Kunena Monenenanga

KUNENA monenenanga kukakukwasha wikale kukulupilwa na bakwenu. Lelo ukokeja kukulupila bintu bikulombola muntu kampanda wisamba nobe koku uvwele kifwebe? Lelo ubwanya kwikala na kikulupiji kikatampe nansha shi mpala ya kifwebe’kya i miyampe mpata kupita mpala ya mwine unena? Mhm, kubwanyapo. Nanshi ikala moikadilanga, kupita’ko kufya mwine moikadile.

Kunena monenenanga kekufwaninwepo kumonwa bu minenakanya. Kubulwa kuyuka ndudi ya ludimi, kutelakanya bishima, ne kunena kebivwanikwapo senene ke biyampepo. Kunena na lumfwabe nako kufwaninwe kwepukwa. Kyotusaka i kupeja muneneno ne mumwekelo wetu bulēme bufwaninwe. Muntu unena mwanenenanga kasakangapo kusheteka bintu bipitepite nansha kusaka kutulumuna bakwabo.

Mu Mwingilo wa Budimi. Shi kofwena ku njibo nansha kulumba muntu udi pa kīkwe kampanda mwanda wa kumusapwila, lelo wivwananga moyo? Batwe bonso twikalanga nao, ino ku bamo moyo wabo i mukatampe kupita wa bakwabo. Kusela mutyima kūlu kukokeja konya diwi kedizanzala, pakwabo moyo ukokeja kumweka ne mu kujinyajinya makasa ne mutwe byakubulwa kwendela’mo.

Musapudi ukokeja kwikala na ano makambakano pa mwanda wa buluji kampanda. Padi welanga milafwe ku muswelo ukamunona bantu nansha padi wiipangula shi musapwilo wandi uketaba biyampe. Eyo, kulanga namino ke kyenipo, ino kukaleta makambakano enka shi musapudi wate mutyima wandi onso ku bino bintu. Shi ubakwatwa moyo kumeso kwa kutambila mu mwingilo, i bika bikokeja kukukwasha? I kwiteakanya kwa binebine ne milombelo ya kulomba Yehova na kininga. (Bil. 4:29) Langa lusa lukatampe ludi na Yehova pa kwita bantu bekale na bukomo bwa ngitu bubwaninine ne būmi bwa nyeke mu Paladisa. Langa bantu bowielela’ko kukwasha ne kusaka kobasakilwa kwivwana myanda miyampe.

Kadi vuluka amba bantu badi na bwanapabo bwa kutonga, o mwanda babwanya kwitabija nansha kupela musapu. Mo mobyādi bikadile ne pādi pasapula Yesu mu Isalela wa kala pene. Mwingilo ukupelwe i kusapula kubapu. (Mat. 24:14) Nansha shi bantu kebakupepo kyaba kya kunena, kwimona kowimona nabo’kwa i bukamoni bosapula. Mwingilo i mukwitabe mwanda witabije Yehova akwingidije mu kulonga kiswa-mutyima kyandi. Mu byaba bya uno muswelo, shi ubamone mukenga wa kunena, lelo binenwa byobe bikemanina pa bintu’ka? Shi uyukile kuta milangwe yobe pa bisakibwa bya bakwenu, binenwa byobe bikekala bikoka, kadi ukanena monenenanga.

Mu busapudi, shi ulonga bintu ne kunena monenenanga nyeke, bemvwaniki bobe bakatūkija mutyima. Babwanya’nka ne kwitabija milangwe ya mu Bisonekwa yosaka kwibasapwila. Inoko kokebakuma dishikulu, ino wisambe nabo. Ikala nabo bya bulunda. Wibate mutyima, kadi sepelela byobanena. Eyo, shi ludimi nansha bibidiji bya kwenu bilomba kulonda mbila kampanda mwa kulombwela bulēme pa kwisamba na bantu bokuyukile, i biyampe kwibilonda. Inoko i biyampe kumungamunga biyampe shē kyaba ne kyaba.

Ku Lukala. Shi wisamba ku meso a kisumpi kya bantu, muneneno wa nyeke, wa mīsambo o mupite buya. Eyo, shi bemvwaniki i bavule bininge, ufwaninwe kunena na diwi dikatampe. Shi usake kukwatyila mwisambo obe ku mutwe nansha kulemba myanda iselele milangwe mivulevule, nabya upipidilanga ku kusheteka mpata kishima ne kishima. Eyo, bishima bifwaninwe bidi na mvubu shabyo, ino shi wibita mutyima bipitepite, buneni bukekala bukomokomo, buyayate. Kukanenapo monenenanga. Milangwe yobe ifwaninwe kulangulukilwa’po bya binebine kumeso kwa kitatyi, o mwanda ufwaninwe kuta mutyima mpata ku milangwe, kupita’ko ku bishima.

I biyampe kulonga namino ne kitatyi kyobakwipangula ku kupwila. Ikala mwiteakanye senene, ino kokatanga nansha kukwatyila malondololo obe ku mutwe. Nena’o na muleulwilo wa diwi wa nyeke, namino binenwa byobe bikelupukila mu muswelo ukoka mpata.

Nansha ke mishetekelo ya buneni miyampe mine, shi ishetekwe bipitepite, ikokeja kuvuma bibi mu matwi a bemvwaniki. Kimfwa, ufwaninwe kunena bivwanikwa ne kutela bishima senene, ino kokapityija’byo kutyina amba binenwa byakekala bikomokomo nansha bya buboyeboye. Madingidijo a kukoma mwanda nansha a kulaija, shi i malongwe biyampe, akaneñenya mwisambo obe, ino madingidijo makutakane nansha mapite’byo kipimo akalabika bantu ku byonena. Nena na diwi ditunduke’ko, ino kokela mabila. Kyaba kimo i biyampe kukabija mwisambo obe, ino kokolwa kunena na kimpuma. Muleulwilo wa diwi, buzanzamuke, ne malango nabyo bifwaninwe kwingidijibwa mu muswelo keukokelapo milangwe ya bantu podi abe mwine nansha kuseleja bemvwaniki mityima kūlu.

Bantu bamo badi kala na wabo muneneno kampanda wa kibutwila pa kunena, nansha shi kebapityijapo kipindi. Bakwabo nabo na muneneno wa mu mīsambo. Ino kisakwa i kunena biyampe difuku ne difuku ne kwikala na mwiendelejo wa bulēmantu bwa bwine Kidishitu. Namino, shi ubapityila ku lukala, kukabulwepo kunena ne kulonga bintu molongelanga kala, mu muswelo ukoka.

Shi Utanga ku Meso a Bantu Bonso. Kunena monenenanga kitatyi kyotanga ku meso a bantu kulombanga kwielela’ko. Pa kufikila’po, jingulula milangwe mikatampe mu myanda yosa kutanga, yuka ne moivungulwidilwe. Wiilame biyampe mu ñeni; shi bitupu, ukanza kutanga bishima byonkabyonka. Bandaula mutelelo wa bishima byokwibidile. Wiibidije kutanga na diwi ditunduke uyuke mwa kutontela mawi senene ne kukongela bishima pamo mwa kulupwila milangwe ivwanikwa biyampe. Tanga misunsa ne misunsa enka ne byomona amba butangi pano bubapēla. Potolola myanda senene mwanda wa kunena amba shi kotange na diwi ditunduke, butangi bobe bumweke bu mīsambo ya kyanga. Kulonga namino ko kunena monenenanga.

Eyo, myanda mivule yotutañanga itambanga mu mabuku etu esambila pa Bible. Kutalula’mo bidi butangi bwa bipindi byobetupanga ku Masomo a Mwingilo wa Kiteokratike, tutañanga ne bisonekwa mu mwingilo wa budimi ne pa kupityija mīsambo ku lukala. Batutu bapebwanga ne kutanga myanda ibandaulwa mu Kifundwa kya Kiteba kya Mulami ne mu Kifundwa kya Kitabo kya pa Kipwilo. Batutu bamobamo ba bwino bapebwanga mashikulu a kutangila bemvwaniki ku bitango. Shi utanga Bible nansha myanda mikwabo, tanga bipindi bipitulukilwe’mo binenwa bya bantu pamo bwa abo bene banena’byo. Shi kudi bantu pala pala banena’po, alamuna diwi kukwatañana na muntu ne muntu. Ino kidyumu i kino: Kokolwa kwiula bantu bipitepite, ino loeja butangi bobe molongelanga nyeke.

Muntu uyukile kutanga na kunena mwanenenanga utañanga bwa aye wisamba. Butangi bwandi ke buyayatepo, ino i bupāna kikulupiji.