MUTWI WAKWIIYA 38
LWIIMBO 120 Amube Balibombya Bweenka Mbuli Klistu
Amutondeshe Bulemu Kubamwi
“Kulemekwa nkubotu kwiinda silifa nabi golodi.”—TUS. 22:1.
CITEENTE CINENE
Tutokwiiya ncotuyandikila kutondesha bulemu kubamwi ambweenga twacita boobo nabi ndyecibete ciyumu.
1. Ino nceebonshi bantu balanyumfwa kabotu na kabatondeshekwa bulemu? (Tushimpi 22:1)
SA MULANYUMFWA kabotu na bantu kabamutondesha bulemu? Ncakutatoonsha mulanyumfwa kabotu. Soonsebo tulasuna kunotondeshekwa bulemu. Alimwi tulasangalala na bantu kabatulemeka. Ncoceeco Baibo ncoyaambila ayi “kulemekwa nkubotu kwiinda silifa nabi golodi”!—Amubelenge Tushimpi 22:1.
2-3. Ino nceebonshi teshi lyoonse ndyecitubeta cuubu kutondesha bulemu kubamwi, alimwi ino tutokwiiya nshi mumutwi uyu?
2 Cimwi ciindi inga catubeta ciyumu kutondesha bulemu kubamwi. Comwi ceenga calengesha nceebo cakwaamba ayi tulabona shilubo nshobacita. Kwiilikaawo, bantu baanji munshiku shino tabatondeshi bulemu kubamwi. Sombi swebo tulyeelete kuba bapuseneeko. Ino nceebonshi? Mukwiinga Yehova alisuni ayi ‘tunoolemeka bantu boonse.’—1 Pit. 2:17.
3 Mumutwi uyu, tutokwiiya ncocaamba kutondesha bulemu kubamwi ambweenga twacita boobo (1) ku bamumukwashi wesu, (2) ku bashominyineesu, alimwi (3) kubantu bateshi Bakamboni. Tutobandika mbweenga twabatondesha bulemu, bunene bunene ndyecibete ciyumu kucita boobo.
INO KUTONDESHA BULEMU KUBAMWI CILAAMBA NSHI?
4. Ino kutondesha bulemu kubamwi cilaamba nshi?
4 Kutondesha bulemu kubamwi cilaamba nshotuyeeya pali mbabo alimwi anshotucita kuli mbabo. Na twaboona ayi muntu umwi alicite mibo ibotu, kuli shintu shimwi shibotu nshaacita nabi na wakapekwa nkusu shakututanjilila, tulacita shintu shitondesha ayi tulamulemeka. Alimwi tulyeelete kumutondesha bulemu kuswa paanshi lyamoyo.—Mate. 15:8.
5. Ino nceebonshi tulyeelete kunotondesha bulemu kubamwi?
5 Yehova alisuni ayi tunootondesha bulemu kubamwi. Kucakubonenaako, alisuni ayi tunoolemeka “beendeleshi ba cishi.” (Loma. 13:1, 7) Sombi bamwi inga baamba ayi, “Ndilibambite kutondesha bulemu kubamwi kulilabo na kabacita shintu shili kabotu.” Sa kuyeeya boobo kulibo kabotu? Sobwe. Tulicishi ayi tulyeelete kutondesha bulemu kubamwi teshi mulandu ansheenga bacita, mukwiinga Yehova alisuni ayi tunoobalemeka alimwi tulisuni kumusangalasha.—Joshu. 4:14; 1 Pit. 3:15.
6. Sa inga cakonsheka kutondesha bulemu kumuntu utamuleki? Amusansulule. (Amubone acikope cili papeeji yakutaanguna.)
6 Bamwi inga baliipusha ayi, ‘Sa inga cakonsheka kutondesha bulemu kumuntu utatulemeki?’ Ee. Amuyeeye pashakubonenaako ishi shitokonkelaawo. Mwaami Saulo wakalwiita Jonasani mwanaakwe, maswi abiibi pameenso abantu. (1 Samwe. 20:30-34) Nacibi boobo, Jonasani wakatolelela kutondesha bulemu kuli baishi abo bakalinga baami, alimwi wakalinga kuya ambabo ku nkoondo kushikila ndyebakafwa. (Kulo. 20:12; 2 Samwe. 1:23) Ana bakamulwiita ayi alikoletwe kuli Eli Mupailishi Munene, nabi kwaamba ayi taakalinga kukoletwewo. (1 Samwe. 1:12-14) Sombi Ana wakakumbula Eli munshila ya bulemu, nabi kwaamba ayi bantu boonse mu Isilaeli bakalinga kucishi ayi Eli taakwe kululika bana bakwe basankwa abo bakalinga kucita shibiibi, mukwiinga lakwe wakalinga ngo ishiwabo alimwi Mupailishi Munene. (1 Samwe. 1:15-18; 2:22-24) Alimwi basankwa bamwi baku Atenisi bakacobola Paulo ndyebakamulwiita ayi wakalinga ‘kwaambabo caambe ambe.’ (Milimo 17:18) Sombi Paulo wakabandikaabo munshila ya bulemu. (Milimo 17:22) Shakubonenaako ishi shatondesha ayi kusuna Yehova abuumbi akusunishisha kumusangalasha inga kwatucafwa kutondesha bulemu kubamwi nabi ndyecibete ciyumu kucita boobo. Ano amuleke tubandike pa bantu mbotweelete kutondesha bulemu alimwi ancotweelete kucitila boobo.
Nabi kwaamba ayi Saulo wakalwiita Jonasani maswi abiibi pameenso abantu, Jonasani wakatolelela kulemeka baishi abo bakalinga baami, alimwi wakalinga kuyaabo ku nkoondo (Amubone palagilafu 6)
AMUTONDESHE BULEMU KU BAMUMUKWASHI WANU
7. Ino nshiinshi sheenga shapa kwaamba ayi citubete ciyumu kunotondesha bulemu ku bamumukwashi wesu?
7 Sheenga shapa kwaamba ayi citubete ciyumu. Tulaba pomwi abamumukwashi wesu kwaciindi cilaamfu. Aboobo tulashiba shintu nshobacita kabotu anshobataciti kabotu. Bamwi balaciswa bulwashi bupa kwaamba ayi cinootuyumina kubalama na mpashi balalisukama maningi. Bamwi inga baamba na kucita shintu sheenga shatukalasha. Tulyeelete kunosangalala kuba pomwi abamumukwashi wesu. Sombi na bamumukwashi kabatatondeshanyi bulemu, inga bacileka kunyumfwana akusebensela pomwi. Inga twakoshanisha mukwashi kumubili mboosebensa. Na muntu waciswa, mubili ulacileka kusebensa kabotu. Bamumukwashi abalo na bacileka kutondeshanya bulemu, inga bacileka kusebensa kabotu mbuli mukwashi. Sombi bweenka mbocikonsheka kushilikwa malwashi amwi, inga cakonsheka bamumukwashi kwiiya kunootondeshanya bulemu.
8. Ino nceebonshi cilayandika kunotondesha bulemu ku bamumukwashi wesu? (1 Timoti 5:4, 8)
8 Ino nceebonshi tulyeelete kunotondesha bulemu ku bamumukwashi wesu? (Amubelenge 1 Timoti 5:4, 8.) Munkalata yakutaanguna Paulo njaakalembela Timoti, wakasansulula mbweenga bamumukwashi kabacafwana. Wakaamba ayi tulyeelete kunotondesha bulemu ku bamumukwashi wesu kuteshi ceebo cakwaamba ayi tulyeeletebo kucita boobo, sombi ceebo cakwaamba ayi kucita boobo ‘kulasangalasha Lesa.’ Ici cilatondesha ayi tulisuni Yehova alimwi tulabona ayi kucita boobo ndubasu lwa kulambila. Yehova ngwaakatalika mukwashi. (Efe. 3:14, 15) Aboobo na katutondesha bulemu ku bamumukwashi wesu, nkokwaamba ayi tutoolemeka Yehova uyo wakatalika mukwashi. Ici nceebo ciyandika ceelete kutupa kunoolemeka bamumukwashi wesu!
9. Ino nshiinshi nsheenga beebene bacita kwaamba ayi banootondeshanya bulemu? (Amubone ashikope.)
9 Mbweenga bamumukwashi batondeshanya bulemu. Musankwa weebete alalemeka mukaakwe na kaacita shintu shitondesha ayi alamubona ayi alayandika, inga caba ayi bali pabantu nabi balibo bobilo. (Tus. 31:28; 1 Pit. 3:7) Taamuumi, kumusebaanya, nabi kumupa kulinyumfwa ayi taakuwo mbwaabete. Ba Ariel,a abo bakala ku Argentina bakaamba ayi: “Ceebo ca bulwashi bakaangu mbobaciswa, cimwi ciindi balaamba shintu shinkalasha. Na caba boobo, ndeebaluka ayi kuciswa nkokwalengesha ayi baambe maswi ayo. Alimwi ndayeeya palilembo lya 1 Bene Kolinto 13:5, ilyo lincafwa kubandikaabo munshila ya bulemu alimwi kwakubula kukalala.” (Tus. 19:11) Mwanakashi alalemeka ibaye na kaamba shibotu pali nguwe kubamwi. (Efe. 5:33) Alaleya kwaamba maswi amucobwe, kuweluluka ibaye, na kumwiita meena atabete kabotu; alicishi ayi na kaacita boobo inga wanyonyoola cikwati cakwe. (Tus. 14:1) Nankashi umwi ukala ku Italy uyo weebetwe kumusankwa ulisukama maningi, wakaamba ayi: “Cimwi ciindi ndabona ayi beebangu balaciindilisha kulisukama. Kale kale, maswi ngondakalinga kwaamba ambondakalinga kuboneka pameenso shakalinga kutondesha ayi nshibalemeki. Sombi ndakacana ayi na kancanika bunene abantu balemeka bamwi kwiinda mushintu nshobaamba, anebo ndayuminishikwa kunoolemeka beebangu.”
Na katutondesha bulemu ku bamumukwashi wesu, tulalemeka Yehova uyo wakatalika mukwashi (Amubone palagilafu 9)
10. Ino baana inga batondesha buyani ayi balalemeka bashali babo?
10 Nobaana, munookonkela nshobamulwiita bashali banu. (Efe. 6:1-3) Munotondesha bulemu kubashali banu kwiinda mukubandikaabo munshila ili kabotu. (Kulo. 21:17) Na bashali banu bakacembele, mukanobatondesha bulemu kwiinda mukubacafwa mushintu nsheshi bakanoyandika. Amukacite nsheenga mwacikoonsha kwaamba ayi mukanoobalama kabotu. Amuyeeye pacakubonenaako cakwe María, ucite baishi bateshi Bakamboni. Baishi ndyebakaciswa, bakalinga kumwaambila maswi abiibi akalinga kupa kwaamba ayi cinoomubeta ciyumu kubalama. Wakaamba ayi: “Ndakapaila kwaamba ayi noobona bata munshila ili kabotu akunoobatondesha bulemu. Ndakayeeya ayi na Yehova alisuni ayi noobatondesha bulemu bashali bangu, nkokwaamba ayi inga wancafwa kucita boobo. Mukuya kwaciindi, ndakesa mukushiba ayi ndyeelete kutolelela kubatondesha bulemu bata nabi babula kwaaluka.” Na katutondesha bulemu ku bamumukwashi wesu nabi ndyecibete ciyumu kucita boobo, tulatondesha ayi tulalemeka Yehova uyo wakatalika mukwashi.
AMUTONDESHE BULEMU KUBASHOMINYINAANU
11. Ino nceebonshi cimwi ciindi inga catubeta ciyumu kunoolemeka bashominyineesu?
11 Sheenga shapa kwaamba ayi citubete ciyumu. Bashominyineesu baleelesha cankusu kunokonkela njiisho shamu Baibo. Sombi cimwi ciindi inga batucitila shintu shitabete kabotu, kutuyeeyela shitabete kabotu nabi kutukalasha. Na mushominyineesu watubishisha, inga catubeta ciyumu kunoomulemeka. (Kolo. 3:13) Ino nshiinshi sheenga shatucafwa kutolelela kunoomutondesha bulemu?
12. Ino nceebonshi cilayandika kunootondesha bulemu kubashominyineesu? (2 Pita 2:9-12)
12 Ino nceebonshi tulyeelete kunoobatondesha bulemu bashominyineesu? (Amubelenge 2 Pita 2:9-12.) Munkalata yabili mutumwi Pita njaakalemba, wakaamba ayi bamwi mulibungano bakalinga kwaamba maswi atabete kabotu kubaabo “balemekwa,” nkokwaamba ayi bamanene mulibungano. Ino nciinshi banjelo bashomeka ncobakacita ndyebakabona shakalinga kucitika? Ceebo cakwaamba ayi bakalinga ‘kulemeka Yehova’ tabakwe kwaamba shibiibi pabantu abo bakalinga kwaamba maswi atabete kabotu. Cilakankamika maningi! Baanjelo bamaninite bakeelesha cankusu kwaamba ayi bataambi maswi atabete kabotu pabantu abo bakalinga kulisumpula. Muciindi cakucita boobo, bakalekela Yehova kwaamba ayi aboomboloshe. (Loma. 14:10-12; amweelanye a Judi 9.) Ino nshiinshi nsheenga tweeyaako ku baanjelo? Na bakacikonsha kutondesha bulemu kubantu abo bakalinga kwaamba maswi atabete kabotu pa bamanene, nkokwaamba ayi swebo cilyeelete kwiindaawo kunoolemeka bamakwesu abenankashi abo basuni Yehova. Tulyeelete kucita nsheenga twacikonsha kwaamba ayi tunoobalemeka. (Loma. 12:10) Na katucita boobo tulatondesha ayi tulalemeka Yehova.
13-14. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tutondeshe bulemu kubashominyineesu? Amwaambe shakubonenaako. (Amubone ashikope.)
13 Mbweenga twatondesha bulemu kubashominyineesu. Nobamanene, na mutookwiisha bamwi mulyeelete kunoobeeisha munshila ya lusuno. (Filimo. 8, 9) Na mutoyandika kululika umwi mulyeelete kucita boobo ca nkuumbu, alimwi kuteshi ndyemukalalite. Nobenankashi, inga mwacafwa bamwi mulibungano kunootondeshanya bulemu kwiinda mukuleya kufuya akwaamba shitabete kabotu pabamwi. (Taita. 2:3-5) Soonse inga twatondesha ayi tulalemeka bamanene kwiinda mukunookonkela nsheenga batulwiita alimwi akunoobalumba pa mbobasebensa cankusu kutanjilila mabungano, kuba panembo muncito ya kushimikila alimwi akucafwa baabo beenga bacita “cibiibi cimwi.”—Gala. 6:1; 1 Timo. 5:17.
14 Nankashi waliina lya Rocío cakamubeta ciyumu kunoolemeka munene umwi wakalinga wamululika. Wakaamba ayi: “Ndakakalala mukwiinga ndakalinyumfwa ayi taakwe kundulika munshila ya lusuno. Na ndi kuŋanda ndakalinga kwaamba shitabete kabotu pali nguwe. Nabi kwaamba ayi ndakalinga kulitondesha ayi nshikwe kukalala pa mbwaakandulika, ndakalinga kulinyumfwa ayi taakalinga kumbikilako maano. Aboobo nshikwe kukonkela nshaakandwiita.” Ino nshiinshi shakacafwa ba Rocío? Bakaamba ayi: “Ndyendakalinga kucita ciiyo ca Baibo capalwaangu, ndakabelenga lilembo lya 1 Bene Tesalonika 5:12, 13. Ndyendakashiba ayi nshindakalinga kutondesha bulemu kumukwesu uyo, njeelacaamba yakatalika kumpensha. Ndakapaila kuli Yehova akulangoola makani mumabuku esu eenga ancafwa kwaalula mbondakalinga kuyeeya. Kucita boobo kwakancafwa kushiba ayi ndime ndakalinga kucite lipenshi kuteshi mukwesu. Ndakalinga kucite mubo wakulisumpula. Ndakesa mukushiba ayi ndyeelete kunoliceesha kwaamba ayi noolemeka bamwi. Kushika apacecino ciindi nceelesha cankusu kunootondesha bulemu kubamwi alimwi ndalinyumfwa ayi Yehova alisangalete pa kweelesha kwangu.”
Soonse inga twatondesha ayi tulalemeka bamanene kwiinda mukunookonkela nsheenga batulwiita alimwi akunoobalumba pa mbobasebensa cankusu (Amubone palagilafu 13 a 14)
AMUTONDESHE BULEMU KUBAABO BATESHI BAKAMBONI
15. Ino nshiinshi sheenga shapa kwaamba ayi citubete ciyumu kunotondesha bulemu kubantu bateshi bashominyineesu?
15 Sheenga shapa kwaamba ayi citubete ciyumu. Na tuli muncito yakushimikila, liinji tulacana bantu batasuni kwiiya cancine camu Baibo. (Efe. 4:18) Alimwi bamwi balakaka kubashimikila ceebo ca nshobakabeeisha ndyebakalinga banike. Cimwi ciindi inga katusebensa na kwiiya abantu bashupite alimwi inga katucite ba boosi na batica bataluumbi pashintu nshotucita. Mukuya kwaciindi, inga twacileka kubatondesha bulemu bantu bamushobo uyo akucileka kubacitila shintu shibotu.
16. Ino nceebonshi cilayandika kunotondesha bulemu kubantu bateshi bashominyineesu? (1 Pita 2:12; 3:15)
16 Ino nceebonshi tulyeelete kunoobatondesha bulemu bantu bateshi bashominyineesu? Tulyeelete kunokwiibaluka ayi Yehova alabikila maano kushintu nshotucita kubantu bateshi bashominyineesu. Mutumwi Pita wakalwiita Beneklistu ayi na kabacita shintu shili kabotu, bamwi inga basuna kutalika “kulemeka Lesa.” Nceceeco ncaakabalwiitila ayi na batolwiitaako bamwi nshobashoma, balyeelete kucita boobo ‘cakulibombya alimwi cabulemu.’ (Amubelenge 1 Pita 2:12; 3:15.) Lyoonse Beneklistu balyeelete kutondesha bulemu ndyebatolwitaako bamwi nshobashoma inga caba ayi batobandika abacinenenene bamumfulumeende, moomboloshi nabi muntu umwi uli woonse. Ino nceebonshi? Nceebo cakwaamba ayi Yehova alanyumfwa shoonse nshotwaamba ambotwaamba. Ici nceebo ciyandika maningi ceelete kutupa kunoolemeka bantu bateshi bashominyineesu!
17. Ino nshiinshi nsheenga twaciita kwaamba ayi tutondeshe bulemu kubantu bateshi bashominyineesu?
17 Mbweenga twatondesha bulemu kubaabo bateshi bashominyineesu. Na tutoshimikila tatweelete kupa bantu kulinyumfwa ayi taakuwo mbobabete ceebo cakwaamba ayi tabacishi shiinji pamakani amu Baibo. Muciindi cakucita boobo, tulyeelete kunoobabona ayi balayandika kuli Lesa alimwi ayi balatwiindaawo. (Aga. 2:7; Filip. 2:3) Aboobo na bamwi bamulwiita maswi atabete kabotu ceebo ca nshomushoma tamweelete kukalala. Kucakubonenaako, tatweelete kwaamba maswi atondesha ayi swebo tulibasongo sombi balo tabaciteewo maano. (1 Pit. 2:23) Na mwaamba maswi atabete kabotu na kucita cintu ceenga cakalasha bamwi, mulyeelete kulilekelela peenkapo. Ino inga mwatondesha buyani bulemu kubaabo mbomusebensaabo? Amube muntu usebensa cankusu akweelesha kunobona shibotu mubaabo mbomusebensaabo amu ba boosi banu. (Taita 2:9, 10) Na kamushomeka akusebensa cankusu, inga mwasangalasha ba boosi banu nabi sobwe. Sombi amushibe kwaamba ayi Yehova lakwe alaakusangalala nabi ba boosi banu babula kusangalala.—Kolo. 3:22, 23.
18. Ino nceebonshi ncibotu kunootondesha bulemu kubamwi?
18 Kuli sheebo shiinji shibotu sheelete kutupa kunoolemeka bamwi! Tweeya ayi na katutondesha bulemu ku bamumukwashi wesu, nkokwaamba ayi tutolemeka Yehova Mutwi wa mukwashi. Na katutondesha bulemu kubamakwesu abenankashi, tulalemeka Ishiwesu wakwiculu. Alimwi na katutondesha bulemu kubaabo bateshi bashominyineesu, tulapa kwaamba ayi bushiku bumwi bakalemeke Lesa wesu wiinditeewo. Nabi kwaamba ayi bamwi inga kabatatutondeshi bulemu, swebo lyoonse tulyeelete kunoobatondesha bulemu. Ino nceebonshi? Nceebo cakwaamba ayi Yehova alaakutupa shoolwe na katucita boobo. Wakatushomesha ayi: “Ndapa bulemu abo bampa bulemu.”—1 Samwe. 2:30.
LWIIMBO 129 Tulaakutolelela Kuliyumya
a Meena amwi akaalulwa.