‘Misapu ya nsangaji’ ya mu kusokwelwa

“Ino namwene mwikeulu mukwabo wipapa umbukata mwa mūlu, wa myanda-miyampe ya nyeke ya [“kusapula bu misapu ya nsangaji ku boba,” NW] bēkele panopantanda.”—KUSOKWELWA 14:6.

BATUMONI BA YEHOVA ke “katangopo kasapula’nka byamalwa” nansha “butōtyi busapula’nka difuku dya butyibi” pamo na mobebalambikila’kyo. Inoko i betabije mukanda wa Kusokwelwa bu kipindi kya Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu. Eyo, mu Kusokwelwa mudi shamo misapu ya butyibi bukatyibilwa babi. Ino bengidi ba Leza abo pobasapulanga ku bantu bonso, bemaninanga nakampata pa lukulupilo lwa kutendelwa lulombwelwe mu Bible, ne mu mukanda wa Kusokwelwa mwine kumo. Kushintulula ko kunena amba kebabwejangapo nansha kutalula kantu nansha kamo ku binenwa bya bupolofeto bidi’mo.—Kusokwelwa 22:18, 19.

Kwela lubila lwa misapu ya nsangaji

² Batumoni ba Yehova pobendanga mu mwingilo wabo wa kusapula besambilanga divule pa Bisonekwa bimanine pa binenwa byānene Yesu amba: “Ino myanda miyampe ya bulopwe ikelwa lubila mu ntanda yonso ikelwe na bantu ke bukamoni ku mizo yonso; penepa mfulo keiya shayo.” (Mateo 24:14, NW, kunshi kwa dyani) “Ino myanda miyampe ya bulopwe” mine i myanda’ka? Batumoni bavule balondololanga na kutela Kusokwelwa shapita 20 ne 21 wisambila pa Myaka Kanunu ya Bulopwe bwa Kidishitu ne pa wandi umbikalo wa Bulopwe, ne pa kitango kya bantu, mukekalanga mutupu lufu, kudila, ne misongo “mīne mpika.”—Kusokwelwa 20:6; 21:1, 4.

³ Batumoni ba Yehova byobadi bedi ba luno lubila lwa misapu ya nsangaji, nanshi bo abo byakanwa binebine bya mukendi wa kyelekejo wa momwa mūlu upelwe mwingilo ulombwelwe mu Kusokwelwa. “Namwene mwikeulu mukwabo wipapa umbukata mwa mūlu, wa myanda-miyampe ya nyeke ya [“kusapula bu misapu ya nsangaji ku boba,” NW] bēkele panopantanda, ne mizo yonso, ne bisaka byonso, ne ndimi yonso, ne bantu bonso bēne kumo.” (Kusokwelwa 14:6) Mu ino “myanda-miyampe ya nyeke” mubadilwa ne kusapula “bulopwe, [buludiki] bwa panopantanda” amba pano “ke bwa Mfumwetu, ne bwa Kidishitu wandi,” ne amba “mwaka” wa Yehova “wakwibonakanya boba bonakanya panopanshi” nao ubafwena. (Kusokwelwa 11:15, 17, 18) Mwene ino yo myanda miyampe?

Byobya bituselele kusokwelwa

⁴ Shapita wa ñanjilo wa mukanda wa Kusokwelwa utela Yehova bu “Alefa ne Omeka, . . . ye enka ukidipo ne pano, ne wadiko, ne ukāyako, Mwinebukomobonso.” Kadi ulombola ne Yesu Kidishitu, wandi Mwana, bu “kamoni ka binebine, umbedi wa kusanguka mu lufu, mulopwe wa umbalopwe bonsololo ba panopantanda.” Unena monka amba Yesu “wituswele, ne kwitukutulula ku myanda yetu ku mashi andi.” (Kusokwelwa 1:5, 8) Tamba’nka ku ñanjilo, Kusokwelwa ulombola bubinebine bwa pa kitako bupandija būmi bwa bantu. Pa kusaka’mba boba “bēkele panopantanda” bamwene kamweno mu ino misapu ya nsangaji ibasapwilwa, bafwaninwe kwitabija bubikadi bwa Yehova, kwikala na lwitabijo mu mashi āmwangile Yesu ne kukulupila amba Yehova wāsangwile Kidishitu, ye aye pano Muludiki utongelwe na Leza.—Mitōto 2:6-8.

⁵ Mashapita abidi alonda’po alombola mwikadile Yesu Kidishitu bu Mutadi muyampe wa bipwilo bya bandi bana-babwanga badi pano panshi. Mivungo yātumīnwe bipwilo bisamba-bibidi bisañunwe bya bene Kidishitu mu Azia Minele mu myaka katwa imbajinji K.K. idi na madingi akankamika ne afukatyija mutyima, akingidijibwa ne dyalelo dino’di. Misapu yātumīnwe bipwilo i mishilule pavule na bino bishima amba “ndyūkile bilongwa byobe” nansha amba “ndyūkile byamalwa byobe.” (Kusokwelwa 2:2, 9) Bine, Kidishitu wādi uyukile senene bintu byādi bilongeka mu bipwilo bya bandi bana-babwanga. Wātendele bamo pangala pa buswe bwabo, lwitabijo, kuputumina mu mwingilo, kūminina, ne kikōkeji kyabo ku dijina ne ku binenwa byandi. Bakwabo nabo wēbatopeka mwanda bātaleje buswe bobādi baswele Yehova ne wandi Mwana, nansha kwikuja mu busekese, mu kutōta bilezaleza nansha mu tutango twa bupondo twādi twiketa pala pala.

⁶ Shapita 4 witulombola kimonwa kilenga nzuba kya lupona lwa mūlu lwa Yehova Leza. Witubeleñenya mwikadile ntumbo ya kwikala’po kwa Yehova ne mwendela ndudi ya buludiki bwa mūlu ya mwasakila kuludikila. Baludiki bavwele bilukwa badi pa mpona ijokolokele lupona lwa pa bukata bwa umbuo onso wa diulu ne ntanda, bevukwila ku meso a Yehova, bamutumbija’mba: “Yō! abe ufwaninwe, Yehova wetu, Leza wetu, kupebwa ntumbo, ne buleme ne bukomo; mwanda wapangile bintu byonsololo, kadi i pa mwanda wa kiswa-mutyima kyobe o [bikadile’ko], ne kupangibwa’byo.”—Kusokwelwa 4:11.

⁷ Le kino kidi na buluji kampanda ku bantu dyalelo? Eyo, kidi nabo. Shi basaka kwikala babikalwa mu Bulopwe bwa Myaka Kanunu, bafwaninwe kuteja ‘mwikeulu wipapa umbukata mwa mūlu’ usapula’mba: “Akamwai Leza mumutumbike ntumbo; ke-kintu kitatyi kya kidye kyandi kibafika.” (Kusokwelwa 14:6, 7) Kitungo kimo kikatampe kya mwingilo wa kufundija bantu Bible wingila Batumoni ba Yehova i kukwasha boba “bēkele panopantanda” bayuke Yehova ne kumutōta, betabije amba ye Umpangi ne kukōkela na mutyima umo ku bubikadi bwandi boloke.

Kana ka mukōko kafwaninwe kupebwa bulēme

⁸ Mashapita abidi alonda’po, wa 5 ne wa 6, alombola Yesu Kidishitu bu Kana ka Mukōko kafwaninwe kupūtula muvungo wa biyukeno bisamba-bibidi, ne kusokola mu muneneno wa kyelekejo binkumenkume bilongeka mu ano etu mafuku. (Dingakanya na Yoano 1:29.) Mawi a mūlu anena kano Kana ka Mukōko ka kyelekejo amba: “Abe ufwaninwe, shobe! kuyata mukanda, ne kulamuna’o biyūkeno byao; ke-wi-muntu abe waipaībwe, ubakūla na mashi obe bantu ba kwa Leza, ba ku bisaka byonso, ne ba mu ndimi yonso, ne ba ku bantu bonso, ne ba ku mizo; kwibālamuna ke badi balopwe [babitobo] kudi Leza wetu, bakukabikala panopantanda.” (Kusokwelwa 5:9, 10) Ñeni iboilwa ku kino kimonwa i ino, pa mashi āmwangile Kidishitu, bantu kansangwa batambile konso konso bakekala nandi mūlu bu “bakukabikala panopantanda” ponso. (Dingakanya na Kusokwelwa 1:5, 6.) Kibalwa kyabo kituntulu i kilombolwe mu mashapita alonda’ko monka mu Kusokwelwa.

⁹ Mu kimonwa kikwabo, Kidishitu ulombwelwe’mo ukandile pa kabalwe katōka uvwele kilukwa, wenda “munekenye wakunekenya.” I dyese, mwanda ukanekenya bibi byonso byelekejibwe na bintu bilupuka ku mingilo ya batentamine pa tubalwe basatu ba kyelekejo ba mu Kusokwelwa, benda bakila masumba na kuletela bantu mavita, nzala, ne lufu tamba mu mwaka wa kasekuseku wa 1914. (Kusokwelwa 6:1-8) Mwingilo wa pa bula wa Kidishitu, Kana ka Mukōko ka Leza, wa kupandija muzo wa muntu ne kufikidija mpango ya kutendelwa ya Yehova o mutwe wa mwanda mwine mukatampe wimanine’po mwingilo wa Batumoni ba Yehova wa kufundija bantu Bible.

¹⁰ Shapita wa 7 udi na misapu ya nsangaji yabinebine. I mu mukanda wa Kusokwelwa kete mutanwa kibalwa kya boba batelelwe na Yesu bu “kaluombe katyetye” kapelwe Bulopwe na Shandya Kana ka Mukōko. (Luka 12:32; 22:28-30) Bano bo batūdilwe kiyukeno na Yehova Leza kupityila ku mushipiditu wandi. (2 Kodinda 1:21, 22) Mutumibwa Yoano, mwine wāpelwe Kusokwelwa, uleta buno bukamoni amba: “Naivwene mo babadilwe boba batūdilwe biyūkeno, badi tununu katwa, ne makumi aná ne tuná a tununu.” (Kusokwelwa 7:4) Mu shapita mukwabo udi kumeso i batele’mo kino kibalwa kituntulu kya boba bonso “bakūdilwe umbukata mwa bantu,” ba kukabikala na Kana ka Mukōko pa Lūlu lwa Ziona mūlu. (Kusokwelwa 14:1-4) Bipwilo bya Ki-kidishitu biletanga bushintuludi buyayate pa kino kibalwa, bwampikwa kushilakana, ino ivwana munenena’po E. W. Bullinger mubandaudi wa Bible amba: “I kunena bitupu kwa mwikadile bintu: kino i kibalwa kipotoloke kishile kulampe kwine na kibalwa kekiyukene kinenwe mu yenka uno shapita.”

¹¹ Le i kibalwa’ka kekiyukene kinena Bullinger? Mutumibwa Yoano wāsonekele mu vese wa 9 amba: “Bino nabyo kadi pa kupita na’mba, ntale, namwene kibumbo kikatampe kīne kekibadibwapo na muntu, mhm; batambile mu mizo yonso, ne mu bisaka byonso ne mu bantu, ne mu ndimi.” (Kusokwelwa 7:9) I bāni babundile kino kibumbo kikatampe, ne bemene namani ku meso a lupona lwa Leza, ne i bika byobatengele mu mafuku a kumeso? Malondololo a Kusokwelwa i myanda miyampe ku bantu bekele pano panshi. Tutanga’mba: “Bēne bano’ba bo balupukilemo mu oa malwa makatakata, abakendeja bivwalwa byabo ne kwibitōkeja, tō, mu mashi a Kāna-ka-mukōko.” Bakakingwa pa “malwa makatakata” mwanda badi na lwitabijo mu mashi āmwangile Kidishitu. Aye ye “wakwibalombola ku nsulo ya mema a būmi; kadi Leza nandi ukebapampula impolo yonsololo ku meso abo.” (Kusokwelwa 7:14-17) Bine, midiyo ne midiyo ya bantu bōmi dyalelo bakokeja kubadilwa mu kino kibumbo kekibadika kikapanda pakafula ino ngikadilo imbi ya bintu. Pa kwikala babikalwa ba Yesu Kidishitu Mulopwe mu bula bwa Umbikalo wandi wa Myaka Kanunu, bakaludikilwa ku būmi bwanyeke pano pantanda. Mwene ino yo myanda miyampe?

“Kutyiba-Mambo kwandi i kulumbuluke kolokele monka”

¹² Shapita wa 8 kutūla ku wa 19, o mene atumbīle Kusokwelwa bu mukanda usapula bimpengele bilengeja moyo. Adi na misapu ya butyibi bukomokomo (bwelekejibwe na kuvuma kwa bimpungidi, mpupo, ne kumwangwa kwa ngeso ya bulobo bwa Leza) bukatyibilwa bipindi bishileshile bya ngikadilo ya bintu ya Satana. Buno butyibi bukafikidila, dibajinji pa bipwilo bya bubela (“Babiloni mukatakata”), kupwa ke pa mabikavu a balopwe ba ino ngikadilo bakubulwa bwine Leza belekejibwa na binyema bya ntanda.—Kusokwelwa 13:1, 2; 17:5-7, 15, 16.a

¹³ Ano mashapita alaija kukendwa kwa madiulu, ko kunena’mba Satana ne bademona bandi abaelwa kufulakufula kwa ntanda. Kino kyo kikadile’ko tamba mu 1914 byamalwa byādi kebyamwekele kashaa pano pantanda. (Kusokwelwa 12:7-12) Kadi ano mashapita alombola mu muneneno wa kyelekejo konakanibwa kwa ngikadilo ya bintu ya Satana pano pantanda. (Kusokwelwa 19:19-21) Lelo bantu ba mityima myoloke bafwaninwe kuvutakanibwa mityima na bino binkumenkume bya malwa? Mhm, mwanda pakafikidija Leza butyibi bwandi, bibumbo bya mūlu bikela’mo kabobo amba: “Aleluya! lupandilo, ne ntumbo, ne bukomo i bya Leza wetu. Ke-kuntu kutyiba-mambo kwandi i kulumbuluke kolokele monka.”—Kusokwelwa 19:1, 2.

¹⁴ Yehova kakaletapo ngikadilo ya bintu myoloke pano panshi pampikwa kutalula’po bidi bantu babi bonakanya’po. (Kusokwelwa 11:17, 18; 19:11-16; 20:1, 2) Kekudipo muntu ungi nansha bulopwe budi na lupusa nansha na bukomo bwa kulonga kino. Enka Yehova ne Kidishitu Yesu Mulopwe, Mutyibi watongele, bo bakokeja kulonga kino mungya boloke.—2 Tesalonika 1:6-9.

¹⁵ Monka mulombwela’kyo Kusokwelwa patōkelela, Yehova udi na mpango ya kufudija ino ngikadilo imbi ya bintu. Kino kekidipo mwa kubudilwa kusangaja bana-balume ne bana-bakaji “babinza ne badila mwanda wa byamunyanji byonso byalongwa.” (Ezekyele 9:4) Kifwaninwe kwibapa mulangwe wa kwitaba na kampeja-bukidi ku lwito lwelwa na mwikeulu wa misapu ya nsangaji amba: “Akamwai Leza; . . . ke-kintu kitatyi kya kidye kyandi kibafika; mutotei wāpangile diulu, ne ntanda.” (Kusokwelwa 14:7) Twibasakila bano bantu batōte Yehova pamo na Batumoni bandi “bālamine bijila bya Leza, ne kulamata ku busapudi bwa Yesu.”—Kusokwelwa 12:17.

Umbikalo wa ntumbo wa myaka kanunu

¹⁶ Mu Shapita wa 20 kutūla ku wa 22 mu mukanda wa Kusokwelwa mudi kyalwilo kya lukulupilo lwa mu Bisonekwa kitala pa Myaka Kanunu. Kino kyo kipindi kimo kete mu Bible kitelelela’tu patōka myaka kanunu ikekala nsolweji ya nsangaji yanyeke mūlu ne pano panshi. Bipwilo bya Ki-kidishitu ke bivundamine kala luno lukulupilo lwa Myaka Kanunu. Mwanda mungya lufundijo lwabo, boloke bendanga mūlu, babi nabo mu kalunganyembo, kushintulula ko kunena amba, kwabo paladisa ya pano pantanda i kutupu’yo. Ne lulombelo lwine lwa kifwa lufundija kulomba Leza amba “kiswamutyima kyobe kilongeke pano panshi enka mo kikadile mulu,” kelukidipo na buluji ku balondi bavule ba mu Bipwilo bya Ki-kidishitu. (Mateo 6:10, MB) Ino ku Batumoni ba Yehova kebidipo nabya. Basumininwe amba Yehova Leza kāpangilepo ntanda amba i ya “kwikala bitupubitupu, ehe,” wādi usaka amba “pekalwe.” (Isaya 45:12, 18) I amo, bupolofeto bwa pa kala, lulombelo lwa kifwa, ne lukulupilo ludi mu Kusokwelwa lwa Myaka Kanunu byonso bino binena mwa kimo. Kidishitu, mu Umbikalo wandi wa Myaka Kanunu, ukata mutyima ku kiswamutyima kya Yehova amba kilongibwe pano panshi monka mokilongelwa mūlu.

¹⁷ Kishima “myaka kanunu” kitanwa misunsa isamba mu mavese asamba-abidi mabajinji a Kusokwelwa shapita 20. Yuka amba misunsa iná imbajinji yokingidijibwe, kidi na ntangye mupotoloke (article défini) mu Kingidiki mwālembelwe uno mukanda musunsa umbajinjibajinji, mwanda wa kulombola’mba i myaka kanunu pa bute pa bute, ke kitatyipo kilampe kyambulwa kuyukana buvule, pamo bwa musakila baneni bavule ba mu Bipwilo bya Ki-kidishitu amba twikitabije. I bika bikalongeka mu Myaka Kanunu? Dibajinji, Satana kakekalapo na lupusa nansha lutyetye mu kitatyi kyonso’kya. (Kusokwelwa 20:1-3; dingakanya na Bahebelu 2:14.) Bine, ino yo myanda miyampe’po kashaa!

¹⁸ Boba ‘ba kukabikala nandi Kidishitu myaka kanunu’ byobapelwe amba “batyibe mambo,” nanshi kino kitatyi na bubine i “difuku” dya myaka kanunu dya butyibi. (Kusokwelwa 20:4, 6; dingakanya na Bilongwa 17:31; 2 Petelo 3:8.) Mu kine kitatyi’kya, bafu bakasangulwa, pamo ne boba bakapanda ku “kyamalwa kibuke,” bakatyibilwa mambo pakubulwa maviyo, kukwatañana na mingilo yabo, nansha na bilongwa byabo. (Kusokwelwa 20:12, 13) Ku mfulo kwa myaka kanunu, Satana ukakutululwa kakitatyi katyetye mwanda wa kutompa dya mfulo muzo wa muntu, ebiya aye, bademona bandi, ne ntomboki ye-yense pano panshi ukamulonda bakonakanibwa lonsololo. (Kusokwelwa 20:7-10) Bantu bonso bakapita pa dino ditompo, majina abo akalembwa lonso “umukanda wa būmi,” i bine bakapebwa būmi bwanyeke bwa nsangaji mu paladisa pano pantanda mobakengidila Yehova ne kumutōta.—Kusokwelwa 20:14, 15; Mitōto 37:9, 29; Isaya 66:22, 23.

¹⁹ Ino yo misapu ya nsangaji ilombwelwe mu Kusokwelwa. Ke milaopo ya bituputupu pamo na ilayanga bantu, mhm. Mutumibwa Yoano wāsonekele amba: “Yewa ushikete pa lupona wanena’mba: Monaipo bidi, byo mpangulula byonso ke bipya. Ino kwivwana kwādi’mba: Soneka’mba: Ino myanda īno’ī i ya binebine, milumbuluke.” (Kusokwelwa 21:5) I bika byotufwaninwe kulonga’po netu twele na bela kuboko ku kufikidila kwa ino misapu ya nsangaji? Mukanda wa Kusokwelwa udi na madingi mavule abwanya kukwasha boba basaka kusangaja Leza. Kulonda ano madingi kuketuletela nsangaji mikatampe, pano ne nyeke ne nyekeke, monka musa kwikilombwela kishinte kilonda’ko.

[Footnote]

Myanda isa kupitulukwa’mo

◻ I bubinebine’ka bwa pa kitako budi mu Kusokwelwa shapita wa 4 kutūla ku wa 6 bubundile kipindi kikatampe kya misapu ya nsangaji?

◻ I misapu’ka ya nsangaji itanwa mu Kusokwelwa shapita wa 7?

◻ Mwanda waka bantu ba mityima myoloke kebafwaninwepo kuvutakanibwa mityima na misapu ya butyibi idi mu Kusokwelwa?

◻ Myaka Kanunu ikekala “difuku”dya butyibi mu buluji’ka?

[Study Questions]

1. Batumoni ba Yehova i betabije amba mukanda wa Kusokwelwa i wa ku bukomo bwa mushipiditu, ino i kika kinenenwa amba ke “katangopo kasapula’nka byamalwa”?

2. I bisonekwa’ka bimobimo bingidijanga divule Batumoni ba Yehova mu mwingilo wabo wa busapudi?

3. Mwingilo wa kusapula wingila Batumoni ba Yehova ukwatañene na mwingilo’ka?

4. (a) I bubinebine’ka bwa pa kitako budi mu shapita 1 wa Kusokwelwa? (b) I bika bilombwa boba basaka kumwena kamweno mu misapu ya nsangaji?

5. I mwingilo’ka wa Kidishitu ulombwelwe mu shapita wa 2 ne wa 3 wa Kusokwelwa?

6. Kimonwa kisonekelwe mu shapita wa 4 kikwasha bantu bayuke bika?

7. (a) Mwikeulu usoñanya bekadi ba ntanda balonge bika? (b) I mvubu’ka idi na mwingilo wetu wa kufundija bantu?

8. (a) I muswelo’ka ulombwelwe Kidishitu mu shapita wa 5 ne wa 6? (b) Boba bonso bateja misapu ya nsangaji baboilanga ñeni’ka ku kino kimonwa?

9. Kidishitu ulombwelwe muswelo’ka mu shapita wa 6?

10. (a) I myanda’ka ya kamweno iletelwe mu shapita wa 7? (b) Kidishitu wātelele muswelo’ka boba bakatambula Bulopwe?

11. (a) I misapu’ka ya nsangaji idi mu shapita wa 7? (b) I byepelo’ka bitengele bantu ba mu “kibumbo kikatampe”?

12, 13. (a) I bika bitanwa mu shapita wa 8 kutūla ku wa 19? (b) Mwanda waka bantu ba mityima myoloke kebafwaninwepo kuvutakanibwa mityima na bupolofeto bwa uno muswelo?

14, 15. (a) Mfulo ya ino ngikadilo imbi ya bintu ikafikijibwa namani mungya boloke? (b) I kika kinenenwa amba kino kipindi kya Kusokwelwa kekidipo mwa kubudilwa kusangaja bantu ba mityima myoloke?

16. (a) I kika kinenenwa amba Bipwilo bya Ki-kidishitu bibavundamina lukulupilo lwa Myaka Kanunu? (b) Mwanda waka Batumoni ba Yehova bakulupile amba lulombelo lwa kifwa lukalondololwa?

17. I bika bilombola’mba “myaka kanunu” ifwaninwe kwivwanwa pa bute pa bute?

18. (a) Mwanda waka Myaka Kanunu itwa bu “difuku” dya butyibi? (b) I bika bikalongeka ku mfulo kwa myaka kanunu?

19. (a) Mwanda waka tukokeja kukulupila’mba milao yonso ya kutendelwa ilailwe mu mukanda wa Kusokwelwa ikafikidila yonso? (b) I bika byotukabandaula mu kishinte kilonda’ko?

[Picture on page 24]

Yesu Kidishitu Mulopwe ukapwija lonso divita, nzala, ne lufu pano pantanda