Tshiudi mua kuenza bua kuikala uvuluka malu bimpe
YEHOWA NZAMBI wakafuka buongo bua muntu ne tshipedi tshia dikema tshia kuvuluka malu. Wakabuenza bua kuikalabu bu tshilaminu tshia bintu bia mushinga; muaba udibu mua kubilamina bimpe kakuyi tshidi tshijimina. Buvua buenza biumvuangane ne dijinga dia Nzambi dia se: muntu ikale ne muoyo wa tshiendelele.—Mus. 139:14; Yone 17:3.
Pabi imue misangu utu umona ne: malu a bungi kaatu ashala mu mutu muebe to; ukadi uakeba, kutshiyi uavuluka. Mpindieu udi mua kuenza tshinyi bua wewe kuikala uavuluka bimpe?
Nanga bantu ne bintu
Bua kuvuluka malu bimpe, bidi bikengela kuanji kuananga. Bua kuenza bimpe, tuikalayi ne tshibidilu tshia kubandila malu, katuyi tulengulula bantu ne malu adi apitakana muaba utudi. Nenku kabiakutukolela bua kunanga malu a mushinga mukole atuabala anyi atumvua to.
Bitu bitufikila pa tshibidilu bua kupua mêna a bantu muoyo. Pabi tuetu bena Kristo tudi bamanye ne: bantu bu mudi bena Kristo netu, bantu batudi tuyisha, ne bakuabu batudi tupetangana nabu patutu tuenza makuabu malu, bonso badi ne mushinga. Tuenze tshinyi bua kuvuluka mêna abu? Tshilejilu, mupostolo Paulo wakatela mêna a bantu ba mu tshisumbu kampanda mapite pa 26. Bua kuleja ne: uvua nabu ku muoyo, wakakula too ne bua tu-malu tukese tuvua tubatangila. (Lomo 16:3-16) Bamue batangidi bena ngendu batu bavuluka mêna a bantu nansha mutubu bapita mu bisumbu bivule. Ntshinganyi tshitubu benza? Batu ne tshibidilu tshia kubikila bantu mu mêna abu misangu mivule padibu bayikila nabu bua musangu wa kumpala. Batu baditatshisha bua kukuata dîna ne mpala wa muenadi. Batu kabidi bayisha ne badia pamue ne bantu ba bungi. Neuvuluke dîna dia muntu uwapetangana nende anyi? Anji dianjilaku kukuata tshintu tshiudi ne bua kuvulukila dîna adi menemene; pashishe teta kulonda mibelu itudi bafile eyi.
Kuvuluka malu audi ubala kudi paku ne mushinga. Ntshinyi tshidi mua kukuambuluisha? Nanga malu audi ubala ne uumvue. Uanange, uanange bikole ne utumaku meji ebe onso. Wewe ubala ne meji kua tshianana, kuakukuata tshintu nansha. Bua kumvua malu bimpe, uafuanyikije ne bintu ta malu aukadi mumanye. Tshilejilu, udi mua kudiebeja ne: ‘Ndi mua kutumikila malu aa dîba kayi? ne mushindu kayi? Ndi mua kuambuluisha nawu muntu mukuabu bishi?’ Wewe ubala miaku mivule pamutu pa kubala umue ku umue, neukuate ngenyi ne malu manene kakuyi lutatu to; neubivuluke ne lukasa.
Ikala wambulula malu
Bamanyi ba mudimu wa bulongeshi badi bamba ne: kuambulula malu kudi ne mushinga wa bungi be! Mulongeshi mukuabu wa mu iniversite wakamba ne: paudi wambulula diakamue malu mu munite umue tshianana, bungi bua malu audi ukuata budi buvula misangu ibidi. Nanku, paudi anu ujikija kubala tshitupa tshinene anyi nshapita mujima, keba mu lungenyi bua kumona ni udi mukuate malu manene. Ela meji bua muudi mua kumvuija bualu bupiabupia buonso buudi mubale mu miaku yebe nkayebe. Wewe wenza nunku katupa kîpi kunyima kua mumane kubala malu kampanda, neuakuate mutantshi mule.
Mpindieu, kunyima kua matuku makese, wambile muntu mukuabu malu aa. Tshilejilu, udi mua kuambila muena mu dîku dienu, muena mu tshisumbu tshienu, muena mudimu nebe, mulongi nebe, muena mutumba, anyi muntu uwayikila nende mu buambi. Utete bua kumuambuluila malu manene ne umuleje mudiwu apetangana ne mvese idimu. Wewe wenza nanku, neulame malu a mushinga mu mutu, ne newambuluishe nawu bantu bakuabu.
Welangane meji a malu a mushinga
Pa kumbusha kuambulula kua malu mabala ne kuambila bakuabu, bidi bikengela kuelangana kabidi meji bua bualu buawu. Ke tshiakenza Asafa ne Davidi. Asafa wakamba ne: ‘Nentele bienzedi bia Yehowa, bualu bua nemvuluke malu ebe a kukema awakenza kale. Nengelangane meji a mudimu webe wonso, nengelangane meji munda muanyi a bienzedi biebe.’ (Mus. 77:11, 12) Davidi pende wakamba ne: ‘Ndi ngelangana meji a bualu buebe mu mpola ya kutentekela butuku,’ kuamba kabidi ne: ‘Ndi mvuluka matuku a diambedi, ndi ngelangana meji a bienzedi biebe bionso.’ (Mus. 63:6; 143:5) Ke muutu pebe wenza anyi?
Diela meji bikole dia mushindu’eu bua bienzedi, ngikadilu, ne malu adi Yehowa wenza nedikuambuluishe bua kukuata malu. Wewe ne tshibidilu etshi, neumone muabuela malu a mushinga mu mutshima webe menemene. Bumuntu buebe nebushintuluke. Malu audi uvuluka neafumine mu meji ebe a munda.—Mus. 119:16.
Mudimu udi nawu nyuma wa Nzambi
Nzambi kêna mua kutulekela nkayetu patudi tukeba bua kuvuluka midimu yende ne malu avua Yezu Kristo mulongeshe to. Yezu wakambila bayidi bende butuku bua pa kufuaye ne: ‘Ngakunuambila malu aa pantshidi nenu. Kadi musambi, nyuma muimpe mene, watumabu kudi Tatu mu dîna dianyi, yeye neanuyishe malu onso, neanuvuluije mêyi onso angakunuambila.’ (Yone 14:25, 26) Matayo ne Yone bavuapu pavua Yezu wamba mêyi aa. Nyuma wa Nzambi wakabambuluisha anyi? Eyowa, wakabambuluisha. Tshilejilu, panyima pa bidimu bitue ku muanda-mukulu, Matayo wakafunda malu a Yezu ne mu tunungu tukese: kufunda too ne Muyuki wa pa Mukuna ne malu adi atangila tshimanyinu tshia dikalaku dia Kristo ne nshikidilu wa malu a tshikondo etshi. Bidimu 65 kunyima kua lufu lua Yezu, Yone wakafunda Evanjeliyo wende, kufunda ne malu akamba Yezu butuku bua pa kufuaye. Kakuyi mpata, Matayo ne Yone bavua bamanye bimpe malu avua Yezu muambe ne muenze pavuabu nende, kadi Nyuma wa Nzambi wakabambuluisha bua kabapu malu a mushinga avua Nzambi musue bua ikale mu Bible muoyo to.
Nyuma wa Nzambi utshidi kabidi wambuluisha bantu ba Nzambi lelu anyi? Eyowa! Kadi tumanye se: nyuma wa Nzambi kêna wela tshintu tshitutu katuyi banji kulonga mu mutu muetu nansha. Udi utuambuluisha amu bua kuvuluka malu manene atukadi balonge. (Luka 11:13; 1 Yone 5:14) Mpindieu patudi dijinga ne malu aa, tudi ‘tuvuluka mêyi akambibua diambedi kudi baprofete ba tshijila, ne mukenji wa Mukalenge ne Musungidi.’—2 Pet. 3:1, 2.
‘Kanuena ne bua kupua muoyo’
Yehowa wakadimuija bena Isalele, kubambila misangu mivule ne: ‘Kanuena ne bua kupua muoyo’ nansha. Kabivua bisua kumvuija ne: uvua ukeba bua bavuluke kalu ne kalu konso anu muvuaku nansha. Kadi Nzambi kavua musue bua bapue malu ende muoyo ne baditue ne kasuki mu abu malu to. Tshilejilu, kabavua ne tshia kupua muoyo muvua muanjelu wa Yehowa mushipe ban’a bute ba bena Ejipitu, muakapandulula Yehowa Mbuu Mukunze, pashishe kumupingajaye muende mua kale, ne muakafua Palô ne basalayi bende mu mâyi to. Bena Isalele bavua ne bua kuvuluka ne: Nzambi uvua mubapeshe Mikenji ku Mukuna wa Sinai, uvua mubalombole mu tshipela ne mubafikishe mu Buloba Bulaya. Kabavua ne bua kupua malu aa muoyo mu ngumvuilu wa se: diavuluka divua ne bua kutungunuka ne kubasaka ku diatumikila dituku dionso.—Dut. 4:9, 10; 8:10-18; Ekes. 12:24-27; Mus. 136:15.
Tuditatshishayi petu bua kubenga kuikala tupua malu muoyo. Bu mututu ne ntatu, mbimpe tuikalayi tuvuluka mudi Yehowa muena malu malenga ne mudiye mutunange, yeye kutupesha ne muanende bua kufila tshia-bupikudi bua mibi yetu bua tuetu kumona mua kupeta muoyo mupuangane tshiendelele. (Mus. 103:2, 8; 106:7, 13; Yone 3:16; Lomo 6:23) Bua kuvuluka malu aa bimpe, tuikalayi tubala Bible, tubuela ne tuandamuna mu bisangilu, ne tuya kabidi mu buambi.
Tuikalayi tuvuluka malu a mu Bible atudi tulonga, ne tualonda dîba dionso ditudi tusua kuangata dipangadika nansha diodi dikale dinene anyi dikese. Kupu muoyo, kupu muoyo to! Lekela Yehowa akuludike. Pamutu pa kulonda tshidi muoyo webe udi mupange bupuangane ukuambila, anji kudiebeja ne: ‘Mmikenji anyi mmibelu kayi ya mu Dîyi dia Nzambi idi yakula bua tshilumbu etshi?’ (Nsu. 3:5-7; 28:26) Kuena mua kuvuluka malu autu kuyi muanji kulonga peshi kumvua to. Kadi padi dimanya dijalame ne dinanga dia Yehowa bivulangana munda muebe, malu ikala nyuma wa Nzambi mua kukuvuluija neikale pawu a bungi menemene. Dinanga diudi nadi kudi Yehowa nedikusake bua kuenza malu adi mu diumvuangana ne adi nyuma ukuvuluija.