Lelo Udi na Mushipiditu Keufu?

LELO shi muntu wafu, wikalanga mūmi monka? Kino kipangujo kivutakanyanga bantu ñeni tamba tununu twa myaka. Tamba kalā, bantu ba mizo yonso balangulukanga pa uno mwanda, bantu ne bantu baboya’po nkulupilo yabo mishileshile.

Bantu bavule bakulupile amba shi muntu wafu, “mushipiditu” wandi ushalanga mūmi. Lelo binebine kudi kintu kampanda kilupukanga mu umbidi wa muntu kekyendelela na būmi shi muntu’wa wafu? Mushipiditu udi mu muntu mūmi i kika? Lelo wendanga kwepi potufwanga? Bible, Mwanda wa Leza wa ku bukomo bwa mushipiditu, witupa malondololo abine ne otutondwa pa bino bipangujo.

Lelo Mushipiditu I Kika?

Mu Bible, bishima byalamwinwe bu “mushipiditu” buluji bwabyo bwinebwine i “umpuya.” Ino biselele myanda mivule, ke kwesapo’tu konkakonka. Kifwa Yakoba, mulembi umo wa Bible, unena’mba: “Ngitu yambulwa mushipiditu i mifwe.” (Yakoba 2:26) Nanshi mushipiditu o ao ulamanga būmi mu umbidi.

Buno bukomo bulama būmi ke kwesapo’tu nansha luvula lonkalonka lotwesa, lujokoloka mu mayumba, ehe. Mwanda waka tunena namino? Mwanda shi kwesa kubaimana, būmi bushalanga mu maselile a umbidi kitatyi kityetye—“mu minite mivule,” na munenena dibuku dimo (The Word Book Encyclopedia). O mwanda bantu babwanyanga kupumputumuna muntu, batalula ne bipindi ku umbidi wa umo balamika’byo ku wa mukwabo. Ino shi luno lusase lwa būmi lubabule mu maselile a umbidi, kubapu, buninge bonso bwa kusaka kujokeja būmi ke kupanga luvula bitupu. Papo nansha ke umpuya onso weswa pano pa ntanda keukikokejapo kusangula nansha selile imo’i. Nanshi mushipiditu i bukomo kebumweka bukwete būmi—lo lusase lwine lwa būmi—lulengeja maselile ekale mōmi nyeke. Buno bukomo bulama būmi bukwatakanibwanga na kwesa.—Yoba 34:14, 15.

Le uno mushipiditu wingilanga’nka mu bantu kete? Bible witukwasha tuboye milangwe miyampe pa uno mwanda. Solomone Mulopwe watunangu wālembele amba: “Lelo uyukile [mushipiditu, NW] wa muntu shi wendanga kūlu, nansha [mushipiditu] wa nyema shi wendanga dya panshi, i ani a?” (Musapudi 3:21) I bine, tubaivwana amba, ne bantu, ne banyema, abo bonso badi na mushipiditu. Badi nao namani?

Mushipiditu, bukomo bulama būmi, ukokeja kudingakanibwa na mudilo wa nshinga upita mu mashini nansha mu kingidilwa kampanda. Mudilo wa nshinga keumonwangapo, ino ao wingila mingilo mishileshile mungya mashini oupa bukomo. Kifwa, mafiya a mudilo wa nshinga i mapungilwe kulupula kyanga, kompyuta kuneñenya bilembwa ne kubala, ebiya televijo kulupula bifwatulo ne mawi. Inoko mudilo wa nshinga keushalangapo na mupungilo wa kingidilwa kyoupa bukomo’kya. Ao i bukomo nyeke. Ne bukomo bulama būmi nabo mo monka, kebudipo na kayukeno nansha kamo ka kipangwa kyoulamina būmi. Kebudipo na bumuntu, nansha na ñeni ya kulanga. Ne bantu, ne banyema, abo bonso ‘badi na mushipiditu umo.’ (Musapudi 3:19) Nanshi shi muntu wafu, mushipiditu wandi kewendelelangapo na būmi mu kifuko kikwabo bu kipangwa kya ngitu ya mushipiditu.

Lelo penepo bafwe badi mu ngikadilo’ka? Ne mushipiditu wendanga kwepi shi muntu wafu?

“I Kubiloba Konka Kokajokela”

Pājilwile Adama muntu umbajinji mbila ya Leza ku kusaka, Yehova wāmunene amba: “Ukamwena bidibwa byobe ku byanga bya ku mpala yobe, poso’nka ne byojoka ku biloba; mwanda e mo walupwilwe, ke-wi-muntu wi biloba, kabidi i kubiloba konka kokajokela.” (Ngalwilo 3:19) Adama wādi kwepi kumeso kwa kupangibwa’ye na Yehova ku biloba bya panshi? Bine, wādi kutupu’ye! Kādi’kopo. Nanshi Yehova pa kunena amba Adama ‘ukajokela ku biloba,’ wādi usaka’tu kunena amba Adama ukafwa. Adama kādipo wa kutundulukila mu kikalo kya mishipiditu. Pa kufwa, wādi wa kukekala monka wakubulwa būmi, wampikwa kwikala’ko. Mfuto yāmupelwe i lufu, ko kunena amba kubulwa kwikala na būmi, ke kutundulukilapo mu kikalo kikwabo.—Loma 6:23.

Lelo bantu bakwabo bafwile nabo? Ngikadilo idi’mo bafwe i milombolwe patōka mu Musapudi 9:5, 10 motutanga’mba: “Bafwe kebayukilepo nansha kimo kine . . . kekudipo mingilo nansha kusambakanya bintu pamo miswelo ne miswelo, nansha kuyukidija, nansha ñeni mu kibundu koenda’kwa.” Nanshi lufu i kubulwa’tu kwikala’ko. Mulembi wa mitōto wālembele amba shi muntu wafu, mushipiditu “wandi wenda, [aye] walukila ku biloba byandi, mu dyodya difuku dimo dyonka mifwatakanyo yandi ībaoneka.”—Mitōto 146:4.

Kunena patōkelela, bafwe kekudipo kyobayukile, nansha kyobalonga. Kebayukilepo kantu nansha kamo. Kebakokejapo kukumona, kukwivwana nansha kukunena. Kebakokejapo kukukwasha, nansha kukulonda kizwa. Kufwaninwepo kwibatyina. Ino mushipiditu ‘utambanga’ mu muntu namani shi aye wafu?

Mushipiditu “Ujokela Kudi Leza”

Bible unena amba shi muntu wafu, “mushipiditu ujokela kudi Leza wapene’o.” (Musapudi 12:7) Le kino kishintulula amba mushipiditu utyibululanga lwelele wakafika kudi Leza? Mhm, ke amopo! Muswelo wingidije Bible kishima “ujokela” ke wa kunenapo amba i kutaluka pa kifuko kampanda kwenda pa kifuko kansangwa. Kifwa, bene Isalela bakubulwa kikōkeji bānenwe amba: “Jokelai ko ndi, nami nkajokela ko mudi; i Yehova wa bibumbo unena.” (Malaki 3:7) Kuno ‘kujoka’ kwa Isalela kudi Yehova i kuvundamina dishinda dibi ne kulonda monka dishinda dya boloke dya Leza. Ne ‘kujoka’ kwa Yehova kudi Isalela nako mo monka, i kuta kwaādi wa kuta dipya bantu bandi mutyima biyampe. Ku mitamba yonso ibidi, ‘kujoka’ kwādi kulomba kushinta mulongelo, ke kutalukapo pa kifuko kampanda kwenda pa kifuko kabidye.

Ne ku lufu nako mo monka, i kutupu mushipiditu utalukanga pa ntanda kewenda “ujokela” mūlu kudi Leza. Vuluka amba mushipiditu i bukomo bulama būmi. Shi buno bukomo bubatambe mu muntu, enka Leza kete ye ubwanya kumujokejeja’bo. Nanshi mushipiditu “ujokela kudi Leza” mu buluji bwa amba kikulupiji pa mwine ufwile’wa kukamona būmi monka kidi kyonso mu makasa a Leza kete.

Kifwa, ivwana munenena Bisonekwa pa lufu lwa Yesu. Luka mulembi wa Evanjile usekununa’mba: “Yesu waningija diwi dikatampe’mba: Abe Tata, nalubwila [mushipiditu, NW] wami mu maboko obe. Ino pa kunena nabya” wāfwididila. (Luka 23:46) Pādi palupuka mushipiditu wa Yesu mu umbidi wandi, aye mwine kādipo mu lwelele wenda mūlu, mhm. Kitatyi kyonso’kya, Yesu wādi kasangwilwe mu bafwe, kufika’nka ne byābwene difuku dya busatu. Kadi pāpityile mafuku 40 matuntulu ko kukanda wākanda mūlu. (Bilongwa 1:3, 9) Ino pa kufwa kwandi, Yesu wātūdile mushipiditu wandi mu makasa a Shandi, mukulupile byabinebine amba Yehova udi na bukomo bwa kumwalwija ku būmi.

I amo, Leza bunka bwandi ye ukokeja kwalwija muntu ku būmi. (Mitōto 104:30) Bine kino i kyepelo kikatampe kitushitwidilwe!

Lukulupilo Lwabinebine

Bible unena’mba: ‘Dyuba dikāya’ko’dya bonso badi mu bibundu bivulukwa bakevwananga diwi dyandi [Yesu] ne kutamba bakatamba’mo.’ (Yoano 5:28, 29) I bine, Yesu Kidishitu wālaile amba boba bonso bavulukwa na Yehova bakasangulwa, bakalujibwa monka ku būmi. Pa kyaba kya kwivwana misapu ya bulanda ya amba kampanda waala walāla, kukevwanikwa’nka misapu ya nsangaji ya bantu bajokejibwa ku būmi. Bine, ikekala nsangaji ya kashā pa kukatundaila betu baswe bakatamba mu bibundu!

Lelo nobe usaka kuyukila’ko myanda mikwabo ilombola muswelo okokeja kumwena byabuyabuya mu luno lukulupilo lwitupele Leza? Nankyo tuma mukanda ku adelese imo pa adi kunshi ano wa kulomba mukanda Mishipiditu ya Bafu—Lelo Ikokeja Kukukwasha’ni Nansha Kukususula? Ayo ino Lelo Idiko Bine?