TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • es21 dib. 118-128
  • Ngondo wa 12

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Ngondo wa 12
  • Tukonkononayi Mifundu dituku dionso—2021
  • Tumitu tua bualu
  • Disatu dia 1/12
  • Dinayi dia 2/12
  • Ditanu dia 3/12
  • Disambombo dia 4/12
  • Dia lumingu dia 5/12
  • Dimue dia 6/12
  • Dibidi dia 7/12
  • Disatu dia 8/12
  • Dinayi dia 9/12
  • Ditanu dia 10/12
  • Disambombo dia 11/12
  • Dia lumingu dia 12/12
  • Dimue dia 13/12
  • Dibidi dia 14/12
  • Disatu dia 15/12
  • Dinayi dia 16/12
  • Ditanu dia 17/12
  • Disambombo dia 18/12
  • Dia lumingu dia 19/12
  • Dimue dia 20/12
  • Dibidi dia 21/12
  • Disatu dia 22/12
  • Dinayi dia 23/12
  • Ditanu dia 24/12
  • Disambombo dia 25/12
  • Dia lumingu dia 26/12
  • Dimue dia 27/12
  • Dibidi dia 28/12
  • Disatu dia 29/12
  • Dinayi dia 30/12
  • Ditanu dia 31/12
Tukonkononayi Mifundu dituku dionso—2021
es21 dib. 118-128

Ngondo wa 12

Disatu dia 1/12

Kudi tshikondo . . . tshia kupuwa.​—Muam. 3:1, 7.

Tuetu bapange kulama ludimi, tudi mua kunyanga malu. Tshilejilu, wewe mutuilangane ne muanetu udi musombele mu ditunga mudibu bakandike midimu yetu, utu umvua muoyo ukusaka bua kumuebeja bua akuambile mudi mudimu wenzekamu anyi? Tudi bamanye ne: udi ne meji mimpe. Tutu banange bana betu ne tutu basue kumanya malu atu abafikila. Tudi basue kabidi kubasambidila, tutela malu adi abafikila au. Kadi edi ke dîba ditudi ne bua kubenga kuakula. Tuetu tuela muntu udi ne bualu bua kusokoka mutoyi, katuena bamunange ni nyeye ni mbana betu badi bamueyemene bamanye ne: kakupatula bualu abu to. Tudi bamanye ne: kakuena muntu nansha umue wa kutudi udi musue kukumbajila bana betu badi mu matunga adibu bakandike midimu yetu dikenga pa dikuabu to. Nansha bana betu badi mu matunga au pabu kabakujinga bua kupatula malu a mudibu bayisha anyi benza malu etu makuabu muntu amu to. w20.03 21 §11, 12

Dinayi dia 2/12

Kanuena nufua bulelela to.​—Gen. 3:4.

Nzambi kavua mulongolole bua bantu bafue to. Kadi bua Adama ne Eva kuikalabu ne muoyo kashidi, bavua ne bua kutumikila mukenji mupepele uvua Yehowa muele wa ne: “Bua mutshi wa dimanya dia tshidi tshimpe ne tshidi tshibi, kuena ne bua kuwudia to, bualu dituku diwawudia neufue bulelela.” (Gen. 2:16, 17) Kadi Satana wakalua kunyangakaja malu. Wakambila Eva ku diambuluisha dia nyoka mêyi adi mu mvese wa lelu aa. Bia dibungama, Eva wakitaba dishima adi, kudiaye tshimuma tshia mutshi au. Pashishe, bayende wakadia pende tshimuma atshi. (Gen. 3:4, 6) Ke muakabuela mpekatu ne lufu mu bantu nanku. (Lomo 5:12) Adama ne Eva bakafua anu muvua Nzambi muambe. Kadi Satana kakalekela kushima bantu bua lufu to. Wakalua kubueja mashima makuabu mu bantu. Dimue dia ku mashimi au ndilongesha dia ne: padi muntu ufua, mubidi wende ke udi ufua, kadi kudi tshitupa kampanda tshidi tshishala ne muoyo, tshiya pamuapa ku bajangi. Mishindu mishilashilangane ya dishima edi mmipambuishe bantu bapite bungi too ne lelu.​—1 Tim. 4:1. w19.04 14-15 §3, 4

Ditanu dia 3/12

Pamvua muana, mvua ngakula bu muana, mvua ne lungenyi lua buana, mvua ngela meji bu muana.​—1 Kol. 13:11.

Bana kabatu bamanye mua kunana lungenyi bikole, mua kuangata mapangadika bimpe, anyi mua kujingulula njiwu ne kuyepuka to. Nunku mbipepele menemene bua banyangi ba bana kubashimakaja. Batu babashima bibi, babambila malu bu mudi: ‘Tshilema ntshiebe; kuambidi muntu mukuabu bualu ebu to; wewe mubuambe, muntu kakukuitaba to; padi muntu mukole ne muana benzelangana malu a masandi bidi bileja mudibu banangangane bikole.’ Nebiangate bidimu bia bungi bua muana kulua kumvua ne: malu onso au avua a dishima. Muana wa nunku udi mua kukola wela meji ne: ki mmuana muimpe to, mmuana mubi udibu kabayi mua kunanga anyi kusamba. Malu aa adi atuambuluisha bua kumvua bua tshinyi bantu bavuabu banyange ku buana badi mua kushala batata munkatshi mua bidimu bia bungi. Tudi mu matuku a ku nshikidilu, matuku adi bantu ba bungi “kabayi banange bana babu” ne adi “bantu babi ne badingianganyi [batungunuka] ne kunyanguka bibi menemene.”​—2 Tim. 3:1-5, 13. w19.05 15 §7, 8

Disambombo dia 4/12

“Mu mushindu eu nenukumbaje mukenji wa Kristo.”​—Gal. 6:2.

Mmushindu kayi uvua Yezu ulongesha? Uvua ulongesha bantu mu mêyi ne mu ngenzelu wende wa malu. Mêyi ende avua ne bukole bualu uvua ulongesha bulelela budi butangila Nzambi, uleja bua tshinyi tudi ne muoyo, ulongesha kabidi ne: anu Bukalenge bua Nzambi ke bualua kumbushila bantu makenga abu onso. (Luka 24:19) Mu ngenzelu wende wa malu, uvua ulongesha bayidi bende tshivuabu ne bua kuenza. (Yone 13:15) Ndîba kayi divua Yezu mulongeshe? Uvua mulongeshe pavuaye mu mudimu wende wa kuyisha pa buloba. (Mat. 4:23) Uvua kabidi mulongeshe bayidi bende pavuaye mubishibue ku lufu. Tshilejilu, wakamuenekela tshisumbu tshia bayidi bende (pamuapa bapite pa 500), kubatuminaye dîyi dia ‘kuvuija bantu bayidi.’ (Mat. 28:19, 20; 1 Kol. 15:6) Bu mudiye mfumu wa tshisumbu, wakatungunuka ne kulongesha bayidi bende pakavuaye mupingane mu diulu. Tshilejilu, mu tshidimu bu tshia 96 panyima pa Yezu, wakambila mupostolo Yone bua kukankamija bena Kristo bela manyi ne kubapesha mibelu.​—Kolos. 1:18; Buak. 1:1. w19.05 3 §4, 5

Dia lumingu dia 5/12

Nukebe mua kumanya malu adi ne mushinga wa bungi.​—Filip. 1:10.

Bitu bilomba kudienzeja bikole bua kupeta makuta a kudiambuluisha nawu. Bena Kristo netu ba bungi batu benza mudimu mêba a bungi anu bua kukumbaja majinga a bena mu mêku abu. Bakuabu bungi kabuyi kubala batu benza mêba a bungi mu njila padibu baya ku mudimu ne padibu balukila. Banga pabu batu benza midimu mikole ya bianza bua kudiambuluisha. Ku dilolo, bana betu bonso aba batu bapingana kumbelu bazengele! Dîba adi, ba bungi ba kudibu mbafuane kupangila ne mua kudilongela. Kadi tshidi ne mushinga menemene ntshia ne: tudi ne bua kukeba dîba dia kulonga Dîyi dia Nzambi ne mikanda yetu, tulonga tulongelamu. Didilongela edi ke didi dituambuluisha bua kuikala mu malanda mimpe ne Yehowa ne kulua kupeta muoyo wa tshiendelele. (1 Tim. 4:15) Bana betu ba bungi batu babika patshiatshia dituku dionso patshidi panshi patalale ne mu mutu mutalale bua kudilongela. Bakuabu batu bangata minite nansha mikese dilolo bua kudilongela ne kuelangana meji. w19.05 26 §1, 2

Dimue dia 6/12

Lekelayi kuikala nufumbibua kudi ndongoluelu wa malu eu, kadi nushintuluke pa kukudimuna meji enu.​—Lomo 12:2.

Mashintuluka aa kaatu enzeka dimue dimue, anyi kaatu adiluila to. Bidi mua kutulomba bua ‘kudienzeja ne muoyo umue’ munkatshi mua bidimu bia bungi. (2 Pet. 1:5) Tudi ne bua kudienzeja bikole bua kushintulula tshitudi munda. Bualu bunene bua kumpala butudi ne bua kuenza nkusambila. Mbimpe tuikale tusambila anu muvua mufundi wa misambu musambile ne: “Fuka muoyo mukezuke munda muanyi, Nzambi wanyi, teka nyuma mupiamupia munda muanyi, eu udi mushindame.” (Mis. 51:10) Tudi ne bua kuanji kuitaba ne: bidi bikengela kushintulula ngelelu wa meji udi ulombola meji etu, pashishe kusambila Yehowa bua atuambuluishe. Bualu bunene buibidi butudi ne bua kuenza nkuelangana meji. Patudi tubala Bible dituku dionso ne lubatshi, tudi ne bua kuangata dîba dia kuelangana meji a ngenyi ne malu atudi ne bua kushintulula. (Mis. 119:59; Eb. 4:12; Yak. 1:25) Tudi ne bua kujingulula meji onso atudi mua kuikala nawu adi ngenyi ya bena panu minyange. Bidi bikengela tuitabe butekete butudi nabu ne pashishe tudienzeje bikole bua kubujikija. w19.06 8 §1; 10 §10; 11-12 §11, 12

Dibidi dia 7/12

[Nuenza] malu bimpe bitambe ne dîba dienu.​—Ef. 5:16.

Paudi wangata dipangadika, keba dîba dia kukumbaja dipangadika diebe ne unemeke dîba adi. Epuka tshilele tshia kuamba ne: “Nembuenze anu pangapeta dîba dia menemene,” bualu pamuapa kua kupeta dîba dia menemene to. (Muam. 11:4) Wamanya bua kulekedi malu a mushinga mukese akudia dîba ne akujikija bukole buudi mua kuenza nabu malu a mushinga wa bungi. (Filip. 1:10) Kuoku mushindu, keba dîba diudi mumone ne: bantu kabakuikala batamba kukutatshisha paudi wenza tshiudi mulongolole to. Ambila bantu ne: kuena musue muntu akubueja mu ditanaji dîba adi to. Mbimpe kukanga telefone ne kulua kutangila mesaje adibu bakutumine dîba dikuabu. Kuangata dipangadika nkuenze bu kubanga luendu, ne malu mimpe awapeta mmenze bu kufika kuudi uya. Wewe ne muoyo wa kufika kuudi uya aku, neutungunuke anu ne luendu nansha njila uudi uyila yeye mukanga, ne neudimone muenzejibue bua kuangata njila mukuabu. Bia muomumue, tuetu tuimanyina pa malu mimpe atupetesha mapangadika etu, katuakulekela mapangadika au lukasa patudi tupeta ntatu idi mienze bu njila mukanga to.​—Gal. 6:9. w19.11 30 §17, 18

Disatu dia 8/12

Dîyi dia Nzambi . . . didi mua kujingulula meji ne malu adi muoyo musue kuenza.​—Eb. 4:12.

Ntshinyi tshidi ne bua kukusaka bua kuangata dipangadika dia kubatijibua? Bu muutu ubala Bible ne muoyo mujima, udi mulonge malu a bungi adi atangila Yehowa, tuambe ne: bumuntu buende ne mutuye wenza malu. Malu ende audi mulonge mmakusankishe ne mmakusake bua kumunanga bikole menemene. Dinanga diudi munange nadi Yehowa ke bualu bunene budi ne bua kukusaka bua kubatijibua. Bualu bukuabu budi bukusaka bua kubatijibua mmalu adi Bible ulongesha audi muitabuje. Mona tshivua Yezu muambe pavuaye mutume dîyi dia kuvuija bantu bayidi. (Matayi 28:19, 20) Bilondeshile mêyi a Yezu, bantu badi babatijibua badi ne bua kuenza nunku “mu dîna dia Tatu, dia Muana, ne dia nyuma muimpe.” Bidi biumvuija tshinyi? Bidi biumvuija ne: udi ne bua kuitabuja malu adi Bible ulongesha bua Yehowa, bua Muanende Yezu, ne bua nyuma muimpe ne muoyo mujima. Malongesha aa adi ne bukole bua bungi ne adi mua kulenga muoyo webe bikole. w20.03 9 §8, 9

Dinayi dia 9/12

[Dimuija] badi babenga kutumikila, . . . [ambuluisha] badi batekete, [ikala] ne lutulu kudi bantu bonso.​—1 Tes. 5:14.

Yehowa wakatuma banjelu bua kudimuija Lota ne kumuambuluisha kabidi bua kupanduka ku dibutuka dia Sodoma. (Gen. 19:12-14, 17) Bia muomumue, tuetu bamone ne: muena Kristo netu udi wenza bualu budi mua kumukebela ntatu, tudi petu mua kumudimuija. Nansha yeye ne lujoko ku ditumikila mibelu ya mu Bible itudi tumupesha, mbimpe tuikale ne lutulu. Tuenze malu bu banjelu babidi abu. Pamutu pa kutshioka ne kulekela muanetu, mbimpe tukebe tshia kuenza bua kumuambuluisha. (1 Yone 3:18) Tudi mua kuenza anu bu ne: tudi bamukuate ku tshianza, mmumue ne: tumuleja mudiye mua kutumikila mibelu mimpe itudi tumupesha. Yehowa uvua mua kuikala muimanyine pa bilema bia Lota, kadi kakenza nanku to. Wakalua kuenzeja mupostolo Petelo bua kufunda ku bukole bua nyuma muimpe, wamba bua Lota ne: uvua muntu muakane. (Mis. 130:3) Tudi mua kumona bana betu mushindu uvua Yehowa umona Lota anyi? Eyowa. Tuetu tuimanyina pa ngikadilu yabu mimpe, nebikale bipepele bua kuikala nabu lutulu. Bidi mua kubasaka bua kuitaba diambuluisha dietu. w19.06 21 §6, 7

Ditanu dia 10/12

Muntu yonso neadiambuile bujitu buende.​—Gal. 6:5.

Mbulamatadi wa ditunga dienu yeye mukandike midimu yetu, bidi mua kukusaka bua kudiebeja ni udi mua kumuangala, kuya mu ditunga muudi mua kuenzela Yehowa mudimu mudilekelele. Edi ndipangadika diebe nkayebe. Kumpala kua kuangata dipangadika adi, muntu udi mua kuanji kukonkonona tshivua bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala benze pavuabu babakengesha. Bayidi bavua mu Yelushalema bakamuangala kuya mu Yudaya ne mu Samalea, too ne mu Foinike, mu Kupulio, ne mu Antiokia, miaba ivua kule menemene. (Mat. 10:23; Bien. 8:1; 11:19) Kadi panyima pa buluishi bukuabu buvua bukuate bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala, mupostolo Paulo wakapangadija bua kushala miaba ivuabu baluisha mudimu wa kuyisha, nansha muvuabi mua kumukebela njiwu. (Bien. 14:19-23) Malu aa adi atulongesha tshinyi? Adi atulongesha ne: mfumu wa dîku yonso udi ne bua kuangata dipangadika dia kumona ni bidi bikengela kumuangala. Kumpala kua kudiangata, udi ne bua kusambila ne kuelangana meji bimpe bua nsombelu wa bena mu dîku diende ne bua malu mimpe anyi mabi adi dimuangala mua kubakebela. Katuena ne bua kulumbuluisha bakuabu bua mapangadika abu to. w19.07 10 §8, 9

Disambombo dia 11/12

Bualu ebu budi bumvuija muoyo wa tshiendelele: bende bakumanya wewe, Nzambi umuepele mulelela, ne yeye uuvua mutume, Yezu Kristo.​—Yone 17:3.

Yezu mmutuambile bua ‘kuya kuvuija bantu ba mu bisamba bionso bayidi.’ (Mat. 28:19) Bualu bukuabu, pa kumbusha dibalongesha malu adi Yezu ulomba bayidi bende bua kuenza, mbimpe tubalongeshe kabidi mua kuatumikila. Mbimpe tubambuluishe ne lutulu padibu badienzeja bua kutumikila mêyi manene a mu Bible. Bamue balongi batu bashintulula ngelelu wabu wa meji ne bibidilu biabu mu ngondo mikese patupu; bua bakuabu bobu, bitu bikengela ngondo ya bungi. Bualu buvua bufikile muanetu kampanda uvua misionere mu Pérou budi buleja mudi kuikala ne lutulu kuimpe. Wakamba ne: “Mvua mulonge ne Raúl mikanda ibidi. Kadi utshivua ne malu avua amutatshisha bikole. Uvua mu dibaka dia ndululu, muikale ne tshiakuidi tshibole, ne uvua ne bana bavua kabayi bamunemeka bua tshikadilu tshiende. Uvua ubuela mu bisangilu pa tshibidilu. Nunku ngakatungunuka ne kuya kumutangila bua kumuambuluisha yeye ne dîku diende. Anu panyima pa bidimu bipite pa bisatu ke pakakumbanaye bua kubatijibua.” w19.07 15 §3; 19 §15-17

Dia lumingu dia 12/12

Dienzejayi ne bukole buonso.​—Luka 13:24.

Ela meji bua muvua Paulo udienzeja pavuaye ufundila bena Filipoyi. Uvua muena buloko musombele mu nzubu kampanda mu Lomo. Kavua mua kupatuka bua kuyisha to. Nansha nanku, uvua anu uyisha bantu bavua balua kumutangila ne ufundila bisumbu bia kule mikanda. Uvua mumanye anu bu Kristo ne: uvua ne bua kudienzeja matuku ende onso a muoyo. Ke bualu kayi wakafuanyikija nsombelu wa buena Kristo ne dinyema dia lubilu. (1 Kol. 9:24-27) Munyemi wa lubilu utu ushala mutume meji ku mushonyi wa ndekelu ne utu wepuka ditanaji. Tshilejilu, banyemi ba lubilu badi mua kunyemena mu njila idi ne nzubu ya dipanyishila bintu, mikale kabidi ne bintu bikuabu bidi mua kubabueja mu ditanaji. Udi wela meji ne: munyemi wa lubilu udi mua kuimana ku dididishi dia nzubu wa dipanyishila bintu bua kubandila bintu bidimu anyi? Yeye musue kupatuka wa kumpala, kena mua kuenza atshi to! Bu mutudi petu mu lubilu bua kupeta muoyo, tudi ne bua kuepuka malu adi mua kutubueja mu ditanaji. Tuetu bashale batume meji etu ku tshipatshila tshietu, tudienzeja ne bukole buetu buonso anu bu Paulo, netupete difutu! w19.08 3 §4; 4 §7

Dimue dia 13/12

Wikale mudimuke mu malu audi wenza ne mu dilongesha diebe. . . . Paudi wenza nanku neudipandishe wewe muine ne bantu badi bakuteleja.​—1 Tim. 4:16.

Patudi tubanga kutumikila mikenji ya Nzambi, bidi mua kukolela balela betu bua kuitaba malu atukadi tuitabuja ne ngenzelu wetu wa malu. Misangu ya bungi, bualu bua nzanzanza butubu bamona budi ne: katutshiena tuya kabidi nabu mu mafesto a bitendelelu ne tuditua kabidi nabu mu malu a tshididi to. Bamue balela badi mua kuanji kutufiikila munda. (Mat. 10:35, 36) Kadi katuedi meji ne: kabakushintuluka to. Tuetu balekele kukeba mishindu ya kubambuluisha bua bumvue malu atudi tuitabuja, mbienze anu bu ne: tudi babalumbuluishe, babambe ne: ki mbakumbanyine muoyo wa tshiendelele to. Yehowa ki mmutupeshe mudimu wa kulumbuluishanangana to, mmudimu udiye mupeshe Yezu. (Yone 5:22) Tuetu bikale ne lutulu, balela betu badi mua kufika anu ku ditaba bua kuteleja malu a mu Bible atudi tubambila. Nansha bobu batuluisha, mbimpe tuikale bimpe ne bantu, kadi katuyi tupingana tshianyima. (1 Kol. 4:12b) Bidi mua kuangata dîba bua balela betu kumvuabu bua tshinyi kutendelela Yehowa kudi ne mushinga wa bungi kutudi. w19.08 17 §10, 13; 18 §14

Dibidi dia 14/12

Bua malu onso ndi ne bukole ku diambuluisha dia yeye udi umpesha bukole.​—Filip. 4:13.

Ukadiku mudiambile ne: “Pandi mvuluka mumvua mutantamene lutatu alu, ndi mmona ne: tshivua mua kuikala mulutue tshiadi ne makanda anyi nkayanyi” anyi? Bikalabi nanku, kuena nkayebe to. Pamuapa uvua muambe nanku panyima pa wewe mumane kuela meji a muuvua mutantamene disama kampanda dikole anyi pauvua mufuishe. Paudi uvuluka malu au, udi umona ne: uvua mufike ku diatantamena dituku dionso bualu nyuma wa Yehowa uvua mukupeshe “bukole budi bupite bua pa tshibidilu.” (2 Kol. 4:7-9) Bualu bukuabu, tudi tueyemena nyuma muimpe bua kukandamena nyuma wa pa buloba. (1 Yone 5:19) Tudi kabidi tumueyemena bua tupete bukole bua kuluangana ne “bisumbu bia nyuma mibi.” (Ef. 6:12) Nyuma muimpe wa Yehowa udi utuambuluisha padiye utupesha bukole anyi makanda bua kukumbaja bualu buonso butudi basue kuenza nansha tuetu mu ntatu. Mupostolo Paulo uvua mumone ne: uvua mupete mushindu wa kuenzela Nzambi mudimu nansha muvuaye mu ntatu bualu uvua weyemena “bukole bua Kristo.”​—2 Kol. 12:9. w19.11 8 §1-3

Disatu dia 15/12

Muntu yonso udi mummone mmumone kabidi Tatu.​—Yone 14:9.

Bible ke mukanda mujalame umuepele udi umvuija malu adi Yezu mukuenzele. Longa mua kunanga Yezu. Wewe munange Yezu, neunange Yehowa bikole. Bua tshinyi? Bualu Yezu udi widikija ngikadilu ya Tatuende bimpe menemene. Nanku paudi wenda ulonga malu adi atangila Yezu, neumvue Yehowa bimpe ne neumuangate ne mushinga wa bungi. Anji elabi meji bua muvua Yezu umvua luse bua bantu bavuabu balengulula kudi bakuabu; ku bantu abu kuvua bavua bapele, bavua basama, ne bavua kabayi ne wabu wa kubakuila. Ela kabidi meji bua mibelu mimpe idiye ukupesha ne mudi nsombelu webe ulengela paudi umutumikila. (Mat. 5:1-11; 7:24-27) Paudi welangana meji bikole bua mulambu udi Yezu mufile bua batubuikidile mpekatu, udi mua kulua kumunanga kabidi bikole. (Mat. 20:28) Dîba diudi ujingulula ne: Yezu uvua muitabe bua kukufuila, bidi mua kukusaka bua kunyingalala bua mpekatu yebe ne kulomba Yehowa luse. (Bien. 3:19, 20; 1 Yone 1:9) Paudi ufika kabidi ku dinanga Yezu ne Yehowa, wewe nkayebe neumvue bua kusomba ne bakuabu badi babanange pabu. w20.03 5-6 §10-12

Dinayi dia 16/12

Nansha mudi Yehowa kuulu, udi umona bena budipuekeshi.​—Mis. 138:6.

Muanetu kampanda wa balume udi mua kutuadija kuela meji ne: yeye ke udi mukumbane menemene bua kuenza mudimu kansanga. Anyi muanetu wa bakaji udi mua kuela meji wamba ne: ‘Bayanyi meme mmupite bantu bakuabu bonso abu!’ Kadi tuetu ne budipuekeshi bua menemene, netuepuke lutambishi lua mushindu eu. Tshivua Mose muenze pavua bakuabu bapete diakalenga dia kuenza midimu kampanda tshidi mua kutulongesha. Mose uvua wangata mudimu wende wa kulombola tshisamba tshia Isalele ne mushinga wa bungi. Kadi ntshinyi tshiakenzaye pavua Yehowa mupeshe bantu bakuabu bukole bua kuenza imue ya ku midimu ivuaye wenza? Kakabumvuila mukawu to. (Nom. 11:24-29) Bu muvuaye ne budipuekeshi, wakalekela bantu bakuabu bua bamuambuluishe bua kulumbuluisha bilumbu. (Ekes. 18:13-24) Bualu ebu buvua buambuluisha bua kuikale bantu ba bungi bavua mua kulumbuluisha bilumbu, bienza bua babikose pa lukasa. Bualu ebu budi buleja ne: tshivua ne mushinga ku mêsu kua Mose katshivua midimu ya bungi ivuaye wenza to, yeye uvua musue kuambuluisha bantu. Etshi si ntshilejilu tshimpe tshia dikema! Tudi bamanye ne: tuetu basue bua Yehowa enze netu mudimu mudibi bikengela, mbimpe tuikale ne budipuekeshi pamutu pa kuamba mutudi ne mamanya. w19.09 5-6 §13, 14

Ditanu dia 17/12

Yehowa udi ukuba bena lulamatu.​—Mis. 31:23.

Katuena bamanye tshikala bamfumu ba matunga mua kuamba bua kuleja tshikalabu benda babutuila Babilona Munene to. Pamuapa badi mua kuamba ne: bitendelelu ke bidi bienza bua kakuikadi ditalala pa buloba ne bidi bijinga anu kuikala ne dîyi dia kuamba mu malu adi mbulamatadi yenza. Anyi badi mua kuamba ne: bitendelelu bionso abi mbipete bubanji ne bintu bipite bungi. (Buak. 18:3, 7) Pikala bamfumu ba matunga benda babutula bitendelelu bia dishima, kabiena anu bileja ne: nebabutule benamu bonso to. Kadi bidi bimueneka ne: bamfumu ba matunga nebajikije bualu bua bitendelelu bia dishima. Padibu babutula bitendelelu ebi, bantu bavuamu nebamone ne: bamfumu babu ba bitendelelu mbapangile mua kukumbaja malu avuabu babambile. Nunku dîba adi, pamuapa bantu bavuamu abu nebavile bamba muvuabu kabayi mu bitendelelu abi. Tshikondo tshia dibutuka dia Babilona Munene katshiakuikala tshile menemene to. (Buak. 18:10, 21) Yehowa mmulaye ne: ‘neakepeshe matuku’ a dikenga dinene bua kababutudi “basungula” bende ne ntendelelu mulelela to.​—Mâko 13:19, 20. w19.10 15 §4, 5

Disambombo dia 18/12

Babele bansongakaji bua . . . kunanga bana babu balela.​—Tito 2:4.

Bamamu wetu, badi mua kuikala banukoleshe kudi baledi bavua bena biji ne bamba bana babu mêyi mashile. Nanku udi mua kuikala mukole wela meji ne: ke mudibi bikengela kukolesha bana. Nansha biwikala ukadi mumane kumanya mikenji ya Yehowa, bidi mua kukutatshisha bua kutukija ne kuikala lutulu ne bana, nangananga paudi mutshioke ne ubambila malu kabayi bumvua. (Ef. 4:31) Dîba dia nunku, tamba kulomba Yehowa bua akuambuluishe. (Mis. 37:5) Bitu bikolela bamue bamamu bua kuleja bana babu mudibu babanange. Badi mua kuikala bakolele mu mêku muvua baledi babu nabu ne nsombelu wa makeyikeyi. Baledi bebe bobu bakukoleshe mushindu eu, kuenzedi bebe bana bia buena bivua baledi bebe bakuenzele wewe abi to. Mamu udi ukokela Yehowa udi mua kumona ne: bidi bimulomba bua alonge mua kuleja bana bende mudiye mubanange. Bidi mua kumukolela bua kushintuluka. Kadi udi anu mua kushintuluka, ne dîba adi, yeye ne dîku diende nebikale ne disanka dia bungi. w19.09 18-19 §19, 20

Dia lumingu dia 19/12

Muntu nansha umue kena mua kuenzela bamfumu babidi mudimu to.​—Mat. 6:24.

Muntu udi utendelela Yehowa yeye upitshisha dîba dia bungi ne uditatshisha bikole bua kulua mubanji, udi wenzela bamfumu babidi mudimu. Kakushala mulamate anu Yehowa nkayende to. Ku ndekelu kua bidimu lukama bia kumpala, bena mu tshisumbu tshia mu tshimenga tshia Laodikiya bavua baditumbisha bamba ne: ‘Tudi babanji, tudi bapete bubanji ne katuena dijinga ne tshintu nansha tshimue’ to. Kadi ku mêsu kua Yehowa ne Yezu, bavua ‘bena dikenga, benza luse, bapele, bampofu ne bikale butaka.’ Yezu wakababela bualu dinanga diabu dia bubanji divua dinyanga malanda abu ne Yehowa, kadi kabivua bua muvuabu babanji to. (Buak. 3:14-17) Wewe mumone ne: ukadi utuadija kunanga makuta, shintulula meji ebe musangu umue. (1 Tim. 6:7, 8) Wewe kuyi muenze nanku, neushale muoyo eku muoyo eku, ne Yehowa kakuitaba ntendelelu webe to. Udi “ulomba bua kumulamata anu yeye.”​—Dut. 4:24. w19.10 27 §5, 6

Dimue dia 20/12

Bantu bakakula malu a kudi Nzambi bu muvuabu benzeja kudi nyuma muimpe.​—2 Pet. 1:21.

Muaku wa tshiena Greke udibu bakudimune ne: “benzeja” udi umvuija ku muaku ku muaku ne: “bambula; batuala” anyi basaka. Luka wakatela pende muaku wa tshiena Greke wa buena eu mu Bienzedi bua kuakula bua mazuwa adi tshipepele ‘tshipuekesha.’ (Bien. 27:15) Nunku, bilondeshile mumanyi kampanda wa malu a mu Bible, pavua mupostolo Petelo mufunde ne: bafundi ba Bible bavua “batuala,” wakatela “muaku uvua utuma meji a bantu ku tshitu tshienzekela mazuwa pa mâyi.” Nanku Petelo uvua wamba ne: anu mutu tshipepele tshiambula mazuwa anyi tshiasaka bua afike kudiwu aya, ke muvua kabidi nyuma muimpe pende mutuale baprofete ne bafundi ba Bible anyi mubasake bua kukumbaja mudimu wabu. Mumanyi au wakamba kabidi ne: “Bivua bienze anu bu ne: baprofete bavua babandishe bilamba bia ku mazuwa kuulu.” Yehowa wakenza wende mudimu, mmumue ne: wakatuma “tshipepele” anyi nyuma muimpe. Bafundi ba Bible pabu bakenza wabu mudimu, mmumue ne: bakalonda buludiki bua nyuma au. Nyuma eu mmuenze bu lupepele ludi lututa pa mâyi. Udi utuambuluisha bua kupitshila mu ntatu idi bu mavuala ne kufika ku bulongolodi bupiabupia bua Nzambi bua ditalala. w19.11 9 §7-9

Dibidi dia 21/12

Wewe mutekete mu maboko mu dituku dia dikenga, bukole buebe nebukepe.​—Nsu. 24:10.

Imue misangu tudi mua kudiumvua batekeshibue mu mikolo. Katulekedi ntatu itudi nayi itukuata ku bupika to. Yoyi mitukuate, tudi mua kubanga kulengulula malu mimpe menemene adi Yehowa mutulaye. (Buak. 21:3, 4) Dîba adi, ditekeshibua mu mikolo didi mua kutujikija bukole ne kututshiokesha. Mona muvua muanetu kampanda wa mu États-Unis mulame ditabuja diende bimpe eku ubeja bayende uvua usama bikole menemene. Wakafunda ne: “Disama dia bayanyi ditu ditusamisha mutu ne ditutekesha mu mikolo imue misangu, kadi ditekemena dietu diodi didi anu dikole. Mibelu ne dikankamija bitudi tupeta bidi bikolesha ditabuja dietu ne bitukankamija. Bitu binsankisha bikole be! Biobi ke bitudi nabi dijinga menemene. Bidi bituambuluisha bua kuya kumpala ne kunanukila.” Malu adi muanetu eu muambe adi atulongesha ne: tudi mua kutantamena ditekeshibua mu mikolo! Mushindu kayi? Mona ntatu iudi nayi ayi bu diteta dia kudi Satana. Ikala mutuishibue ne: Yehowa udi Mpokolo wa busambi. Pashishe uleje dianyisha bua biakudia bia mu nyuma bidiye ufila. w19.11 16 §9, 10

Disatu dia 22/12

Muntu wa kueyemena udi ulama bualu busokoka.​—Nsu. 11:13.

Bakulu ke badi nangananga ne bua kulama dîyi dinene dia mu Bible edi. Mukulu mmumanye ne: kena ne bua kupatula “malu masokoka” a bena mu tshisumbu to. Yeye muenze nanku, bantu kabakumueyemena kabidi to, ne udi udinyangila lumu. Bantu badi ne midimu mu tshisumbu kabena mua kuikala “bena mêyi abidi” anyi bena dishima to. (1 Tim. 3:8; dim.) Mmumue ne: kabena mua kuikala bashimangana anyi bumvua malu a bende abasunsuma to. Mukulu yeye munange mukajende, kakumuambila malu adi mamupite makanda adiye kayi ne bua kumanya to. Mukaji udi mua kuambuluisha bayende bua bantu bamunemeke padiye kayi umuela mutoyi bua amuambile malu adiye ne bua kulama masokoka to. Padi mukaji utumikila mubelu eu, udi ukuatshisha bayende ne unemeka bantu badi bamuambile malu abu. Bualu bua mushinga mukole mbua ne: udi usankisha Yehowa bualu udi wenza pende bua ditalala ne buobumue bikale mu tshisumbu.​—Lomo 14:19. w20.03 22 §13, 14

Dinayi dia 23/12

Yehowa neanumuenekele.​—Lew. 9:4.

Mu 1512 kumpala kua Yezu, pavuabu base ntenta wa tshitendelelu kuinshi kua mukuna wa Sinai, Mose wakalombola tshibilu tshia diteka dia Alona ne bana bende mu mudimu wa buakuidi. (Ekes. 40:17; Lew. 9:1-5) Mmunyi muvua Yehowa muleje ne: uvua muitabe bakuidi bavuabu bafuma ku diteka aba? Pavua Alona ne Mose benda babenesha bantu, kapia ka kudi Yehowa kakosha milambu ivua mishale pa tshioshelu. (Lew. 9:23, 24) Bualu bua dikema buvua buenzeke pavuabu bateke muakuidi munene ebu buvua buleja tshinyi? Buvua buleja ne: Yehowa uvua mutue buakuidi bua Alona mpanda ya menemene. Pavua bena Isalele bamone patoke muvua Yehowa mutue bakuidi mpanda, bakamona ne: bivua bikengela bikale pabu babatua mpanda. Bualu ebu budiku ne mushinga kutudi anyi? Eyowa! Buakuidi bua mu Isalele buvua anu mundidimbi tshianana wa buakuidi bukuabu bunene bupite abu, tuambe ne: bantu 144 000 benza mudimu ne Kristo mu diulu. (Eb. 4:14; 8:3-5; 10:1) Kakuyi mpata, Yehowa udi ulombola bulongolodi buende lelu ne ububenesha ne tshianza tshilekelela. w19.11 23 §13; 24 §14, 16

Ditanu dia 24/12

Tuvua tuenza mudimu butuku ne munya bua kubenga kutekela muntu nansha umue wa kunudi bujitu bunene.​—2 Tes. 3:8.

Pavua mupostolo Paulo ku Kolinto, uvua musombe kua Akila bayende wa Pisikila ne “kuenzaye nabu mudimu, bualu mudimu wabu uvua wa kuenza ntenta.” Pavua Paulo wenza mudimu “butuku ne munya” kabivua biumvuija ne: kavua wikisha to. Uvua wikisha, bu mudi dituku dia Nsabatu. Dituku adi uvua upeta mpunga ya kuyisha bena Yuda bavua kabayi benza pabu mudimu dituku dia Nsabatu. (Bien. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4) Paulo uvua ne bua kuenza mudimu wa bianza; kadi uvua kabidi wenza muende muonso bua kuenza “mudimu wa tshijila wa lumu luimpe lua Nzambi.” (Lomo 15:16; 2 Kol. 11:23) Wakalomba binende bua kuenzabu pabu nanku. Ke bualu kayi Akila ne Pisikila bavua “benzejanganyi [nende] ba mudimu mu Kristo Yezu.” (Lomo 12:11; 16:3) Paulo wakalomba bena Kolinto bua kuikala ne “bia bungi bia kuenza mu mudimu wa Mukalenge.” (1 Kol. 15:58; 2 Kol. 9:8) Yehowa wakasaka too ne mupostolo Paulo ku nyuma wende bua kufunda ne: “Bikala muntu kayi musue kuenza mudimu, nansha kudia, kadi to.”​—2 Tes. 3:10. w19.12 5 §12, 13

Disambombo dia 25/12

Bana badi bumpianyi bua kudi Yehowa.​—Mis. 127:3.

Yehowa wakafuka mulume ne mukaji ba kumpala ne dijinga dia kulela bana. Kadi dipangadika dia kulela bana ne dîba dia kubalela bidi mu bianza bia nganyi? Miaba ya bungi, padi anu muntu usela, bantu batu bindila bua mukajende apete difu musangu umue. Mutoyi udibu babela kudi bena mu mêku abu ne kudi bantu bakuabu bua kulela bana ne lukasa udi mua kubatonda. Muanetu mukuabu wa mu Azi diende Jethro udi wamba ne: “Mu tshisumbu tshietu, bana betu bakuabu badi ne bana batu bela bana betu badi kabayi ne bana mutoyi bua babange kulela.” Muanetu mukuabu anu mu Azi amu diende Jeffrey udi wamba pende ne: “Bakuabu batu bambila bena mu mabaka badi bakayi balele ne: kabakuikala ne muntu wabalama pakulakajabu to.” Kadi pabi bena mu dibaka nkayabu ke badi ne bua kuangata dipangadika dia kulela anyi kubenga kulela. Bobu ke badi ne bua kudiangata, mbujitu buabu. (Gal. 6:5) Balunda ba mulume ne mukaji batshidi bafuma ku diselangana ne bena mu mêku abu mbasue bua bikale ne disanka. Kadi mbimpe buonso buabu bamanye ne: dipangadika dia kulela anyi kubenga kulela ki ndibafuane to.​—1 Tes. 4:11. w19.12 22 §1-3

Dia lumingu dia 26/12

Nunku, nudi ne bua kusambila mushindu eu: “Tatu wetu.”​—Mat. 6:9.

Bitu bikukolela bua kuitaba ne: Nzambi nTatu webe anyi? Kudi bantu batu badimona bu tupasu ku mêsu kua Yehowa. Kabena bitaba ne: Nzambi Wa Bukole Buonso utu utabalela muntu yonso wa kudibu to. Kadi Tatu wetu wa dinanga ki mmusue bua tumone malu mushindu au to. Mmutupeshe muoyo ne mmusue bua tudie nende malanda. Mupostolo Paulo mumane kuambila bantu bavua bamuteleja mu Atena bualu ebu, wakabumvuija ne: Yehowa ‘kena kule ne yonso wa kutudi to.’ (Bien. 17:24-29) Nzambi mmusue bua yonso wa kutudi ayukile nende anu mutu muana udiyila kudi muledi wende wa dinanga udi umutabalela bua kuyukila nende. Bidi mua kukolela bantu bakuabu bua kumona Yehowa bu Tatuabu bualu batatuabu kabavua babaleje dinanga dia nsongo anyi kabavua mene babanange to. Muanetu kampanda wa bakaji wakamba ne: “Tatuanyi uvua ne bulaku bua dikema. Pangakatuadija kulonga Bible, bivua binkolela bua kuitaba ne: ndi ne Tatu wa mu diulu.” Utu umona pebe malu mushindu au anyi? Biobi nanku, ikala mutuishibue ne: wewe pebe neufike ku dimona Yehowa bu Tatu udi mupite batatu bonso. w20.02 3 §4, 5

Dimue dia 27/12

Kundekedi padi bukole buanyi bushikila.​—Mis. 71:9.

Yezu mmutulongeshe ne: nansha tuetu tumona bu ne: makanda etu mmakepe anyi ne: tudi tuenza anu malu makese menemene mu mudimu wa Yehowa patudi tuenda tukulakaja, yeye udi wangata tshionso tshitudi tumuenzela ne mushinga. (Mis. 92:12-15; Luka 21:2-4) Nanku wewe enza anu tshiudi mua kuenza. Tshilejilu, udi mua kuakula bua Yehowa, kusambidila bena Kristo nebe, ne kukankamija bakuabu bua kushalabu ne lulamatu. Yehowa udi ukuangata bu muenzejanganyi nende wa mudimu, kabiyi bua tshiudi wenza, kadi bualu udi musue kumutumikila. (1 Kol. 3:5-9) Tudi ne disanka dia bungi bua mutudi tutendelela Yehowa Nzambi udi wangata bantu badi bamuenzela mudimu ne mushinga wa menemene! Mmutufuke bua kuenza disua diende, ne ntendelelu mulelela ke udi wenza kabidi bua nsombelu wetu alue wa nsongo. (Buak. 4:11) Nansha mudi bena panu batumona bu tusonsa tua kunuina ku maluvu, Yehowa yeye kena utumona mushindu au to. (Eb. 11:16, 38) Padi masama, dipangila dia makuta, anyi bukulakaja bitutekesha mu mikolo, tuvulukayi ne: kakuena tshintu tshidi mua kutupandulula ku dinanga dia Tatu wetu wa mu diulu to.​—Lomo 8:38, 39. w20.01 18 §16; 19 §18, 19

Dibidi dia 28/12

Fuka muoyo mukezuke munda muanyi, Nzambi wanyi,Teka nyuma mupiamupia munda muanyi, eu udi mushindame.​—Mis. 51:10.

Tuetu tuditatshisha bua kuikala ne budipuekeshi ne tusanka ne bitudi nabi tudi mua kuluisha mukawu. Patudi tuwuja muoyo wetu ne ngikadilu mimpe eyi, mukawu kawakupetamu muaba to. Budipuekeshi nebutuambuluishe bua kubenga kudiangata ne mushinga wa bungi. Muena budipuekeshi kena udimona mupite bakuabu to. (Gal. 6:3, 4) Muntu udi usanka ne bidiye nabi kena ukeba kupeta bia bungi kupita bidiye nabi ne kena udifuanyikija ne bakuabu to. (1 Tim. 6:7, 8) Padi muntu udi ne budipuekeshi ne udi usanka ne bidiye nabi umona muntu upeta tshintu kampanda tshimpe, bidi bimusankisha pende. Bidi bikengela nyuma muimpe atuambuluishe bua kulekela mukawu ne kuditatshisha bua kuikala ne budipuekeshi ne kusanka ne bitudi nabi. (Gal. 5:16; Filip. 2:3, 4) Nyuma muimpe wa Yehowa udi mua kutuambuluisha bua kukonkonona meji a munda muetu menemene ne tshidi tshitusaka bua kuenza malu. Nzambi udi mua kutuambuluisha bua kumbusha meji mabi munda muetu ne kupingajamu meji adi akolesha bakuabu.​—Mis. 26:2 w20.02 15 §8, 9

Disatu dia 29/12

Wikale mudimuke mu malu audi wenza ne mu dilongesha diebe.​—1 Tim. 4:16.

Didilambula mmutshipu udi Yehowa muindile bua ukumbaje. Nunku shala pabuipi ne tshisumbu. Bena Kristo nebe ba mu tshisumbu ke badi benza dîku dienu dia mu nyuma. Wewe ubuela mu bisangilu pa tshibidilu, neukoleshe nabu malanda. Ikala ubala Dîyi dia Nzambi dituku dionso ne welangana meji a biudi ubala. (Mis. 1:1, 2) Angata dîba dia kuelangana meji bua mvese ayi. Dîba adi malu adimu nealenge muoyo webe. ‘Tungunuka ne kusambila.’ (Mat. 26:41) Masambila ebe menza ne muoyo wa munda neakusemeje pabuipi ne Yehowa. ‘Tungunuka ne kukeba tshia kumpala Bukalenge.’ (Mat. 6:33) Udi mua kuenza nanku wewe muteke mudimu wa buambi pa muaba wa kumpala mu nsombelu webe. Wewe uyisha pa tshibidilu, neukoleshe ditabuja diebe. Ntatu yonso iudi ne bua kupeta pa buloba bukadi bunyanguke ebu nya ‘tshitupa tshîpi ne mmipepele.’ (2 Kol. 4:17) Kadi didilambula ne batismo nebikunzuluile njila bua kupeta nsombelu wa disanka mpindieu ne “muoyo wa bushuwa” kumpala eku. Ntatu ayi idi ne bualu buayi anyi? Eyowa!​—1 Tim. 6:19. w20.03 13 §19-21

Dinayi dia 30/12

Dîba didi dishale ndikese.​—1 Kol. 7:29.

Bikala mulongi webe wa Bible uya kumpala ne majetete, nekufike dîba diwikala ne bua kudiebeja ne: ‘Ngimanyike dilonga anyi?’ Paudi ukonkonona tshilumbu atshi, diebeja ne: ‘Mulongi wanyi wa Bible udi wenda uya kumpala bimpe bilondeshile nsombelu wende anyi?’ ‘Mmubange “kutumikila” malu adiye ulonga anyi?’ (Mat. 28:20) Bidi bibungamija bua kumona ne: balongi bakuabu mbenze anu bu bena Isalele ba mu tshikondo tshia Yehezekele. Yehowa wakambila Yehezekele bua kuamba bua bualu buabu ne: “Mona! wewe udi kudibu bu musambu wa mananga, muimba ne dîyi dimpe ne muimba bimpe bitambe ne tshiombelu tshia nshinga. Bobu nebumvue mêyi ebe, kadi muntu nansha umue kakuenza mêyi au to.” (Yeh. 33:32) Bidi mua kutukolela bua kuambila muntu ne: tudi basue kuimanyika dilonga nende Bible. Kadi tuamanya, “dîba didi dishale ndikese.” Pamutu pa kujimija dîba dia bungi ne mulongi wa Bible udi kayi uya kumpala, mbimpe tukebe muntu udi uleja ne: ‘mmuakaje muoyo wende bimpe bua kupeta muoyo wa tshiendelele.’​—Bien. 13:48. w20.01 6 §17; 7 §20

Ditanu dia 31/12

Bukalenge buebe bulue. Disua diebe dienzeke kabidi pa buloba muomumue ne mu diulu.​—Mat. 6:10.

Bitendelelu bia bukua buena Kristo kabitu bitamba kulongesha tshidi Bible wamba tshia ne: dimue dituku bantu badi batumikila Nzambi nebapete muoyo wa tshiendelele pa buloba apa to. (2 Kol. 4:3, 4) Lelu, bia bungi bidi bilongesha ne: bantu bimpe bonso badi baya mu diulu padibu bafue. Kadi ki ntshivua bena mu kasumbu kakese ka Balongi ba Bible bavua batuadije kupatula Tshibumba tshia Nsentedi mu tshidimu tshia 1879 balongesha to. Bakajingulula ne: Nzambi uvua ne bua kupingaja Mparadizu pa buloba, kabidi ne: bantu bungi kabuyi kubala badi bamutumikila nebikale ne muoyo pa buloba apa, ki mmu diulu to. Kadi bua kujingulula ne: bantu abu bavua banganyi menemene, biakabangata matuku a bungi. Balongi ba Bible bakajingulula kabidi ne: bilondeshile Bible, bantu bakuabu badi ne bua ‘kusumbibua pa buloba’ bua kuya kukokesha ne Yezu mu diulu. (Buak. 14:3) Tshisumbu atshi tshidi ne bua kuikala tshienza ne bena Kristo ba tshisumi 144 000 badi badilambule kudi Nzambi ne bamuenzele mudimu ne lulamatu luonso patshivuabu pa buloba. w19.09 27 §4, 5

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu