na oenjela.” (Gen. 49:24) Yosefe oomuroromela Yehova va mayeselo etene anayo agumanilena liye moi oowakululukela abalae koma teto apangela vyongo mooma murima. (Gen. 47:11, 12) Yosefe oolola ira mayeselwayo kamukami-e kala muthu wapama. (Sal. 105:17-19) Vyo-arelavo viwa pivyoi Yehova oomu-indi-eda chito mundila yavadela vinjinji.
16. Kodi ninanamusazi-ede avi Yosefe nagumana na mayeselo?
16 Kodi ninafunjedavo n’ni? Kanilole ira mayeselo anayo ninagumanena iyo kanilepeli-e muomeluwangana Yehova koma teto Akristu afwi-u. Niumbuwelenga ira Yehova unokoza lola ira nigumane na mayeselo amo-iwene na yolinga yoi anifunji-e. (Aheb. 12:7) Maphuzilo anayo kanokoza nikami-a ira nikaena makalelo apama monga chifundo koma teto kululuka. (Aheb. 12:11) Vyera eno ninokoza kala osimikiza ira Yehova unoza anidalise nakala ovilela ngati Yosefe.
BENJAMINI
17. Kodi vyevyo Benjamini alonjeziwe liye vyakwakwaneli-ediwe avi? (Genesesi 49:27) (Onani teto bokosi.)
17 Welengani Genesesi 49:27. Yakobo oonga ira fuko la Benjamini linoza likale loiziwa vaza kondo, moi oowaerekezela na mimbulu. (Owel. 20:15, 16; 1 Lim. 12:2) Mawu oyi “mamawa” kapena ira umaambeelelo wa umwene wa Isaraeli, Sauli unoyo ali wa fuko la Benjamini ngunoyo ali owambeela kala mwene. Liye ali silikali wakopolo koma teto wolimba murima volimbana na Afilisiti. (1 Sam. 9:15-17, 21) “Mazulo” kapena ira umapeto wa umwenoyo, Mwene wa-iyana Estere na Moredikayi, anayo kali a fuko la Benjamini, koowavulumucha Aisaraeli ira katiphiwe mu umwene wa Perisiya.— Est. 2:5-7; 8:3; 10:3.
18. Kodi ninasazi-ede avi roromeleya wa m’badwa da Benjamini?
18 Kodi ninafunjedavo n’ni? Mookaikela vinaoneya ira a fuko la Benjamini koonyadela voona ira m’mo-i mwa aluwa ookala mwene vokwakwaneli-eda lonjezo lelo kava-iweathu. Komave vevo Yehova apelekile liye umwenoyo wa Davide, liye ali wa fuko la Yuda, athu a fuko la Benjamini koogwilizana nochenjawo. (2 Sam. 3:17-19) Vangavirile chaka dinjinji vevo mafuko amo-iwa kaukelileathu a fuko la Yuda, a fuko la Benjamini kookalave ororomeleya wa Ayuda na mwene unoyo Yehova amusakulile liye. (1 Mam. 11:31, 32; 12:19, 21) Na-iyene teto malambwano nikami-enga mororomeleya athu anayo Yehova uwasakulile liye ira kasogolelenga athwae. — 1 Ates. 5:12.
19. Kodi ulosi unoyo Yakobo aongile liye anga-alile vang’ono khwa unanikami-e avi?
19 Ulosi unoyo Yakobo aongile liye anga-alile vang’ono khwa ngokami-a vinjinji. Ona mwemo wakwakwaneli-ediweathu unonikami-a ira niroromelenga vinjinji maulosi ofwanyeya m’Mawu a Yehova. Koma teto ganizela madaliso anayo a-ima a Yakobo kava-iweathu unonikami-a iziwa vyevyo ninapange iyo ira nimusangalasenga Yehova.
NYIMBO 128 Tipirire Mpaka Mapeto
a Vopeleka madaliso wa a-imae 4 owambeela, Yakobo oowambeela na mwana mulukulu nomari-a na mwana wang’onong’ono, koma vodalisa a-imae amo-iwa 8 liye ka-arele dongosolo leli.