Iulai Balunda na Yehova ba pa Mutyima

1-3. (a) Mwanda waka tukulupile’mba tubwanya kwikala balunda na Leza? (b) Le i bāni botusa kwisambila’po mu kino kishinte?

MU BIBLE, Abalahama i mutelwe’mo misunsa isatu bu mulunda na Leza. (2 Bilongwa 20:7; Isaya 41:8; Yakoba 2:23) I muntu umo kete utelelwe patōkelela mu Bible bu mulunda na Leza. Le kino kishintulula’mba i enka Abalahama kete wāikele mulunda na Leza? Mhm. Bible ulombola’mba batwe bonso tubwanya kwikala na dino dyese.

² Mu Kinenwa kya Leza mudi nsekununi kapwila ya bana-balume ne bana-bakaji ba kikōkeji bādi bakaminwe Yehova, bādi bamukulupile, kupwa bāikala ke balunda nandi ba pa mutyima. (Tanga Ñimbo 25:14.) Bano babadilwe mu “kibumbo kikatampe . . . kya batumoni” kitelelwe na Polo. Bano bantu beshileshile bādi balunda na Leza.—Bahebelu 12:1.

³ Nanshi tubandaulei’ko balunda basatu ba Yehova batelelwe mu Bible: (1) Luta, nsongwakaji mwine Moabu wa kishala mwipāne, (2) Hezekia, mulopwe wa kikōkeji wa Yuda, ne (3) Madia, inandya Yesu mwityepeje. Le i ñeni’ka yotuboila ku muswelo wāikele umo ne umo bu mulunda na Leza?

WĀLOMBWELE BUSWE BWA KWIPĀNA

4, 5. Le i butyibi’ka bukomo bwākwete Luta, ne mwanda waka bwādi bukomo? (Tala kifwatulo ku ngalwilo.)

⁴ Naomi ne bako bandi ba Luta ne Olepa, bāendele lwendo lulampe kutamba ku Moabu benda ku Isalela. Po bādi mu dishinda, Olepa wāsaka kujokela kwabo ku Moabu. Ino Naomi wādi musumininwe kujokela kwabo ku Isalela. Le Luta nandi wākwete’po butyibi’ka? Wākwete butyibi bukomo. Le wādi ufwaninwe kujokela ku Moabu kukekala pamo na kyandi kisaka, nansha wādi wa kushala na muko wandi Naomi ne kwenda nandi ku Betelema?—Luta 1:1-8, 14.

⁵ Kisaka kya Luta kyādi mu Moabu. Wādi ubwanya kujokela kwabo, kobādi bakokeja padi kumulela. Wādi uyukile bantu, ludimi ne bibidiji bya mu Moabu. Naomi kāmukulupijepo Luta amba ukatana bino bintu mu Betelema. Kadi Naomi wādi na moyo wa amba padi Luta kakamonepo mulume nansha njibo ya kwikala’mo. O mwanda Naomi wāmulombwele ajokele ku Moabu. Monka motwekimwena, Olepa wajokele “ku bantu bandi ne ku kilezaleza kyandi.” (Luta 1:9-15) Ino Luta wāpela kujokela ku bantu bandi ne ku bilezaleza byandi bya bubela.

6. (a) Le Luta wākwete butyibi’ka bwa tunangu? (b) Mwanda waka Boaza wālombwele Luta amba waiya kwikala mu mpakala mu mapapa a Yehova?

⁶ Mobimwekela Luta wāfundijibwe myanda ya Yehova na wandi mulume nansha na Naomi. Wēfundile amba Yehova kadipo bwa baleza ba mu Moabu. Wādi uswele Yehova ne kuyuka amba i enka aye kete ye ufwaninwe kuswibwa ne kutōtwa. O mwanda Luta wākwete butyibi bwa tunangu. Wālombola Naomi amba: “Bobe bantu bakekalanga bami bantu, ne obe Leza ye wami Leza.” (Luta 1:16) Mityima yetu iteñwanga potulangulukila pa buswe bwālombwele Luta kudi Naomi. Ino kintu kitulumuja bininge i buswe bwa Luta bwādi uswele Yehova. Kadi kino kyātulumwije ne Boaza, mwine wātendele Luta mwenda mafuku amba Yehova ye “wa munshi mwa mapapa mo waiya kwikala mumpakala.” (Tanga Luta 2:12.) Binenwa byānene Boaza bituvuluja muswelo kyana kya kyoni okikimbanga bulami mu mapapa a inakyo. (Ñimbo 36:7; 91:1-4) Mu muswelo umo onka, Yehova wālamine na buswe Luta ne kumupala mpalo pa mwanda wa lwitabijo lwandi. Luta kādipo na kya kwialakenya nansha kimo pa butyibi bwandi.

7. Le i bika bikakwasha boba bekaka kwipāna kudi Yehova?

⁷ Bantu bavule befundanga kuyuka Yehova inoko bapela kutwela mu mpakala yandi. Bekakanga kwipāna kwadi ne kubatyijibwa. Shi ye molangila, langulukila pa kine kikukankaja. Muntu ne muntu udi na leza yaingidilanga. (Yoshua 24:15) Butongi bwa tunangu i bwa kwingidila Leza wa bine. Powipāna kudi Yehova, ulombolanga amba umukulupile bu mpakala yobe. Kadi ukakukwasha wendelele na kumwingidila nansha shi ubatanwa na makambakano’ka. I mu uno muswelo Leza mwaākwashishe ne Luta.

“WALAMETE KUDI YEHOVA”

8. Sekununa būmi bwātamine’mo Hezekia.

⁸ Būmi bwādi’mo Hezekia bwādi bwishile kulampe na bwa Luta. Aye wādi kala mu muzo mwipāne kudi Leza. Ino ke bene Isalelapo bonso bādi nyeke bakōkele. Ahaza shandya Hezekia wādi Mulopwe mubi. Kādipo ulēmekele tempelo ya Leza ne kadi wābombwele bantu batōte baleza bakwabo. Ahaza wāfudile enka ne kwela banababo na Hezekia bōmi basokwe bu bitapwa kudi leza wa bubela. Bine, Hezekia wātamine mu būmi bukomo!—2 Balopwe 16:2-4, 10-17; 2 Bilongwa 28:1-3.

9, 10. (a) Mwanda waka padi kyādi kipēla Hezekia ekale mubi? (b) Mwanda waka ketufwaninwepo kujingwa mutyima padi Yehova? (c) Mwanda waka ketufwaninwepo kunena’mba kitamina kyetu bo būmi bwetu bwa kumeso?

⁹ Kimfwa kibi kya Ahaza kyādi kibwanya kulengeja wandi mwana Hezekia ekale mubi ku meso a Yehova. Dyalelo, kudi bantu bātanwa na makambakano ino kepamopo bwa Hezekia, inoko balañanga amba badi na bubinga bwa ‘kujingwa mutyima padi Yehova’ nansha kunenena bulongolodi bwandi bibi. (Nkindi 19:3) Bakwabo balanga’mba bibidiji bibi bya mu kyabo kisaka bikebalengeja nabo bekale na būmi bubi nansha kupyana bilubo bya bambutwile babo. (Ezekyele 18:2, 3) Le uno mulangilo i moloke?

¹⁰ Būmi bwa Hezekia bulombola amba, ke amopo! Kekudipo bubinga nansha bumo bwa kujingwa mutyima padi Yehova. Keayepo kalenga-byanzwe ka makambakano a bantu. (Yoba 34:10) I kimweke patōka amba bambutwile babwanya kufundisha babo bana kulonga biyampe nansha bibi. (Nkindi 22:6; Kolose 3:21) Ino ke kunenapo amba bibidiji bya kyetu kisaka byo biketuningila twikale bantu ba muswelo kampanda. Mwanda waka? Mwanda Yehova i mwitupe kyabuntu kya bwanapabo bwa kwitongela, kintu kilombola’mba tubwanya kutonga kulonga kiyampe nansha kibi. (Kupituluka 30:19) Le Hezekia wāingidije namani kino kyabuntu kilēme?

11. Le i kika kyālengeje Hezekia ekale mulopwe mulumbuluke wa Yuda?

¹¹ Nansha shandya Hezekia byaādi ubadilwa mu balopwe babi ba mu Yuda, ino aye Hezekia wādi mulumbuluke. (Tanga 2 Balopwe 18:5, 6.) Kālondelepo kimfwa kibi kya shandi. Inoko, wātejeje na katentekeji bapolofeto ba Yehova, pamo bwa Isaya, Mika ne Hosea. Wātele mutyima bininge ku madingi ne bulemununi bwabo. Kino kyāmutonwene apwije myanda yākolomwene shandi. Wāsubwile tempelo, wālomba Leza alekele bantu bubi, ne konakanya bilezaleza byādi mu ntanda’ya. (2 Bilongwa 29:1-11, 18-24; 31:1) Mwenda mafuku, pāile Senakediba mulopwe wa Ashidia kukimba kutamba Yelusalema, Hezekia wālombwele bukankamane ne lwitabijo. Wākulupile mu bulami bwa Yehova ne kukankamika bantu bandi. (2 Bilongwa 32:7, 8) Kitatyi kimo Hezekia wāikala na mitatulo, inoko wētyepeje pāmulemunwine Yehova. (2 Bilongwa 32:24-26) Na bubine, Hezekia i kimfwa kya kutendelwa kyotufwaninwe kwiula. Kālekelepo bibidiji bya kisaka byone būmi bwandi. Inoko, wālombwele amba i mulunda na Yehova.

12. Pamo bwa Hezekia, le bantu bavule dyalelo balombolanga namani amba i balunda na Yehova?

¹² Ntanda ya dyalelo idi na butapani ne kubulwa lusa, kadi bana bavule batamanga pampikwa buswe ne kuleka kukōkela bambutwile. (2 Temote 3:1-5) Nansha ke bene Kidishitu bavule dyalelo byobatambile mu bisaka bibi, basakanga kuningisha bulunda bwabo na Yehova. Pamo bwa Hezekia, balombolanga’mba bibidiji bya kyabo kisaka kebidipo na lupusa pa būmi bwabo bwa kumeso. Leza i mwitupe kyabuntu kya bwanapabo bwa kwitongela ne kadi tubwanya kutonga kwingidila Leza ne kumulēmeka pamo bwa Hezekia.

“TALA! AMI NE UMPIKA WA YEHOVA!”

13, 14. Mwanda waka dyese dyāpelwe Madia dyādi dimweka bu dikomo, ino wālondolwele Ngabudyele namani?

¹³ Myaka mivule papo Hezekia kakidi’kopo, nsongwakaji mwityepeje witwa dya bu Madia wāsambile bulunda na Yehova ne kupebwa’ye mwingilo wa pa bula. Bine,wādi wa kwimita, kubutula ne kulela Mwanā Leza! Yehova wadi uswele ne kukulupila Madia pa kumupa dino dyese dya bulēme ditulumukwa. Ino le wālongele’po namani paāpelwe dino dyese?

¹⁴ Twisambilanga divule dine pa bulēme bukatampe bwāpelwe Madia. Ino le i bika byaādi ubwanya kutyina? Kimfwa, mwikeulu Ngabudyele wāmusapwidile amba ukemita pampikwa kusambakena pamo na mwana-mulume. Inoko Ngabudyele kāsakilepo kushintulwila kisaka ne balondakani ba Madia muswelo waādi wa kwimita. Le bādi ba kufwatakanya bika? Le wādi wa kukulupija Yosefa namani amba kalongelepo makoji? Kadi wādi na kiselwa kikatampe kya kulela Mwanā Leza wadi wa kubutulwa bu muntu! Ketuyukilepo biyampe mweivwanine Madia, ino tuyukile kyokya kyaālongele pa kupwa Ngabudyele kwisamba nandi. Wānene amba: “Tala! ami ne umpika wa Yehova! Kinongelwe mungya binenwa byobe.”—Luka 1:26-38.

15. Mwanda waka lwitabijo lwa Madia lwādi lwa kutendelwa?

¹⁵ Bine, Madia wādi na lwitabijo lwa kutendelwa! Wāitabije kulonga kintu kyo-kyonso kyāmulombelwe pamo bwa umpika mwana-mukaji. Wādi ukulupile’mba Yehova ukamuta mutyima ne kumulama. Le Madia wādi ukokeja kwikala namani na luno lwitabijo lukomo? Ketubutulwangapo na lwitabijo. Ino tubwanya kwikala nalo shi twilutamija ne kulomba Leza etwesele pa bukomo botulonga. (Ngalatea 5:22; Efisesa 2:8) Madia wālongele bukomo bwa kuningija lwitabijo lwandi. Tubayuka kino namani? Nanshi tubandaulei muswelo waātejeje ne byobya byāesambile.

16. Le i bika bilombola’mba Madia wādi uteja biyampe?

¹⁶ Muswelo wātejeje Madia. Bible witulombola amba “muntu ense ufwaninwe kwikala na bukidi pa kwivwana, wija pa kwisamba.” (Yakoba 1:19) Madia wātejeje biyampe. Bible ulombola amba, wātejeje na katentekeji ku bintu byaivwene, kupityidila bintu byāefundile padi Yehova. Kitatyi kivule wādi ulangulukila pa bino bintu bya mvubu. Kimfwa’tu bidi kimo i pa kubutulwa kwa Yesu bakumbi bāsapwidile Madia musapu wēbalombwele mwikeulu. Mwenda mafuku, pabwenye Yesu myaka 12, wānene bintu byātulumwije Madia. Mu bino byonso, Madia wātejeje, wāvulukile, ne kulanguluka na katentekeji pa byāivwene.—Tanga Luka 2:16-19, 49, 51.

17. Le i ñeni’ka yotuboila pa muswelo wēsambile Madia?

¹⁷ Byēsambīle’po Madia. Bible ketusapwidilepo bintu bivule byēsambīle’po Madia. Binenwa byandi bilampe bitanwa mu Luka 1:46-55. Bino binenwa bilombola amba Madia wādi uyukile biyampe Bisonekwa bya Kihebelu. Namani? Binenwa bya Madia i biifwane na binenwa bidi mu milombelo ya Ana, inandya Samwele. (1 Samwele 2:1-10) Bimweka amba Madia wāpitulukile mu Bisonekwa kintu kya misunsa 20 mu binenwa byandi. I kimweke patōka amba wādi usenswe kwisambila pa bubine bwāefundile kudi Yehova, Mulunda nandi mukatampe.

18. Le i mu miswelo’ka motukokeja kwiula lwitabijo lwa Madia?

¹⁸ Pamo bwa Madia, netu tubwanya kupebwa mwingilo na Yehova mwine otukokeja kumona bu mukomo. Nanshi twiulei kimfwa kya Madia, twitabije mwingilo na kwityepeja ne kukulupila’mba Yehova uketukwasha. Kadi tukokeja kwiula lwitabijo lwa Madia potuteja Yehova na katentekeji ne kulangulukila pa byobya byotwifunda padi ne pa mpango yandi. Kadi tudi na nsangaji ya kusapwila bakwetu byobya byotwifunda.—Ñimbo 77:11, 12; Luka 8:18; Loma 10:15.

19. Shi twiule bimfwa bya mu Bible bya lwitabijo bya kutendelwa, le i bika byotubwanya kukulupila?

¹⁹ Tubamone amba ba Luta, Hezekia ne Madia bādi balunda na Yehova, pamo bwa Abalahama. Babadilwa mu “kibumbo kikatampe . . . kya batumoni” kidi nakyo na dyese dya kwikala balunda na Leza. Nanshi tubwanya kwendelela kwiula bino bimfwa bya lwitabijo bya kutendelwa. (Bahebelu 6:11, 12) Shi tulonge namino, nabya tukatambula mpalo ya kwikala balunda ba Yehova nyeke ne nyeke!