Dimayi ditshina dia Nzambi
“Utshine Yehowa, umuke ku malu mabi.”—NSUMUINU 3:7, Mukanda wa Nzambi.
1. Mukanda eu wa Nsumuinu uvua mufundibue bua banganyi?
NSUMUINU, mukanda wa mu Bible, mmuwule tente ne mibelu ya mu nyuma. Ku ntuadijilu, Yehowa wakafundisha mukanda eu bua kulombola ditunga diende dia Izalele wa kale. Lelu’eu, mulombodi eu udi ufila mibelu ya budimu kudi ditunga diende dinsantu dia bena nkristo, “badi nshikidilu wa bulongolodi ebu bua malu mufikile.”—1 Kolinto 10:11; Nsumuinu 1:1-5; 1 Petelo 2:9.
2. Bua tshinyi didimuija didi mu Nsumuinu 3:7 ndiakanyine menemene bua tshikondo tshietu etshi?
2 Tuangatabi Nsumuinu 3:7 (Mukanda wa Nzambi), mutudi tubala ne: “Kuikadi muena meji ku mêsu kuebe wewe. Utshine Yehowa, umuke ku malu mabi.” Biangatshile ku tshikondo tshia baledi betu ba kumpala, pavua Nyoka mushime Eva pa kumulaya ne: ‘nebamanye bimpe ne bibi,’ meji a muntu nkayawu mmadileje kaayi makumbane bua kupetesha bantu bidibo bakengela. (Genese 3:4, 5; 1 Kolinto 3:19, 20) Kabidi, kakuena tshikondo tshikuabu mu miyuki ya bantu tshidi muanda eu mutambe kumueneka patoke bu mu siekele eu wa 20—mu “matuku a ndekelu,” mudi bukua-bantu bapola bipeta bia dibenga kuitaba dikalaku dia Nzambi, bia malongesha a bintu bidimenene, badiine ne kasuki mu disunguluja dia mekala a dikoba, tshimvundu ne dipanga bikadilu bikezuke bia mishindu yonso. (2 Timote 3:1-5, 13; 2 Petelo 3:3, 4) Ebu ‘mbulongolodi bupiabupia bupange bulongame’ budi Bulongolodi bua Matunga masanga (O.N.U.) peshi bitendelelu biabulukangane bia mu bulongolodi ebu kabiyi mua kuakaja.
3. Mmianda kayi ivua mimanyishibue mu milayi bua matuku etu aa?
3 Dîyi dia buprofete dia Nzambi didi ditumanyisha ne: makole a ba-demon mmapatuke matangile kudi “bakalenge ba pa buloba bujima budi bantu base, bua kubasangisha bua mvita ya dituku dinene dia Nzambi Wa-Bukole-Buonso . . . ku muaba udibo babikila mu tshiena-Ebelu ne: Har–Magedon.” (Buakabuluibua 16:14, 16) Mu tshitupa tshîpi emu, buowa bukole bua kudi Yehowa nebujingile bakalenge, peshi bakokeshi abu. Kutshina kuabu nekuikale amu bu kuvua bena Kanana bapete pakalua Yoshua ne bena Izalele bua kukumbaja malumbuluisha [a Nzambi] kudibo. (Yoshua 2:9-11) Kadi mu tshikondo tshietu etshi, Eu uvua mulejibue mu tshimfuanyi kudi Yoshua, Kristo Yezu—“Mukalenge wa bakalenge ne Mfumu wa bamfumu”—ke walua ‘kututa bukua-matunga ne kuakokesha ne dikombo dia tshiamu,’ bu mushindu wa kuleja “luonji lua tshiji tshikole tshia Nzambi Wa-Bukole-Buonso.”—Buakabuluibua 19:15, 16.
4, 5. Nnganyi wapeta lupandu, ne mbua tshinyi?
4 Nnganyi wapanduka mu tshikondo atshi? Ki ng’aba buuminyina ne buowa nansha, kadi ng’aba buonso bikala badime ditshina dia kanemu dia Yehowa. Pamutu pa kuikala bena meji ku mêsu kuabu nkayabu, ‘badi bumbuka ku malu mabi.’ Ne budipuekeshi, badi badiisha tshieledi tshiabu tshia lungenyi ne malu wonso mimpe bua kuipatamu bintu bionso bibi. Badi baleja kanemu ka lupandu bua Mfumu Munene Yehowa, “Nzuji wa buloba bujima,” ukadi pa kubutula aba buonso badi balamate ku malu mabi, amu bu muenzeleye bua bena Sodomo babi. (Genese 18:25) Nenku, bua tshisamba tshia Nzambi, “Ditshina dia Yehowa didi mushimi wa . . . muoyo, bua kuehuka ku mateyi a lufu.”—Nsumuinu 14:27, Mukanda wa Nzambi.
5 Mu dituku edi dia dilumbuluisha dia kudi Nzambi, aba buonso badi baditshipa bajima kudi Yehowa ne batshina bua kabavu kupanga kumulengelela, nebafike ku dikumbaja bulelela buvua bulejibue mu tshimfuanyi mu Nsumuinu 3:8: “[Ditshina dia Yehowa] divue diondopibua bua mûfu webe ne tshipoleshi bua mifuba yebe!”
Nemeka Yehowa
6. Ntshinyi tshidi ne bua kutusaka ku diangata Nsumuinu 3:9 ne mushinga?
6 Dianyisha dietu bua ditshina dia Yehowa, disuikakaja ku dinanga divule buende yeye, bidi ne bua kutusaka ku diangata Nsumuinu 3:9 ne mushinga: “Nemeka Yehowa ne bintu biebe bia mushinga ne mamuma ebe a diambedi [a mu madimi ebe, Mukanda wa Nzambi].” Katuena benzejibue ku bukole bua kunemeka Yehowa ne milambu yetu nansha. Mine eyi idi ne bua kufidibua ku budisuile, amu bu mudibi bilejibue misangu mitue ku 12 biangatshile mu Ekesode 35:29 too ne mu Dutelonome 23:23, pa bidi bitangila difila milambu mu Izalele wa kale. Mamuma aa a diambedi bua Yehowa adi ne bua kuikala mapa malenga mapue atudi mua kufila, bua dianyisha bua malu mimpe ne bulenga-bunangi bitudi tupetela ku tshianza tshiende. (Musambu wa 23:6) Adi ne bua kuleja dipangadika dietu dia ‘kukeba diambedi bukalenge ne buakane buende.’ (Matayi 6:33) Ne mbipeta kayi bituapetela ku dinemeka dietu dia Yehowa ne bintu bietu bia mushinga? “Nunku, mayeba ebe neûle tente ne bintu bia bungi, bikaminu biebe nebihongolole mvinyo mihia-mihia.”—Nsumuinu 3:10, Mukanda wa Nzambi.
7. Mmamuma kayi a diambedi atudi ne bua kupesha Yehowa, ne nekupatuke bipeta kayi?
7 Diambedi, Yehowa udi utubenesha mu nyuma. (Malaki 3:10) Nunku, mamuma a diambedi atudi tumulambula adi ne bua kuanji kuikala a mu nyuma. Tudi ne bua kutumika ne dîba dietu, makanda etu ne bukole buetu bua muoyo bua kuenza disua diende. Apu, mudimu eu newutudiishe, amu bu muvuawu mulue “biakudia” bivua bikolesha Yezu. (Yone 4:34) Mayeba etu a biakudia bia mu nyuma neuwule tente, ne disanka dietu, didi dilejibue mu tshimfuanyi ku maluvu mapiamapia, nedisapalale. Kabidi, pa kusambila ne dieyemena bua kupeta tshiakudia dituku dionso, tudi mua kutua mudimu wa Bukalenge wa pa buloba bujima nyama ku mikolo pa tshibidilu ne kalolo. (Matayi 6:11) Bionso bitudi nabi, kusangisha ne bintu bietu bia ku mubidi, bidi bifumina kudi Tatu wetu wa dinanga wa mu diulu. Neatuitshikijile mabenesha makuabu, bilondeshile mushindu utudi tutumika ne bintu bia mushinga bua kumusamuna.—Nsumuinu 11:4; 1 Kolinto 4:7.
Mikanu ya dinanga
8, 9. Mmunyi mutudi ne bua kuangata dikanyina, mibelu ne dinyoka?
8 Ku mvese wa 11 ne wa 12, Nsumuinu nshapita 3 udi wakula tshiakabidi bua malanda a disanka adi asuikakaja tatu kudi muanende adi mu mêku a batshinyi ba Nzambi, ne aa adi pankatshi pa Yehowa ne bana bende basuibue ba mu nyuma badi pa buloba. Tudi tubala ne: “Mibelu ne dinyokibua bia kudi Yehowa, Ô muananyi, kubimanshi; ne kukinyi kukanyina kuende, bualu, eu udi Yehowa munange, Udi umukanyina, amu bu mudi tatu ukanyina muanende udi umusankisha.” Bantu ba mu bulongolodi ebu batu bapetula dikanyina. Tshisamba tshia Yehowa tshidi ne bua kudiangata ne mushinga. Mupostolo Paulo wakatela miaku eyi ya mu Nsumuinu, wamba ne: “Muananyi, kupepeji mibelu ne dinyoka bia kudi Yehowa, ne kuteketanganyi to pawudi ululamijibua kudiye; bualu eu udi Yehowa munange Udi umubela ne umunyoka. . . . Bushuwa, pamue ne pamue, mibelu ne dinyoka kabitu bualu bua disanka, kadi mbua dibungama; kadi, kunyima ku shòò, bitu bituadila aba bavuabi bilongeshe tshimuma tshia ditalala, mbuena-kuamba ne: buakane.”—Ebelu 12:5, 6, 11.
9 Eyowa, dikanyina, mibelu ne manyoka ntshitupa tshidi tshikengedibua bua kulongeshibua kua yonso wa kutudi, nansha tubipetela kudi baledi betu, nansha ku butuangaji bua tshisumbu tshia bena nkristo peshi mu kueleela kuetu kua meji pa Mifundu mu kudilongela kuetu kua muntu pa nkayende. Mushindu ututu tuangata mibelu ne manyoka mbualu bua lufu peshi bua muoyo, bualu, Nsumuinu 4:1, 13 udi wamba pende ne: “Telejayi, Ô bana, mibelu ne dinyoka bia tatu ne teyayi ntema, bua kumanya lungenyi. Kuatshilamu mibelu ne dinyoka; kubilekedi nansha. Ubilame bimpe, bualu bidi muoyo webe.”
Diakalenga dinene kupita wonso
10, 11. Tela bimue bitupa bia mêyi adi asankisha a mu Nsumuinu 3:13-18.
10 Mmiaku kayipu milenga idi ilonda mpindieu, bushuwa, ‘mêyi malelela a bulelela adi asankisha’! (Muambi 12:10) Mmêyi mafundisha ku spiritu a Solomo adi umvuija diakalenga dia bushuwa. Mmêyi atudi ne bua kufunda pa mitshima yetu. Tudi tubala ne:
11 “Wa diakalenga mmuntu udi mupete meji, ne muntu udi mupete busunguluji, bualu kuapeta bu makasa a mushinga nkuimpe kupite kuikala ne argent bu makasa, ne kuapeta bu tshintu tshia mushinga nkuimpe kupite or. Adi ne mushinga mukole kupita mabue malengele ne bintu biebe bia kudisankisha nabi kabiena mua kuakanangana nawu. Dilepa dia matuku didi ku dia balume diawu, ku dia bakaji diawu kudi bubanji ne butumbi. Njila yawu nnjila idi miuwule tente ne musangelu, ne njila yawu yonso idi’anu ditalala. Adi mutshi wa muoyo bua aba badi baakuata, ne aba badi baalama bikole badi ne bua kubikidibua se: mba diakalenga.”—Nsumuinu 3:13-18.
12. Ndikuatshisha kayi didi meji ne busunguluji mua kuikala nabi kutudi?
12 Meji—mmatedibue misangu mivule mu mukanda wa Nsumuinu, misangu 46! “Ditshina dia Yehowa ntshibangidilu tshia meji.” Etshi ke ditshina dia Nzambi, meji makanyine maashila pa dimanya dia Dîyi dia Nzambi didi diambuluisha tshisamba tshiende bua kudilombola ne dikubibua dionso mu bipepele bikole bidi bitatshishangana mu bulongolodi ebu bua Satana. (Nsumuinu 9:10, Mukanda wa Nzambi) Busunguluji, budibo batele misangu 19 mu Nsumuinu, budi musadidi wa meji, bualu budi butuambuluisha bua kuluisha bilobeshi bia Satana. Bua kukumbaja bipatshila bia mateyi ende, Muluishi munene udi ne dimanya-kuenza dikole dia binunu bivule bia bidimu. Disunguluja dia njila ya Nzambi, makokeshi a kutapulula bimpe ne bibi ne a kusungula njila muimpe bidi bifumina ku dilongesha dia mushinga mukole kupita dimonamona dionso dia malu. Ke tshidi Yehowa nkayende utulongesha mu Dîyi diende.—Nsumuinu 2:10-13; Efeso 6:11.
13. Ntshinyi tshidi mua kutukuba mu tshikondo tshia nsombelu mukole wa mianda ya mpetu, ne mmushindu kayi?
13 Nsombelu mukole mu mianda ya mpetu mudi bulongolodi ebu budiine udi utudimuija bua dikumbana dia mulayi wa mu Yehezekele 7:19: “Nebimanshe argent yabu mu misesu, ne or yabu neyilue tshintu tshidi tshikuatshisha muenge. Nansha argent yabu nansha or yabu kabiena mua kubasungila ku tshiji tshikole tshia Yehowa.” Bintu bionso bia ku mubidi bia pa buloba bidi ne mushinga mukese pa kubifuanyikija ne mushinga wa lupandu wa meji ne wa busunguluji. Musangu kampanda, muena meji mukalenge Solomo wakamba ne: “Meji adi ambuluisha bua kukubibua amu bu mudi mfranga yambuluisha bua kukubibua; kadi, dimanya didi dipita diodi, bualu meji adi alama benawu ne muoyo.” (Muambi 7:12) Ba diakalenga ng’aba buonso badi bendela lelu’eu mu njila ya Yehowa miuwule tente ne bulengele, ne badi basungule ne meji “bule bua matuku,” mbuena-kuamba ne: muoyo wa kashidi udi Nzambi upesha muntu yonso udi wenza midimu ya ditabuja mu mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu!—Nsumuinu 3:16; Yone 3:16; 17:3.
Dimayi meji malelela
14. Mmu mishindu kayi mudi meji a tshilejilu a Yehowa malejibue?
14 Mbiakanyine bua tuetu bantu, bakafukibua ku tshimfuanyi tshia Nzambi, tuenze madikolela bua kudima meji ne busunguluji, ngikadilu ivua Yehowa yeye muine muleje pa kukumbaja midimu milengele ya bufuki buende. “Yehowa wakafuka buloba ne meji. Wakashindika mawulu bikole ne busunguluji.” (Nsumuinu 3:19, 20) Wakenza bifukibua bidi ne muoyo, ki nku mushindu musokome, ukêna-kumvuija, wa bintu bidimenene, kadi, nku bienzedi bia buludiludi bia difuka, tshifukibua tshionso “bilondeshile mushindu watshi” ne bua tshipatshila tshia meji. (Genese 1:25) Ndekelu wa bionso, pakamueneka muntu muikale ne lungenyi ne makokeshi mabandile mapite a nyama, bikashi bia banjelu bana ba Nzambi biakumvuika mutantshi mule mu mawulu. (Fuanyikija ne Yobo 38:1, 4, 7.) Busunguluji bua Yehowa pa bidi bitangila matuku atshivuavua, meji ende ne dinanga diende bidi bimuenekela bimpe bitambe ku bifukibua biende bia pa buloba.—Musambu wa 104:24.
15. (a) Bua tshinyi kudima meji nkayaku ki nkukumbane? (b) Ndieyemena kayi didi Nsumuinu 3:25, 26 ne bua kutupetesha?
15 Katuena amu ne bua kudima ngikadilu ya Yehowa bu mudi meji ne busunguluji, kadi, tudi kabidi ne bua kulamataku bikole ne katuyi tulengulula musangu nansha umue kulonga kuetu kua Dîyi diende. Udi utudimuija ne: “Muananyi, kawumuki ku mêsu kuebe! Ulame meji makane ne bukole bua kuela lungenyi, ne nebikale muoyo bua anyima webe ne tshilenga bua nshingu webe.” (Nsumuinu 3:21, 22) Apu, tudi mua kuenda mu dikubibua ne ditalala dia mu lungenyi, nansha mudi dituku dia “kabutu ka tshimpitshimpi” dilua bu muîvi bua kudituta pa bulongolodi bua Satana. (1 Tesalonike 5:2, 3) Mu tshikondo tshia dikenga dinene, “kuakutshina tshintu nansha tshimue tshikuate buowa ne tshia tshintuluntulu, anyi tshipepele tshikole pa bantu babi, bualu tshidi tshilua. Bualu, Yehowa yeye nkayende neikale dishindika diebe, ne neakube bushuwa dikasa diebe ku buteyi.”—Nsumuinu 3:23-26.
Dinanga bua kuenza malu mimpe
16. Ntshienzedi kayi tshidi tshilombibue kudi bena nkristo bua kusakidila ku mitalu yabu mu mudimu?
16 Matuku aa ng’a kuleja mitalu mu kumanyisha kua lumu luimpe lua Bukalenge bu tshimanyinu bua matunga wonso. Kadi, mudimu eu udi ne bua kutuibua nyama ku mikolo kudi mudimu mukuabu wa bena nkrito, bu mudibi bileja mu Nsumuinu 3:27, 28: “Kukandi bua kuenza bimpe kudi aba badi babiakanyine, padibi ku bukokeshi bua tshianza tshiebe bua kubienza. Kuambidi muinebe ne: ‘Nda ne waalukile, makelela nenkupeshe,’ pabi tshine tshintu tshikale kûdi.” (Fuanyikija ne Yakobo 2:14-17.) Bu mudi bavule bambulangane ne dikenga dia kasuba ne tshiyole tshia nzala, tudi balombibue ne lukasa luonso bua kutuadila muntu netu diambuluisha, ne nangananga bana betu ba mu nyuma. Mmunyi mudi Bantemu ba Yehowa bandamuna ku lubila elu?
17-19. (a) Ndikengedibua kayi dia lukasa lukasa divua dikumbajibue mu 1993, ne diandamuna divua tshinyi? (b) Ntshinyi tshidi tshileja ne: bana betu badi mu dikenga badi “bapeta ditshimuna dijima”?
17 Tuangatebi tshilejilu: tshidimu tshishale, lubila lua lukasa lua diambuluisha luakalua lufumina ku ditunga dia Yougoslavie wa kale. Bana betu bena matunga mena mutumba bakandamuna ku dibikila edi mu mushindu wa dikema. Mu ngondo ya mashika makole a hiver (mu dia 22 Tshisua-munene too ne mu dia 21 Luabanya), tuminyó tuvule tua bintu bia kuambuluisha nabi tuakabuela mu bitupa bia buloba muvua ndululu, tuvua tuambule mikanda mipiamipia, bilamba bia kuvuala mu muvu wa mashika, biakudia ne manga bua Bantemu bavua mu dikengedibua. Dituku kampanda, bana betu bakalomba dianyisha bua kuambuisha bintu bia bujitu bua tone 15; kadi, pakapetabo dianyisha, bakamona ne: bavua babanyishe bua kuambuisha bujitu bua tone 30! Bantemu ba Yehowa ba ku Autriche bakatuma ne lukasa luonso tuminyó tukuabu tusatu. Bionso bisanga, tone 25 ke yifikile kuvuayi ne bua kutumibua. Ndisanka kayipu bua bana betu pa kupeta biakudia ebi bivule bia mu nyuma ne bia ku mubidi!
18 Mmunyi muakandamuna aba bakabipeta? Ku ntuadijilu wa tshidimu, mukulu kampanda wakafunda ne: “Bana betu ba balume ne ba bakaji ba ku Sarajevo badi ne muoyo ne badi ne makanda a mubidi, ne, tshidi ne mushinga menemene ntshia se: tudi’anu ne makanda mimpe a mu nyuma bua kunanukila mu mvita eyi kayiyi kumvuija. Pa bidi bitangila biakudia, nsombelu uvua mutambe bukole. Yehowa anubenesheku ne anufute bua madikolela anudi benze bua bualu buetu! Bamfumu badi banemeka nangananga Bantemu ba Yehowa bua nsombelu wabu wa tshitembu ne bua kanemu kabu bua bamfumu. Tudi tunuela kabidi tuasakidila bua biakudia bia mu nyuma binuvua batutuadile.”—Fuanyikija ne Musambu wa 145:18.
19 Munkatshi mua njiwu, bana betu aba badi baleja kabidi dianyisha diabu ku mudimu wabu wa budimi wa mitalu. Bena mutumba nabu bavule badi balua kubalomba bua kulonga nabo Bible ku mabo. Mu tshimenga tshia Tuzla, tshiakapeta tone itanu ya biakudia, yonso wa ku bamanyishi 40 mmukumbaje mwayene wa mêba 25 mu mudimu ku ngondo, ke mushindu wa kutua bampanda-njila tshitema ba mu tshisumbu nyama ku mikolo. Bungi bua bavua babuele mu Tshivulukilu tshia lufu lua Yezu buvua kabidi bukemesha: bantu 243. Bana betu aba basuibue mbapete bushuwa “ditshimuna dijima, ku diambuluisha dia eu udi mutunange.”—Lomo 8:37.
20. “Ndishintakaja” kayi divua dienzeke ku ditunga dia Union soviétique wa kale?
20 Muoyo wa kalolo muleja mu ditumibua dia tuminyó tuvule tuwuja tente ne biakudia ne bia kuvuala ku ditunga dia Union soviétique wa kale mbiakanangane ne mitalu ya bana betu ba mu ditunga edi. Ke bua tshinyi, ku Moscou, bantu 7 549 bavua babuele mu Tshivulukilu tshidimu atshi, pabi, bavu’anu bantu 3 500 tshidimu tshishale. Mu tshine tshikondo etshi, bungi bua bisumbu bia mu tshimenga etshi buvua bumbuke ku 12 e kutua ku 16. Mu ditunga dijima dia Union soviétique wa kale (pa kumbusha matunga a baltes), didiunda divua dia bisumbu 14 pa 100, bamanyishi ba Bukalenge 25 pa 100 ne bampanda-njila 74 pa 100. Mmitalu kayipu ne mmuenenu kayipu wa kudipangisha amue masanka! Abi bidi bituvuluija “dishintakaja” divua dienzeke mu siekele wa kumpala. Bena nkristo bavua ne bintu bia mu nyuma ne bia ku mubidi bakenza mapa ne kalolo bua aba bavua mu dikengedibua, ne pine apo, mitalu ya bana betu aba bavua bazengele ivua ipetesha disanka ne dikankamija kudi babifidi.—2 Kolinto 8:14.
Ukine malu mabi!
21. Mmashilangana kayi pankatshi pa bena meji ne bapote adi malejibue ku mêyi a nkomenu a Nsumuinu nshapita 3?
21 Ku diambuluisha dia mulongolongo wa mashilangana, nshapita muisatu wa Nsumuinu udi ujika mpindieu ne didimuija, udi ukomesha ne: “Muoyo webe kawusaminyi muntu muena tshimvundu ne kusungudi nansha umue wa ku njila yende. Bualu muntu mubi udi tshintu tshia kukina bua Yehowa, kadi, bulunda Buende budi ne bantu bena bululame. Mulawu wa kudi Yehowa udi pa nzubu wa muntu mubi, kadi, Udi ubenesha muaba wa tshisombelu tshia bantu bakane. Pikalabi bua bena tuseku, yeye muine neabaseke, kadi, bena kudipuekesha neabaleje dianyishibua. Lumu, ke tshikala bena meji ne bua kupeta, kadi bapote badi basekelela bundu.”—Nsumuinu 3:29-35.
22. (a) Mmunyi mutudi mua kuepuka bua kubadibua munkatshi mua bapote? (b) Bena meji badi ne lukinu bua malu kayi, ntshinyi tshidibo badima, ne ndifutu kayi diapetabu?
22 Ntshinyi tshitudi ne bua kuenza bua katuvu kubadibua munkatshi mua bapote? Tudi ne bua kulonga mua kukina malu mabi, eyowa, kukina ne muoyo mujoboke bidi Yehowa ukina ne muoyo mujoboke—njila yonso mibi ya bena mu bulongolodi ebu ba tshikisu ne babundi ba bibawu. (Tangila kabidi Nsumuinu 6:16-19.) Bishilangane, tudi ne bua kudima malu mimpe: bululame, buakane ne bupole-malu, bua se: ne budipuekeshi buonso ne ditshina dia Yehowa, tupetaku “bubanji, butumbi ne muoyo.” (Nsumuinu 22:4) Nebikale difutu bua aba buonso ba kutudi badi balonda ne lulamatu mubelu eu: “Eyemena Yehowa ne mutshima webe mujima.”
Newumvuije munyi?
◻ Mvese wa mu Bible wa tshiena-bualu tshia dilonga edi udi ne mushinga kayi lelu’eu?
◻ Mmunyi mutudi mua kunemeka Yehowa?
◻ Bua tshinyi katuena ne bua kupepeja mushinga wa mibelu ne dinyoka?
◻ Nkuepi kutudi mua kupetela diakalenga dinene dia ku wonso?
◻ Mmunyi mutudi mua kunanga malu mimpe ne kukina malu mabi?
[Tshimfuanyi mu dibeji 18]
Aba badi balambula bintu bidibo nabi bia mushinga mukole kudi Yehowa nebabeneshibue bikole