Yehowa Udi Usangisha Ne Ulongolola Tshisamba Tshiende Bua Mudimu
Mu nkama ya bidimu, ditontolola edi diakamuangalaka pa buloba bujima. Ekleziya mivule ivua milame malongesha makese a mu Bible, kadi ivua itumikila nangananga bilele bia bantu ne malu mavule a kabukulu. Ba bungi bavua balengulule dindila dia dipingana dia Kristo.—Fuanyikija ne Matayi 13:24-30, 37-43.
Eku pabi, Yezu uvua muambe bua kushala batabale bua kuindila dipingana diende. Ku Allegheny (Pittsburgh), Pennsylvanie, mu Etats-Unis, kuvua tshisumbu tshikese tshia bantu bavua batumikila mubelu eu. Kumbukila ku tshidimu tshia 1870 ne bia pa mutu, Charles Taze Russell ne bamue ba ku balunda bende bakatuadija dilonga diondoke dia Bible divua kadiyi dishindamene pa malongesha a tshitendelelu nansha tshimue pa bivua bitangila dipingana dia Kristo. Bakatuadija kabidi kukeba bulelela bua mu Bible pa malongesha manene a nshindamenu. Ke ntuadijilu wa midimu ya Bantemu ba Yehowa mu tshikondo tshietu etshi.—Matayi 24:42.
Tshisumbu tshia bantu aba tshiakafika ku dijingulula se: dilongesha dia Busatu Bunsantu ki ndifunda mu Bible to, kabidi ne: Yehowa Nzambi nkayende ke Nzambi ne Mufuki wa Bukole-Buonso; Yezu Kristo udi tshifukibua tshiende tshia kumpala ne Muanende umu’epele; kabidi ne: nyuma muimpe ki nNzambi to, kadi mbukole buende buenzeji budi kabuyi bumueneka ne mesu. Bantu aba bakajingulula kabidi se: anyima utu ufua, kabidi ditekemena dia bafue ndibishibua dia bantu ku lufu, kujingululabo kabidi se: dinyoka dia aba badi kabayi bakudimuna mutshima ki ndikengeshibua dia kashidi, kadi nkabutu ka tshiendelele.
Bakamona se: tshia-bupikudi tshivua Yezu mufile peshi muoyo wende ndimue dia ku malongesha a nshindamenu a mu Bible. Tshia kumpala, bantu 144 000, balume ne bakaji basungula kumukila mu bidimu lukama bia kumpala too ne mu tshikondo tshietu etshi badi ne bua kupikudibua mu pa buloba bua kulua bapianyi diatshimue ne Kristo mu Bukalenge bua mu diulu. Tshibidi, tshia-bupikudi tshifila kudi Kristo netshiambuluishe miliyare ya bantu bua kulua bapuangane ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa kashidi pa buloba muinshi mua bukokeshi bua Bukalenge bua Nzambi. Ku bantu aba, kupita pa tshia bibidi, nebikale aba babishibua ku lufu.
Russell ne balunda bende kumonabo kabidi se: dikalaku dia Kristo kadiakumueneka ne mesu, ndia mu nyuma. Bikondo bia Bampangano, muvua bukokeshi bua bifukibua bionso bia Nzambi kabuyi buenzeke mu mbulamatadi nansha umue pa buloba, bivua ne bua kushiikila mu tshidimu tshia 1914. Apo ke pavua Bukalenge bua Nzambi ne bua kujadikibua mu diulu. Lelu’eu, ke malongesha a pa buawo a Bantemu ba Yehowa.
Russell ne bakuende bakamanyisha malelela aa ku nseke yonso ku diambuluisha dia miyuki ya patoke ne mu mikanda. Mu ngondo wa Juillet wa tshidimu tshia 1879, Russell wakapatula numéro wa kumpala wa tshibejibeji tshia Phare de la Tour de Sion (tshidibo babikila lelu’eu ne: La Tour de Garde) Kuangataye dipangadika dia se: mudimu wa buambi muenza kudi balongi ba Bible neutungunuke ku diambuluisha dia mapa a budisuile, kadi kabavua ne bua kulomba muntu mfranga to. Kabidi, bavua ne bua kumanyisha mukenji kudi bena kuitabuja bavua benza makanda a ku budisuile ne bavua kabayi bafutshibue. Russell nkayende wakafila mapa a mfranga ivuaye mupete tshikondo atshi mu bungenda buende.
Balongi ba Bible bavua badisangisha mu tulasa, bilondeshile tshibikidilu tshia bisumbu biabo mu tshikondo atshi. Bavua badisangisha misangu isatu ku lumingu bua kuteleja miyuki ya patoke, kulonga Mifundu Minsantu ne kuenza bisangilu bia dipatuka mu bumanyishi. Ku tshikondo ne ku tshikondo, bavua basungula bakulu bavua ne bua kuambula majitu ne kulombola midimu ya mu nyuma ya kalasa ne kalasa.
Mu 1884, ku Pennsylvanie (mu Etats-Unis), Société wa Zion’s Watch Tower Tract wakedibua ku mikanda ya mbulamatadi bu association udi kayi ne tshipatshila tshia kunema. Mulombodi wa société eu uvua ne bua kusungudibua ku tshidimu tshionso. Tshiamu etshi tshia kuenza natshi mudimu ku tubadi, tshivua katshiyi tshishindamene pa muoyo wa muntu ke tshivua ne bua kutungunuja mudimu wa kulongesha bantu mianda ya mu Bible. Charles Taze Russell wakasungudibua bu mulombodi, biro biende bivua biangatshibue bu nzubu mulombodi wa association eu.
Bakenza madikolela mavule bua kufikisha mudimu ku matunga makuabo. Kufikawo mu ditunga dia Canada ne dia Angleterre ku ntuadijilu wa bidimu bia 1880. Mu 1891, Russell wakenza luendu ku Mputu ne ku Asie wa pa buipi bua kumona mua kumuangalaja bulelela mu matunga aa. Ku ntuadijilu wa bidimu bia 1900, Société Watch Tower wakunzulula filiale mu Angleterre, ku Allemagne ne ku Australie.
Mu 1909, biro bia mulombodi wa Société biakatekibua ku Brooklyn, New York (mu Etats-Unis) bua kumuangalaja mudimu wa buambi mu matunga mavule. Kumuenekabi pashishe se: bivua bikengela kuenzeja mukuabo association muambuluishi udi mumanyike mu dîna dia Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Mu tshidimu tshia 1914, bakenza International Bible Students Association ku tshimenga tshia Londres bua kutungunuja midimu ya Balongi ba Bible mu matunga wonso avua ne nshidimukilu wa bena britanike. Lelu’eu, kukadi association mipite pa 70 idi mimanyike bilondeshile mikenji ya matunga, mienza ne tshipatshila tshia kutungunuja midimu ya Société Watch Tower mu matunga mavule pa buloba. Association eyi yonso kayena ne tshipatshila tshia kunema to, bualu idi ipeta diambuluisha dia mapa a budisuile ne dia bena mudimu badi kabayi batekemene difutu.
Mu 1916, Charles Taze Russell wakafua, ke Joseph Franklin Rutherford kumupingana pa muaba wa mulombodi wa Société Watch Tower. Mu tshidimu tshia ndekelu tshia Mvita ya Kumpala ya buloba bujima, Balongi ba Bible bavua batetshibue mu dikengeshibua dikole, divua ditambe kukola ne dikuatshibua kapayi bualu dia bana betu muanda-mukulu bavua ne majitu manene mu nzubu mulombodi wa Société ku Amerike. Mudimu wa Balongi ba Bible uvua bu uvua wamba kufua. Kadi, mu tshidimu tshia 1919, bakalekela bana betu aba, e kubabingishabo ku tubadi, ke mudimu mutambe bunene wa buambi kutuadijawo.
Ku diambuluisha dia nzubu mulombodi wa Société, bena nkristo bela-manyi, buonso buabo Balongi ba Bible bena nkristo bakatungunuka ne difila biakudia bia mu nyuma pa tshikondo tshiabi kudi bantu buonso bavua badisangisha mu bulongolodi. Anu bu muvua tshisumbu tshia bena nkristo bela-manyi ba mu bidimu lukama bia kumpala bikala “mupika wa lulamatu ne wa budimu” uvua Yezu muambe, ke mudi tshisumbu tshia bela-manyi Balongi ba Bible badifile mu mudimu wa Bukalenge benza “mupika wa lulamatu ne wa budimu” wa mu tshikondo tshietu etshi. Mu dipingana dia Yezu bua kulumbuluisha tshisumbu, wakasangana tshisumbu tshia bantu aba tshiabanyina bapika ba mu nzubu biakudia; ke kutekaye tshisumbu tshia bantu aba ku mutu kua bintu biende bionso.—Matayi 24:45-47; Luka 12:42.
Kupita tshikondo tshipi kunyima kua Mvita ya Kumpala ya buloba bujima, biakamueneka patoke ne: Bukalenge bua Nzambi ku bulombodi bua Kristo Yezu buakatuadija mu tshidimu tshia 1914 mu diulu. Nunku, ke mêyi a Yezu adi alonda aa kukumbanawo menemene: “Nebambile bantu buonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge [buanyi], neluikale tshimanyinu ku bisamba bionso, pashishe, nshikidilu nealue.” Joseph Rutherford wakangata dipangadika dia kukumbaja mukenji eu wa Bukalenge munkatshi mua bantu bapite bungi kabidi.—Matayi 24:14.
Nunku, Société wakangata dipangadika dia kuikala ne imprimerie wende nkayende muvuabo mua kuenza mudimu kudi bena budisuile baditshipe kudi Nzambi badi kabayi batekemene difutu bua kushindika dipatula dia mikanda ku mushinga mukese menemene. Balongi ba Bible buonso bavua bakankamijibue bua kuikala ne tshibidilu tshia kuenza mudimu wa buambi, wa kumanyisha Bukalenge bua Nzambi. Mu amue matunga, bakenza miyuki ya mu Bible ku tudiomba.
Kumpala kua 1918, Balongi ba Bible bavua bamane kujadika se: tshipatshila tshiabo mu buambi ntshia kusangisha bashadila ba ku bavua basungula bua kuikala ne Yezu Kristo mu diulu ne tshivua kabidi tshia kudimuija bantu pa buloba bujima bua dilua dia dilumbuluisha dia Nzambi. Kabavua bela meji bua aba bikala mua kupanduka ku nshikidilu wa bulongolodi bubi bua kuikala ne muoyo pa buloba. Kadi, biangatshile ku tshidimu tshia 1918, diyuki dia patoke divua ne tshiena-bualu tshia “Miliyo ya bantu batshidi ne muoyo lelu’eu badi mua kupanga kufua kashidi” diakenjibua mu miaba mivule.
Mu 1923, dikebulula dishindamene pa lusumuinu lua Yezu luvua lutangila mikoko ne mbuji mu Matayi 25:31-46 diakamanyisha se: kumpala kua Har-Maguédon balunda ba bulelela badi kabayi babikidibue mu Bukalenge bua mu diulu nebapete pabo dianyishibua dia Nzambi, kabidi nebapanduke ku Har-Maguédon. Mu 1935, dikebulula dikuabo diakamanyisha se: mikoko eyi mmusumba munene udibo bamba mu Buakabuluibua 7:9-17. Mikoko eyi ivua ne bua kusangishibua munkatshi mua bukua-bisamba, kabidi neyipete ditekemena dia kupanduka mu dikenga dinene bua kupeta muoyo wa kashidi pa buloba. Diumvuija edi diakafila buenzeji bupiabupia ne bukole bua mudimu wa buambi.—Yone 10:16.
Mu 1931, Balongi ba Bible bakangata dîna dipiadipia dia Bantemu ba Yehowa. Kumpala bavua bamanyike mu dîna dia Balongi ba Bible, Balongi ba Bible ba mu bisamba bia pa buloba bujima, Bamanyishi ba ditshia dia butuku bua Bidimu tshinunu ne Bena mu Watch Tower. Bantu bavua kabidi babapesha mena bu mudi bena Russell, anyi bena Rutherford. Dina nansha dimue kadivua dibakumbanyine menemene to. Nansha muvua dîna dia bena nkristo divua dipeshibue kudi balongi ba Yezu ku bulombodi bua Nzambi mu bidimu lukama bia kumpala dibakumbanyine, bavua bangate kabidi dîna edi kudi bisumbu bivule bivua bilonda malongesha a dishima. Bua kuditapulula ku miliyo ya bena nkristo ba ku dîna, bivua bibakengela dîna divua mua kubamanyisha bu balongi balelela ba Kristo mu tshikondo tshietu etshi.
Dikebulula dia mu Bible diakajadika se: anu muvua Yehowa mubikile tshisamba tshiende tshia Izalele ne: bantemu bende, nunku, tshisamba tshiende tshia mu tshikondo tshia ku nshikidilu wa bulongolodi bua malu tshia bantu baditshipe bua kumanyisha dîna diende ne dilongolola diende, tshivua ne bua kumanyika mu dîna dia Bantemu ba Yehowa. Dina edi didi ditapulule biakane batendeledi balelela ba Yehowa bena nkristo ku aba buonso badi badiamba bena nkristo lelu’eu.—Musambu wa 83:18; Yeshayi 43:10-12.
Mu 1942, munkatshi mua Mvita Mibidi ya buloba bujima, Joseph Rutherford wakafua, Nathan Knorr wakamupingana pa muaba wa mulombodi wa Société Watch Tower. Milayi ivua ileja patoke tòò bua se: kunyima kua mvita nekuikale tshikondo tshia ditalala ne tshia budikadidi tshivua mua kuambuluisha bua kudiundisha mudimu wa buambi kumpala kua nshikidilu wa bulongolodi ebu bua malu. Mu Février wa 1943, Société Watch Tower wakapatula kalasa ka Galaad bua dilongeshibua dia bena mudimu ba ku dîba ne ku dîba bua mudimu wa bu-misionere mu matunga menyi. Kupita imue ngondo anu mu tshine tshidimu atshi, kupatulabo kalasa kakuabo ka pa buaku bua mudimu wa buambi, kukafundabo mu programme wa bisangilu bia Bantemu ba Yehowa bia ku lumingu ne ku lumingu.
Mu 1950, Société wakatuadija kupatula Bible wa Les Saintes Ecritures — Traduction du monde nouveau ku tshitupa ku tshitupa. Bible eu uvua nkudimuinu mu muakulu wa anglais udibo bakula lelu’eu biangatshile ku mikanda ya kale idiku lelu’eu. Nkudimuinu eu wa lulamatu, mupepele bua kumvua, kabidi muenza ku mushinga mukese mu biamu bia Société uvua mufile diambuluisha divule mu mudimu wa buambi. Lelu’eu, mbamane kupatula Bible eu bungi bupite pa miliyo 40 mu miakulu 11.
Ku ndekelu kua 1991, kuvua Bantemu ba Yehowa, bambi ba lumu luimpe ba tshibidilu miliyo mipite pa inayi mu matunga mapite pa 200 ne mu bidiila. Anu mu tshine tshidimu atshi, kuvua bantu bungi bua katshia ne katshia bua 10 650 158 basangile mu bisumbu biabo 66 207 bua kuenza difesto dia Tshivulukilu tshia lufu lua Kristo.
Nzambi udi wenza mudimu ne Bantemu ba Yehowa, ke tshidi tshimueneka mu midimu yabo idi yenda anu idiunda, mu buobumue buabo pa buloba bujima, mu disuminyina diabo bua kumanyisha dîna dia Yehowa ne Bukalenge buende, mêyi-maludiki ende makezuke, mu dinemeka diabo dia Bible mujima pa kumuangata bu Dîyi didi kadiyi mua kutupakana dia Nzambi, ne mu dipikudibua diabo ku bitabataba ne dipaka dia manga.
Nshapita idi ilonda neyikumanyishe mushindu uudi mua kupeta diambuluisha mu dijadikibua edi dia tshiakabidi dia ntendelelu mulelela wa Nzambi.
• Balongi ba Bible bavua bashilangane ne Ekleziya mikuabo ku malongesha kayi?
• Pa bidi bitangila bulongolodi too ne mu tshidimu tshia 1918, mmashintuluka kayi avua Balongi ba Bible benze?
• Mmunyi mutudi mua kuamba se: tshisumbu etshi tshia Balongi ba Bible bela-manyi tshivua “mupika wa lulamatu ne wa budimu” udibo bamba mu Matayi 24:45-47?
• Ndiumvuija kayi dia dilongolola dia Nzambi divua difila buenzeji bupiabupia ne bukole mu mudimu wa didiundisha dia mudimu wa buambi?
• Kuinyikibua dîna dia Bantemu ba Yehowa kudi ne tshipatshila kayi?
• Mbimanyinu kayi bidi bileja se: Nzambi udi wenza mudimu bushuwa ne Bantemu ba Yehowa?
[Miaku miumvuiji ya tshimfuanyi pa dibeji 8]
Charles Russell mu 1879
Numéro wa Juillet 1879
Tshisumbu tshia kumpala tshia Balongi ba Bible ku Pittsburgh
[Miaku miumvuiji ya tshimfuanyi pa dibeji 9]
Nzubu mulombodi wa Société ku Pittsburgh, 1889-1909
Biro binene bia ku Brooklyn, 1909-1918
Nzubu wa kulala bua bena mudimu ku tshilombuelu ku Brooklyn, 1909-1926
[Miaku miumvuiji ya tshimfuanyi pa dibeji 10]
Tshilombuelu tshia Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima ku Brooklyn, New York
Kulu, ku dia bakaji: Nzubu ya biro
Kulu, ku dia balume: Nzubu ya kulala
Kuinshi, ku dia bakaji: Imprimerie
Kuinshi, ku dia balume: Midimu ya diabanya mikanda
[Miaku miumvuiji ya tshimfuanyi pa dibeji 11]
Joseph Rutherford wakula ku tudiomba
Mashinyi a dituta mikanda a kumpala a Société Watchtower mendesha kudi bena budisuile
Traduction du monde nouveau mmupatula mpindieu mu miakulu 11