Longesha ne busunguluji ne dimanya-kutuisha
‘Mutshima wa muena meji udi uyisha mukana muende lungenyi, udi upetamu bukole bua kutabijija bantu [“dimanya-kutuisha,” NW].’—NSUMUINU 16:23.
1. Bua tshinyi kulongesha Dîyi dia Nzambi kudi kumvuija malu a bungi kupita difila mamanyisha patupu?
BU MUTUDI balongeshi ba Dîyi dia Nzambi, tshipatshila tshietu ntshia kubueja busunguluji ki ng’anu mu ngenyi ya balongi betu kadi ne mu mitshima yabu kabidi. (Efeso 1:18) Nanku kulongesha kudi kumvuija malu a bungi kupita difila mamanyisha patupu. Nsumuinu 16:23 udi wamba ne: ‘Mutshima wa muena meji udi uyisha mukana muende lungenyi, udi upetamu bukole bua kuitabijija bantu [“dimanya-kutuisha,” NW].’
2. (a) Kutuisha kudi kumvuija tshinyi? (b) Mmunyi mudi bena Kristo bonso mua kufika ku dikala balongeshi badi bamanye kutuisha?
2 Bushuwa mupostolo Paulo wakalonda dîyi-diludiki edi mu mudimu wende wa bulongeshi. Pavuaye mu Kolinto, “dia nsabato dionso, uvua wakula mu nzubu wa disambila, ukeba mua kuitabijija [“kutuisha,” NW] bena Yuda ne bena Ngreka.” (Malu menza 18:4, MM) Bilondeshile mukanda kampanda, muaku wa tshiena-Greke mukudimuna muaba eu ne: “kutuisha” anyi kuitabijija udi umvuija “kushintuluisha lungenyi ku bukole bua dielangana meji.” Ku diambuluisha dia bijadiki bidi bituisha, Paulo wakafikisha bantu ku dishintulula ngelelu wabu wa meji. Dimanya-kutuisha diende divua ditamba kukemesha, too ne baluishi bende bavua bamutshina. (Bienzedi 19:24-27) Nansha nanku, ndongeshilu wa Paulo kavua mushindamene pa mamanya a bantu nansha. Wakambila bena Kolinto ne: “Miaku yanyi ne dilongesha dianyi kabivua bu miaku ya meji imvua mua kutuisha nayo bantu; bivua anu [“dileja dia spiritu ne bukole,” NW], bua ditaba dienu kadishindamenyi pa meji a bantu, apo dishindamene pa bukole bua [“Nzambi,” NW].” (1 Bena Korente 2:4, 5, MMM) Bu mudi spiritu munsantu wa Yehowa Nzambi wambuluisha bena Kristo bonso, buonso buabu badi mua kulua balongeshi badi bamanye kutuisha. Kadi mmushindu kayi? Tumonayi imue ngenzelu mikumbane ya dilongesha nayi.
Ikala muteleji muimpe
3. Bua tshinyi tudi ne bua kuikala ne busunguluji patudi tulongesha bakuabu, ne mmunyi mutudi mua kulenga mutshima wa mulongi wa Bible?
3 Ngenzelu wa kumpala wa kulongesha nende nditeleja, ki ndiakula nansha. Anu bu mudibi bileja mu Nsumuinu 16:23, bua kumanya mua kutuisha tudi ne bua kuikala ne busunguluji anyi meji. Bushuwa Yezu uvua ne busunguluji pa bidi bitangila bantu bavuaye ulongesha. Yone 2:25 udi wamba ne: “Yeye mene wakadi mumanye malu a munda mua bantu.” Kadi mmunyi mutudi mua kumanya malu adi mu mitshima ya bantu batudi tulongesha? Mushindu umuepele ng’wa kuikala muteleji muimpe. Yakobe 1:19 (MMM) udi wamba ne: “Muntu yonso ikale ne lukasa ku diteleja, ne lujoko ku diakula.” Bulelela, bantu bonso kabatu ne lukasa lua kumvuija ngenyi yabu nansha. Padi balongi betu ba Bible bafika ku dituishibua ne: tudi tuditatshisha ne muoyo mujima bua bualu buabu, kabakuelakana bua kupatula ngenyi milelela idi munda muabu nansha. Nkonko milenga kadi mikale ya bujinguludi idi mua kutuambuluisha bua kulenga mutshima ne ‘kupatula’ ngenyi ayi.—Nsumuinu 20:5.
4. Bua tshinyi bakulu bena Kristo badi ne bua kuikala bateleji bimpe?
4 Bidi nangananga ne mushinga bua bakulu bena Kristo bikale bateleji bimpe. Anu buobu benze nanku ke ‘kumanyabu mua kuandamuna muntu ne muntu dîyi.’ (Kolosai 4:6) Nsumuinu 18:13 udi udimuija ne: ‘Biakudimuna muntu dîyi kayi muanji kuteleja matshi diambedi, bualu ebu budi bulua bupote ne bundu kudiye.’ Umue musangu, bana betu babidi bikale ne tshipatshila tshimpe bakapesha muanetu wa bakaji mibelu bua dilonda malu a pa buloba bualu kavua mulue mu bimue bisangilu nansha. Biakamusama bikole ku muoyo bua muvuabu kabayi bamuebeje tshivuaye mupumbishile bisangilu. Utshivua ne mateketa a mubidi bualu bavua bamupande kutshivua matuku makese. Nenku mmunyipu mudibi ne mushinga bua tuetu kuteleja kumpala kua kufila mibelu!
5. Mmunyi mudi bakulu mua kujikija matandu adi ajuka munkatshi mua bana betu?
5 Bua bakulu, misangu mivule kulongesha kudi kumvuija kubela bakuabu. Muaba eu kabidi, bidi ne mushinga bua kuikala muteleji muimpe. Kuteleja kudi nangananga ne mushinga padi matandu ajuka pankatshi pa bena kuitabuja netu. Anu panyima pa bamane kuteleja ke padi bakulu mua kuidikija ‘Tatu udi ulumbuluisha muntu yonso bu mudi bienzedi biende kayi ne kansungansunga.’ (1 Petelo 1:17) Misangu mivule bantu batu ne luya lua bungi mu nsombelu ya nunku, ne mukulu udi ne bua kuvuluka mubelu wa mu Nsumuinu 18:17: “Muntu udi ulumbulula kumpala utu umueneka bu mubinge, kadi padi udibo balumbulula nende ufika, udi umutuisha.” (MMM) Mulongeshi muimpe neateleje bantu bonso babidi. Yeye muenze disambila, udi utalaja nsombelu. (Yakobo 3:18) Bialunduka tshiji, mukulu udi mua kulomba bua muanetu yonso amuambile buludiludi malu adiye nawu, pamutu pa bonso babidi kukokanganabu. Ku diambuluisha dia nkonko miakanyine, mukulu udi mua kufika ku ditokesha malu adibu bafuila. Misangu ya bungi, dibenga kuyukilangana bimpe ke ditu dilela matandu, ki mmuoyo mubi nansha. Kadi bikalabu basambuke mêyi-maludiki a mu Bible, dîba adi mulongeshi wa dinanga udi mua kulongesha ne busunguluji, mumane kuteleja bantu bonso babidi.
Mushinga wa ngakuilu mupepele
6. Mmunyi muvua Paulo ne Yezu bashiye tshilejilu mu dilongesha ne ngakuilu mupepele?
6 Kuikala ne ngakuilu mupepele nngenzelu mukuabu wa mushinga mu dilongesha. Bushuwa, tudi basue bua balongi ba Bible bikale ‘ne bukole bua kumanya nabu, pamue ne bansantu bonso, mudi butshiama ne bule ne [butumbuke] ne ndondo’ wa bulelela. (Efeso 3:18) Kudi tunungu tua malongesha a mu Bible tudi tukoka ntema kadi misangu ya bungi tuikale tukole. (Lomo 11:33) Nansha nanku, pavua Paulo uyisha bena Greke, uvua ushindamena pa mukenji mupepele wa ‘Yezu mushipa ku mutshi.’ (1 Kolinto 2:1, 2) Bia muomumue, Yezu uvua uyisha mu mushindu mutoke ne uvua usankisha. Wakakula ne miaku mipepele mu Muyuki wende wa pa Mukuna. Kadi muyuki eu udi ne amue malelela matambe kuondoka.—Matayo nshapita 5-7.
7. Mmunyi mutudi mua kuikala ne ngakuilu mupepele patudi tulombola malonga a Bible?
7 Mmunyi mutudi petu mua kuikala ne ngakuilu mupepele patudi tulongesha balongi ba Bible? Mmu dishindamena pa “malu a mushinga wa bungi.” (Filipoi 1:10, NW) Patudi tumvuija malu adi makole pa kuumvua, tudi ne bua kukeba bua kuikala ne ngakuilu mutoke. Tudi ne bua kushindamena pa mvese minene pamutu pa kukeba bua kubala ne kumvuija mvese yonso wa mu Bible udibu baleje mu mukanda. Bualu ebu budi butulomba didilongolola dimpe. Tudi ne bua kuepuka ditshiokesha mulongi ne mumvuija a bungi, pa kubenga kulekela malu a mushinga mukese atulalula. Mulongi yeye ne lukonko ludi kaluyi lutangila malu atudi tulonga, tudi mua kumulomba ne budimu bua kuluandamuna pajika dilonga.
Dienza mudimu bimpe ne nkonko
8. Mmunyi muvua Yezu muenze mudimu bimpe ne nkonko?
8 Diela nkonko mikumbane nngenzelu mukuabu muakanyine wa dilongesha nende. Yezu Kristo uvua utamba kuenza mudimu ne nkonko mu dilongesha diende. Tshilejilu, Yezu wakakonka Petelo ne: “Simone, udi wela meji munyi? Bamfumu ba panu, badi babalambula bitadi nansha milambo kudi banganyi? Kudi bana babo anyi kudi bantu bakuabo? Simone kuandamuna ne: Kudi bantu bakuabo. Ke Yezu kumuamba ne: Nanku bana babo kabena ne bua kulambula to.” (Matewuse 17:24-26, MMM) Bu muvuaye Muana umuepele mulela wa Eu uvuabu batendelela mu ntempelo, bushuwa Yezu kavua muenzejibue bua kulambula tshitadi tshia ntempelo nansha. Kadi Yezu wakamanyisha bulelela ebu mu dienza mudimu bimpe ne nkonko. Nenku Yezu wakambuluisha Petelo bua kufika ku nkomenu muakanyine mushindamene pa dimanya dikavuaye nadi.
9. Mmunyi mutudi mua kuenza mudimu ne nkonko mu malonga a Bible?
9 Tudi mua kuenza mudimu bimpe ne nkonko mu malonga a Bible. Padi mulongi ufila diandamuna dibi, muoyo udi mua kukusaka bua kufila diandamuna didi dimpe, kadi mulongi neadikuate bushuwa anyi? Misangu mivule bitu bitambe buimpe bua kufikisha mulongi ku nkomenu muakane pa kumuela nkonko. Tshilejilu, bikalaye ne lutatu lua kumvua bua tshinyi udi ne bua kubikila Nzambi mu dîna diende, tudi mua kumuebeja ne: ‘Buebe wewe dîna diebe didi ne mushinga anyi? . . . Bua tshinyi? . . . Udi mua kumvua bishi padi muntu ubenga kukubikila mu dîna diebe? . . . Kabienaku bia meji bua Nzambi kutulombaye bua kumubikila mu dîna diende anyi?’
10. Mmunyi mudi bakulu mua kuenza mudimu ne nkonko padibu bambuluisha bantu badi babungame?
10 Bakulu badi kabidi mua kukuata mudimu bimpe ne nkonko padibu badiisha tshisumbu tshia mikoko. Bantu ba bungi mu tshisumbu mbabungamija ne bazengeja kudi bukua panu bua Satana ne badi mua kudiumvua bapange bukezuke ne kabayi mua kunangibua. Mukulu udi mua kuelangana meji ne muntu wa nunku mu diamba ne: ‘Nansha muudi wamba ne: udi udiumvua kuyi mukezuke, kadi mmunyi mudi Yehowa ukumona? Bikala Tatuetu wa mu diulu muena dinanga muitabe bua Muanende kufuaye ne kufila mulambu bua bualu buebe, abi kabienaku biumvuija ne: Nzambi mmukunange anyi?’—Yone 3:16.
11. Nkonko ya bungambi idi yambuluisha ku tshinyi, ne mmunyi mutudi mua kuenza nayi mudimu mu miyuki ya patoke?
11 Nkonko ya bungambi idi mikale ngenzelu mukuabu wa mushinga wa dilongesha nende. Bateleji ki mbalombibue bua kuyandamuna pa kujikula dîyi nansha, kadi idi ibambuluisha bua kuelangana meji pa malu adi mu tshialu. Misangu mivule baprofete ba kale bavua bela nkonko eyi bua kufikisha babateleji ku ditamba kuela meji. (Yelemiya 18:14, 15) Yezu wakenza mudimu bimpe ne nkonko ya bungambi. (Matayo 11:7-11) Nkonko eyi itu nangananga mimpe mu miyuki ya patoke. Pamutu pa kuambila patupu bateleji ne: badi ne bua kudifila ne anyima mujima bua kumona mua kusankisha Yehowa, bidi mua kuikala bitambe buimpe bua kuebeja ne: ‘Bituikala katuyi bushuwa badifile ne anyima mujima mu mudimu wetu, Yehowa neasanke anyi?’
12. Diela nkonko ya mmuenenu didi ne mushinga kayi?
12 Nkonko ya mmuenenu itu yambuluisha bua kujadika bikala mulongi wa Bible witaba bushuwa malu adiye ulonga. (Matayo 16:13-16) Mulongi udi mua kuandamuna bimpe ne: masandi mmabi. Kadi bua tshinyi kubenga kulondakaja ne nkonko bu mudi: Wewe muine utu umvua munyi bua dîyi-diludiki dia Nzambi didi ditangila tshikadilu tshimpe? Udi umvua ne: didi ditamba kubambakajangana anyi? Udi mua kuamba ne: bidiku bushuwa ne mushinga nansha wewe mulonde peshi kuyi mulonde mêyi-maludiki a Nzambi anyi?
Mifuanu idi ilenga mutshima
13, 14. (a) Kufuanyikija bualu kudi kumvuija tshinyi? (b) Bua tshinyi mifuanu mimpe idi ipatula bipeta bilenga?
13 Mifuanu mimpe idi mushindu mukuabu wa kulenga mitshima ya bateleji ne balongi ba Bible. Muaku wa tshiena-Greke mukudimuna ne: “mufuanu” udi umvuija ku muaku ku muaku “diteka kumpenga anyi pamue.” Paudi ufuanyikija, udi umvuija bualu kampanda pa ‘kubuteka kumpenga’ kua bualu bukuabu bufuanangane nabu. Tshilejilu, Yezu wakebeja ne: “Bukalenge bua [“Nzambi,” NW] mbua kufuanyikija ne tshinyi? Tubuteke mu mufuanu kayi?” Bua kuandamuna, Yezu wakakula bua lutete lua mutada (tshifuankafuanka) luvua bantu bamanye bimpe.—Markus 4:30-32, MM.
14 Baprofete ba Nzambi bavua benze mudimu ne mifuanu mivule ya bukole. Pavua bena Ashû bavua Nzambi muangate bua kunyoka bena Isalele babange kubakengesha ne tshikisu tshikole, Yeshaya wakela diambu diabu patoke ne mufuanu eu: “Tshisuyi tshidi mua kuditemba ku mesu kua udi ukosa natshio tshintu anyi? Muele wa kupanda nawu mabaya udi mua kuditumbisha ku mesu kua udi wenza nawu mudimu anyi?” (Yeshaya 10:15, MMM) Pavuaye ulongesha bakuabu, Yezu uvua kabidi utamba kuenza mudimu ne mifuanu. Mbafunde mu Bible ne: “kavua ubambila malu kabiyi mu mifuanu.” (Markus 4:34, MM) Mifuanu mimpe idi ipatula bipeta bilenga bualu idi ikuata lungenyi ne mutshima. Idi yambuluisha bateleji bua kulonga ne lukasa bualu bupiabupia pa kubufuanyikija ne bukuabu bukadibu bamanye.
15, 16. Ntshinyi tshiambuluisha bua mifuanu kutambayi kupatula bipeta bimpe? Fila bilejilu.
15 Mmunyi mutudi mua kuenza mudimu ne mifuanu idi itamba kulenga mutshima? Tshia kumpala: mufuanu udi ne bua kumvuangana bimpe ne bualu buudi wamba. Bikala tshilejilu katshiyi tshikumbane bushuwa, mufuanu neufile ditanaji pamutu pa kutokeshila bateleji tshiudi wamba. Ngamba-malu kampanda muikale ne tshipatshila tshimpe wakateta umue musangu bua kumvuija dikokela dia bashadile bela manyi kudi Yezu Kristo pa kubafuanyikija ne mbua wa lulamatu. Kadi tshilejilu tshia nunku tshidi tshipuekeshangana milongo ntshiakanyine bushuwa anyi? Bible udi umvuija lungenyi lua muomumue mu mushindu mutambe buimpe ne wa bunême. Udi ufuanyikija balondi ba Yezu bela manyi 144 000 ne ‘mukaji mulengejila mulume wende.’—Buakabuluibua 21:2.
16 Mifuanu idi itamba kupatula bipeta bimpe padiyi ya malu a mu nsombelu wa bantu. Mufuanu wa Natana uvua wakula bua mukoko mushipa wakalenga mutshima wa Mukalenge Davidi bualu uvua munange mikoko ne uvua muyilame ku bunsonga buende. (1 Samuele 16:11-13; 2 Samuele 12:1-7) Bu mufuanu au muakule bua ngombe, pamu’apa kauvua mua kupatula bipeta bimpe nansha. Bia muomumue, mifuanu mishindamene pa malu a sianse anyi pa malu menzeke kale adi kaayi matambe kumanyika kayena mua kuikala ne mushinga wa bungi kudi bateleji betu nansha. Yezu uvua wangatshila mifuanu yende mu malu a mu nsombelu wa ku dituku ne ku dituku. Wakakula bua bintu bivua miaba yonso bu mudi muinda, nyunyi ya muulu ne bilongo bia mu mpata. (Matayo 5:15, 16; 6:26, 28) Kabivua bikole bua bateleji ba Yezu kutuma meji ku bintu ebi.
17. (a) Tudi mua kuimanyikila mifuanu yetu pa malu kayi? (b) Mmunyi mutudi mua kuakaja mifuanu idi mu mikanda yetu bilondeshile nsombelu ya balongi betu?
17 Mu mudimu wetu, tudi ne mishindu ya bungi ya kuenza mudimu ne mifuanu mipepele kadi mikale mikumbane. Ikala ne lubatshi. (Bienzedi 17:22, 23) Pamu’apa mufuanu udi mua kushindamena pa bana ba muntu uudi uyukila nende, lupangu, mudimu anyi tshintu tshituye ujikija natshi mukodi. Peshi tudi mua kuenza mudimu ne dimanya ditudi nadi pa mulongi eu wa Bible bua kulengeja mifuanu mimana kutupesha mu mukanda utudi tulonga. Angata tshilejilu tshia mufuanu muimpe udi mu tshikoso tshia 14 tshia nshapita wa 8 mu mukanda wa Dimanya didi difikisha ku muoyo wa kashidi. Mufuanu eu udi wakula bua muledi wa dinanga udibu bashiminyine bualu kudi muena mutumba. Tudi mua kuela meji bimpe mushindu utudi mua kuakaja mufuanu eu bilondeshile nsombelu ya mulongi wa Bible udi muikale muledi.
Dibala mvese bimpe
18. Bua tshinyi tudi ne bua kudienzeja bua kuikala babadi bimpe?
18 Paulo wakabela Timote ne: “Too ne ku difika dianyi, uditue mu dibala [“dia patoke,” NW], mu dibelangana ne dilongesha.” (1 Timotee 4:13, MM) Bu mudi Bible muikale nshindamenu wa dilongesha dietu, mbia mushinga bua tuikale bamanye mua kumubala bipepele. Bena Lewi bavua ne diakalenga dia kubadila bantu ba Nzambi Mikenji ya Mose. Bavuaku babala batupakana peshi babala ne dîyi katshia dialungakana kadiyi dishintuluka anyi? Tòo, Bible udi wamba mu Nehemiya 8:8 ne: ‘Bakadi babala mu mukanda, mu mikenji ya Nzambi, bakayijingulula biakane; bakayijinguluila bantu kabidi, nunku buonso buabu bakumvua biakane.’
19. Mmunyi mutudi mua kulengeja dibala dietu dia mvese?
19 Bamue balume bena Kristo bikale bangamba-malu bimpe batu bapanga mua kubala bimpe. Mmunyi mudibu mua kulengeja dibala diabu? Mu didibidija. Bushuwa, pa kubala ne dîyi dikole misangu ne misangu too ne pafikabu ku dibala bipepele. Bikalaku bande ya dibala dia Bible mu muakulu wenu, mbimpe kuteleja tshikuma tshia mubadi ne mushindu udiye ushintulula dîyi, ne kulondesha mudiye ushindumuna mêna ne miaku idi kayiyi ya pa tshibidilu.a Pa kudibidija, tudi mua kubala bipepele nansha mêna bu mudi Makere-Shalale-Hashe-Baza.—Yeshaya 8:1, MMM.
20. Mmunyi mutudi mua kutabalela dilongesha dietu misangu yonso?
20 Bu mutudi bantu ba Yehowa, tudi ne diakalenga bua mudiye wenza netu mudimu bu balongeshi. Nenku muntu yonso wa kutudi angate mudimu eu ne mushinga. ‘Tuikale badimuke ku malu etu ne ku diyisha dietu.’ (1 Timote 4:16) Tudi mua kuikala balongeshi balenga mu dikala bateleji bimpe, mu dikala ne ngakuilu mupepele, mu diela nkonko ya busunguluji, mu dienza mudimu ne mifuanu mimpe ne mu dibala mvese bimpe. Tuetu bonso tupetele dikuatshisha ku dilongesha didi Yehowa ufila ku butuangaji bua bulongolodi buende, bualu didi mua kutuambuluisha bua kuikala ne “ludimi lua bantu balongesha.” (Yeshaya 50:4, NW) Mu dienza mudimu tshishiki ne bionso bidibu batupeshe bua kuyisha nabi, pamue ne broshire, bande ya bisanji ne ya video, tudi mua kufika ku dimanya mua kulongesha ne busunguluji ne dimanya-kutuisha.
[Mêyi adi kuinshi]
a Mu Mukanda wa Nzambi mudi miaku mifunda ne tufulu bua kuambuluisha mubadi.
Udi muvuluke anyi?
◻ Mmunyi mudi dikala muteleji muimpe mua kutuambuluisha mu dilongesha dietu?
◻ Mmunyi mutudi mua kuidikija Paulo ne Yezu mu dilongesha ne ngakuilu mupepele?
◻ Nnkonko ya mushindu kayi itudi mua kuenza nayi mudimu patudi tulongesha bakuabu?
◻ Mmifuanu ya mushindu kayi idi itamba kupatula bipeta bimpe?
◻ Mmunyi mutudi mua kulengeja dibala dietu dia patoke?
[Tshimfuanyi mu dibeji 16]
Mulongeshi muimpe udi uteleja bua kupeta busunguluji
[Bimfuanyi mu dibeji 18]
Yezu uvua wangatshila mifuanu yende mu malu a mu nsombelu wa ku dituku ne ku dituku