DILONGA DIA 45
Mifuanu ne bilejilu bidi ne dilongesha
MIFUANU ne bilejilu mbiamu bia mudimu binene bia kulongesha nabi. Bitu bikoka ne bilama ntema ya bantu bikole be! Bitu bikolesha meji. Bitu bilenga bantu munda, bilenga mutshima ne kuondo ka muoyo. Imue misangu, mifuanu badi mua kuenza nayi mudimu bua kujika meji mabi. Bitu kabidi biambuluisha bua kukuata bintu mu mutu. Utuku wenza nabi mudimu pautu ulongesha anyi?
Ngakuilu ya mu mipinganyi mmifuanu itu ikengela anu malu makese; kadi idi mua kufila bimfuanyi bilenga mu mutu mua muntu. Padiyi misungula bimpe menemene, tshitupa tshinene tshia dimvuija diayi tshitu tshidimuenekela patoke. Kadi mulongeshi udi mua kukumbaja diumvuija dikese bua kuyikolesha. Bible mmuwule tente ne bilejilu bidi bitulongesha.
Banga ne difuanyikija dia malu. Difuanyikija bintu ke ngakuilu wa mu mipinganyi mupepele. Biwikale kuyi muanji kuibidilangana ne mifuanu, banga ne difuanyikija dia malu. Ditu dituadija misangu mivule ne muaku “bu.” Batu bafuanyikija bintu bidi bishilangane kadi bashindika tshintu kampanda tshidibi nabi bionso. Bible mmuwule ne ngakuilu wa mu tshimfuanyi udi wakula bua bintu bifuka (bikunyibua, nyama, ne bintu bia muulu) ne bantu kabidi. Tshilejilu, mu Musambu wa 1:3, badi batuambila ne: muntu udi ne tshibidilu tshia kubala Dîyi dia Nzambi udi “bu mutshi mukuna ku muelelu wa mayi,” mutshi udi ukuama mamuma kauyi uuma. (MMM) Badi bamba ne: bantu babi badi “bu nyama wa ntambue” udi ulala walamina tshia kukuata. (Mus. 10:9) Yehowa wakalaya Abalahama ne: dimiinu diende divua ne bua kuvulangana kulua “bu mitoto ya mu diulu” ne ‘bu nsenga ya kukala kua mâyi manene.’ (Gen. 22:17) Nzambi uvua musue ne: bena Isalele ne Yuda bamulamate anu “bu mudi mukaba ulamatangana ne tshifuka tshia muntu.”—Yel. 13:11.
Miakulu ivuabu bafundile Bible ku tshibangidilu idi kabidi ne ngakuilu mukuabu bua kuleja difuanangana pankatshi pa bintu bibidi bidi bishilangane bikole. Badi bakula bienza bu ne: tshintu tshimue tshidi tshikuabu, nenku badi bapesha tshimue ngikadilu wa tshikuabu. Tshilejilu, Yezu wakambila bayidi bende ne: “Nuenu nudi butoke bua bena panu.” (Mat. 5:14, MMM) Pavua muyidi Yakobo wakula bua bipeta bibi bia ngakuilu kayi wa meji, wakamba ne: “Ludimi palu nkapia.” (Yak. 3:6, MMM) Davidi wakasenga Yehowa ne: ‘Wewe udi dibue dianyi ne ngumbu yanyi ya mvita.’ (Mus. 31:3) Mfuanyikijilu wa bintu eu musungula bimpe utu ulomba diumvuija dikese tshianana anyi mene katu udilomba to. Udi mulenga bualu udi wamba malu mu tshikoso. Mfuanyikijilu eu udi mua kuambuluisha bantu bua kuvuluka bualu mushindu uvuabu mua kubuvuluka bu buobu buamba tshianana.
Matuku onso aa bantu batu bakula banekesha bikole mu malu adibu bamba anu bua kutuabi bakuabu ku muoyo. Kadi tshidibi, dinekesha dia malu mu diakula ndia kuenza nadi mudimu ne budimu, bualu pamu’apa bantu kabena mua kufika ku diumvua tshiudi wamba to. Yezu wakenza nadi mudimu bilenga pakambaye bualu budi kabuyi kupua muoyo, ne: ‘Udi utangidila kasosa kadi mu dîsu dia muanenu tshinyi, kuyi utangila mutshi munene udi mu dîsu diebe?’ (Mat. 7:3) Kadi kumpala kua kuenza mudimu ne ngakuilu wa mu mipinganyi eu anyi mukuabu, anji longa mua kuenza mudimu ne difuanyikija dia malu dia tshianana.
Fila bilejilu. Pamutu pa ngakuilu wa mu tshimfuanyi anyi wa mu mipinganyi, udi mua kuenza mudimu ne bilejilu (malu mafuikakaja a mu mutu anyi malu atu menzeke). Kadi bu mutu muoyo utusaka bua kulonda malu kunekesha, bitu bimpe kukuata nabi mudimu ne budimu. Bilejilu bia nunku mbia kufila anu bua kukuatshisha malu a mushinga mukole, ne mbimpe kubifila mu mushindu udi bantu mua kuvuluka dilongesha didimu pamutu pa bilejilu ebi tshianana.
Nansha mudi bilejilu bionso bitudi mua kufila kabiyi mua kuikala anu malu adi menzeke, bidi ne bua kuleja ngikadilu anyi nsombelu milelela. Ke bua tshinyi, pavua Yezu uleja mutudi ne bua kuangata muntu mubi udi ukudimuna mutshima, wakafila tshilejilu tshiakula bua muvua muntu usanka muvuaye muangule mukoko wende uvua mujimine. (Luka 15:1-7) Bua kuandamuna muntu uvua kayi umvua biakane mukenji uvua wamba bua kunanga muntu netu, Yezu wakalonda muyuki wa muena Samalea wakambuluisha muntu uvuabu batute kadi uvua muakuidi mukuabu ne muena Lewi bapite. (Luka 10:30-37) Wewe muikale utangila ngikadilu ne nsombelu ya bantu ne lubatshi, neulongeshe bimpe ne bilejilu.
Muprofete Natana wakalonda muyuki uvuaye mudifuanyikijile bua kuleja Mukalenge Davidi tshilema tshivuaye muenze. Muyuki awu uvua muimpe mutambe, e kupangishawu too ne Davidi mushindu wa kudibingishaye. Muyuki uvua wakula bua mubanji uvua ne mikoko ya bungi ne mupele uvua anu ne kana ka mukoko kakaji kamuepele kavuaye wengeleka. Bu muvua Davidi nkayende muikale mulami wa mikoko, bushuwa uvua mua kumvua muvua muena kana ka mukoko kamuepele aku mumvue. Davidi wakafikila mubanji au tshiji bua muvuaye muangate kana ka mukoko kavua mupele wengeleka. Pashishe Natana wakalua kuambila Davidi buludiludi ne: “Wewe mene udi muntu eu.” Biakalenga mutshima wa Davidi bikole, yeye kunyingalalaye ne muoyo mujima. (2 Sam. 12:1-14) Pa kudibidija, neulonge mua kuamba malu adi alenga mutshima wa bantu mu nsombelu mikole.
Tudi mua kuangatshila bilejilu bimpe bia bungi bidi ne malongesha mu Bible. Tshilejilu, ke muakenza Yezu pakambaye mu mêyi makese ne: “Vulukayi mukaji wa Lote!” (Luka 17:32, MMV) Pavua Yezu ufila mamanyisha pa tshimanyinu tshia dikalaku diende, wakakula bua “matuku a Noa.” (Mat. 24:37-39) Mu Ebelu nshapita wa 11, Paulo udi utela mêna a bantu 16 bu bilejilu bia ditabuja. Paudi wenda wibidilangana ne Bible, neupetamu bilejilu bilenga bia malu ne bantu badibu batelamu.—Lomo 15:4; 1 Kol. 10:11.
Imue misangu udi mua kulonda bualu budi buenzeke matuku etu aa bua kushindika dilongesha anyi tshintu kampanda. Tshibi paudi wenza nunku, wadimuka, ulonde anu malu adi menzeke bushuwa ne lekela aa adi mua kunyingalaja umue wa ku bateleji peshi adi mua kuya kulenga tshiena-bualu tshikuabu tshishilangane ne tshiebe kadi tshitu tshijudisha mpata. Kupu muoyo ne: udi ne tshiudi wipatshila paudi ulonda bualu. Kulondi tu-malu tudi mua kukupangisha mua kukumbaja kipatshila kebe to.
Bantu nebumvue anyi? Mufuanu anyi tshilejilu tshiudi wenza natshi mudimu tshidi ne bua kukumbaja kipatshila kampanda kasunguluke. Netshikakumbaje biwapangila kuleja muditshi tshiumvuangana ne tshiena-bualu tshiebe anyi?
Tshilejilu, kunyima kua Yezu mumane kuamba mudi bayidi bende bikale “butoke bua bena panu,” wakasakidila amue malu, kulejaye mutubu benza mudimu ne muendu ne kuleja bujitu buvua nabu bayidi bende. (Mat. 5:15, 16, MMM) Wakasakidila amue malu ku mufuanu wa mukoko mujimine, uleja muvuaku disanka mu diulu padi muena mpekatu ukudimuna mutshima. (Luka 15:7) Panyima pa mumane kulonda muyuki wa muena Samalea wa muoyo mulenga, Yezu wakela muntu uvua umuteleja lukonko luvua ne kipatshila kampanda e kusakidilaye mibelu ya buludiludi. (Luka 10:36, 37) Kadi, Yezu kakumvuija bantu bonso mufuanu wa maloba mashilangane ne wa lupela ne mponda to, wakaumvuija anu bantu bakadipuekesha bua kumuebejabu tshivua mifuanu eyi yumvuija. (Mat. 13:1-30, 36-43) Matuku asatu kumpala kua lufu luende, Yezu wakalonda mufuanu wa badimi ba tumuma tua mvinyo bavua bashipangane. Kakaleja tshivuaye usua kuamba to; bualu kakuvua dijinga dia kutshileja to. ‘Bakuidi banene ne bafalese bakamanya ne: Yeye udi utuamba tuetu.’ (Mat. 21:33-45) Nanku, mushindu udi mufuanu, ngikadilu wa bakuteleji, ne kipatshila kebe ke bidi bikuleja pikalabi bikengela kuumvuija ne bungi bua malu a kuumvuija nawu.
Nansha mudi dikuata mudimu bilenga ne mifuanu ne bilejilu dikale dilomba dîba, didi difuta bulelela. Mifuanu misungula bimpe idi ilenga lungenyi ne mutshima; bualu mukenji udi upeta bukole bua bungi kupita padiwu muamba mu mêyi patupu.