Yehova upānanga bukomokomo kudi wampungiji

“Boba [bakulupile mudi, “NW”] Yehova bakasangula bukomo bwabo; bakalelemba na mapapa’nka bwa mukebo.”​—ISAYA 40:31.

MIKEBO ibadilwa mu byoni bya mūlu bya bukomo bukatampe. Ikokeja kwileleka lwendo lulampe pampikwa nansha kwipapa. Byādi na mapapa a bula bukokeja kupita mametele abidi, “Mulopwe wa Byoni,” mukebo katōka, i “umo wa mu mikebo yakwakamwa kashā mu mikebo yonso; utumbuka peulu pa ngulu ne byano, ulelembanga umbula bwa nsā mivule mūlu peulu pa nsongo ya ngulu milampe, kupwa wakila mūlu mulampe kufika ne pākajimina mu makumbi.”​—The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds.

² Byādi uyukile manwa adi na mukebo a kulela mūlu, Isaya wāsonekele’mba: “[Yehova] upana bukomokomo kudi wa mpungiji, ne kudi yewa wampikwa bunkanka ulundako bukomo. Nansha bankasampe bakapungila ne kukōka ponka, ne bansongwalume bakaponenena tyaku; ino nanshi boba [bakulupile mudi] Yehova bakasangula bukomo bwabo; bakalelemba na mapapa’nka bwa mukebo; bakanyema, ne kukōkapo kwine mpika; bakananga, ne kupungilapo kwine mpikila.” (Isaya 40:​29-31) I kusengibwa kukatampe pakuyuka’mba Yehova upānanga bukomo kudi boba bakulupile mudi aye, amba bendelele kumeso, pamo’nka bwa aye wibapa mapapa keakōka adingakene na a mukebo utumbuka mūlu mulampe! Tubandaulei pano mpangiko yālongolwele Yehova mwanda wa kupāna bukomo kudi wampungiji.

Bukomo bwa Milombelo

³ Yesu wādyumwine bandi bana-babwanga’mba ‘lombelai nyeke ne kuleka’byo mpika.’ (Luka 18:1) Kupungulwila myanda idi mu mityima yetu padi Yehova, lelo kuketukwasha mwanda wa kusangula bukomo ne kwepuka kwilekelela kitatyi kyotumona’mba masusu a umbūmi keasake kwitulēmenena? I amo, inoko kudi bintu bikwabo byoketufwaninwepo kuvulaminwa.

⁴ Tufwaninwe kukulupila na mutyima umo amba bintu byotubalombe Yehova mu milombelo, uketupa’byo. Kaka umo mukristu wāponene mu kupepwa mutyima kukatampe, mafuku pakupita’po wanena’mba: “Pamo’nka na mwikadilanga misongo mikwabo yonso, Yehova kondapangapo kupityila ku bingelengele mu kino kyetu kitatyi. Inoko witukwashanga binebine tūminine ne tubeluke mungya muswelo otukokeja kwiundapija mu ino ngikadilo.” Pakushintulula muswelo waalamukile myanda pamwanda wa milombelo yandi, ubweja’ko amba: “Nādi mfwena Yehova mu milombelo umbula bwa masā 24 pa difuku mwanda wa kumulomba mushipiditu sandu.” Shi kepano, Yehova ketukiñangapo ku masusu a umbumi akokeja kwituponeja, inoko upānanga ‘mushipiditu sandu ku bakumulomba.’ (Luka 11:13; Mitōto 88:​1-3) Uno mushipiditu ukokeja kwitukomeja twikale na bukomo bwa kunekenya matompo nansha masusu etufikila shi a muswelo’ka, shi a muswelo’ka. (1 Kodinda 10:13) Shi tusakilwa’kyo, mushipiditu ukokeja kwitupa ‘bukomo butabuke pa bwa bu-muntu’ buketukwasha tūminine kufika ne pa kitatyi kikafundula Bulopwe bwa Leza bikambija byonso bilenga njia ne kutwela mu ntanda impya keidi pabwipi.​—2 Kodinda 4:7.

⁵ Nanshi, shi tusaka kulondololwa ku milombelo yetu, tufwaninwe kwipāna mu milombelo ne kutēla myanda yotulomba kamo ne kamo. (Loma 12:12) Kimfwa, shi ano mafuku wimukōke pamwanda wa bulwi bolwanga mwanda wa kupwija buzōze kampanda bwa ngitu, lubanga lonso kumeso kwa kushilula mingilo ya difuku, lombela Yehova akukwashe umbula bwa difuku uleke kuponena mu buno buzōze. Lombela monka umbula bwa difuku, ne bufuku kumeso kwa kulāla. Shi ubaponena kadi mu bubi, abija Yehova akufwile lusa, ino kadi musapwile kyokya kyakuponeja ne kyokokeja kulonga mwanda wa kuleka kujokela monka mu myanda ya uno muswelo difuku dikwabo. Milombelo yobe ya kitatyi ne kitatyi kadi mipotoloke ikayukija Yewa “wivwananga kulombela” bukomo bolonga pakubulwa budimbidimbi mwanda wa kunekenya bulwi bolwa.​—Mitōto 65:2; Luka 11:​5-13.

⁶ Inoko kitatyi kimo-kimo, boba bakōke bininge bakokeja kwimona bu kebafwaninwepo kulombela. Mwana-mukaji umo mukristu weivwene uno muswelo, mafuku pakupita’po wanena’mba: “Kulanga uno muswelo i kyaka kikatampe, mwanda kulombola’mba tubetwika kiselwa batwe bene kya kwityibila mambo, ino nanshi butyibi ke bwetupo mhm.” Bine, “Leza aye mwine [y]e mutyibi.” (Mitōto 50:6) Bible witukulupija’mba nansha “mwituponeja mityima yetu; . . . Leza utabukile bukatampe ­mityima yetu, uyūkile bintu byonsololo.” (1 Yoano 3:​20) Tukatalajibwa mutyima bininge pakuyuka’mba, shi twilangila batwe bene bu ketufwaninwepo kulombela, Yehova kadipo na mulangwe wa uno muswelo ku mutamba wetu! “Uyūkile bintu byonsololo” bitutala, kubadila’mo ne myanda ya umbumi bwetu ikokeja kwituletela milangwe ya kwimona bu bakubulwa mvubu. (Mitōto 103:​10-14) Lusa lwandi ne kwivwanija kwandi kwamushike bimusombelanga ku kwivwana milombelo ya muntu wa “mutyima mutyumuke munekenibwe.” (Mitōto 51:17) Lelo ukapela muswelo’ka kwivwana kwabija kwetu kotumwabija, shi aye mwine utopeka “yewa ujika matwi andi pa kudila kwa mulanda”?​—Nkindi 21:13.

Kisense kya Kyanga kya bu Bana na Bana

⁷ Mpangiko mikwabo yakwetwe na Yehova mwanda wa kwitukwasha tusangule bukomo bwetu i kisense kyetu kya bu bana na bana kya bwine-Kristu. Mwene i dyese dikatampe kwikala kisense na batutu ne bakaka kujokoloka ntanda yonso! (1 Petelo 2:17) Shi tubalēmenenwa na masusu a umbumi, kyanga kya mu kisense kyetu kya bu bana na bana kikokeja kwitukwasha ku kusangula bukomo. Tukebusangula muswelo’ka? Kuyuka’mba ke enkapo batwe batanwanga na matompo makomokomo kukokeja kwitukankamika bine. Pakubulwa ne kutātana kwine, batutu ne bakaka betu bamo-bamo nabo batanwanga na masusu, nansha matompo adingakene na etu ne kwikala na mīvwanino pamo’nka na yetu. (1 Petelo 5:9) Tukakankamikwa pakuyuka’mba myanda itufikila ifikilanga ne bakwetu, ne kadi’mba mīvwanino yotudi nayo ke myenipo.

⁸ Mu kisense kya kyanga kya bu bana na bana, tukokeja kwimutana ‘balunda babine’ bakokeja kwitukwasha ne kwitukankamika pakatampe kitatyi kyotutanwa na tusuwa. (Nkindi 17:17) Pavule, bengidijanga bishima bya kanye nansha kulonga bilongwa bilombola’mba binebine betutele mutyima. Kaka umo mwine-Kristu wādi ulwa na mīvwanino ya kwīdikila bu wakubulwa mvubu, uvuluka’mba: “Kwādi balunda bakwabo bādi bansapwila myanda yobamonanga kondi amba i miyampe, mwanda wa kunkwasha mfundule milangwe imbi yonādi nayo.” (Nkindi 15:23) Kinondanonda na lufu lwa nkasandi mwana-mukaji, kaka umo wākomenwe’nka ne kwimba ñimbo ya Bulopwe ku kupwila kwa pa kipwilo, nakampata ñimbo mutelwa lusangukilo. Uvuluka’mba: “Kitatyi kimo, kaka umo wādi ushikete buteya na mupitwa wāmwene ndila. Wamfwena, wangobeleja na kuboko kwandi, ebiya waimba nami kipindi kya lwimbo kyasheleko. Mutyima wami wāyudile kisanso kikatampe padi batutu ne bakaka, kadi nāsangele bininge potwākatenwe ku kupwila, pakuyuka’mba ku Njibo ya Bulopwe ko ku kifuko kobetukwasha.”

⁹ Bine, umo ne umo umbukata mwetu udi na kiselwa kya kuloeja kisense kya kyanga kya bu bana na bana kya bwine-Kristu. Nanshi, mityima yetu ifwaninwe “kubaijibwa” padi batutu ne bakaka betu bonso. (2 Kodinda 6:13) I bulanda bwa muswelo’ka bukekala na boba badi na bukōkekōke, beumvwana’mba kisense kya kyanga kya bu bana na bana kekibakwashapo! Eyo, bakristu bamo-bamo bafumika’mba beivwana bu batolwelwe pa kasuku ne kebebatelepo mutyima. Kaka umo wādi upangwapangwa na wandi mulume mwanda wa bubinebine wādi utompola’mba: “I ani kasenswepo ne kabilangapo bintu byūbaka, kimfwa bulunda, kukankamikwa ne kwikutyila umbumo na buswe? Nemwisashila, vulujai batutu ne bakaka’mba badi na mvubu kotudi!” Eyo, nakampata boba balemenenwa na myanda ya umbumi​—boba badi na bekadi nabo bakubulwa kwitabija, ba mu bisaka mudi mbutwile umo, boba babelanga misongo kitatyi ne kitatyi, banunu, ne bakwabo​—basakilwa kwikuta nabo umbumo kwabinebine. Lelo bamo-bamo umbukata mwetu basakilwa kuvulujibwa uno mwanda?

¹⁰ Lelo i kika kyotukokeja kulonga mwanda wa kwibakwasha? Tubaijei buswe bwetu padi bakwabo. Kitatyi kyotwita bantu mwanda wa bidibwa, ketukivulaminwai boba basakilwa kukankamikwa. (Luka 14:​12-14; Bahebelu 13:2) Nansha shi uyukile’tu amba bikambija byabo bikebakankaja kwitaba ku lwito, lelo wabulwapo kwibeta bidi? Kupwa wibaleke abo bene batyibe mbila. Nansha shi kebakokejapo kwiya, bine bakakankamikwa pa kuyuka’mba bakwabo bebatele mutyima. Padi kino kikokeja kwikala kintu kibasakilwa mwanda wa basangule bukomo bwabo.

¹¹ Boba balēmenenwa basakilwa bukwashi bwa muswelo mukwabo. Kimfwa, lolo ulela bana pampikwa mulume, usakilwa bukwashi bwa tutu umo wa manwa wa kumukwatakenya wandi mwana mwana-mulume wakubulwa shandi. (Yakoba 1:27) Tutu nansha kaka udi na misongo mikomo ufwaninwe kupebwa bukwashi na kumupawila’ko bidibwa, ne kumwingidila’ko mingilo ya njibo. Mununu nandi ufwaninwe kwikala na wa kumwendeja nansha wa kumwangula’ko pakutambila mu busapudi. Shi kudi basakilwa bukwashi bwa uno muswelo difuku ne difuku, i kutompibwa kukatampe mwanda ‘kisanso kyetu kyabine kiyukane.’ (2 Kodinda 8:8) Kyaba kya kupengakana bantu basakilwa bukwashi, kutyina’mba bulomba kwitudila’ko kitatyi ne bukomo, lelo twabulwapo kulombola kisanso kya bwine-Kristu na kwielaela ne kwitaba na kansontomokela ku bufudile bwa bakwetu basakilwa bukwashi.

Bukomo bwa Kinenwa kya Leza

¹² Muntu wijidika kudya bidibwa kakejepo kujimija bukankamane bwandi nansha bukomo. Kukwatañana na uno mwanda, muswelo mukwabo witupanga Yehova bukomo bwa kwendelela kumeso i kwibandaula shi tudishibwanga biyampe ku mushipiditu. (Isaya 65:​13, 14) Lelo i bidibwa’ka bya kumushipiditu byaetupanga? Nakampata i Kinenwa kyandi, Bible. (Mateo 4:4; enzankanya na 4:12.) Lelo Bible uketukwasha namani tusangule bukomo? Shi masusu ne myanda yotutanwa nayo kebityepeja bukomo bwetu, tufwaninwe kumwena bukomo mu kutanga mīvwanino ne masusu atenwe na bana-balume ne bana-bakaji bakikokeji ba mu kitatyi kyāsonekelwe Bible. Nansha byobāshile bimfwa bya kutendelwa pamwanda wa kikokeji kyabo, bādi bantu ‘bādi na mīvwanino imo na yetu.’ (Yakoba 5:17; Bilongwa 14:15) Bātenwe na matompo ne kususulwa pamo’nka na mobitufikilanga. Tubandaulei bimfwa bimo-bimo.

¹³ Mukulutuba Abalahama wātapilwe ku mutyima bininge pāfwile wandi mukaji, nansha byādi ukulupile mu lusangukilo. (Ngalwilo 23:2; enzankanya na Bahebelu 11:​8-10, 17-19.) Davida nandi pakupwa kwisāsa weumvwene bu kakifwaninwepo kwingidila Yehova mwanda wa bubi bwālongele. (Mitōto 51:11) Mosesa nandi weumvwene bu kābwenyepo bisakibwa. (Divilu 4:10) Epafolodetusa wāivwene ku mutyima fututu kitatyi kyāyukile’mba misongo yandi ­yāmwimikile mingilo yādi uvuija mu ­‘mwingilo wa Mfumwetu.’ (Fidipai 2:25-30) Polo nandi wādi ulwa na ngitu ya bubi. (Loma 7:21-25) Kimweka bu bakaka babidi bashingwe-māni ba mu kipwilo kya Fidipai, Eodia ne Shintake, bepīle myanda. (Fidipai 1:1; 4:​2, 3) I bukankamane bwa muswelo’ka botufwaninwe kwikala nabo pakuyuka’mba bano bantu bakikokeji bādi na mīvwanino ne bātenwe na myanda pamo’nka na yotutanwa nayo, ino kebēlekelelepo nansha dimo! Kadi Yehova nandi kēbavundaminepo, mhm.

¹⁴ Yehova wingidijanga kakibumbo ka umpika wabinebine ne wamanwa mwanda wa kwitupa ‘bidibwa mu kitatyi kifwaninwe’ bitukwasha tusangule bukomo kupityila ku Kinenwa kyandi. (Mateo 24:45) Umpika wabinebine wingidijanga tamba kala Kiteba kya Mulami ne Amkeni! mwanda wa kubingija bubinebine bwa Bible ne kusapula Bulopwe bwa Leza, amba bo buludiki bumo kete bufwaninwe kukulupila bantu. Nakampata umbula bwa makumi a myaka yapityile kunyuma’i, ino milami yālupwilwe pa kitatyi kifwaninwe yāisambile pa bishinte bikwatañene na Bisonekwa bitala padi bantu, bisaka, ne myanda ilenga nzuba, bifikilanga’nka ne bantu ba Leza bene. Lelo ino myanda ilupulwanga na kitungo’ka? I mwanda wa kukwasha boba bafikilwa na ino myanda bamone bukankamane ne bukomo kupityila ku Kinenwa kya Leza. Ino kadi bishinte bya uno muswelo bitukwashanga batwe bonso tujingulule senene myanda ifikila batutu ne bakaka. Nanshi twibabwanye byonso mwanda wa kuta mutyima ku binenwa byānene Polo’mba: “Kankamikai bampungiji ya ku mutyima, kwashai babukōkekōke, kadi mwikale kwibatūkijija mutyima bonsololo.”​—1 Tesalonika 5:14.

Bakulumpe Badi Pamo bwa “Kinyemeno kya Luvula”

¹⁵ Yehova uteakenye kintu kikwabo mwanda wa kwitukwasha kitatyi kyotukōka bininge​—bakulumpe pa kipwilo. Mupolofeto Isaya wāsonekele pamwanda wibatala’mba: “[Umo ne umo ufwaninwe kwikala bu, NW] kinyemeno kya luvula, ne mpakala ku kintenshi; pamo’nka bwa minonga ya mema muntu mūmu, bwa mwemba wa dibwe dikatakata muntanda myumu.” (Isaya 32:​1, 2) Shi kepano, bakulumpe badi na kiselwa kya kubwanya bisakibwa byātobele Yehova pamwanda wabo. ‘Bafwaninwe kwikala’ nsulo ya bukankamane ne ya kutalaja mityima ya bakwabo ne kusaka ‘kwiseleja’ko byakwibalēmena [nansha, “bintu bivutakanya ñeni”; pabute pabute, “bintu bilēma”] abo bene na bene.’ (Ngalatea 6:​2, kunshi kwa dyani) Lelo i muswelo’ka obakokeja kwikilonga?

¹⁶ Pamo’nka na motwapwila kala kwikinenena kungala, kitatyi kimo-kimo muntu mukōke bininge ukokeja kwimona bu kafwaninwepo kulombela. Lelo bakulumpe bafwaninwe kulonga’po kika? Bafwaninwe kulombela pamo na muntu’wa, mwanda wa kumukwasha. (Yakoba 5:14) Kulombela Yehova mwanda yewa muntu mukōke ateleke, ne mwanda wa kumukwasha ayuke muswelo umuswele Yehova ne bantu bakwabo, bine kikokeja kumukankamika. Kwivwana milombelo ya kyanga kadi itenga ku mutyima ilombela mukulumpe kukokeja kukankamika kikulupiji kya muntu upepwa mutyima. Uno muntu ukakankamikwa pakuyuka’mba, shi bakulumpe bakulupile’mba Yehova ukalondolola ku milombelo yobalombela pamwanda wa kamweno kandi, nankyo nandi ufwaninwe kwikala na kino kikulupiji.

¹⁷ Yakoba 1:19 unena’mba: “Bantu bonso bapeje pa kwivwana, bēje pa kwisamba.” Mwanda wa kukwasha boba bakōke bininge basangule bukomo, bakulumpe bafwaninwe kadi kwikala bemvwaniki betula pa kyaba kya bakwabo. Kitatyi kimo-kimo bana betu pa kipwilo bakokeja kulwa na myanda nansha na masusu keakokeja kupwa mu ino ngikadilo ya bintu. Nanshi kintu kine kikatampe kyobasakilwa i kumona mwimvwaniki muyampe obakokeja kusapwila myanda, ino ke kwibakimbilapo muswelo wa “kupwija” myanda yabo. Mwimvwaniki muyampe i yewa kebasapwilapo muswelo obeteleka, inoko wivwana pakubulwa kwibalangila bibi.​—Luka 6:37; Loma 14:13.

¹⁸ Banwe bakulumpe, kwikala na kampeja bukidi ka kwivwanina kukokeja kwimukwasha muleke kutwika yewa upungila kiselwa nansha kubwanya bulēmi pa kiselwa kyadi nakyo, pakubulwa banwe bene kwikiyuka. Kimfwa shi tutu nansha kaka umo wabudilwe kutanwa ku kupwila kumo-kumo nansha kadi wazōza mu mwingilo wa busapudi, lelo ufwaninwe kupebwa madingi atala kutambila kitatyi ne kitatyi mu busapudi nansha kutanwa kitatyi ne kitatyi ku kupwila? Pakwabo i amo. Ino lelo upotolwele senene bintu bimukambija? I luba lwenda lumukomena’ni? Lelo kadi na biselwa bikwabo mu kisaka kyandi’ni? Lelo kudi myanda nansha masusu kampanda amutwala ku buno buzōze? Vulukai’mba padi uno muntu ukokeja kala kwitopeka aye mwine pamwanda wa kubulwa kwingila mokifwaninwe.

¹⁹ Shi kepano, i muswelo’ka okokeja kukwasha uno tutu nansha uno kaka? Kumeso kwa kufudija binenwa ne kumupa madingi, i kiyampe bidi kwivwana! (Nkindi 18:13) ‘Tukateka’ milangwe idi mu mutyima wa muntu na kumwipangula bipangujo na manwa. (Nkindi 20:5) Kokivulaminwa ino myanda​—vuluka’yo. Yewa upungila usakilwa kukulupijibwa’mba Yehova witutele mutyima kadi uyukile’mba kitatyi kikwabo bikambija byetu bikokeja kwitwimika. (1 Petelo 5:7) Shi bakulumpe balombola “kanye” ka uno muswelo, boba bakōke bininge ‘bakekalanga na mityima mitūke biyampe.’ (1 Petelo 3:8; Mateo 11:​28-30) Pakupwa kutūkijibwa mutyima uno muswelo, kebafwaninwepo kusapwilwa’mba ingilai kupita pano; mityima yabo ikebatonona balonge byonso byobakokeja kulonga mu mwingilo wa Yehova mwendele bukomo bwabo.​—Enzankanya na 2 Kodinda 8:12; 9:7.

²⁰ Bine, kino kitatyi kyotudi’mo i kitatyi kya byamalwa bikomokomo, kutabuka mu mānga yonso ya muzo wa muntu. Byotwenda tutakamana mu mafuku amfulo, masusu afikila bonso bekele mu ino ntanda ya Satana nao enda elundila’ko. Vulukai’mba Dyabola welaija kwitubotokela pamo bwa bikwatwa bipēla, pamo’nka na mupoilanga ntambo, pa kitatyi kyotukakōka bininge. I kufwijako kwa muswelo’ka kotufwaninwe kwikala nako pakuyuka’mba Yehova upānanga bukomo kudi yewa wampungiji! Twendelelei na kumwena kamweno mu mpangiko yāteakenye mwanda wa kwitupa bukomo twendelele kumeso pamo’nka bwa aye witupele mapapa makomokomo a mukebo ukila mūlu mulampe. Byoketudi kala kumfulo kwa luno lukongo lubi, kino ke kitatyipo kya kuleka kunyema lubilo lwetu lotunyema mwanda wa kukatambula mpalo​—ke būmi bwanyeke kadi.​—Bahebelu 12:1.

[Bipangujo]

1, 2. Lelo Yehova upānanga kika kudi boba bakulupile mudi aye, ne i kika kyotukabandaula?

3, 4. (a) Yesu wādyumwine bandi bana-babwanga balonge kika? (b) I kika kyotukokeja kukulupila’mba Yehova uketulongela’kyo mwanda wa kulondolola ku milombelo yetu?

5. (a) Shi tusaka’mba milombelo yetu itabijibwe, i bintu’ka bibidi byamvubu bisakibwa? (b) Tufwaninwe kulombela muswelo’ka shi twikonda na kukimba kupwija buzōze kampanda bwa ngitu? (c) Lelo kwipāna kwetu mu milombelo ne kutela myanda kamo ne kamo kukalombola kika kudi Yehova?

6. Mwanda waka tudi na bubinga bwa kukulupila’mba Yehova umvwananga milombelo yetu nansha shi twimona bu ketufwaninwepo kulombela?

7. (a) I mpangiko’ka mikwabo yakwete Yehova mwanda wa kwitukwasha tusangule bukomo? (b) Lelo i kika kyotufwaninwe kuyuka kitala pa kisense kyetu kya bu bana na bana kikokeja kwitukankamika?

8. (a) I bimfwa’ka bilombola muswelo otukokeja kumwena bukwashi bwitusakilwa ne bukankamane mu kisense kyetu kya bu bana na bana? (b) Lelo wākwashibwe nansha kukankamikwa na ‘mulunda wabine’ muswelo’ka?

9, 10. (a) Lelo tukokeja kuloeja kisense kyetu kya bu bana na bana muswelo’ka? (b) I bāni nakampata basakilwa kunangilwa? (c) Lelo i kika kyotufwaninwe kulonga mwanda wa kukwasha boba basakilwa kukankamikwa?

11. Boba bakōke bininge bakokeja kusakilwa bukwashi mu bintu’ka?

12. Lelo Kinenwa kya Leza kitukwashanga muswelo’ka tusangule bukomo?

13. I bimfwa’ka bya mu Bible bilombola’mba bana-balume ne bana-bakaji ba mu kitatyi kyāsonekelwe Bible bādi na mīvwanino ne kadi bātenwe na myanda pamo’nka na yotutanwa nayo?

14. (a) I kingidilwa’ka kingidija Yehova mwanda wa kwitukwasha tumwene bukankamane mu Kinenwa kyandi? (b) Mwanda waka Kiteba kya Mulami ne Amkeni! bisambilanga pa bantu, bisaka, ne pa myanda ilenga nzuba?

15. Lelo Isaya wātobele butobo’ka butala pa boba bengila bu bakulumpe, ne kadi uno mwingilo wibapa kiselwa’ka?

16. Lelo bakulumpe bafwaninwe kulonga kika mwanda wa kukwasha yewa witeleka bu kafwaninwepo kulombela?

17. Mwanda waka bakulumpe bafwaninwe kwikala bemvwaniki betūla pa kyaba kya bakwabo?

18, 19. (a) Kwikala na kampeja bukidi ka kwivwanina kukokeja kukwasha mukulumpe muswelo’ka aleke kutwika muntu mukōke bininge kiselwa nansha kubwanya bulēmi pa kiselwa kyandi? (b) Shi bakulumpe balombola “kanye,” lelo i bipa’ka bilupukanga’ko?

20. Byoketudi kala kumfulo kwa luno lukongo lubi, tufwaninwe kusumininwa kulonga kika?

[Bilembwa bya pa Bifwatulo]

Kitatyi kyotwita bantu mwanda wa kudya nabo bidibwa, ketukivulaminwai boba basakilwa kukankamikwa

Bakulumpe bafwaninwe kulomba Yehova akwashe boba bakōke bayuke’mba i baswedibwe bininge

Ukepalondolola Namani?

◻ I kika kyotukokeja kukulupila’mba Yehova uketulongela’kyo mwanda wa kulondolola ku milombelo yetu?

◻ I muswelo’ka otukokeja kumwena bukankamane mu kisense kyetu kya bu bana na bana kya bwine-Kristu?

◻ Lelo Kinenwa kya Leza kitukwashanga tusangule bukomo muswelo’ka?

◻ Lelo bakulumpe bafwaninwe kulonga kika mwanda wa kukwasha boba bakōke bininge bamone bukomo?