Kuloelelwa ne Buntu

LELO NOBE UVUDILE KWIVWANA MUNENENO WA AMBA NSANGAJI NE KULOELELWA BITAMBANGA KU KWIKALA NA BITUNTWA NANSHA BUPETA? Bantu bavule byobatādilwe na uno mumweno, o mwanda bengilanga mansá mavule twaji tupungija mwanda wa kwivudijija lupeto. Ino le lupeto ne bituntwa biletanga nsangaji ya endaenda? Le i bika binena’po mānga?

The Journal of Happiness Studies (Julunale ya Bwifundi bwa Mwa Kwikadila na Nsangaji), inena’mba shi tubabwanya’tu bisakibwa byetu bya mvubu, kwikala na lupeto luvule kekuketulengejapo twikale na nsangaji mivule nansha kwikala na mutyima-ntenke. Shako ke bibipo kwikala na lupeto. Kishinte kimo kya mu dipepala Monitor on Psychology kinena’mba “kwipānina mu kukimbakimba [lupeto] ko kwine kekuletangapo nsangaji.” Bino binenwa bikwatañene na madingi a mu Bible ālembelwe tamba kala pano ke padi kubwipi kwa myaka tununu tubidi amba: “Kusanswa lupeto i kitako kya bintu bibibibi bya miswelo yonso, kadi pa kwipāna’mo bamo . . . ke betapetape na misanshi mivule mine.” (1 Temote 6:​9, 10) Le ino misanshi i misanshi’ka?

KUZUMBIJA MUTYIMA NE KUBULWA TULO PA MWANDA WA KULAMA BUPETA. “Tulo twa muntu wa kwingila mingilo i tulumbuluke, shi adye bingi, shi adye bityutyu; ino kīkuta kya mpeta kekimulekapo kulāla tulo, ehe.”​—Musapudi 5:12.

KUTYUMUKWA MUTYIMA SHI BINTU KEBILONGEKELEPO NA MOWADI ULANGILA. Kuno kutyumukwa mutyima kutambanga ku kwabila lupeto, mwanda kwabilaabila lupeto kekubwanyapo kupwa. “Yewa usanshilwe ndalama kakekutapo ku ayo, ehe, nansha wa kusanswa bungibungi ne ntundubuko.” (Musapudi 5:10) Kadi kwabila bupeta kubwanya kulengeja muntu asūle bintu bya mvubu bileta nsangaji, kimfwa kushikata pamo na kisaka ne balunda nansha kwingila mingilo ya kipwilo.

NJIA NE KWITYEPELWA SHI UBATYOMBA NANSHA SHI BYA BUSUNGA BYOMUTYANGĪLE KEBYENDEKELEPO. “Kokekōkejapo abe mwine kwikala mpeta; leka ku ñeni ya abe mwine. Lelo wele meso obe pampikwa kintu, a? Mwanda i binebine bupeta bwilongela mapapa, pamo’nka bwa mukebo wipapa.”​—Nkindi 23:4, 5.

NGIKADILA ILETA NSANGAJI

KULOELELWA. “Ketuletelepo kintu nansha kimo mu ino ntanda, kadi ketukokejapo kusela’mo kintu. Nanshi shi tudi na bya kudya, bya kuvwala ne mwa kwikala, tuloelelwei bino bintu.” (1 Temote 6:7, 8) Bantu badi na kuloelelwa kebetompwejangapo nansha kwiuningauninga, kadi mwikadilo wabo wibakiñanga ku kwabila kubi. Kadi byokebabilangapo bintu byokebabwanyapo kupetelwa’po, o mwanda bepukanga kuzumbija mutyima kwa bitupubitupu ne njia.

BUNTU. “Nsangaji ya kupāna itabukile ya kupebwa.” (Bilongwa 20:35) Bantu ba buntu bekalanga na nsangaji mwanda balengejanga bantu bakwabo nabo bekale na nsangaji, nansha shi byobabwanya kupāna bibalomba’tu kujimija kitatyi kityetye nansha bukomo butyetye. Divule bemwenanga byabuyabuya bivule kebibwanyapo kupotwa na lupeto nansha shi i luvule namani, kimfwa buswe, bulēme, kwikala na balunda ba bine, bene bakebapa ku buntu bitupu!​—Luka 6:38.

KUMONA BANTU NA BULĒME KUPITA BINTU BYA KU NGITU. “Bidibwa bya māni ne lusa ponka, bitabukile kunengela ñombe munune ne mushikwa ponka.” (Nkindi 15:17) Lelo i bika bisaka kunena uno vese? Kipwano kya buswe na bantu bakwabo kidi na mvubu kupita bya bupeta. Kadi enka na motusa kwikimwena kumeso’ku, buswe budi na mvubu pa kwikala na nsangaji.

Sabina, lolo umo wa mu Amerika wa Kunshi, wefundile misoñanya milēme ya mu Bible. Byamunyemene wandi mulume, Sabina wadi wikonda pa kusokola bisakibwa byandi bya mu būmi ne bya bandi bana babidi bana-bakaji. Wadi wingila twaji tubidi kadi difuku ne difuku wadi ubūka na 4:00 ya ku lubanga. Nansha Sabina byaadi na mingilo mivule ipungijana, wakwete butyibi bwa kwifunda Bible. I bika byalupukile’ko?

Lupeto lwandi kelwavudīle’kopo. Inoko būmi bwandi bwalumbulukile mu kitulumukila! Kimfwa, waikele na nsangaji itamba ku kuvuija bisakibwa bya ku mushipiditu. (Mateo 5:3) Wasokwele balunda bayampe mu batōtyi nandi. Kadi wemwenine ne nsangaji ya kupāna na kusapwila bantu bakwabo byobya byaefundile.

Bible unena’mba, “Tunangu tubingijibwanga na mingilo yato.” (Mateo 11:19) Mungya kino kisonekwa, kuloelelwa ne buntu enka ne kumona bantu na bulēme kupita’ko bintu bya ku ngitu byo bidi na mvubu!