Ntwenia za bakala—landeno tifwani tia Marke na Timote

1-2. Ntia misamu miaketi kabakasa Marke na Timote mu sarila bantu bakaka?

NTWENIA za bakala, ngano luzololo lwasala bwabwingi mu tisalu tia Yehova mpe balusarila mu timvuka? Kampe ni buna wena. Nsayi yena mu mona bantwenia bê ba kubama mu sarila bantu bakaka! (Mik. 110:3) Kâ, lulendi bwabana na nkwamusu. Ngano kekama ta kekama mu kurisa tisalu tiaku tia samuna mu bungu ti bunkuta bwe naku mu misamu milendi tûla? Ngano kekama ta kekama mu tambula madema mu bungu ti ka wena na lukwikulu mu nge beni ko? Tala ti ni bo ka wena nge kaka ko mu bâ na mbanzulu zo.

² Marke na Timote misamu mpe ni mio babwabana na mio. Ni bu sa ti ka bazaba ko bwe luzingu lwawu lwaketi sobela peleko ka babâ na lenda ko, kâ basola mu sala bwabwingi mu tisalu tia Yehova. Kampe, Marke na nguri’andi beri bâka mu nzo ya mbote mu ntangu ntumwa Paulo na Barnabase yi bamutâ mbila mu sa nzietolo ya ntete mu tisalu tia ntangu zazansoni. (Bis. 12:​12, 13, 25) Marke wasa bîka mbuka yo mu kurisa tisalu tiandi tia samuna. Watoko kwenda ku Antiose. Ha manima, wayenda na Paulo na Barnabase ku mbuka zeri mala. (Bis. 13:​1-5) Mpila mosi mpe, kampe Timote na bibuti bwandi keri baka mu ntangu Paulo yi kamutâ mbila mu kwenda mu tisalu tia samuna. Timote ntwenia yeri, kampe mbo keri banzaka ti keri’â na lenda ko dia landa paulo. (Fwanakasa na 1 Bisi-Korente 16:​10, 11 mpe 1 Timote 4:12.) Kâ watambula mbila ya Paulo, mpe wabaka ndandu zazingi.—Bis. 16:​3-5.

3. a) Mu ntia mpila Paulo keri zoloko Marke na Timote? (2 Timote 4:​6, 9, 11) (Tala mpe bifwani.) b) Ntia biyuvu tutaluzula mu timoko ti?

³ Marke na Timote bayizi nata madema mamingi mu timvuka mu ntangu yi beri ba ntwenia. Paulo watomo zolo ntwenia zo mpe wadinga babâ ha lweka lwandi mu ntangu yi kazaba ti ntamana mbo kafwa. (Tanga 2 Timote 4:​6, 9, 11.) Ntia bifu Paulo kazolo kwe Marke na Timote? Bwe bantwenia babakala balendi landila tifwani tiawu? Mpe bwe balendi bakila ndandu mu malongi ma Paulo?

LANDA TIFWANI TIA MARKE—BÂ WA KUBAMA MU SARILA BANTU BAKAKA

4-5. Bwe Marke kasongela nsatu’andi ya sarila bantu bakaka?

⁴ Ntiana bu tâka buku dimosi, sarila bantu bakaka mbo wuzolo tâka sala bwabwingi mu babakisa mpe tatamana mu babakisa ni bu sa ti musamu wa mpasi wena. Marke wahana tifwani tia mbote mu musamu wo. Mu ntangu Paulo yi kakala mu mu nata mu nzietolo ya nzole mu tisalu tia ntangu zazansoni, kampe Marke watomo nionga mpe watomo fwema. (Bis. 15:​37, 38) Kâ musamu wo wakabakasa Marke ko mu lembo sarila mpangi zandi.

⁵ Marke wayenda na Barnabase mu kwe sala ku mbuka yakaka. Mvula 11 ha manima, Marke wabakisa Paulo mu ntangu yi kabâ ku boloko mu mbala ya ntete ku Rome. (Flm. 23, 24) Paulo watomo yangalala mu lubakusu lu kamuhana, mpe watâ mu bungu dia Marke ‘titeko tiena tia lutindusu.’—Kol. 4:​10, 11.

6. Ntia ndandu Marke kabaka mu tindiku tiandi na Bakristo bâ yela? (Tala mpe note.)

⁶ Marke wabaka ndandu mu tindiku tieri nandi na Bakristo ba yela. Bu kayôkesa mwa ntangu na Paulo ku Rome, Marke walanda Piere ku Babilone. Bayizi bâ na tindiku tia ngolo, mpe Piere watâ ‘Marke, mwana’ani.’ (1 Pi. 5:13) Mu ntangu yi beri salaka tintwari, kampe Piere wazonzela kwe ndiku’andi ya ntwenia misamu miamingi mia mbote mitariri luzingu na tisalu tia Yezu, ha manima watsoneka mio mu buku diandi dia Evanzile.a

7. Bwe ntwenia yimosi ya bakala ye na nkumbu Seung-Woo ya landila tifwani tia Marke? (Tala mpe tifwani.)

⁷ Marke watatamana mu sala bwabwingi mu tisalu tia Yehova mpe watatamana mu bâ ndiku na Bakristo ba yela. Bwe lendi landila tifwani tia Marke? Kampe we naku wasala bwabwingi mu tisalu tia Yehova, wabâ tibakisi mu tisalu peleko mukuluntu, kâ ka weka’eti bâ na lenda dia nata dema dio ko. Tala ti ni bo, kubândi wa nôka, tatamana mu dinga mpila zakaka zilendi sarila Yehova na timvuka. Tabonga tifwani tia mpangi Seung-Woo wayika mukuluntu. Mu ntangu yi keri ntwenia, mbo keri tifwanakasaka na bantwenia bakaka. Babingi ha kati diawu babaka madema ntete yandi. Seung-Woo mbo keri monaka ti ka beri’â mu kipaka ko, mpe wamonekena mpangi za yela. Mukuluntu wumosi wamutindisa mu sa mio mi kaketi lenda mu sarila mpangi zandi ni bu sa ti nsalulu zandi ka zeri’â monekaka ko kwe bantu babansoni. Seung-Woo wasarila malongi mo mpe wabatika mu bakisaka bantu ba nuna na bô beri na nsatu lubakusu mu kwendaka ku tukutakanu. Bu kadimbitilaka mu misamu mio, têle: “Nayizi tomo bakula sarila bampangi bwe wuta zolo tâ. Nayizi bâ na nsayi yayingi mu bungu ti lubakusu lufwanane nihanaka kwe bantu bakaka.”

LANDA TIFWANI TIA TIMOTE—SONGELA LUZOLO KWE BANTU BAKAKA

8. Mu bungu dia nti Paulo kasola Timote mu sa nzietolo nandi? (Bisi-Filipe 2:​19-22)

⁸ Paulo bampangi beri na butindi beri nandi nsatu mu sa nzietolo nandi bu keri kâlaka ku mimvuka mi beri mu telamanaka. Watoko sola Mukristo wa yela weri na nkumbu Silase mu sa nzietolo nandi. (Bis. 15:​22, 40) Ha manima wasola Timote mu sa nzietolo nandi. Mu bungu dia nti kasola Timote? Ntete, Timote nkumbu ya mbote yeri nandi. (Bis. 16:​1, 2) Bantu mpe keri tomo belokelaka lwaka.—Tanga Bisi-Filipe 2:​19-22.

9. Bwe Timote kasongela ti bampangi keri fwilaka tiari?

⁹ Tûka mbatukulu ya tisalu tiandi tia samuna na Paulo, Timote bantu keri belokelaka lwaka yôka yandi beni. Ntiangu na lukwikulu lwalwansoni, Paulo kamusisa ku Bere mu tindisa milongoki mia môna mieri kûna. (Bis. 17:​13, 14) Mu ntangu yo, ntembe kâni Timote wabaka mpe ndandu mu tifwani tia Silase, wasâla mpe ku Bere. Ha manima, Paul watambika Timote yandi kaka ku Tesalonike mu kwe tindisa Bakristo beri kûna. (1 Tes. 3:​2, note.) Mu mvula 15 zalanda, luzolo lwa Timote mu bungu dia bampangi lwayizi kula. Mu bungu ti luzolo lwandi lwayizi tomo bâ ngolo mu bungu dia bawu, mbo keri dilaka mu ntangu bampangi yi beri monaka mpasi. (Rom. 12:15; 2 Tim. 1:4) Bwe Bakristo bantwenia balendi landila tifwani tia Timote?

10. Bwe mpangi ye na nkumbu Woo Jae kalongokela mu songela luzolo?

¹⁰ Mpangi ya bakala ye na nkumbu Woo Jae walongoka mu tomo dingaka bubote bwa mpangi zakaka. Mu ntangu yi keri ntwenia musamu wa mpasi weri kwe yandi mu batika bimoko na mpangi za nuna. Bu keri ba monaka ku tukutakanu mbote kwa keri ba hanaka mpe keri’â saka bimoko nawu ko. Mukuluntu wumosi watindisa Woo Jae mu batika bimoko nawu bu kaketi ba têla misamu mi kazoloko kwe bawu. Wamulwengesa mpe mu dimbitila mu misamu mi zoloko bampangi. Woo Jae wasarila malongi mo mu bimoko bieri nandi na bampangi. Lumbu ti bu kena mukuluntu, Woo Jae têle: “Bwawu bu ka wasala musamu wa mpasi ko kwe meno mu bâ na bimoko bia mbote na mpangi ze na mvula za swaswana. Bubote ni monaka bu nitomo bakulaka misamu mi babwabanaka na mio. Musamu wo watomo kumbakisa mu bakisa mpangi zani.”

11. Bwe bantwenia balendi kurisila luzolo mu bungu dia bampangi bê mu timvuka? (Tala mpe tifwani.)

¹¹ Mpila mosi mpe, beno ntwenia za bakala lulendi longoka mu songela luzolo kwe bantu bakaka. Bu lubâka ku tukutakanu zonzakeno na bantu babansoni. Ba yuleno bwe bata hanina mpe ba wirikileno. Ntangu bu yikwe yôke kampe lulendi bwe lulendi ba bakisila. Kampe mbo bakula ti mpangi ze kô zakwelana za nuna ze na nsatu lubakusu mu zaba bwe basarilaka JW Library^® peleko lulendi bakula ti ka bena na nsatu ko mu samuna na bantu bakaka. Ngano lulendi babakisa mu tomo sarila telefone zawu peleko mu kubika tilumbu mu samuna nawu? Bu bonga nzengolo mu bakisa bantu bakaka, mbo bâ tifwani tia mbote.

BAKA NDANDU MU MALONGI MA PAULO

12. Bwe bantwenia balendi bakila ndandu mu malongi ma hana Paulo kwe Timote?

¹² Paulo wahana malongi ma delakane kwe Timote mu mu bakisa mu lenda luzingu lwandi na tisalu tiandi. (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5) Beno bantwenia lulendi bakila mpe malongi mo ndandu. Mu bwe? Tangeno mikanda mia miole mia tambika Paulo kwe Timote ntiana’eti beno mita tarila, mpe taleno ntia malongi lulendi sarila mu luzingu lweno. Tataluzuleno bala ba bifwani.

13. Nti bitubakisa mu bâ ba kangama kwe Yehova?

¹³ “Sarila ngolo na kani dia kurisa kangama kwaku kwe Nzambi.” (1 Tim. 4:7b, NWT) Bâ wa kangama kwe Nzambi bwe wuta zolo tâ? Wuzololo tâ bâ wa kwikama kwe Yehova mpe yirika misamu mi kazololo. Mu bungu ti ka tubutukaka na tifu tio ko, tufweti tia kurisa. Mu bwe? Ntêlo ya Greke yi babangulaka mu “sarila ngolo” mbo beri vulu ya sarilaka mu zonzela ngolo zeri sarilaka ba-athlète beri kubamaka mu bungu dia compétition. Ba-athlète bo bifu bieri nawu nsatu biaketi ba bakisa mu baka. Beto mpe tuzololo takurisa bifu bitubakisa mu pusana kwe Yehova.

14. Ntia kani difweti bâ neto mu ntangu yi tutangaka Bibila? Bangula.

¹⁴ Bu tangaka Bibila, kuzimbakanandi kani diaku dia pusana kwe Yehova. Mu tifwani, nti lendi longoka mu timoko tieri na Yezu na ntwenia ya mvwama yeri mfumu? (Mak. 10:​17-22) Ntwenia yo mbo yeri kwikilaka ti Yezu ni Masiya, kâ keri’â na timinu ko mu mu landa. Ntono musamu wo Yezu ‘wamuzolo.’ Ngano mpila ya zonzela Yezu kwe ntwenia yo ka yita ku tâ nsayi ko? Yezu wabâ nandi kabonga nzengolo ya ndwenga. Mbo keri monekesaka mpe luzolo lweri na Yehova mu yandi. (Za 14:9) Bu dimbitila tinsamu ti na misamu mia luzingu lwaku, tiyula: ‘Nti ndendi sa mu pusana kwe Yehova na mu tomo sarila bantu bakaka?’

15. Mu bungu dia nti ntwenia ya bakala yifweti sa keba mu tifwani ti kahanaka? Bangula. (1 Timote 4:​12, 13)

¹⁵ ‘Bâ tifwani tia bantu ba kwikama.’ (Tanga 1 Timote 4:12, 13.) Paulo walwengesa Timote mu longoka—mu tanga bubote na mu zaba mu longesa—kampe wazolo ka kurisa bifu bia mbote—ntiana luzolo, timinu na bunkete. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti misamu mi yirikaka muntu miyôkele mfunu na mio mi katâka. Tala ti bakulombele mu sa tinzonzi mu mpila ya kurisila luhemo mu tisalu tia samuna. Mbo tomo zonzela musamu wo tala ti mbo tomo tihanaka mu tisalu tia samuna. Tifwani tiaku mbo tisingasa misamu mi tâ.—1 Tim. 3:13.

16. a) Ntia misamu mitanu Bakristo balendi bêla tifwani? b) Bwe ntwenia ya bakala yilendi bêla tifwani ‘mu nzonzolo’?

¹⁶ Ntiana buta wasongela 1 Timote 4:​12, Paulo bifu bitanu kata zonzela ntwenia ya bakala yi kalendi bêla tifwani. Mu ndongokolo ya nge beni, ngano lendi dimbitila mu muna bifu? Mu tifwani, tala ti zololo wabâ tifwani tia mbote ‘mu nzonzolo.’ Dimbitila mu mpila yi lendi sarila nzonzolo’aku mu tindisa bantu bakaka. Tala ti na bibuti biaku bâka, ngano lendi vulu ba vuturilaka matondo mu bungu dia misamu mi bayirikaka mu bungu dia nge? Ku nsuka ya tukutakanu, ngano lendi tâ kwe muntu nti zololo mu devware peleko mu tinzonzi ti kasiri? Lendi yêla mpe mu hana mvutu mu ntêlo za nge beni ku tukutakanu. Wamana sarila ngolo mu bâ tifwani tia mbote mu nzonzolo’aku, mbo songela ti kula ta kula mu timpeve.—1 Tim. 4:15.

17. Nti bilendi bakisa ntwenia ya bakala mu lungisa makani mandi ma timpeve? (2 Timote 2:22)

¹⁷ ‘Kulandandi nsatu za buntwenia. Kâ sarila buderede.’ (Tanga 2 Timote 2:22.) Paulo walwengesa Timote mu nwana na nsatu zilendi kabakasa makani mandi ma timpeve mpe zilendi bebesa tindiku tiandi na Yehova. Kampe mbo ta bakula ti misamu miakaka mie kô ni bu sa ti ka miena mia mbi ko, kâ ntangu ya fioti kwa mita kuhana mu lungisa nsatu zaku za timpeve. Mu tifwani, banza’eti ntangu yi yôkesaka bu saka sport, bu sarilaka Internet na bu saka nsaka. Ngano lendi katula mwa ntangu mu misamu mio mu vutu sala bwabwingi mu tisalu tia Yehova na bungu dia bampangi? Kampe lendi tihana mu sa bunkete ku Nzo ya Nsambululu na mu samuna ha prezentware. Wamana sarila bo, kampe mbo kwizi bâ na ndiku zikubakisa mu bâ na makani ma timpeve na mu lungisa mo.

SARILA BANTU BAKAKA TUSAKUMUNU KUNATAKA

18. Mu bungu dia nti tulendi têla ti Marke na Timote luzingu lwa mbote lweri nawu?

¹⁸ Marke na Timote nsobolo zazingi basa mu luzingu lwawu mu tomo sarila bantu bakaka, mpe luzingu lwa mbote lweri nawu. (Bis. 20:35) Mu sarila bampangi, Marke wasa nzietolo mu mahata mamingi mu nza. Watsoneka mpe tinsamu tia toma tia luzingu lwa Yezu na tisalu tiandi. Timote wabakisa Paulo mu kubika bimvuka na mu tindisa bampangi. Diangana, Yehova wayangalala mu tifu tia tihana tiabâ na Marke na Timote.

19. Mu bungu dia nti bantwenia bafweti tomo sa keba mu malongi ma hana Paulo kwe Timote, mpe ntia ndandu babaka?

¹⁹ Luzolo lweri na Paulo mu bungu dia Timote mbo lutomo monekaka mu mikanda mi kamutsonekena. Mikanda mio mbo mitomo songelaka ti Yehova beno katomono zolo, beno bantwenia. Zololo ti lwa lenda. Tomoeno landa malongi mo ma Paulo, mpe kuriseno nsatu’eno ya tomo sarila bampangi. Lwamana sila bo, mbo lubâ na luzingu lwa mbote bwawu bu mpe ‘mbo lutomo simbirila luzingu lwa matieleka’ mu bilumbu bita kwiza.—1 Tim. 6:​18, 19 NWT.