MURU OFUNJEDHA 15
N’nga ninofunjedhavon’ni va vyodabwi-a vyairile Yesu?
“Atoowenda muilamboni thitho anooirana vyongo vyapama noili-a atu.”—MAYIR. 10:38.
NYUMBO 13 Khristu Ndi Chitsanzo Chathu
VINOFUNA I-YO FUNJEDHAa
1. Muongemo mwemo vyongo mwakalele aliwa vevo Yesu vyaira liye yodabwi-ayee yoroma.
KAFWANAFWANI-EDHANI ira mwanoona vyaireya komoni wa yawa ya 29 C.E. maromelo a urumiwi wa Yesu. Yesu nam’mee Mariya thitho enango mwaanamafunjedhee tatooitaniwa ira tadhowe kazametoni wu Kana, tatamo n’nango lelo lali wu mavirelo adhuwa au Nazareti waniwa Yesu. Mariya ngufwee wa anyaa kazamentwiyo thitho ngokami-a wachela alendo. Mbwenye festa ingali wari vatooireya yongo inango yeniyo yava-e manyadho anyaa kazameto thitho banja lipyalo. Vinyu watoamalela.b Vinooneya ira vakazametonivo vatoodha atu anjinji kwaranya atu taitaniwile. Mombaranya, Mariya atom’mwandela mwanee ira: “Vinyu utoamalela.” (Ju. 2:1-3) N’nga Yesu airilen’ni? Liye atooira yongo yodabwi-a maningi vothandhucha ma-inje kala “vinyu wapama maningi.”—Ju. 2:9, 10.
2-3. (a) N’nga Yesu a-indi-edha a-vi basa kopolodhee dhoirela vyodabwi-a? (b) N’nga ninoganyali a-vi namwasa othuulela vyodabwi-a vyairile Yesu?
2 Yesu atooira okoka vyodabwi-a vinjinji vaurumiwee.c Liye atoo-indi-edha basa kopolo dhana liye dhoirana vyodabwi-a, vokami-a atu mamilau anjinji. Mofwanafwani-a, kathuulelani injiva waatu aakami-idhe liye va vyodabwi-a vili baa-i. Vevo vadyi-idhe liye atu okwakwana 5.000 thitho hora inango atodyi-a atu okwakwana 4.000, alombwana, a-iyana na a-imenee enao talivo vahora yeniyo, vinooneya ira liye atodyi-a atu okwakwana 27.000. (Mat. 14:15-21; 15:32-38) Va vyoireya vyavili vyene, Yesu atooili-a atu anjinji obulela. (Mat. 14:14; 15:30, 31) Kathuulelani mwemo atu mwakalele aliwa odabwa, ona Yesu aaili-anga modabwi-a thitho adyi-a!
3 Malamboano ninooda funjedha vyongo vinjinji vyoonga vyairile Yesu. Muyofunjedha yei, ninotapanyani makundo mangasi olimbi-a iroromelo enao anafunjedhevo i-yo. Thitho ninotapanyani mwemo munasazi-edhe i-yo dhiyevi-a thitho tangaranga dha Yesu, makalelo athonyi-edha liye airangana vyodabwi-avi.
VINOFUNJEDHAVO I-YO VYOONGA YOHOVA NA YESU
4. N’nga vyodabwi-a vya Yesu vinonifunji-a makundo olimbi-a iroromelo oonga vyaani?
4 Vyodabwi-a vya Yesu vinonifunji-a makundo olimbi-a iroromelo, oonga vya liye thitho Babee. Kopolo dhoirela vyodabwi-avi amva-idhe ali Yohova. Lemba la Mayirelo 10:38 linoonga ira: “Nlungu atomzoza na zimu ochena thitho kopolo, voi Nlungu ali na liye, atowenda muilamboi, noirangana vyongo vyapama thitho ili-a atu othene ooni-iwa nyarwa na Namanami-a.” Thuulelani ira vyothene vyaonga liye thitho vyodabwi-avyee, vyatoothonyi-edha pama mwemo munothuulela Babee thitho munovwela liye. (Ju. 14:9) Dhoweni nioneni makundo mararu anofunjedhavo i-yo va vyodabwi-a vya Yesu.
5. N’nga chini yam’mwiri-a Yesu ira airenga vyongo vyodabwi-a? (Mateu 20:30-34)
5 Yoroma, Yesu na Babee tanonidhiveliwana maningi. Angali vailamboi, Yesu atoothonyi-edha ira unodhiveliwana atu vo-indi-edha basa kopolodhee dhodabwi-a vokami-a atu orucheya. Vahora inango atu ambili o-oona tatomkuwela ira aakami-e. (Muleri Mateu 20:30-34.) Onani ira Yesu “namwasa wa tangaranga,” atoaili-a. Ninga mu-indi-edheliwe basa lembali, madhu a Igiriki tathapuleliwe ira “namwasa watangaranga,” anoonga vya tangaranga dhilukulu dhedho mutu dhinokaana liye kumela vathi varima. Tangaranga dhedhi, dhathonyi-edha dhivelo tiedho dham’mwiri-idhe Yesu ira adyi-e atu andhala thitho ili-a atu avikutwe. (Mat. 15:32; Marku 1:41) Kaninokaikela ira Yohova Nlungu “watangaranga dhilukulu,” thitho Mwanee Yesu, tanonidhiveliwana maningi thitho tanokuzeya maningi taniona nigumanangana nyarwa. (Luka 1:78; 1 Pe. 5:7) Yohova na Yesu, mbofunechecha mali-a nyarwa dhothene dhedho atu dhinogumanana aliwa!
6. N’nga Nlungu uvelele kopolo dhoi a-vi wa Yesu?
6 Yanambili, Nlungu utomva-a Yesu kopolo dhooda mali-a nyarwa dhothene dhaatu. Voira vyodabwi-a, Yesu atoothonyi-edha ira utokaana kopolo dhooda mali-a nyarwa dha-anaoda i-yo mali-a vaokene. Mofwanafwani-a, liye utokaana kopolo dhonivulumucha wu vyongo vyaromi-edhe nyarwa dhaatu vyevyo vili madao atukulele i-yo wa Adamu thitho vyo-arelavovyee ninga marenda na wukwa. (Mat. 9:1-6; Aroma 5:12, 18, 19) Vyodabwi-a vyairile Yesu vinothonyi-edha ira unooda ili-a “marenda a tundu uliothene” thangani-avo venyathi-a atu okwa. (Mat. 4:23; Ju. 11:43, 44) Thitho utokaana kopolo dhooda miyali-a lipevo nlukulu thitho ngonji-a minemba yothakala. (Marku 4:37-39; Luka 8:2) Pyolimbi-a idhiwa ira Yohova utomva-a Mwanee kopolo dhoirela vyevi!
7-8. (a) N’nga vyodabwi-a vya Yesu vinonisikimizeli-a vyan’ni? (b) N’nga munofunechecha dhaona yodabwi-a iivi muilambo ipya?
7 Yaneraru, kaninokaikela ira vyolanyedha vinodedi-edha i-yo mu Umwene wa Nlungu, vinodha kwakwaneli-edhiwa. Vyodabwi-a vyairile Yesu angali vailamboi, vinonifunji-a ira liye ngu Mwene wa Umwene wa Nlungu thitho unodha ira vyongo vinjinji sogolou. Kathuulelani vyongo vinodedi-edha i-yo mu utongi wa Kristu. Ninodha kaana manungu apama namwasa oi unodha mali-a marenda no rangala wa tundu uliothene. (Esaya 33:24; 35:5, 6; Apok. 21:3, 4) Kaninodha rucheya okoka na ndhala, venango vyo-arelavo vyoopi-a vya ngovi dha vilengo. (Esaya 25:6; Marku 4:41) Ninodha sangalala maningi wachela odhiveliwiwa tadhavenyathi-iwanga “masiyeni aithulelo.” (Ju. 5:28, 29) N’nga munofunechecha dhaona yodabwi-a iivi muilambo ipya?
8 Yesu airanga vyodabwi-a, anoodhiyevi-a thitho anoothonyi-edha tangaranga, makalelo enao anofwanela i-yo asazi-edha. Dhoweni nioneni vifwanafwani-o vinli thitho ninoromani tapanya mwasa oonga festa ya kazameto yaireile wu Kana.
VINOFUNJEDHAVO I-YO VAMWASA ODHIYEVI-A
9. N’nga Yesu airilen’ni va festa ya kazemeto? (Juwau 2:6-10)
9 Muleri Juwau 2:6-10. N’nga vinyu ungamadhi va festa ya kazemento, yali izo ya Yesu iravo yongo? Kabe. Kavali ulosi waongeletu ira Mesiya unodha saka-edha vinyu modabwi-a. Mbwenye kathuulelani mwemo mwavwele nyo ira vyomwa vitomala va kazametwinyu. Yesu atovwela tangaranga banjalo, simbwasimbwa anyaa kazemeto, liye kaafuna ira takaena manyadho. Ee-no ninga muongele i-yo wale, liye atoira vyodabwi-a. Atothandhucha ma-inje okwakwana malitru vaduzi duzi 390 nokala vinyu wapama maningi. Vinooneya ira liye atothandhucha vinyu oinjiva e-ni ira venango u-alemo ira tau-indi-edhe basa sogolo venango ira banja lachineneevalo liguli-e nofwanya kobiri. Vinooneya ira banja lachineneevali latosimba maningi!
Mumsazi-edhenga Yesu mo-otukulela vyevyo viondile nyo irana (Muone ndima 10-11)e
10. N’nga ndi makundo avi enango ofuneya anofwanyeya va lemba la Juwau kapitulo 2? (Muone thitho iruthiruthi.)
10 Kathuulelani makundo enango ofuneya maningi ofwanyeya va lemba la Juwau kapitulo 2. N’nga nyo mutoona ira kai Yesu adhali-idhe ma-inje minoni mule? Malo moira atu tathuulelanga vya liye, atoawandela atu enao tarungela ma-inje ira tadhali-e minwiyo. (Versu 6 na 7) Thitho angathandhuchile ma-inje nokala vinyu kai liye atukunle vinyu dhowana wa namaing’anela kazementwiyo kabe. Malomwee, atoawandela anamabalao ira tairena vyevyo. (Versu 8) Yesu kaatukunle komixo la vinyu nolioni-a wa alendo tadhidhe vakazametonivo modhigweli-a noonganga ira: ‘Kalawi-ani vinyu usaka-edhile miyula!’
11. N’nga ninofunjedhavon’ni va yodabwi-a yairile Yesu?
11 N’nga ninofunjadhavon’ni va yodabwi-a ya Yesu yothandhucha ma-inje kala vinyu? Ninofunjedhavo kalelo lodhiyevi-a. Yesu kaadhigweli-idhe namwasa wa yodabwi-a yairile liye thitho kanaromengavo vigweli-a vavyothene vyairile liye. Malomwee, modhiyevi-a, moweli-edha weli-edha anovelela titimi-o lothene wa Babee. (Ju. 5:19, 30; 8:28) Na-arelanga ifwanafwani-o ya Yesu vokala odhiyevi-a, kaninavigweli-e namwasa wa vyongo viodile i-yo irana. Ee-no mo-obala vyongo vinoira i-yo vomlabela Yohova, kanivingweli-enga namwasa wa vyevyo vinoira i-yo mbwenye nivingweli-enga namwasa oi nitokaana ngari yomlabela Nlungu wenuo uli odabwi-a. (Jer. 9:23, 24) Dhoweni nimva-engani titimi-o linofwanela i-yo mva-a. Thitho kavali yongo yapama iliyothene inaire i-yo mo-okami-iwa na Yohova.—1 Akor. 1:26-31.
12. N’nga ndi ndhila inango ivi inasazi-edhele i-yo dhiyevi-a wa Yesu? Muonge ifwanafwani-o.
12 Kathuulelani ndhila inango yeniyo inathoyi-edhe i-yo ira nili odhiyevi-a ninga Yesu. Nifwanafwani-edhe ira ndimuwa wavapingoni utokami-a rumiwi okami-a wazombwe kozeela mwasa wavatando fendo yoroma, thitho vyo-arelavovyee bali wazombuo utoonga mwasa olimbi-a usangalali-idhe atu othene pingonimo. Migumano yamala mutu unango unowandela ndimuuo ira: ‘Bali ngana utoonga mwasee pama maningi, kai e-no?’ Vevo ndimuuo unowakula ira: ‘Ee ndatodhilimbi-edha mkami-a maningi’? Venango unodha wakula modhiyevi-a ira: ‘Ee utoongadi pama. Miyo thitho nditosangalala maningi’? Nakala odhiyevi-a kaninofuna ira atu tanilemezenga namwasa wa vyapama vyairele i-yo atu enango. Ninokala okwakwana namwasa oidhiwa ira Yohova unoona thitho unosimba vinoira i-yo. (Mufwanafwani-edhe na lemba la Mateu 6:2-4; Aeb. 13:16.) Thitho ninomsangalali-a maningi Yohova namsazi-edhanga Yesu vokala atu odhiyevi-a.—1 Pe. 5:6.
VINOFUNJEDHAVO I-YO VAMWASA OKALA ATU ATANGARANGA
13. N’nga Yesu aonin’ni angali duzi na sidadi la Naini, n’nga airilen’ni? (Luka 7:11-15)
13 Muleri Luka 7:11-15. Mufwanafwani-edhe ira munoona vyongo viongiwilevi vyevyo vyaireile wari mwa urumiwi wa Yesu. Yesu angadhowile sidadi la Naini wu Galileya duzi nau Sunemu weo namaongela Elisa wavenyathi-idhe liye mwana wa makwele vyawa 900 ndulimu. (2 Mam. 4:32-37) Yesu afiyanga va lango wa sidadi, atoona atu tangatukule mutu okwa takumanga sidadinimo. Pyovwi-a tangaranga maningi neri-a mwana mbo-i wa m’ma unango wa makwele atookwa. Mbwenye m’ma okweliuo kali ekene. Atu anjinji a sidadinimo tali vambo-i na liye. Yesu utoimecha atwao thitho utom’mwirela m’muo yongo yavakundu vomvenyathi-a mwaneuo. Wen’na ndi mutu oroma vaatu araru enao tanoongiwa mu mabukhu a milanyu yapama mo-ovira kundu ira Yesu atoavenyathi-a.
Mumsazi-edhenga Yesu vovwela tangaranga atu okweliwa (Muone ndima 14-16)
14. N’nga mbamakundo avi ofuneya anofwanya i-yo va lemba la Luka kapitulo 7? (Muone thitho iruthiruthi.)
14 Kathuulelani makundo enango ofuneya anofwanyeya valemba la Luka kapitulo 7. N’nga mutoona ira yoroma Yesu “atoona” m’ma okweliuo thitho vasogolovee “atomvwela tangaranga”? (Versu 13) Ee-no angam’moni m’muo alanga thitho awendanga duzi na tutu lamwaneuo atomvwela tangaranga maningi. Mbwenye kaira Yesu ate mvwela tangaranga mbaa-i m’muo, mbwenye atomthonyi-edha tangaranga. Liye atoonga na m’muwo mo-okaikela na madhu olimbi-a, ira: “Miyalani m’ma.” Vasogolovee atoiravo yongo ira amkami-e, atoveyathi-a zombuo thitho “atomvelela wa m’mee.”—Versu 14, 15.
15. N’nga ninofunjedhavon’ni va yodabwi-a ya Yesu?
15 N’nga ninofunjedhavon’ni va yodabwi-a yairile Yesu voveyathi-a mwana wa m’ma wamakwele? Ninofunjedhavo ira naavwelenga tangaranga atu okweliwa. Pyaimbarimbari ira kaninooda veyathi-a atu okwa ninga mwemo mwairela Yesu. Mbwenye molandana na liye ninooda avwela tangaranga atu okweliwa, naathonyi-edhanga ifunelwi-u. Ninooda athonyi-edha tangaranga voonga thitho irana vinaode i-yo ira naakami-e thitho adidili-a.d (Sang. 17:17; 2 Akor. 1:3, 4; 1 Pe. 3:8) Masiki madhu oyeva venango vyongo ving’ono ving’ono nothonyi-edha riya rima, vinooda alimbi-a maningi.
16. Ninga muonele i-yo vairuthiruthiniva, n’nga ninofunjedhavon’ni va vyevyo vyam’mwireele m’ma unango wenuo mwane akwide va-anavire malambo manjinji?
16 Kathuulelani vyevyo vyam’mwireele m’ma unango. Vyawa vingasi ndulimu liye aombanga nyumbo vamigumanoni, rongola atom’mona m’ma wenuo ali duzi na liye alanga. Nyumbwiyo yaonga vya venyathi-iwa waatu okwa thitho mwanee wa-iyana wa m’muo ali angakwide va-anavire malambo manjinji. Angaidhi, hora yeniyoene rongoluo atodhowa vevo vali m’muwuo nomkoloweza thitho tatoombela vambo-i nyumbo yothene. Vangavirile hora m’muo atoonga ira: “Ndatoona ira abali naarongola tanondidhiveliwana maningi.” Liye atoona ira atoira pama dhowa migumanoni. Thitho atoonga ira: “Nyumbani ya Umwene kuweo unowachela i-yo pedhelo.” Ninooda kala osikimiza rima ira Yohova unosimba maningi masiki vavyongo ving’ono vyevyo vinoira i-yo vothonyi-edha tangaranga waatu takweliwile, enao tanokala “tavivwelanga tangaranga rimani mwiwa.”—Sal. 34:18.
FUNJEDHA VYODABWI-A VYA YESU UNOODA LIMBI-A IROROMELWINYU
17. N’nga nifunjedhilen’ni muyofunjedha yei?
17 Ninooda limbi-iwa maningi nafunjedhanga myasa ya mabukhu a milanyu yapama yoonga vya vyodabwi-a vya Yesu. Myasadhi dhinonifunji-a ira Yohova na Yesu tanonidhiveliwana maningi. Yesu utokaana kopolo dhomali-a nyarwa dhothene dhaatu thitho ira ninooda roromela maningi vyolanyedha vya Umwene unofuna kwakwaneli-edhiwa chineneeva. Nafunjedhanga myasadhi, ninooda thuulela mwemo munasazi-edhele i-yo makalelo a Yesu. Munofwanela ira masaka-edho vofunjedha vamwekene venango volambela wavabanjani vinango mwa vyodabwi-a vyairile Yesu. Muonenga vinofunjedhavo nyo thitho muwandelenga atu enango vifunjedhile nyo. Mwairanga vyevyo munooda kaana myasa dhinjinji dholimbi-a dhoi mutapanyenga!—Aroma 1:11, 12.
18. N’nga chini inofuna i-yo tapanya mumwasa o-arela?
18 Komoni wa urumiwee, Yesu atovenyathi-a mutu wanararu vaatu enao Bibilya linoaonga aliwa ira atoavenyathi-a. Mbwenye vahorila vyaireile mwavakundu, neri-a atovenyathi-a fwee wavarimani thitho vyaoneya ninga pyo-odeya mvenyathi-a. N’nga ninofunjedhavon’ni va yodabwi-ai? N’nga ninaire a-vi ira niroromelenga maningi ira atu takwide tanodha venyathi-iwa? Yofunjedha yo-arela inodha wakula vyofuka vyevi.
NYUMBO 20 Munapereka Mwana Wanu Wobadwa Yekha
a Ninosangalala maningi naleringa vyodabwi-a vyairile Yesu. Mofwanafwani-a, liye atoomiyali-a lipevo nlukulu vabarani, atooili-a arenda thitho atoovenyathi-a atu okwa! Myasa dhedhi dhatoolembiwa Bibilyani a-kala ira dhinisangalali-enga baa-i, mbwenye dhinifunji-enga. Naleringa myasa dhedhi ninofunjedhamo vyongo vinaniiri-e ira nimroromelenga maningi Yohova na Yesu, thitho ona makalelo apama anofwanela i-yo akaana.
b Mutu unango wadodoliso va myasa ya Bibilyani atoonga ira: “Matatamo a makumelo adhuwa, wachela alendo wali ofuneya maningi thitho mulimbo wacheluo, anoofwanela onechecha ira alendwawo tatova-iwa vyongo vinjinji kwaranya vyafuneela aliwa. Simbwasimbwa va festani ya kazameto, anyaa kazametwiyo tanoofuneela ava-a alendwiwa vyodya na vyomwa vinjinji.”
c Mabuku a Milanyu yapama anoonga vyodabwi-a vyokwaranya 30 vyairile Yesu. Wenjedhela vevo atooira vyodabwi-a vinjinji vyevyo Bibilya vya-aongile aliwa imbo-i na imbo-i. Vahora inango “atu othene a sidadi” tatoodhowa wa Yesu “thitho atoaili-a atu anjinji enao tabulela.”—Marku 1:32-34.
d Ira muidhiwe vyongo vinango vinaonge nyo venango viirana ira muode didili-a atu akweliwile, muone mwasa oi, “Muzitonthoza Anthu Amene Aferedwa” mu Nsanja ya Olonda ya 1 wa Novembro wa 2010.
e VIRUTHIRUTHI VYA: Yesu angaimenle nduli wa banja lipya, banjalo naalendwiwa tasangalalanga na vinyu wapama.