TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w95 1/2 dib. 31
  • Nkonko ya babadi

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Nkonko ya babadi
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
w95 1/2 dib. 31

Nkonko ya babadi

Bena Filistiya batela mu Bible bavua banganyi?

Misangu mivule Bible udi utela tshisamba tshimanyibue bu bena Filistiya, tshivua mu Kanana pakabuela tshisamba tshia kale tshia Nzambi mu Buloba Bulaya. Bua tshipolo tshile, bena Filistiya ba kale aba bavua baluisha tshisamba tshia Nzambi, bu mudibi bileja mu muyuki wa dipetangana dia Davidi ne tshilumbayi mpolondo wa bena Filistiya uvua ne dîna se: Goliata.​—1 Samuele 17:1-3, 23-53.

Bible udi uleja se: bena Filistiya ba kale bakafumina ku Caphtor balua ku luseke lua Kanana lua ku sud-ouest. (Yelemiya 47:4) Caphtor uvua penyi? Mukanda wa The International Standard Bible Encyclopedia (1979) udi wamba ne: “Nansha mudi tshijadiki katshiyi tshifila dijandula disunguluke, bushikuluji pa tshibidilu budi bufunkuna tshidiila tshia Crete (anyi bumue Crete kusangisha ne tubidiila tua Aegean, tudi ne nshidimukilu umue) bu kaba kavua pamu’apa musoko eu.”​—Volime wa 1, dibeji dia 610.

Mu diumvuangana ne mmuenenu eu umue, nkudimuinu wa New World Translation of the Holy Scriptures udi wamba mu Amosa 9:7 ne: “‘Kanuena bu bana ba bena Kush kundi anyi, O bana ba Izalele?’ edi ndîyi dia Yehowa. ‘Tshivua mubandishe Izalele muine pambelu pa buloba bua Ejipitu, ne bena Filistiya pambelu pa Crete, ne Syria pambelu pa Kir anyi?’”

Tshikondo tshivua tshisamba etshi tshia kale tshisombedi tshia mu mbuu tshimuangale ku Crete bua kuya ku tshitupa tshia Kanana tshidi tshibikidibua Filistiya, ku muelelu wa mâyi wa ku sud-ouest pankathi pa Joppa ne Gaza ki ntshimanyike to. Mbimueneke bu bakavua mu rejon wa tshibatabata eu mu matuku a Abrahama ne Izaka.​—Genese 20:1, 2; 21:32-34; 26:1-18.

Bena Filistiya bakatungunuka ne kuikala ne buenzeji bukole mu tshitupa etshi mu tshipolo tshile kunyima kua dibuela dia Izalele mu buloba bulaya kudi Nzambi. (Ekesode 13:17; Yoshua 13:2; Balumbuluishi 1:18, 19; 3:3, 4; 15:9, 10; 1 Samuele 4:1-11; 7:7-14; 13:19-23; 1 Bakalenge 16:15) Too ne kunyima kule mu matuku a mukalenge wa Yuda Uziya, bena Filistiya bavua mu bimenga bia Gath, Jabneh, ne Ashdod. (2 Kulondolola 26:6) Bikuabo bimenga biabu bienda lumu mu miyuki ya mu Bible bivua Ekron, Ashkelon, ne Gaza.

Alexandre Munene wakatshimuna tshimenga tshia bena Filistiya tshia Gaza, kadi kunyima, biakamueneka se: bena Filistiya kabavua kabidi bu tshisamba tshitapuluke to. Mulongeshi Lawrence E. Stager wakafunda mu tshikandakanda tshia Biblical Archaeology Review (tshia mu Lumungulu/​Kabalashipu 1991) ne: “Bena Filistiya pabo bakaya mu bupika ku Babilone. . . . Kadi mufundu nansha umue kawenaku, bua pa tshiakafikila bena Filistiya baya nabo. Mbimueneke se: aba bakashala mu Ashkelon kunyima kua ditshimuna dia Nebukadenezare bakajimija bumue dikalaku dia tshisa tshiabu. Bakajimina mu miyuki ya kale.”

Dîna dia buena-lelu dia Palestine ndiluile ku miaku ya mu Latin ne tshiena-Greke, idi itutuma ku muaku wa tshiena-Ebelu “Filistiya.” Imue nkudimuinu ya Bible ya mu muakulu wa Arabe idi itumika ne muaku udi ufunkuna “bena Filistiya” udi ubuelakana kakuyi lutatu ne muaku wa buena-lelu bua Bena Palestine. Nansha nanku, nkudimuinu wa Today’s Arabic Version udi utumika ne muaku wa tshiena-Arabe mushilangane, usunguluja nenku bena Filistiya ba kale ne bena Palestine ba lelu.

[Tshimfuanyi mu dibeji 31]

Bimue bishadile ku Ashkelon

[Mêyi a dianyisha]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu