Bwe lendi hanina malongi

1. Nani fweti hana malongi? Bangula.

ZOLOLO wahana malongi kwe bantu bakaka? Bantu bakaka nsayi yibaka nawu mu hana malongi. Bantu bakaka kekama bakekamaka mu hana malongi, mpe mpasi wubaka kwe bawu mu sila bo. Ni bu sa kabwe, beto bansoni dema die neto dia hanaka malongi. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Yezu watâ ti milongoki miandi mia matieleka mu luzolo lu basongasana bawu na bawu babazabila. (Za 13:35) Mpe mpila yimosi ya songela luzolo lweto ni ya hana malongi kwe mpangi zeto mu ntangu yifwanane. Zu dia Nzambi ditêle “tindiku tia mbote” mu “malongi ma bunsungu” tibutukaka.—Bin. 27:​9, NWT.

2. Bakuluntu nti bafweti bâ na lenda mu sa, mpe mu bungu dia nti? (Tala mpe kaku “Mulongi wa lukutakanu lwa ha kati dia lumingu.”)

² Bakuluntu bafweti zaba bwe bahanina malongi ma mbote kwe bantu bakaka. Yehova, mu nzila ya Yezu wasola babakala bo mu twarisa timvuka. (1 Pi. 5:​2, 3) Mpila mosi ya sila bo ni ya hanaka malongi masikamane mu Bibila mu ntangu yi basaka binzonzi mu bungu dia timvuka. Malongi batuhanaka, mpe mbo babakisaka bô babika mu sarila Yehova mu kâla mu timvuka. Bwe bakuluntu na beto mpe mu kati, tulendi hanina malongi ma mbote?

3. a) Bwe tulendi longokela mu hana malongi ma mbote? (Izaya 9:6; tala mpe kaku “Landa tifwani tia Yezu bu hanaka malongi.”) b) Nti tuzonzela mu timoko ti?

³ Tulendi longoka misamu miamingi mu mpila yi tulendi hanina malongi ma mbote, bu tulongoka bifwani bia bantu bê mu Bibila, nsungula tifwani tia Yezu. Mosi ya nkumbu yi bamuhana ni ‘Mulongi wa nzitukulu.’ (Tanga Izaya 9:6.) Mu timoko ti, mbo tutaluzula nti tulendi sa bu batulombaka mu hana malongi mpe nti tulendi sa bu tuhanaka malongi tala ti ka batulombele’â mo ko. Mbo tutaluzula mpe mu bungu dia nti we mfunu mu hanaka malongi mu ntangu yifwanane na mu mpila yifwanane.

BU BATULOMBAKA MU HANA MALONGI

4-5. Tala ti muntu tu lombele malongi, ntia tiyuvu tufweti toko tiyula? Hana tifwani.

⁴ Muntu bu katulombaka malongi, nti tufweti toko saka? Tulendi bâ na nsayi mpe tulendi dinga mu kulu hana lubakusu. Kâ tufweti toko tiyula, ‘Ngano ni meno mfwanakane mu hana malongi mu musamu wo?’ Tangu zakaka, mpila ya mbote ya hana lubakusu ni ya lembo hana malongi, kâ ni mu twarisa muntu wo kwe muntu we na lenda dia mu hana malongi mu musamu we nandi.

⁵ Tataluzuleno tifwani’eti. Banzeti ndiku ye naku ye na malari ma ngolo. Ku têlele ti batikiri mu sa recherches mu mpila za bukusulu zi kalendi sarila, mpe ku lombele mu hana mabanza maku mu mpila yita mona ya mbote. Ni bu sa ti mpila yimosi ya bukusulu zebi, ka wena doktere ko mpe ka wabaka formasio ko mu buka malari mo. Buna, mpila ya mbote ya bakisila ndiku’aku ni ya mu tambika kwe muntu we na lenda dia mu bakisa.

6. Mu bungu dia nti tufweti sola mu kela ntete tahana malongi?

⁶ Ni bu sa ti lenda die neto dia hana malongi mu musamu wu tuzebi, tulendi sola mu kêla mwa ntangu ntete tahana mvutu kwe muntu wutulombele malongi. Mu bungu dia nti? Bingana 15:28 yitêle ti ‘muntu wa sungama dimbitila kadimbitilaka ntete kahana mvutu.’ Kâ nti tulendi sa tala ti tubenzi ti mvutu ye neto? Tulendi vutu bonga ntangu ya sa recherches, ya sambila, mpe ya dimbitila. Buna mbo tubâ na lukwikulu ti mvutu’eto yidelakane na mbazulu za Yehova mu musamu wo. Tataleno tifwani tia mbikuri Natane.

7. Nti tuta longoka mu tifwani tia mbikuri Natane?

⁷ Bu kazonza na mbikuri Natane, mutinu Davide watâ ti nsatu yeri nandi ya tunga Tempelo ya Yehova. Natane wamutêla ho nkatika bendo mu sila bo. Kâ, wafwanana ti Natane katoko bonga ntangu ya zonza na Yehova. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Yehova ka zolo’â ko Davide katunga Tempelo. (1 Nta. 17:​1-4) Ntiana buta wasongela tinsamu ti, bu batulombaka mu hana malongi, ndwenga tusarilaka bu tubâka na “mande ma zonza.”—Zaki 1:​19, NWT.

8. Ntia musamu wakaka tufweti sila keba bu tuhanaka malongi?

⁸ Tataluzuleno musamu wu tufweti sila keba mu ntangu yi tuhanaka malongi kwe muntu: tamana hana muntu malongi ma mbi, mbo tunata mpe dema dia nsembolo zimuturila. Buna, tufweti tomo banzaka ntete tahana malongi.

MPILA YA HANINA MALONGI NI BU SA TI KA BATULOMBELE’Â MO KO

9. Ntete bahana malongi, nti bakuluntu bafweti tomo zaba? (Bisi-Ngalate 6:1)

⁹ Ntangu zakaka, bakuluntu bafweti bonga nzengolo ya hana malongi kwe mpangi “yitêle kuba.” (Tanga Bisi-Ngalate 6:​1, NWT.) Muntu wulendi sa nsololo za mbi zilendi mu nata ha manima mu sa disumu dia dinene. Bakuluntu bazololo mu bakisa muntu wo mu tatamana mu sarila Yehova mpe mu baka luzingu lwa mankululu. (Zaki 5:​19, 20) Buna ngatu malongi mawu mabâ ma mbote, ntete-ntete bakuluntu bafweti tomo taluzula tala ti muntu wo kuba katêle. Bafweti bakula ti muntu kata sa tima tia mbi ko ha meso ma Yehova, mu bungu ti nzengolo kabongele ye ya swaswana na ya bawu. (Rom. 14:1-4) Kâ, nti biyôka tala ti mpangi kuba katêle mpe bakuluntu babongele nzengolo ya mu hana malongi?

10-12. Nti bakuluntu bafweti sa bu bahanaka malongi ma balembolo balomba? (Tala mpe bifwani.)

¹⁰ Ka wena musamu wa fioti ko kwe bakuluntu mu hana malongi kwe muntu wulembolo ma lomba. Mu bungu dia nti? Ntumwa Paulo watâ ti muntu lendi tâ kuba, kâ kata wabakula ko. Buna ntete bahana malongi, misamu mie ko bakuluntu bafweti sa ngatu muntu wo kawâ malongi mawu.

¹¹ Banza’eti tifwani tia muntu wusalaka nsaba wuta yêla mu kuna bima ha zulu mutoto wa kuba. Ntete kabatika mu kuna, muntu wusalaka nsaba, mutoto katoko bubaka (labourer). Bu kasilaka bo mutoto kakubikaka ntete kakuna mbutu. Ha manima lendi kuna mbutu. Ku nsuka, mbo kamwanga mamba ngatu mbutu yakula. Mpila mosi, ntete mukuluntu kahana malongi ma balembolo mu lomba, musamu wa mbote wubâ mu toko kubika muntu wo. Mu tifwani, mu ntangu ya delakana, mukuluntu mbo katâ kwe mpangi yo ti yandi kabelokelaka lwaka mpe musamu kata zolo mu têla. Tala ti bantu bazebi ti mukuluntu wuta hana malongi luzolo lwe nandi na nsayi, ka wuba musamu wa mpasi ko kwe bawu mu landa malongi mandi.

¹² Bu bata kwe se timoko, mukuluntu wulendi sa ti ka wubândi musamu ma mpasi mu tambula malongi mandi, bu kamubambula ti bantu babansoni makuba batâka mpe ntangu zakaka malongi ma bâka nawu nsatu. (Rom. 3:23) Na zu dia lembama mpe na buzitu bwabwansoni, mukuluntu mbo kamusongela mu nzila ya Matsonoko bwe katêlele kuba. Mpangi yo bu katambula ti kuba katêle, mukuluntu “mbo kakuna mbutu,” wuzololo tâ mbo kamubangula mu nzonzolo yilembolo mpasi, misamu mi kafweti sa mu soba mabanza. Ha manima, mukuluntu mbo “kamwanga mamba,” wuzololo tâ mbo katomo sika mpangi yo mpe mbo kasambila nandi.—Zaki 5:15.

13. Bwe bakuluntu balendi zabila ti malongi ma baheni kwe muntu ma kabakuri?

¹³ Ntangu zakaka, muntu ka tomo’â bakulaka malongi ma bamuhanaka ko. Bakuluntu nti balendi sa mu zaba ti misamu mi batêle mia kabakuri? Balendi mu zabikisa misamu mia mfunu bu bamuyûla biyuvu mu mpila ya delakana na buzitu bwabwansoni. (Ekl. 12:11) Mvutu zi kahana mbo zisongela ti malongi ma bamuheni ma katomono bakula.

HANA MALONGI MU NTANGU YA MBOTE NA MU MPILA YA MBOTE

14. Ngano tufweti hana malongi mu ntangu yi tubâka mu nkesi? Bangula.

¹⁴ Beto bansoni ba nkwa masumu twena, buna misamu tuvulu saka peleko tuvula tâka mifwemesaka bampwana’eto. (Kol. 3:13) Zu dia Nzambi mbo disongelaka ti ntangu zakaka tulendi bâ mu nkesi beto na beto. (Efz. 4:26) Kâ, tufweti tiyimina mu hana malongi bu tubâka mu nkesi. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti “nkesi za muntu ka zilungisaka misamu mia sungama ko ha meso ma Nzambi.” (Zaki 1:​20, NWT.) Tamana hana malongi bu twe mu nkesi, tulendi yirika mbi kani tasa mbote. Ka wuzololo’â tâ ko ti ka tulendi’â tazonzela misamu mi tuta banza ku mutima ko kwe muntu wututêle nkesi. Buna, tufweti kela mu bâ ba dzuna ntete tazonza kwe muntu. Tulendi longoka tifwani tia Elihu wahana malongi ma mbote kwe Yobe.

15. Nti tuta longoka mu tifwani tia Elihu? (Tala mpe tifwani.)

¹⁵ Elihu bilumbu biabingi kayôkesa mu wirikila Yobe, weri tinwaninaka ha matu ma ndiku zandi za bungungu zeri mu hanaka malongi ma mbi. Elihu wafwila Yobe tiari. Mu ntangu Yobe yi kayêla mu songela ti ka zaba musamu ko, mpe bu katâ misamu mialembo bâ mia delakana ha meso ma Yehova, Elihu wabaka nkesi. Ntono nkesi zandi, Elihu wakêla ntangu’andi mpe wazonza mu mpila ya lembama na ya buzitu mu ntangu yi kahana malongi kwe Yobe. (Yobe 32:2; 33:​1-7) Tifwani tia Elihu, musamu wa mfunu tita tu longesa: musamu wa mbote wena mu hana malongi mu ntangu ya mbote na mu mpila ya mbote—bu tuzonza na buzitu bwabwansoni mpe na luzolo.—Ekl. 3:​1, 7.

TATAMANA MU HANA NA MU TAMBULA MALONGI

16. Ntia malongi bakiri mu Mikunga 32:8?

¹⁶ Mu verse ya mutu-diambu ya timoko ti Yehova têle ti ‘mbo nikulonga disu kwe nge.’ (Tanga Mikunga 32:8.) Wuzolo tâ mbo katatamana mu tu bakisa. Ka sukinaka ko kwa mu tu hana malongi kâ bakisa mpe katubakisaka mu sarila mo. Tifwani tia mbote tiena kwe beto! Bu tubakaka bweso bwa hana malongi kwe bantu bakaka, tulendi tatamana mpe mu ba tindisa na mu ba bakisa mu bonga nzengolo za ndwenga.

17. Bwe tumonaka mu ntangu bakuluntu batuhanaka malongi masikamane mu Bibila? Bangula. (Izaya 32:​1, 2)

¹⁷ Mu bilumbu bi bia mansukina, nsatu yayingi ye neto ya hana na ya baka malongi ma mbote. (2 Tim. 3:1) Bakuluntu bahanaka malongi masikamane mu Bibila bê ‘ntiana nto ku mutoto wa yuma.’ (Tanga Izaya 32:​1, 2.) Ndiku zitutêlaka misamu mie neto nsatu kani batutêla misamu mi tuta zolo tawâ, kabu dia ntalu batuhanaka die ntiana “pome za ore ze mu kati dia ndonga za arza.” (Bin. 25:​11, NWT) Tatatamana mu longoka bwe tulendi hanina mpe tulendi bakila malongi ma mbote.