Nshapita Muisatu
Lamata Dîyi dia Nzambi bikole
1. (a) Mmushindu kayi uvua bena Isalele ba kale badimuene bulelela bua dîyi dia Nzambi? (b) Bua tshinyi bualu ebu budi ne mushinga kutudi?
YOSHUA wakambila bakulu ba mu Isalele pakavuabu bamane kubuela mu Buloba Bulaya ne: ‘Nudi bamanye mu mitshima yenu yonso ne mu mioyo yenu yonso ne: kanuakapanga tshintu tshimpe [nansha] tshimue tshiakanulaya Yehowa, Nzambi wenu; nuakapeta bintu bionso.’ (Yoshua 23:14-16) Bushuwa, milayi ya Yehowa ivua ya kueyemena. Milayi ayi ne malu makuabu onso adi mu Bible bakabilama bua “tuetu tuikale ne ditekemena.”—Lomo 15:4.
2. (a) Mmu mushindu kayi mudi Bible ‘mufume munda mua Nzambi bu mupuya wende’? (b) Bu mutudi bamanye ne: Bible mmufunda ku nyuma wa Nzambi, mbujitu kayi butudi nabu?
2 Nansha muvua bantu bu 40 nanku bafunde Bible, Yehowa ke udi muena mukanda eu. Mbuena kuamba ne: yeye ke wakalombola difunda dia malu onso adimu anyi? Eyowa. Wakaufundisha ne diambuluisha dia nyuma muimpe wende wa bukole anyi bukole buende buenzeji. Mupostolo Paulo wakambilamu ne: ‘Dîyi dionso dia mu Mukanda wa Nzambi didi difume munda mua Nzambi bu mupuya wende, bua muntu wa Nzambi ikale mukumbajibue, mulongolola tshishiki bua midimu yonso mimpe.’ Bantu ba miaba yonso badi bitabe bualu ebu batu bateya ntema ku malu adi mu Bible ne nsombelu wabu utu upetangana ne malu adimu.—2 Timote 3:16, 17; 1 Tesalonike 2:13.
Ambuluisha bantu bakuabu bua banange Bible
3. Mmushindu kayi mutambe bulenga utudi mua kuambuluisha bantu ba bungi badi kabayi bitabe se: Bible n’Dîyi dia Nzambi?
3 Bantu ba bungi batutu tuyikila nabu kabatu bitaba bu tuetu ne: Bible n’Dîyi dia Nzambi to. Kadi mmunyi mutudi mua kubambuluisha? Tuangatayi Bible ne tubaleje malu adimu. ‘Dîyi dia Nzambi didi ne muoyo ne bukole, didi dipita muele wonso musakisha nseke ibidi kutua, didi dijingulula lukasa meji ne malu adi mutshima musue kuenza.’ (Ebelu 4:12) “Dîyi dia Nzambi” ki mmuyuki wa kale ukadi bu mufue kautshiyi kabidi ne mushinga to; didi ne muoyo! Malaya a mu Bible atu akumbana onso kakuyi nansha dimue dishala. Bukole budi nabu mukenji wa mu Bible pa meji malelela adi afumina munda mua muntu mbupite budi nabu mêyi onso atudi mua kuambila muntu kule ne kule.
4. Mmumvuija kayi a malu malelela adi mu Bible adi mashintulule lungenyi luvua nalu bamue bantu bua Bible, ne mbua tshinyi?
4 Dimona patupu dîna dia Nzambi mu Bible ndisake bantu ba bungi bua kumukonkonona bikole. Bakuabu mbangate dipangadika dia kulonga Bible pavuabu babaleje tshidiye wamba bua kuleja bua tshinyi tudi muoyo, tshidi Nzambi mulekele malu mabi, pavuabu babumvuije kenzekela ka mianda idi yenzeka lelu anyi pavuabu babambile bua ditekemena dia kuikala ne muoyo wa tshiendelele mu buloba bukudimuna mparadizu. Mu matunga mudi bilele bia ntendelelu biteka bantu mu njiwu idi mifuane kubatatshishisha kudi nyuma mibi, diumvuija dia mu Bible dia tshidi tshikebesha bionso ebi ne mushindu wa kubiepuka ditu dikoka ntema ya bantu menemene. Bua tshinyi malu aa atu asankisha bantu ba muoyo muimpe? Bualu mu Bible nkayamu ke mudi mibelu ya kueyemena idi itangila malu onso a mushinga a buena aa.—Musambu 119:130.
5. (a) Padi muntu wamba ne: katu witabuja malu adi mu Bible to, bidi mua kuikala bua tshinyi? (b) Mmunyi mutudi mua kuambuluisha bantu aba?
5 Kadi ntshinyi tshitudi ne bua kuenza biatuambila muntu ne: katu witabuja malu adi mu Bible to? Tudi ne bua kuimanyika muyuki wetu nende anyi? Bikalaye musue kuelangana netu meji, katuakuimanyika muyuki to. Pamu’apa, udi mua kuikala wangata Bible bu mukanda wa Bukua-buena-Kristo. Miyuki idi yakula bua lubombo lua Bukua-buena-Kristo ne dibuelakana diabu mu malu a tshididi ne mushindu utu benamu balombangana makuta, bidi mua kuikala bimufikishe ku dibenga Bible. Bua tshinyi kubenga kumukonka ni bidi nanku? Mushindu udi Bible upisha dilonda dia Bukua-buena-Kristo dia malu a pa buloba ne mudiye uleja dishilangana didi pankatshi pa Bukua-buena-Kristo ne Buena-Kristo bulelela udi mua kukoka ntema yende.—Mika 3:11, 12; Matayo 15:7-9; Yakobo 4:4.
6. (a) Ntshinyi tshidi tshikujadikila ne: Bible n’Dîyi dia Nzambi? (b) Mmalu kayi makuabu atudi mua kuambuluisha nawu bantu bua kuanyishabu ne: Bible mmufumine bulelela kudi Nzambi?
6 Bua bakuabu, kuyikila buludiludi pa malu adi ajadika ne: Bible mmufunda ku nyuma wa Nzambi kudi mua kubambuluisha. Ntshinyi tshidi tshikujadikila wewe ne: Bible mmufume kudi Yehowa Nzambi? Ntshidi Bible nkayende udiamba anyi? Peshi mbua mudi Bible muikale ne milayi ya bungi idi ne bua kuikala mifumine kudi muntu udi ku mutu kua bantu bonso, idi ifila dimanya dia malu a matuku atshilualua mu bule ne butshiama anyi? (2 Petelo 1:20, 21) Bidi mua kuikala bualu malu adi mafunda mu Bible adi apetangana bimpe, nansha muvuabu baafunde kudi bantu bu 40 munkatshi mua bidimu 1600 anyi? Peshi mbua mudiye wamba malu majadika kudi bena meji anyi bena siyanse ba lelu adi mashilangane ne a mu mikanda mikuabu ya mu bikondo abi anyi? Mbua mushindu udi bafundi ba Bible bambe malu onso patoke anyi? Peshi mbua mudiye mutshikaleku ne lelu nansha muvuabu benze muonso mua kuenza bua kumubutula kudi bena meji mabi? Udi mua kuangata bualu buonso buudi umona buimpe bua kuambuluisha nabu bantu bakuabu.a
Dibala dietu dia Bible
7, 8. (a) Ntshinyi tshitudi ne bua kuikala tuenza ne Bible? (b) Pa kumbusha didibadila dia Bible, ntshinyi tshitudi kabidi natshi dijinga? (c) Mmunyi muudi mufike ku diumvua malu adi Yehowa mulongolole?
7 Pa kumbusha diambuluisha bakuabu bua kuitabujabu malu adi mu Bible, tuetu bine tudi ne bua kuteka dîba dia kuikala kumubala pa tshibidilu. Ke tshiutu wenza anyi? Eu ke mukanda wa mushinga mukole menemene wa ku mikanda yonso. Kadi kabiena bisua kumvuija ne: tuetu tudibadilawu nkayetu, katuakuikala dijinga ne bualu bukuabu to. Dîyi dia Nzambi didi ditubela bua kuepuka diditola pa bule. Katuena ne bua kuela meji ne: tudi mua kudimanyina malu onso atudi tudikebela nkayetu nansha. Didilongela dia muntu nkayende ne dibuela pa tshibidilu mu bisangilu bia bantu ba Nzambi bidi mua kutuambuluisha bua tuetu kuikala bena Kristo ba meji mimpe.—Nsumuinu 18:1; Ebelu 10:24, 25.
8 Bua muanda eu, Bible udi ulonda bualu bua munene kampanda wa mu Etiyopiya uvua wenda ubala malu a mulayi wa Yeshaya. Muanjelu wakalombola muambi wa lumu luimpe Filipo bua kukonkaye muntu au ne: ‘Udi mujingulule bualu buudi ubala anyi?’ Muntu kumuandamuna ne budipuekeshi buonso ne: ‘Ndi mua kujingulula munyi bikala muntu kayi mundeje?’ Wakasengelela Filipo bua amumvuije tshitupa tshivuaye ubala atshi. Filipo kavua mubadi wa Bible wa muditole pa nkayende uvua umumvuija mu wende mushindu to. Uvua mulamate bikole ku bulongolodi bua Nzambi buvua bumueneka. Nunku wakambuluisha muena Etiyopiya au bua amanye malu adi Yehowa ulongesha bantu ku diambuluisha dia bulongolodi abu. (Bienzedi 6:5, 6; 8:5, 26-35) Bia muomumue lelu’eu, kakuena muntu udi mua kudipetela nkayende ngumvuilu mujalame wa malu adi Yehowa mulongolole to. Tuetu bonso tudi dijinga ne diambuluisha didi Yehowa utupesha ne dinanga dionso ku butuangaji bua bulongolodi buende budi bumueneka.
9. Mprograme kayi wa dibala dia Bible udi mua kuambuluisha bonso ba kutudi?
9 Bua kutuambuluisha bua kumvua Bible, bulongolodi bua Yehowa budi bututekela mikanda milenga kabukabu ya malu a mu Bible. Kudi kabidi programe wa dibala dia Bible wa mu Kalasa ka Mudimu wa Teokrasi kadi kenzeka mu bisumbu bionso bia Bantemu ba Yehowa pa buloba bujima. Dikonkonona Mifundu Minsantu didi mua kutukuatshisha kabidi bikole. (Musambu 1:1-3; 19:7, 8) Enza muebe muonso bua kuikala kubala Bible misangu yonso. Nansha wewe kuyi umvua malu onso bimpe menemene, wewe mupete lungenyi lunene lua Bible, nebikuambuluishe bikole. Tshilejilu, wewe muikale ubala anu mabeji anayi peshi atanu tshianana ku dituku, udi mua kujikija Bible onso mujima bu mu tshidimu tshijima.
10. (a) Ndîba kayi diutu udibadila Bible? (b) Nnganyi mukuabu utudi mua kubala nende Bible, ne bua tshinyi kumubala pa tshibidilu kudi ne mushinga?
10 Ndîba kayi diudi mua kubala Bible? Wewe ulama minite nansha 10 ta 15 dituku dionso bua kubala Bible, nebikuambuluishe bikole. Anyi udi mua kuenza programe webe wa dîba dia kubala Bible lumingu luonso, ne pashishe kumulonda bimpe. Biwikala tatu anyi mamu wa nzubu, wewe ne muena nzubu nebe nudi mua kubadilangana Bible ne dîyi dikole. Binuikala ne bana bakole badi bamanye mua kubala, badi mua kubala ne dîyi dikole muntu ne muntu wende musangu. Dibala dia Bible didi ne bua kuikala tshibidilu tshia mu nsombelu wa muntu anu bu kudia kua biakudia. Anu muudi mumanye, padi muntu kayi udia bimpe, makanda ende a mubidi kaakuikala mimpe to. Ke mudibi kabidi bua makanda etu a mu nyuma ne bua muoyo wetu wa tshiendelele, bidi bilondeshila mushindu utudi tudia pa tshibidilu ‘dîyi dionso didi [Nzambi] wamba.’—Matayo 4:4, Mukanda wa Mvidi Mukulu [Mishonyi, MMV].
Tshipatshila tshietu
11. Tudi ne bua kuikala ne tshipatshila kayi patudi tubala Bible?
11 Tudi ne bua kuikala ne tshipatshila kayi patudi tubala Bible? Katuena ne bua kuipatshila anu bua kumana mabeji bungi kampanda to. Dijinga dietu didi ne bua kuikala dia kumanya Nzambi bimpe menemene, bua se: tudiundishe dinanga ditudi bamunange ne tumutendelele mu mushindu udiye muanyishe. (Yone 5:39-42) Meji etu adi ne bua kuikala a buena a mufundi wa Bible wakamba ne: ‘Yehowa, ummanyishe bienzedi biebe! Unyishe njila yebe.’—Musambu 25:4.
12. (a) Bua tshinyi kupeta “dimanya dijalame” kudi ne mushinga, ne muntu udi ne bua kuenza tshinyi bua kupetaye dimanya edi? (b) Nngenyi kayi inayi idi mua kutuambuluisha bua kukonkonona malu atudi tubala mu Bible? (Tangila kazubu kadi mu dibeji dia 30.) (c) Umvuija ngenyi eyi pa kuandamuna nkonko idi miela mu tshikoso etshi. Bala mvese idibu batele patupu mu tshitupa etshi.
12 Bu mudi Yehowa utulongesha, tudi ne bua kuikala ne dijinga dia kupeta “dimanya dijalame.” Tuetu katuyi nadi, mmunyi mutudi mua kutumikila Dîyi dia Nzambi biakane mu nsombelu wetu peshi kudiumvuija bakuabu bimpe? (Kolosai 3:10, NW; 2 Timote 2:15) Bua kupeta dimanya dijalame bidi bikengela tuetu kuikala tudibala ne ntema ya bungi, ne padi tshitupa tshitudi tubala tshitukolele bua kutshiumvua, tudi ne bua kutshibalulula misangu ya bungi bua kutshiumvua bimpe. Nebituambuluishe kabidi bituikala tuteka dîba dia kuelangana meji pa bitudi tubala, tuelangana meji mu mishindu mishilashilangane. Mishindu minene inayi ya kuelangana meji mbayileje mu dibeji dia 30. Kudi mushindu wa kukonkonona bitupa bia bungi bia mu Bible pa kulonda lungenyi lumue ta ya bungi ya ku mishindu eyi. Neumone bimpe ne: udi mua kuenza nanku paudi wandamuna nkonko idi mu mabeji adi alonda aa.
(1) Misangu ya bungi, tshitupa tshiudi ubala tshidi mua kukumanyisha bualu kampanda budi butangila bumuntu bua Yehowa. Tshilejilu, mu Musambu wa 139:13, 14, tudi tumona ne: Nzambi utu uditatshisha bikole bua bana badi kabayi banji kuledibua; udi wamba ne: ‘Wakalamakaja bitupa bianyi bia mubidi mu difu dia mamuanyi. Ndi nkusakidila, bualu bua difukibua dianyi didi dilengeja meji a mua kukunemeka bikole, didi dinkemesha. Midimu yebe yonso idi malu a kukema; mutshima wanyi udi mumanye bualu ebu bimpe.’ Bintu bidi Yehowa mufuke bidi bikemesha bikole be! Mushindu udiye muenze bantu udi uleja ne: mmubanange bikole.
Bilondeshile tshidi Yone 14:9, 10 wamba, patudi tubala bua mushindu uvua Yezu musombe ne bantu, tudi tumona menemene tshivua Yehowa nkayende mua kuenza. Nunku tudi mua kuamba tshinyi pa bidi bitangila Yehowa bua malu adi mu Luka 5:12, 13 ne Luka 7:11-15?
(2) Tangila umone mudi muyuki udibu balonde mu Bible upetangana ne bualu bunene budi Bible ulongesha ebu: dibingishibua dia bumfumu bua Yehowa ne ditumbishibua dia dîna diende ku diambuluisha dia Bukalenge bua Yezu Kristo udi muikale Dimiinu dilaya.
Mmunyi muvua Yehezekele ne Danyele batambe kuimanyina pa bualu bunene budi Bible ulongesha? (Yehezekele 38:21-23; Danyele 2:44; 4:17; 7:9-14)
Mmushindu kayi udi Bible uleja patoke ne: Yezu ke Dimiinu dilaya? (Galatia 3:16)
Mmunyi mudi mukanda wa Buakabuluibua umvuija dikumbana dinene dia bualu bunene budi Bible ulongesha? (Buakabuluibua 11:15; 12:7-10; 17:16-18; 19:11-16; 20:1-3, 21:1-5)
(3) Dikonka mushindu uudi wewe nkayebe mua kutumikila malu audi ubala. Tshilejilu, tudi tubala mu Ekesode too ne mu Dutelonome malu adi atangila tshiendenda tshia bena Isalele ne buntomboji buabu. Tudi tumona ne: ngikadilu ayi ne bienzedi abi biakabakebela ntatu. Nanku, tukebayi bua kusankisha Yehowa pa kubenga kulonda tshilejilu tshibi tshia bena Isalele. “Makenga awu avua mabakuate bua kutulongesha bualu. Bavua batufundilewu bua kutubela. Bualu tudi mu tshikondu tshia nshikidilu.”—1 Kolinto 10:11, MMV.
Muyuki wa muvua Kayine mushipe Abele udi utulongesha tshinyi? (Genese 4:3-12; Ebelu 11:4; 1 Yone 3:10-15; 4:20, 21)
Mibelu ya mu Bible idi itangila bena Kristo badi ne ditekemena dia kuya mu diulu idi kabidi itangila aba badi ne ditekemena dia kuikala ne muoyo wa tshiendelele pa buloba anyi? (Nomba 15:16; Yone 10:16)
Nansha tuetu bikale bende lumu luimpe mu tshisumbu tshia bena Kristo, bua tshinyi tudi ne bua kukeba bua kutamba kutumikila mibelu ya mu Bible itukadi bamanye? (2 Kolinto 13:5; 1 Tesalonike 4:1)
(4) Ela meji mushindu uudi mua kuambuluisha bakuabu ne malu audi ubala. Bantu bonso badi batata ne lungenyi bua masama, nunku tudi mua kubala nabu malu akenza Yezu bua kubaleja tshikalaye ne bua kuenzela bantu bonso pakokeshaye bu Mukalenge munene: “Bantu kufikabo kudiye bavule, bikale ne batebuki, balema, bampofo, tumama ne babedi bakuabo ba bungi . . . yeye kubondapa.”—Matayo 15:30, MMM.
Nnganyi utudi mua kuambuluisha ne muyuki wa dibika ku lufu dia muana wa bakaji wa Yailo? (Luka 8:41, 42, 49-56)
13. Tudi mua kutekemena bipeta kayi patudi tusuminyina ne kulonda programe wa dibala dia Bible ne dilonga pamue ne bulongolodi bua Yehowa?
13 Mbipeta bilengapu kayi bitudi tupeta patudi tulonda ngenyi inayi itudi bamone eyi dîba ditudi tubala Bible! Bua kuamba bulelela, dibala dia Bible ki mbualu butekete to. Kadi didi mua kutuambuluisha mu matuku etu onso a muoyo, bualu patudi tubala Dîyi dia Nzambi, tudi tulua bantu bapie mu nyuma. Kubala Bible pa tshibidilu nekutusemeje pabuipi ne Yehowa, Tatu wetu wa dinanga ne kudi bana betu bena Kristo. Nekutuambuluishe bua kutumikila mubelu wa ‘kulamata ku dîyi dia muoyo bikole.’—Filipoi 2:16, NW.
[Mêyi adi kuinshi]
a Bua kumanya tshitudi ne bua kukonkonuena Bible, bala broshire wa Un livre pour tous, mupatula kudi Bantemu ba Yehowa.
Diambulula
• Bua tshinyi bakafunda Bible e kushalaye too ne mu tshikondo tshietu etshi?
• Mmunyi mutudi mua kuambuluisha bakuabu bua kuangatabu Bible ne mushinga?
• Bua tshinyi didibadila Bible pa tshibidilu didi ne diambuluisha? Nngenyi kayi inayi idi mua kutuambuluisha bua kupatula bipeta bimpe patudi tukonkonona malu atudi tubala?
[Kazubu/Tshimfuanyi mu dibeji 30]
PAUDI UBALA TSHITUPA KAMPANDA TSHIA MALU A MU BIBLE, UKONKONONE
Tshidi malu au akumanyisha pa bidi bitangila bumuntu bua Yehowa
Mushindu udi malu au apetangana ne bualu bunene budi Bible ulongesha
Mushindu uudi mua kuatumikila mu nsombelu webe
Mushindu uudi mua kuambuluisha nawu bakuabu