TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w93 1/11 dib. 30-31
  • Bena nkristo ba kumpala bavua batumika ne dîna dia Nzambi anyi?

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bena nkristo ba kumpala bavua batumika ne dîna dia Nzambi anyi?
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1993
w93 1/11 dib. 30-31

Bena nkristo ba kumpala bavua batumika ne dîna dia Nzambi anyi?

DÎNA dia Nzambi didi disanganyibua misangu binunu ne binunu mu Mifundu ya tshiena-Ebelu, mudibu badifunde ne maleta matshintamane anayi יהוה (YHWH, Tétragramme). Bakebuludi ba bintu bianguila mu buloba badi baleja se: bangabanga ne kuyabu nabu ku bupika, kumpala kua 607 K.B.B., bena Izalele buonso bavua batumika ne dîna edi. Diodi mene didi dimueneka misangu mivule mu mikanda ya Bible yakafundibua kudi Ezela anyi Esdras, Nehemiya, Danyele ne Malaki. Ku kakese ku kakese, bu muvua tshikondo tshia dikalaku dia Masiya tshienda tshisemena pabuipi, bena Yuda bakatuadija kutshina bua kutumika ne dîna edi.

Balongi ba Yezu bavuaku batumika ne dîna dia Nzambi (didibo pa tshibidilu bakudimune “Yehowa,” peshi “Yahweh” mu tshiluba anyi)? Mbimueneke patoke se: bivua nanku. Yezu wakalongesha bamulondi bende bua kusambila Nzambi ne: “Dîna diebe ditumbe.” (Matayi 6:9) Kabidi, ku ndekelu kua mudimu wende pa buloba, wakasambila yeye muine Tatuende udi mu diulu ne: “Ngaleji dîna diebe kudi bantu bawakampesha mu bulongolodi ebu.” (Yone 17:6) Ku lukuabu luseke, mu nkudimuinu wa kale wa Mifundu ya tshiena-Ebelu mu tshiena-Greke mubikidibue ne: La Septante, uvua balongi ba Yezu batumika nende, dîna dia Nzambi divuamu mu maleta a tshiena-Ebelu anayi anyi Tétragramme.

Netuambe tshinyi bua Evanjeliyo ne mikanda mikuabu idi mu Mifundu ya tshiena-Greke ya bena nkristo (“Dipungila Dipiaditshipia”)? Bu muvua dîna dia Nzambi disanganyibua mu nkudimuinu wa Septante, bavua kabidi ne bua kudisangana mu mikanda ya kumpala ya Mifundu ayi​—nangananga miaba yakatelabu mêyi a mu nkudimuinu wa Septante. Nenku, dîna Yehowa didi dimueneka misangu mipite pa 200 mu Bible wa Les Ecritures grecques chrétiennes​—Traduction du monde nouveau. Bamue bakamujana bu uvua kayi ne kabingila. Kadi, mbimueneke se: nkudimuinu wa Traduction du monde nouveau mbamutue nyama ku mikolo kudi Talmud wa bena Babilone mushindu uvuabi kabiyi bitekemena.

Tshitupa tshia kumpala tshia mukanda eu wa bena Yuda tshidi ne tshiena-bualu tshia Shabbath (Nsabatu) ne tshidi ne mikenji mivulavulayi idi ilombola bienzedi pa bidi bitangila Nsabatu. Muaba kampanda, mudi dikonkonona bua kumanya bikalabi biakanyine bua kupatula Mifundu ya Bible idi mipona mu kapia dituku dia Nsabatu, pashishe tudi tubala bidi bilonda ebi: “Miaba idi mishale patupu [gil·yoh·nimʹ] ne mikanda ya ba-Minim, katuena mua kuyipatula mu kapia nansha. Rabbi Jose wakamba ne: Mu matuku makuabu a mu lumingu, muntu uvu’anu mua kukosa tutupa tudi ne dîna dia Nzambi, kutusokoka ne kuosha bivua bishale. Rabbi Tarfon wakamba ne: Ndi mua kujika muananyi bingabenga kuyosha pamue ne mêna a Nzambi adimu pandi nyipeta mu tshianza tshianyi.”​—Bikudimuna kudi Dr. H. Freedman.

Mbanganyi bavua ba-mi·nimʹ? Muaku eu udi umvuija “babuludianganyi” ne uvua mukumbanyine ba-saduseyi peshi bena Samariya. Kadi, bilondeshile Dr. Freedman, mu mvese eu udi wakula bua bena nkristo bena Yuda. Nenku, bua Dr. Freedman, ntshinyi tshivua gil·yoh·nimʹ, uvuabu bakudimune bu “miaba ivua mishale patupu”? Kudi mua kuikala mumvuija abidi. Bidi mua kuikala mielelu ya mivungu ivua mishale patupu anyi mivungu idi patupu. Peshi​—mu diela nsenda ne muaku eu—​bidi mua kuikala mifundu ya ba-mi·nimʹ, mbuena kuamba se: mifundu ayi kayivua ne mushinga anu bu mivungu ivua mishale patupu. Mu nkonga-miaku, diumvuija edi dibidi ndifidibue bu “Evanjeliyo.” Mu diumvuangana ne ebi, tshiambilu tshidi mu Talmud kumpala kua tshitupa tshiteela tudi tutshibala ne: “Mikanda ya ba-Minim idi bu miaba idi mishale patupu [gil·yoh·nimʹ].”

Pa nanku, mu mukanda wa Lawrence H. Schiffman wa Nnganyi uvua muena Yuda? (angl.), tshitupa tshia Talmud tshidi tshitedibue kulu eku mbatshikudimune mushindu udi ulonda eu: “Katuena mua kupatula mu kapia (dia Nsabatu) Evanjeliyo ne mikanda ya ba-minim (‘babuludianganyi’) to. Kadi ivua yoshibue pa muaba wabu, yoyi ne Tetragramme yayi. Rabbi Yose Ha-Gelili udi wamba ne: Munkatshi mua lumingu, muntu udi mua kukosa Tetragramme yayi, kuyiteka ku luseke ne pashishe kuosha bivua bishale. Rabbi Tarfon wakamba ne: Ndi mua kujika bana banyi! Bingayikuata (mikanda eyi) mu tshianza tshianyi, ndi ne bua kuyuosha pamue ne Tetragramme idimu.” Dr. Schiffman udi utungunuka ne kumvuija se: apa ba-mi·nimʹ mbena nkristo bena Yuda.

Tshitupa etshi tshia Talmud tshivua tshiakula bulelela pa bidi bitangila bena nkristo ba kumpala anyi? Bikalabi nanku, kudi tshijadiki tshikole tshidi tshileja se: bena nkristo bavua babueja dîna dia Nzambi, Tetragramme, mu Evanjeliyo ne kabidi mu mifundu yabu. Ne mbimueneke kabidi se: Talmud udi wakula apa bua bena nkristo bena Yuda. Kudi bijadiki bia bashikuluji pa bidi bitangila mmuenenu wa mushindu’eu, ne kabidi miaku idi kumpala ne kunyima kua tshiambilu atshi mu Talmud idi isakidila bijadiki bikuabu biondoke. Tshitupa tshidi tshilonda tshiangatshila mu Shabbath, tshitedibue kulu eku tshidi tshilonda muyuki udi wakula bua Gamaliele ne nzuji kampanda muena nkristo, mudibo kabidi bakula bua Muyuki wa pa Mukuna.

Bivua anu ku shòò, ke pavua bena nkristo batontolodi bumbuke mu njila wa malongesha a Yezu mapepele, kulekelabu kutumika ne dîna dia Nzambi kudi aba bavua badiamba muvuabo bena nkristo ne badiumushe mene mu mifundu ya nkudimuinu wa Septante, mu Evanjeliyo ne mu mikanda mikuabu ya mu Bible.

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Mu matuku atshivua Yezu pa buloba, dîna dia Nzambi divua mu [Bible wa] “Septante”

[Mêyi a dianyisha]

Israel Antiquities Authority

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu