TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w94 1/10 dib. 4-8
  • Bible: Mukanda mufunda bua kujinguludibua

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Bible: Mukanda mufunda bua kujinguludibua
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Bua tshinyi Bible uvua mufundibua?
  • Bible mmujingakane bikole bua kujinguludibua anyi?
  • Bible ne balondi ba Yezu
  • Ndiambuluisha kayi didiku?
  • Bua tshinyi Bible udi ukengedibua?
  • Mandamuna a nkonko ya mu Bible
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2013
  • Tukebayi “malu male a Nzambi”
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2007
  • Ubale Dîyi dia Nzambi ne umusadile mu bulelela
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1996
  • Ntshinyi tshiakuambuluisha bua kumvua Bible?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2006
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1994
w94 1/10 dib. 4-8

Bible: Mukanda mufunda bua kujinguludibua

BAMUE bantu badi bela meji se: Bible nDîyi dia Nzambi ditokesha didi ne bua kulondibua ku muaku ku muaku. Bua bakuabo, “mukenji wa Bible udi nangananga wa ntapa kubidi.” Ke mudi bantu 12 bena komité wa ditabuja ne teoloji wa tshitupa tshitambe bunene tshia bena Mishonyi (The United Church of Canada) bamba. Mpasata Clifford Elliott, wa the United Church, udi umona ne: kudi bamue “Bible udi ulua amu tshintu: tshia mu lungenyi, tshia tshianana ne katshiyi kutumika natshi.”

Mmuenenu ya mushindu’eu idi ijula nkonko miakanyine idi mikumbanyine mandamuna. Ya mushinga ku yoyo ng’eyi: Bua tshinyi Bible uvua mufundibua? Mmukole bu nshinga ne mmujingakane bua kujinguludibua anyi? Muntu udi ne nshidimukilu wa pankatshinkatshi udi mua kumujingulula anyi? Ndiambuluisha kayi didi dikengela bua kupeta diumvuija dia Mifundu? Ne bua tshinyi dimanya dijalame dia Bible ndikengedibue mu tshikondo etshi tshikole?

Bua tshinyi Bible uvua mufundibua?

Dilonga dia Dîyi dia Nzambi ditu anu dikengedibua kudi aba badi basue kubabidila bulenga ne dianyisha dia Nzambi Mutambe Butumbuke, Yehowa. Bamfumu, bakuidi, baledi, balume, bakaji, ne bana​—bena biuma ne bapele bia muomumue—​bavua balongeshibua bua kusumba dîba mu malu abo a ku dituku dionso bua kutabalela bikole ne tshisumi Dîyi difunda dia Nzambi.​—Dutelonome 6:6, 7; 17:18-20; 31:9-12; Nehemiya 8:8; Misambu 1:1, 2; 119:7-11, 72, 98-100, 104, 142; Nsumuinu 3:13-18.

Tshilejilu, bavua batumine Yoshua dîyi nunku: “Udijadike ne: mukanda wa Mikenji udi anu ubadibua mu ntendelelu webe. Uulonge munya ne butuku, ne udijadikile né udi utumikila tshintu tshionso tshidi tshifundamu. Nenku, neutute dia muabi ne neulubuluke.” (Yoshua 1:8, Bible wa Today’s English Version [TEV]) Dilonga ne ntema dia mushindu’eu ne ditumika ne Mikenji ya Nzambi bidi mua kupetesha dilubuluka ne diakalenga. Yehowa kavu’anu ujinga ne: “bantu ba mishindu yonso” bajingulule Dîyi diende, Bible, kadi uvua ujinga bua baditumikile kabidi, ne ditekemena dia kupeta dipa dia muoyo.​—1 Timote 2:3, 4; Yone 17:3.

Bible mmujingakane bikole bua kujinguludibua anyi?

Kumpala kua Yezu kubanda mu diulu, uvua muleje patoke ne: uvua musue bua programme wa dilongesha Bible atungunuke pa buloba bujima. (Bienzedi 1:8) Uvua mumanye ne: Bible mmufunda bua kujinguludibua. Kunyima kua diumvuija ne: Yehowa mmumupe bukenji buonso pa buloba ne mu diulu, wakatuma buludiludi dîyi ne: “Yai bienu, nuvuije ba bisamba bionso bayidi [anyi balongi], nubabatize mu dina dia Tatu ne mu dia Muana ne mu dia [spiritu munsantu, NW]; nubayishe mua kuenza malu onso anakunuambila.”​—Matayo 28:19, 20.

Kumpala kua batismo, balongi bapiabapia bavua ne bua kulongeshibua malu adi atangila Yehowa, Muanende, ne mudimu wa spiritu munsantu. Kutenteka apu, bavua ne bua kushidimunyibua mu mikenji ya bulongolodi bua malu bua bena nkristo. (1 Kolinto 9:21; Galatia 6:2) Bua kupeta tshipeta etshi, aba bavua bakanyine bavua bakengela bangabanga kuitabuja ne: Bible mmufume kudi Yehowa ne kabidi mmufunda bua kujinguludibua.​—Matayo 10:11-13.

Tshidi tshikulomba ku luebe luseke bua kujingulula Bible ntshinyi? Muana wa Nzambi wakenza madikolela a pa buawu bua kumvuija Mifundu. Uvua mumanye ne: Mifundu Minsantu mmilelela ne idi ileja disua dia Yehowa. (Yone 17:17) Pa bidi bitangila tshitupa tshiende tshia mudimu, Yezu Kristo wakamba ne: “Mvua muledibue ne mulue mu bulongolodi ebu bua tshipatshila tshimue, bua kuakula pa bulelela. Eu kayi yonso wa ku bulelela udi unteleja.” (Yone 18:37, TEV; Luka 4:43) Yezu kavua mudikande bua kulongesha bena mitshima ne meji bisekeledi nansha. Mu Lukas 24:45, badi batuambila ne: “Hashishe yeye [Kristo Yezu] wakabulula mitshima yabo bua kujingululabo Mukanda wa Nzambi.”

Pavuaye wenza mudimu wende, Yezu uvua utêla Dîyi difunda ne dishindika dionso, umvuija ne utêla mvese [ya] mu “Dîyi dia Mozese ne Baprofeta ne Misambo.” (Luka 24:27, 44, Mukenji Mulenga) Aba bavua bateleja diumvuija diende dia Mifundu bavua bakatshila bikole bua lungenyi luende lutanduke, ne dizanzamuka diende dia kulongesha kabidi. (Matayo 7:28, 29; Mâko 1:22; Luka 4:32; 24:32) Bua Yezu, Mifundu ivua mikanda mipepele bua kujingulula.

Bible ne balondi ba Yezu

Mupostolo Paulo, muidikiji wa Yezu Kristo, wakamona dikengedibua dia kulongesha bakuabo malu adi mu Mifundu. Uvua pende mumanye ne: ivua mifunda bua kujinguludibua. Ke bualu kayi wakalongesha patoke ne kabiyi mpata kumvuija Mifundu ku nzubu ya aba bavua basue kuyijingulula. Paulo wakamanyisha mmuenenu wende pakambaye ne: “Nudi bamanye ne: tshivua mudilamine tshintu nansha tshimue tshivua mua kuikala diambuluisha kunudi pamvua ngamba ne ndongesha patoke ne ku menu.” (Bienzedi 20:20, TEV) Mu diyikidilangana diende [ne bantu], uvua weleela meji pa Mifundu, umvuija ne ujadika mmuenenu yende ne mvese. (Bienzedi 17:2, 3) Uvua usanka bua kuambuluisha bakuabo bua kujingulula diumvuija dia Mifundu.

Udiku ujinga kujingulula ne muoyo mujima malu avua Yezu ne balongi bende balongeshe anyi? (1 Petelo 2:2) Bena mu Beroya wa kale bavua ne dijinga dia mushindu’awu, ne kabakajingakana ku ditabuja bivua mupostolo Paulo ubalongesha pa Kristo. Nunku bavua bakankamijibue bua kulonga Mifundu dituku dionso ne kujadika lumu luimpe luvuabo bumvue né luvua menemene bulelela. Bua disekelela dia ngenyi yabo, “ba bungi bakitabusha.”​—Bienzedi 17:11, 12.

Bua kujingulula Bible, tudi ne bua kuikala ne nsombelu wa mutshima mululame, dijinga dilelela dia kulonga, ‘dijingulula dia bitudi tukengela mu nyuma.’ (Matayi 5:3, NW) Pakebejabo Yezu ne: “mBishi muudi ubambila malu mu nsumuinu?” wakandamuna ne: “Nuenu mbanupe dimanya dia malu masokome a Bukalenge bua mu diulu, kadi buobo ki mbabapedio.” Bivua bimana kuamba ne: ‘Mukana muende nemuambe malu mu nsumuinu, ne mupatule malu avua masokome.’ (Mateus 13:10, 11, 35, Mukenji Mulenga) Nunku Yezu uvua wakula mu mifuanu bua kusunguluja muteleji wa lupitapita ne mukatshidi kudi mukebuludi wa malu mulelela. Balongi ba Yezu bakaleja mutshima wabo umue musangu pakayabo nende mu nzubu kampanda ne kuamba ne: “Utujinguluile lusumuinu lua nzizanya ya mu budimi alu.”​—Mateus 13:36, Mukenji Mulenga.

Mbimueneke bushuwa ne: tuetu basua kujingulula Bible bidi bitukengela diambuluisha. Mpasata Hal Llewellyn, sekretere wa teoloji, ditabuja ne ekimenisme wa United Church (Didisanga dia bitendelelu) wakamba ne: “Bidi bia mushinga bua kututokeshila tshidi Bible wamba, ne mushindu wa kumubala ne kumumvuija.” Kadi nansha mudi buonso kabayi bamona mua kubikumbaja, bualu bulelela mbobu’ebu: katuena mua kujingulula Bible tuetu nkayetu nansha. Tudi tukengela diambuluisha.

Ndiambuluisha kayi didiku?

Mu Bible mudi amue mêyi makole bua kujingulula, nkonko idi ipampakaja, ne mêyi muondoke bidi bilomba disokolola. Amue avua mua kuikala mamba mu lungenyi lukole bua kujinguludibua, mamba mu mifuanu ivuabo kabayi mua kujingulula mu tshikondo tshivuabo bayifunde. Kadi avua bulelela aleja malongolola a Yehowa. Tshilejilu, Mamanyisha 13:18 [Mukenji Mulenga] udi wamba ne: “tshishiferi tshia Nyama” tshidi “666.” Nansha mudi mvese wamba ne: “apa ke padibio bikengela lungenyi,” kêna umvuija lungenyi lua tshishiferi atshi nansha. Kadi, Yehowa ku bulongolodi buende mmuenze ne: basadidi bende ba lulamatu bajingulule lelu’eu diumvuija diatshi. (Tangila kazubu, “Njila wa dijinguluila nende Bible.”) Wewe pebe udi mua kupeta dijingulula edi ku diambuluisha dia aba badi bazanzamuke mu “ditumika biakane ne dîyi dia bulelela.”​—2 Timote 2:2, 15, 23-25, NW; 4:2-5; Nsumuinu 2:1-5.

Mikuabo misangu, Yezu uvua utumika ne mifuanu bua kuleja ngandamuinu anyi dibula ngandamuinu ku mukenji wa Bukalenge. Wakaleja ne: bamue kabakulubuluka bua diteketa mu mikolo bua buluishi bua kudi balunda ne balela. Bakuabo nebalekele “ntatu ne dikengeshibua” binyanga dianyisha diabo dia mukenji wa Bukalenge. Banga nebalekele mianda ya mu nsombelu wa dituku dionso, “tunyinganyinga tua mu bulongolodi ebu bua malu ne buenzeji budingianganyi bua bubanji,” bijimija muaba wa dinanga kayi dionso didibu mua kuikala nadi bua lumu luimpe. Ku lukuabo luseka, kudi aba badi bandamuna ne disanka dionso ne badi bajinga kuteleja dîyi dia mushinga ne kupeta ngumvuilu wadi. Badi “batua mikemu ne badilakana bua bintu bionso bibi bidi bienda bienjibua” mu Bukua-buena-nkristo bielela meji ne mbienza mu dîna dia Yezu Kristo. Bantu ba mushindu’eu badi baditatshisha bua kushidimunyibua mu njila wa Yehowa ne nunku kujingulula bidibo babala mu Bible.​—Matayo 13:3-9, 18-23, Muanda Mulenga Lelu; Yehezekele 9:4, NW; Yeshaya 2:2-4.

Bua badi bajinga kupeta disulakaja dia mianda mu malongolola a Yehowa pa nkayabu, Yehowa udi mua kuenza bua ne: bapete diambuluisha didi dikengela. Bu tshilejilu, Bible udi ulonda ne: spiritu wa Yehowa wakalombola muambi wa evanjeliyo Filipe bua kuambuluisha muntu kampanda muena ditunga dia Ethiopie uvua wenda ubala mukanda wa mu Bible wa Yeshaya pavuaye ufumina ku luendu ku Yeruzaleme. Mu njila wende wa dipingana, uvua wenda uubala mu ditempu diende. Mu ditumikila bulombodi bua spiritu munsantu wa Yehowa, Filipe wakaya lubilu too ne pabuipi ne ditempu ne wakebeja ne: ‘Udi mujingulule bualu bûdi ubala, anyi?’ Bua budipuekeshi ne bululame bivuaye nabi, muntu eu wakitaba ne: uvua ukengela diambuluisha. Ne disanka dionso Filipe wakashidimuna muntu eu wa nzala ya mu nyuma ne mukumbanyine kulongeshibua. Dishidimunyibua e kumuambuluishadi bua kujingulula Mifundu. Wakalonga tshivuaye ne bua kuenza katataka bua kudia malanda mimpe ne Yehowa bua kupeta muoyo wa kashidi. Wakalua musadidi wa Yehowa wa disanka, mubatijibue, uvua wipatshila nsombelu uvua ulengelela Nzambi.​—Bienzedi 8:26-39.

Udi mua kuikala ne Bible mu nzubu muebe, ne ukadiku bumue mumubale misangu mivule. Bushuwa uvua mua kuikala mupete lutatu lua buena lua muena Ethiopie mudipuekeshi ne wa muoyo mutoke. Kavua mua kujingulula tshivuaye ubala nansha. Uvua ukengela diambuluisha ne kakelakana bua kuitabuja dikuatshisha divua Yehowa Nzambi musanke bua kumupetesha to. Bu Filipe, Bantemu ba Yehowa badi ne disanka bua kukuambuluisha mu dijingulula malu a Nzambi adi mafunda mu Dîyi diende, Bible. Mbamanye se: Yehowa mmufile Bible ne mumufundishe bua kujinguludibua.​—1 Kolinto 2:10; Efeso 3:18; 2 Petelo 3:16.

Bua tshinyi Bible udi ukengedibua?

Tudi mu tshikondo tshitudi katuyi mua kujingakana tshia mu miyuki ya bantu. Bible udi utshifunkuna bu “nkomenu wa ndongoluelu eu wa malu.” (Matayi 24:3, NW) Mianda mivule idi ikumbaja milayi idi mu Bible katshia ku 1914 idi ileja se: mu tshitupa tshîpi menemene emu, Bukalenge bua Nzambi bua mu diulu ‘nebutshibule makelenge â onso bituha bituha, nebuabutule.’​—Danyele 2:44.

Dibadile nkayebe tshivua tshimana kuamba mu Bible mu Matayo nshapita wa 24, Mâko nshapita wa 13, ne Luka nshapita wa 21. Neumone ne: mianda mimanyishamu mmikuate buloba bujima. Idi yakula bua mvita ya buloba bujima​—idi mishilangane ne mikuabo mvita. Katshia Mvita ya Kumpala ya Buloba bujima yabudika, tudi tudimuena biyole bia nzala, bikumina, ne tshikondo tshia ditupa ku mikenji dia pa buadi. Ne mbimueneke mpindieu ne: bukua-matunga bukadi menemene pabuipi ne kuela lubila luikala kabiyi ntupakanyi tshimanyinu tshia se: kabutu ka buloba bujima kakadi pabuipi. Bua muanda eu, mupostolo Paulo wakafunda ne: “Dituku dia [Yehowa, NW] didi difika bu muivi munkatshi mua butuku. Anu padi bantu bambilangana ne: mpindiewu ke Bupole! ke Dikisha! mpabatulukila kabutu . . . Nebapange pa kunyemena.” (1 Bena Tesalonyika 5:2, 3, Mukenji Mulenga) Mbanganyi bapanga pa kunyemena? Paulo udi umvuija ne: “Bantu badi kabai bamanye Nzambi ne badi kabai batumikila lumu luimpe lua Mukelenge wetu Yesu.” (2 Tesalonike 1:7-9) Tshitupa tshia tshimanyinu tshienza ne malu mavule tshidi tshikumbajibua kudi aba badi batumikila dîyi-dituma didi mu Matayi 24:14 [NW] bua kumanyisha “lumu luimpe lua Bukalenge . . . mu buloba bujima buasa.”

Miliyo ya Bantemu ba Yehowa badi bakumbaja dîyi-dituma edi mu matunga ne bidiila 231. Badi bakumbula bantu ku mbelu yabo ne babalomba bua kulonga pa nkayabo malu adi atangila mbulamatadi wa Bukalenge bua Yehowa. Ne bulenga buonso, badi baleja patoke mushindu wa kuenza udi muntu yonso ne bua kulonda bua kuikala mu baapanduka ku ndongoluelu eu wa malu ne kuikala ne muoyo mu mparadizu pa buloba pikalaku kakuyi didila bafue, ditua mikemu, bisama, anyi lufu.​—Buakabuluibua 21:3, 4.

Tshikondo tshia bulongolodi ebu bubi tshikadi tshitua ku tshibungubungu, ne bidi bikengela ne: aba buonso badi bajinga kupanduka ku nshikidilu wa bulongolodi ebu bubi balonge tshidi tshilombibua mu ‘ditumikila lumu luimpe’ ne nunku kupanduka ku kabutu. Bua tshinyi kubenga kuitaba dikulomba dilonga dia Bible ku lumingu luonso, pakukumbula Bantemu ba Yehowa musangu udi ulonda? Ne bipite buimpe kabidi, bua tshinyi kubenga kubalomba bua kulonga nebe Bible bualu udi ujinga kumujingulula?

[Kazubu mu dibeji 8]

NJILA WA DIJINGULUILA NENDE BIBLE

YEZU uvua mutujadikile ne: kunyima kua lufu luende ne dibiishibua diende, uvua ne bua kujula “mupika wa lulamatu ne wa budimu” wikala bu njila wa dimanyisha malu. (Matayi 24:45-47, NW) Mupostolo Paulo wakaleja bena nkristo ba ku Efeso njila eu pakafundaye ne: “Meji a Nzambi a mishindu mipite bungi adi ne bua kumanyishibua ku diambuluisha dia tshisumbu, bilondeshile dilongolola dia kashidi divuaye mupangadije mu Kristo, Yezu Mukalenge wetu.” (Efeso 3:10, 11, NW) Tshivua tshisumbu tshia bena nkristo bela manyi, tshiakaledibua mu dia Pantekoste wa 33 B.B., ke tshivua tshipeshibue “malu adi masokolola,” (Dutelonome 29:29) Bu kasumbu, bena nkristo bela manyi badi benza mudimu bu mupika wa lulamatu ne wa budimu. (Luka 12:42-44) Mudimu wabu mubapa kudi Nzambi ng’wa kufila dijingulula dia mu nyuma dia “malu adi masokolola.”

Anu bu muvua mêyi a tshiprofete mamane kufunkuna Masiya, adi kabidi akoka ntema yetu ku kasumbu kasuikakaja ka Bantemu bena nkristo bela manyi badi mpindieu bakuata mudimu bu mupika wa lulamatu ne wa budimu.a Bidi bituambuluisha bua kujingulula Dîyi dia Nzambi. Buonso badi bajinga kujingulula Bible badi ne bua kumanya ne: “meji a Nzambi a mishindu mipite bungi” adi mua kulua kumanyibua anu ku njila wa dimanyisha malu, mupika wa lulamatu ne wa budimu.​—Yone 6:68.

[Mêyi adi kuinshi]

a Tangila Tshibumba tshia Nsentedi tshia mu dia 1 Kabalashipu 1981, mabeji a 24-27, 28-30 (mu français).

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu