TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w94 15/3 dib. 21-23
  • “Diisha mukana, kadi ki mmakasa nansha”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Diisha mukana, kadi ki mmakasa nansha”
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Bilele bia dijiika bantu bia bankambua
  • Bitabataba bia bena Afrike bia bankambua
  • Tshidi Bible wamba
  • Bua tshinyi kushilangana ne bakuabo?
  • Mmuenenu wa bena nkristo pa bilele bia madilu
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1998
  • Bankambua betu batu penyi?
    Ukadi mu njila wa muoyo wa tshiendelele anyi?
  • Dimukila bilele bidi kabiyi bisankisha Nzambi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2005
  • Bena Kristo batu badilangana ne kanemu ne bupuekele, kabayi banyingalaja Nzambi
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2009
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
w94 15/3 dib. 21-23

“Diisha mukana, kadi ki mmakasa nansha”

Dikonkonona bilele bia bankambua bia bena Afrike pa bilele bia dijiika bantu

“KABATU bajiika bafue babo!” Ke mudibo bamba pa tshibidilu bua Bantemu ba Yehowa mu Afrike wa ku Est. Pabi, mbimanyike bimpe ne: Bantemu batu bushuwa, bajiika bafue babo.

Ntshinyi tshidi tshisaka bantu ku diamba se: Bantemu ba Yehowa kabatu bajiika bafue babo? Mbua padi Bantemu kabayi benza mikiya mivule ya dijiika bantu idi muaba udibo basombele.

Bilele bia dijiika bantu bia bankambua

Aliu udi usombela mu musoko mukese munkatshi mua Nigéria. Pakafua mamuende, wakamanyisha balele bende, ne pashishe, kulongololaye bua muyuki muashila pa Mifundu wenzekele ku nzubu kuende. Muenza kudi mukulu wa mu tshisumbu tshia Bantemu ba Yehowa, muyuki uvua mushindamene pa ngikadilu wa bafue ne ditekemena didi dikankamija dia dibiishibua ku lufu mu diumvuangana ne Bible. Kunyima kua muyuki, mamuende wa Aliu wakajiikibua.

Balele bende bavua ne tshiji tshikole. Buabu buobo, dijiikibua dilenga ng’edi didi pa tshibidilu bantu batshisha pambelu butuku budi bulonda lufu lua muntu. Mu musoko wa Aliu, ditshisha pambelu ndituku dia disanka, kadi ki ndia madilu nansha. Badi bowesha tshitalu, batshivuadika bilamba bitoke, batshiladika mu bulalu pambelu. Bena wabu badi babikidisha bimbi ba misambu, basumba tushete tua maluvu, tubulubulu tua maluvu a mabue, ne badilongolola bua kupeta tshimpanga anyi mbuji bua kulambula. Pashishe, balele ne balunda badi bavua bua kuimba, kuja maja, kudia ne kunua too ne padibo butshia kengelee dituku didi dilonda.

Munkatshi mua masanka aa, badi bateka nshima ku makasa a tshitalu. Ndambu wa nsuki ya mufue, nzadi ya ku bianza ne ku makasa ende badi bayikosa ne bayilama bua “dijiikibua dia musangu muibidi.” Didi dienjibua kunyima kua matuku, mbingu, nansha bidimu.

Dituku dimue kunyima kua ditshisha, badi bajiika tshitalu, madilu adi atungunuka munkatshi mua lumingu lujima anyi kupita apu. Pashishe, “dijiikibua dibidi didi dienzeka.” Ndambu wa nsuki, nzadi ya ku bianza ne ku makasa badi babisuika [ku tshizemba tshia] tshilamba tshitoke, batshisuika ku mukamba wa mutshi wa bule bua metre umue ne tshitupa anyi 1,80. Bantu bametangane mu milongo badi bimba misambu ne baja maja, baya batangile nawu ku nkita ne bawujiika pabuipi ne lukita lua mufue. Tshiakabidi, badi bimba misambu mivule, banua ne batshionkomoka. Bua kujikija mikiya ya madilu, badi bakuma tshingoma muulu.

Bu muvua Aliu kayi muenze nansha umue wa ku mikiya eyi, bakamubanda muvuaye kayi unemeka bafue ne upepeja bilele bia bankambua bidi bibatumbisha. Kadi, bua tshinyi Aliu, Ntemu wa Yehowa, wakabenga kulonda bilele bia bankambua? Bualu kuondo kende ka muoyo kakavua mua kuanyisha ngenyi ya bitendelelu idi mijamine pa malu a bankambua.

Bitabataba bia bena Afrike bia bankambua

Mu Afrike mujima, bantu badi bitabuja ne: bantu buonso mbafumine ku bakishi ne nebapingane ku bakishi. Bena Yoruba mu Nigéria badi bamba ne: “Buloba ntshisalu, kadi diulu nnzubu.” Ne Bena Igbo badi bamba ne: “Muntu yonso udi uledibua pa buloba neapingane mu diulu.”

Tangila bilele bituatedi kuulu eku. Tshipatshila tshia ditshisha pambelu nkusebela mukishi njila muimpe. Bilamba bitoke ke bidi bikumbanyine ku bakishi. Kuteka nshima ku makasa nkusuikakaja ku lungenyi lua se: tshitalu tshidi “tshidiila” ku makasa, nenku mbimpe kutshidiisha bua kubenga kufikisha mukishi wende munda mu luendu luende lua ku buloba bua bankambua.

Kabidi, mu tshi-bungi, bantu badi bitabuja ne: padi mukishi ushiyangana ne mubidi, udi ushala pabuipi ne ba-muoyo ne kawuyi upingana kudi bankambua too ne padibo benza dijiikibua dia musangu muibidi. Dijiikibua dia musangu muibidi diodi kadiyi dienzeke, bantu badi batshina ne: mukishi neufike munda ne utua ba-muoyo masama anyi ubashipa. Dikuma tshingoma “nkutuma mukishi” mu diulu.

Nansha mudi bilele bia dijiikangana bishilangane bikole ku muaba ne ku muaba mu Afrike, lungenyi lunene ludi lubituangaja ndua se: mukishi (spiritu) kawena (kêna) ufua. Tshipatshila tshinene tshia bilele ebi nkuambuluisha mukishi wa mufue bua kuandamuna ku dibikila dia kubuela mu nzubu.

Bitabataba pamue ne bienzedi mbikankamijibue kudi dilongesha dia bukua-buena-nkristo dia anyima wa muntu ukena-ufua ne ditendelela “bansantu.” Tshilejilu: ku Swaziland, Omonié kampanda wa basalayi wakamba ne: Yezu wakavua ki mbua kunyanga mitabuja a bankambua, kadi mbua kuakumbaja anyi kuakolesha. Bu mudi bamfumu ba bitendelelu balombola pa tshibidilu mianda idi itangila dijiikangana, bantu ba bungi badi bitaba se: Bible udi mu buobumue ne bitabataba bia bankambua pamue ne bilele biabi.

Tshidi Bible wamba

Bible udi ukankamija bitabataba ebi anyi? Bua ngikadilu wa bafue, Muambi 3:20 udi wamba ne: “Buonso [bantu ne nyama] badi baya ku muaba umue. Buonso mbafumine ku lupuishi ne buonso badi bapingana ku lupuishi.” Mifundu minsantu idi yamba kabidi ne: “Ba-muoyo mbamanye ne: nebafue; kadi bafue ki mbamanye bualu nansha bumue . . . Dinanga diabo, lukinu luabo ne mutshiawudi wabo mbimane kujimina . . . Kakuena mudimu nansha dimanya nansha meji mu Sheole [lukita], muaba uudi uya.”​—Muambi 9:5, 6, 10.

Mvese eyi ne mikuabo idi itokesha se: bafue kabena mua kutumona, kututeleja, kutuambuluisha, anyi kutuenzela malu mabi nansha. Ebi ki mbifuanangane ne biwukadi mutentekele anyi? Udi mua kuikala mumanyeku mubanji kampanda ukadi mufue, muena dîku diende didi dishale dikenga nansha muvuabo bajikije mikiya yonso ya dijiikibua diende anyi? Pikala mukishi (spiritu) wende muikale ku bajangi, bua tshinyi kawena wambuluisha dîku diende? Kawena ukumbana kuenza nunku, bualu tshidi Bible wamba ntshilelela: bushuwa, bafue kabena ne muoyo nansha, “mbaletele mu lufu,” nenku kabena ne bukole bua kuambuluisha muntu kayi yonso.​—Yeshayi 26:14.

Yezu Kristo, Muana wa Nzambi, uvua mumanye ne: bualu ebu mbulelela. Tangila tshiakenzeka kunyima kua lufu lua Lazaro. Bible udi wamba ne: “[Yezu] wakabambila [balongi bende] ne: ‘Lazaro mulunda wetu udi mu diikisha, kadi ndi nya bua kumujula ku tulu.’ Nenku, balongi bakamuambila ne: ‘Mukalenge, pikalaye mu diikisha, neumvue bimpe.’ Yezu uvua ubambila bua lufu luende.” Yone 11:11-13.

Mona se: Yezu udi usuikakaja lufu ku tulu, diikisha. Padiye ufika mu Betani, wakasamba Mariya ne Marte, bakulu ba Lazaro ba babakaji. Musakibue kudi diditeka pa muaba wa bakuabo, Yezu wakapuekesha binsonji. Kadi kavua muenze bualu kampanda anyi muambe bualu kansanga budi buleja ne: Lazaro uvua ne spiritu uvua ne muoyo ne ujinga diambuluishibua bua kufika mu musoko wa bankambua bende. Apo, Yezu wakenza tshivuaye muambe bua kuenza. Wakajula Lazaro ku tulu tua lufu ku diambuluisha dia dibiishibua. Ebi biakaleja patoke ne: Nzambi neatume Yezu bua kubiisha buonso bakafua, badi mu nkita ya tshivulukilu.​—Yone 11:17-44; 5:28, 29.

Bua tshinyi kushilangana ne bakuabo?

Mbibi bua kuenza mikiya yonso ya dijiikibua idi mishindamene pa bitabataba bidi kabiyi mu diumvuangana ne mifundu anyi? Aliu pamue ne miliyo ne miliyo ya Bantemu ba Yehowa bakuabo mbamone nenku. Mbamanye ne: mbibi​—nansha kuikala muena mpala-ibidi—​bua kukankamija tshienzedi kayi tshionso tshidi tshishindamena pa malongesha a dishima. Ki mbasue kuikala bu Bafarizeyi ne baskribe bavua Yezu mupishe buena-mpala-ibidi buabo mu malu a Nzambi.​—Matayi 23:1-36.

Mupostolo Paulo wakadimuija muenzejanganyi nende wa mudimu Timote ne: “Dîyi difundisha ku spiritu didi diamba patoke ne: mu bikondo bia ku nshikidilu, bamue nebalekele ditabuja, pa kuteya ntema yabo ku mêyi a dishima a kudi ba-spiritu [babi] ne ku malongesha a ba-demon, ku buena-mpala-ibidi bua bantu badi bakula malu a dishima.” (1 Timote 4:1, 2) Dilongesha dia ne: mikishi ya bafue idi ne muoyo ku bajangi ndilongesha dia ba-demon anyi?

Eyowa, bidi nanku. Satana Diabolo, “tatuende wa dishima,” wakambila Eve ne: kavua ne bua kufua to, pa kumuleja ne: uvua ne bua kutungunuka ne muoyo mu mubidi. (Yone 8:44; Genese 3:3, 4) Abi kabivua dilongesha dia muomumue ne dia anyima udi ushala ne muoyo kunyima kua lufu lua mubidi to. Kadi, Satana ne ba-demon bende badi basaka bantu, babumbusha mu bulelela budi mu Dîyi dia Nzambi pa kulubuluja lungenyi lua se: muoyo udi utungunuka kunyima kua lufu. Bualu badi bitabuja tshidi Nzambi wamba mu Bible, Bantemu ba Yehowa kabena bitaba ngenyi ne bienzedi bidi bitua mashimi a Satana nyama ku mikolo nansha.​—2 Kolinto 6:14-18.

Bua kuepuka bienzedi bia dijiikibua bidi bibengangane ne Bible, basadidi ba Yehowa mbadikebele dikinyibua kudi bantu badi babenga mmuenenu wabo. Bamue Bantemu bakabapala bumpianyi buabo. Bakuabo bakipatshibua kudi bena mu mêku abo. Kadi, bu mudibo bena nkristo balelela, mbamone se: ditumikila Nzambi dia lulamatu ke didi dibatuadila dikinyibua kudi bena mu bulongolodi ebu. Amu bu bapostolo ba Yezu Kristo balamatshi ba ku mikenji, mbapangadije bua “kutumikila Nzambi bu mfumu pamutu pa bantu.”​—Bienzedi 5:29; Yone 17:14.

Padibu bavuluka banangibue babo badi balale mu lufu, bena nkristo balelela badi badifila bua kuleja dinanga kudi badi ne muoyo. Tshilejilu: Aliu wakakuba mamuende mu nzubu wende kunyima kua lufu lua tatuende, kumudiisha ne kumukuba mu matuku ende wonso a muoyo avua mashale. Padi bakuabo bamba ne: Aliu kakakuba mamuende bualu kakamujiika bilondeshile bilele bia bankambua, yeye udi ubela kasumuinu kabo aka: “Udiishe mukana muanyi kumpala kua kudiisha makasa anyi.” Kudiisha mukana, anyi kukuba muntu patshidiye ne muoyo, nkutambe kudiisha makasa, tshilele tshitukadi bumvuije tshidi tshienda pamue ne ditshisha mu madilu a mufue. Bushuwa, kudiisha makasa kakuena kuambuluisha mufue nansha kakese.

Aliu udi webeja bamujanyi bende ne: ‘Tshiwajinga ntshinyi​—mbua se: bena dîku diebe bakukube ku bukulakaja buebe anyi mbua se: bakuenzele tshibilu tshinene kunyima kua lufu luebe?’ Ba bungi badi basungula dikubibua patshidibo ne muoyo. Badi kabidi basanka padibo bajingulula ne: dia lufu luabo, nebajiikibue mu buneme buonso mu diumvuangana ne Bible ne nebabenzele dijiikibua dipepele.

Ke tshidi Bantemu ba Yehowa bateta kuenza bua banangibue babo. Badi badiisha mukana, kadi ki mmakasa nansha.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu