Mufunefunenga sidade yeniyo inakalevo modhowa nodhowa

1. N’nga Yesu aongile ira chini inofuna dhaireela sidadi la Yerusalemu?

UNGA-ADHI malambo oyeva ira aphiwe, Yesu atoonga vya ulosi wenuo wafuna dhakwakwaneli-edhiwa voroma malambo o-arela wa Ayuda. Liye atooawenjeli-a ira dambo n’nango sidadi la Yerusalemu linodha “rungunuwiwa naanyakhondo.” (Luk. 21:20) Yesu atoowandela thitho anamafunjedhee ira taona vyongo vyevi viireyanga tanofwanela tawa hora yeniyene. Madhu enala tatookwakwaneli-edhiwa vevo anyakhondo Airoma tangarungunuwile sidade la Yerusalemu.—Luk. 21:21, 22.

2. N’nga rumiwi Paulo aawandenlen’ni Makristau Aiebere vyokhuza Yudeya na Yerusalemu?

² Vyawa vingasi ndulimu anyakhondo Airoma ta-ana rungunuwe Yerusalemu, rumiwi Paulo atoolemba likhundo lofuneya maningi lelo malamboano linoidhiweyana bukhu la Aebere. Bukhunimu, liye atoovelela malangi-o aarumiwi awu Yerusalemu na wu Yudeya enao aakami-e kozeela vyongo vyafuna ireya vo-odembuwa. N’nga chini yafuna ireya? Paulo atoawenjeli-a vya sidade la Yerusalemu ira: “Namwasa oi va-eeni kanina sidade lokaatheya mbwenye ninofunechecha sidade linodhalo.” Yerusalemu a-adhi vang’ono funa nongiwa. “Ira Makristau tavulumuwe, tanoofuneela kala okozeya i-ya nyumba dhiwa na goswiwa.”—Aeb. 13:14.

3. N’nga “sidade yokaana sapato yaimbarimbari” chini, n’nga mwasiwa ngwan’ni ninoidedi-edha sidadila?

³ Makristau enao tathuulela vyokuma wu Yerusalemu na Uyudeya, vinooneya ira tanooruni-iwa thitho nyoziwa. Mbwenye yosakula yei yatoovulumucha ingumiiwa. Malamboano ninoruni-iwa namwasa oi kaninororomela thitho kaninothuulela ira kaana kobiri venango ingumi yapama njeniyo inanibarele. Ninofuna “sidadi lokaana sapato yapama,” “sidadi inodhiyo,” ndi Umwene wa Nlungu.a (Aeb. 11:10; Mat. 6:33) Mwasiwa ngwan’ni ninoonga vyevi? Namwasa oi nitoidhiwa ira malambo ali i-yoala ta-adhi vang’ono funa mala. Muyofunjedha yei, (1) ninoona malangio a Paulo mwakami-edhe aliwa Makrisatau a muhoere ira tadedhi-edhele sidade “ladhalo,” (2) moda mwakami-edhele nokozeelanga vyongo vyadedhi-edha aliwa, (3) Ninoona thitho moda munanikami-edhele aliwa malangi-oee malamboano.

MUM’ROROMELENGA YOHOVA THITHO KANODA U-IYANI

4. N’nga sidade la Yerusalemu lali lofuneya moi-avi wa Makristau?

⁴ Yerusalemu ali ofuneya maningi wa Makristau. Pingo wai Kristau oroma wathookatei-iwa usidadila yawa ya 33 K.A.B., thitho abali agulu lotonga takalecha weo. Makristau anjinji tatokaana nyumba na vyongo vinango vyaututuni vyo-iyana i-yana wu Yerusalemu. Angalive nyali ee-no, Yesu atoawenjeli-a anama-arelee ira tanodha kuma wu Yerusalemu na Yudeya.—Mat. 24:16.

5. N’nga Paulo akami-idhe a-vi Makristau kozeela vyongo vyafuna dhaireya logolo?

⁵ Paulo afuna ira Makristau awu Yerusalemu takozeelenga vyongo vyafuna dhaireya mutatamolo. Paulo atothuucha Makristau aweo ira wa Yohova kachisi na sembe dhedho dhavelela alimbo velela sembe, kadhali dhopambuleya. (Aeb. 8:13) Atu anjinji awu Yerusalemu tatookhoda Mesiya thitho kachisi wali unga-iidhe kala sede lukhulu lolambela ochena. Ee-no vyongo vilivi sidade na kachisi, vinodha nongiwa.—Luk. 13:34, 35.

6. Mwasiwa ngwan’ni ninooda onga ira malangi-o a Paulo avalemba la Aebere 13:5, 6 ali avahoree?

⁶ Vevo Paulo vyalembela liye Aebere karta, vyongo vyanowenda pama wu Yerusalemu. Ngumwasee olemba wairoma wahora yeniyo atolemba ira Yerusalemu ali, “undendai, sidadi yovweya maningi wu makhumelo adhuwa.” Ayuda ukumela mumatatamu manjinji tanoodhowa weo yawa iliyothene maira mapwando enango, enao akami-a ira sidadiyo ikale yofuma. Pyaimbarimbaridi, pyooneelatu ira Makristau enango tatookaana fuma m’njinji. Venango ngumwasee Paulo atoawandela ira: “Ingumiinyu ikale yo-odhiveliwana kobiri, mbwenye mukalenga okwakwanana vyongo vinanyo.” Liye atowathuucha thitho Makristau wu yolanyedha yofuneya maningi yeniyo yaalanyedhile Yohova ira: “Kandinodha u-iyani venango utawani navang’onovene.” (Muleri Aebere 13:5, 6; Dot. 31:6; Sal. 118:6) Mwasiwa ngwan’ni Makristau awu Yudeya Yerusalemu tanofuneela sikimizela vyongo vyevi? Namwasa oi va-anavire hora indendai kumela vevo vawachenle aliwa kartali, aliwa tafwanela i-ya nyumba dhiwa, magoswiwa na vyongo vinango. Tafwanela dhowa wu matatamo enango maroma ingumi ipya weo.

7. Mwasiwa ngwan’ni ninofwalela m’nyindelanga maningi Yohova va-eeni?

⁷ Vyongo vinofunjedhavo i-yo: Vachineena ninodedi-dhela komoni wailambwila “va nyarwa ilukhulu.” (Mat. 24:21) Molandana na Makristau amuhora yaarumiwi ninofwanela khala methove thitho kala okozeya. (Luk. 21:34-36) Va nyarwa ilukhulu, venango ninodha i-ya vyongo vi-u vyothene nororomelanga ira Yohova kanodha ni-iya. Masiki va-eeni, nyarwa ilukhulu ya-anarome ninodha thonyi-edha ira ninom’nyindela Yohova. Mudhifuke ira: “N’nga vyoira na vifunelo vyanga vinothonyi-edha ira kandinonyindela fuma mbwenye Nlungu wenuo ulanyedhile ira unodha ndisamalela?” (1 Ti. 6:17) Ifwanafwani-o ya Makristau amuhora yaarumiwi inodha nikami-a ira nikozeelenga nyarwa ilukhulu. Mbwenye va nyarwa ilukhulu vyongo vinodha khala vyorucha maningi kwaranya ndulu mwethene mwemu. N’nga ninoidhiwa a-vi vyofwanelela irana nyarwa ilukhulu yadharoma?

MUVWELENGA ATU ANOUSOGOLELANI

8. N’nga Yesu avelenle malangi-o oi a-vi waanama-arelee?

⁸ Vangavirile vyawa vyoyeva kumela vahora yalembile Paulo karta lembela Aebere, Makristau tatoona anyakhondo Airoma tangarungunuwile Yerusalemu. Vyevi vyatoothonyi-edha ira sidadi la Yerusalemu la-adhi vang’ono nongiwa. Thitho aliwa tafuneela tawa. (Mat. 24:3; Luk. 21:20, 24) N’nga tafwanela tawela wani? Yesu aongile ira: “Atu tali wu Yudeya tadhatawele myangoni.” (Luk. 21:21) Voi tatamoniwo watookala myango maningi, n’nga aliwa tafwanela tawela myango iivi?

9. Mwasiwa ngwan’ni vyali vyorucha ira Makristau taidhiwe myango yofwanela tawelao? (Muone thitho mapa.)

⁹ Inango mwamyango yafuna tawela Makristau njiila: myango yau Samariya, wu Galileya, wu libanoni, mwango wa Erimoni thitho myango yatatamo inango yau Yorodano. (Muone mapa.) Inango mwa myangwila yaoneya ninga yobareleya. Mwaifwanafwani-o sidadi la Gamla wali vamwangoni thitho yali limburo lorucha fiyao. Ayuda enango tathuulela ira sidadi yen’na yali limburo lapama lotawelao. Mbwenye sidadi yen’na njeniyo Ayuda na Aroma mwakomana aliwa khondo thitho atu anjinji tatookwa maningi.b

10-11. (a) N’nga Yohova avelenle a-vi malangi-o? (Aebere 13:7, 17) (b) N’nga a-rela malangi-o aatu asogolela wakami-idhe a-vi Makristau? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁰ Vinooneya ira Yohova atoo-indi-edha basa andimuwa avapingoni vosogolela Makristau ira taidhiwe otawela. Mulimbo lemba limbili n’nango aongile ira: “Atu apingo wau Yerusalemu tatoowachela malangi-o okumela wa Nlungu dhela waandimuwa taonga ira . . . takume sidadinimo khondo ya-anarome notawela wu sidadi yau Pereya yeniyo inoitaniwa Pela.” Sidadi ya Pela yali yapama yoi Makristau tataweleo. Sidadila kayali olapela na Yerusalemu thitho vyali vyo-orucha ira mutu afiyeo. Sidadinimu mwanookalecha atu amaziza enango thitho kwaarucheya vahora yakhomana Ayuda na Aroma.—Muone thitho mapa.

¹¹ Makristau enao tatawele myango tatoo-arela malangi-o a rumiwi Paulo oi “muvwelenga atu anousogolelani” pingoni. (Muleri Aebere 13:7, 17.) Vyevi vyatowakami-a ira tavulumuwe. Vyongo vyaireile vyatoothonyi-edha ira Nlungu, ka-iidhe atu enano tadedi-edhela “sidadi yokaana sapato yaimbarimbari,” yeniyo ndi Umwene wa Nlungu.”—Aeb. 11:10.

12-13. N’nga Yohova ukadhi asogolelanga a-vi atwee vahora yorucha?

¹² Vyongo vinofunjedhavo i-yo: Yohova uno-indi-edha basa atu anosogolela ira tavelele malangi-o waatwee. Bibilyani mutokala vifwanafwani-o vingaasi vya anamakumbiza enao Yohova a-indi-edhe liye basa vosogolela atwee vahora yorucha. Dot. 31:23; Sal. 77:20) Malamboano ninoona umboni oi Yohova unaadhowanave i-ndi-edha basa anamakumbiza enala.

¹³ Mwaifwanafwani-o sau wa COVID-19 ungaromile, “abali anosogolela tatooniva-a malangi-o ofwanelela.” Andimuwa avapingoni tatoowachela malangi-o enao takami-idhe abali naarongola ira tadhowenave m’lambela Yohova. Va-anavire hora indindai sau wa-anarome, natooira gumano wa gawo viongelo vyokwaranya 500 dela va internetini, va TV nava radiyo. Atu tatoodhowanave wachela yodya yauzimu thitho vyevi vyatookami-a ira tadhowenave kala ovwelana. Ee-no akala ninogunana nyarwa dhoi-avi sogolou, Yohova unodha dhowanave kami-a abali anosogolela idhiwa vyofwanelela irana. Wenjedhela vo vwela nororomela Yohova, n’nga ndimakalelo avi enao ananikami-e kozeela nyarwa ilukhulu thitho ira nidhaire vyongo mwazelu vahora yoruchiyo?

MUDHIVELIWENGANA ABALI NAARONGOLINYU NOAWAREDHELANGA

14. Movwelana na lemba la Aebere 13:1-3, n’nga ndimakalelo avi enao afwanela thonyi-edhanga Makristau Yerusalemu na kachisi anga-adhi vang’no funa nongiwa?

¹⁴ Nyarwa ilukhulu yadharoma, ninodha funeelanga thonyi-edhana udhivela kwaranya va-eeni. Ninodha funeelanga sazi-edha vifwanafwani-o vya Makristau enao takala wu Yerusalemu na Uyudeya. Aliwa hora dhothene tanoothonyi-edhana udhivela. (Aeb. 10:32-34) Mbwenye unga-adhi hora yoyeva ira Yerusalemu anongiwe, Makristauao tafwanela thonyi-edhana udhivela maningi.c (Muleri Aebere 13:1-3.) Na-iyene thitho ninodha funeela irana vyevi vahora ya nyrwa ilukhulu.

15. Mwasiwa ngwan’ni Makristau Aiebere tafwanela dhiveliwangana afwiwa noawachela pama tatawile waniwa namwasa wa khondo?

¹⁵ Anyakhondo Airoma tathoorungunuwa sidadi la Yerusalemu thitho mombaranya tatoowelela. Vahoriyo Makristau tatootawa thitho tana vyongo vyoyeva. (Mat. 24:17, 18) Aliwa tafuneela nyindela maningi vahora yatawela aliwa myangoni voroma kaana ingumi ipya. Pyo-oira fuka ira atu anjinji tanoorucheya thitho tafuneela kami-iwa. Vyevi vyatoova-a maningi Makristau ngari yothonyi-edha ira tanodhiveliwana maningi abali naarongoliwa wachela alendo vokami-ana unango na fwee nogawana vyongo vina i-yo.—Tit. 3:14.

16. N’nga ninathonyi-edhe a-vi udhivela wa Makriatau afwi-u enao anorucheya?

¹⁶ Vyongo vinofunjedhavo i-yo: Udhivela unonilimbi-a ira nikami-enga Makristau afwi-u enao anorucheya. Atu anjinji a Nlungu takhadhi takami-anga abali naarongoiwa enao tatawile waniwa namwasa wa khondo venango masoka avilengo ira takaena vyongo vyofuneeleya vyavaingumini thitho ira tam’lambelenga Yohova. Rongola mwinango wau Kraniya wenuo atawile waniwa namwasa wa khondo aongile ira: “Yohova ukadhi a-indi-edhanga basa abali vonikami-a thitho nisogolela. Aliwa tatooniwachela pama thitho nikami-a wu Kraniya na Hungary, na uno wu Alemanya.” Yohova uno-indi-edha basa abali naarongola ira tawachele thitho samalela pama atu anogumanana nyarwa.—San. 19:17; 2 Ak. 1:3, 4.

17. Mwasiwa ngwan’ni va-eeni ninofwanela dhiveliwangana Makristau afwi-u thitho kala owachela alendo?

¹⁷ Sogolou ninodha funeelanga kami-ana maningi kwaranya va-eeni. (Aeb. 3:16-18) Ninooda onga ira Yohova unaanifunji-a va-eeni kala atu audhivela thitho owachela pama alendo. Makalelo enala tanodha funeela maningi va nyarwa ilukhulu.

VYONGO VINOFUNA DHAIREYA SOGOLOU

18. N’nga ninasazi-edhe a-vi Makristau Aiebere?

¹⁸ Makristau enao tatawele mwangoni tatoovulumuwa vahora yanongiwile Yerusalemu. Atu tatawile musidadila, Yohova kaa-iidhe. N’nga ninofunjedhavon’ni? Kaninaidhiweletu vyongo vinofuna dhaireya sogolou. Mbwenye Yesu atooniwandela ira ninofwanela kala okozeya vwela. (Luk. 12:40) Nitokaana thitho malangi-o enao rumiwi Paulo avelenle liye wa Aebere. Malangi-o ala mbokami-a thitho va-eeni ninga moda wali aliwa vahoriyo. Yohova utonisikimizela ira “Kandinodha u-iyani venango utawani navang’onovene.” (Aeb. 13:5, 6) Dhoweni nidhowenave dedi-edhela Umwene wa Nlungu, wenuo ndi sidadi inakalevove modhowa nodhowa. Naira ee-no ninodha sangalala na maraeli-o enao anadhena mwenuo.—Mat. 25:34.