TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • w95 1/7 dib. 3-4
  • “Bulelela ntshinyi?”

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • “Bulelela ntshinyi?”
  • Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Tumitu tua bualu
  • Bintu bia muomumue
  • Dibunda bulelela
  • Didima relativisme
  • Ponto Pilato uvua nganyi?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—2005
  • Bua tshinyi kukebulula bulelela?
    Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
  • Ditambakajibua kua Pilato ne Herodese
    Muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia
  • Pilato ne Helode badi basangana Yezu kayi ne bualu
    Yezu udi njila ne bulelela ne muoyo
Tangila bikuabu
Tshibumba tshia Nsentedi tshidi tshimanyisha Bukalenge bua Yehowa—1995
w95 1/7 dib. 3-4

“Bulelela ntshinyi?”

BANTU babidi badi batangilangana aba bavua bashilangane bikole. Umue uvua muena tshididi wa dikamakama, mukebi wa lumu, mubanji, mudiakaje bua kuenza tshintu kayi tshionso bua kutungunuja mudimu wende. Mukuabo uvua mulongeshi uvua kayi ukeba bubanji ne lumu ne uvua mudilongolole bua kufila muoyo wende bua kupandisha mioyo ya bakuabo. Eyowa, bantu babidi aba kabavua bamona malu mushindu umue to! Kabavua batamba kumvuangana nangananga, pa bualu bumue​—bualu bua bulelela.

Bantu aba bavua: Ponse Pilatu ne Yezu Kristo. Yezu uvua muimane kumpala kua Pilatu bu mubundi wa bibawu mupishe. Bua tshinyi? Yezu wakumvuija kabingila ka muand’eu​—bushuwa, kabingila menemene kavuaye muluile pa buloba ne mukuate mudimu—​wakapueka [pa buloba] bua bualu bumue: bulelela. “Meme, tshidibo bandelele, kabidi tshindi muvuile panu apa,” ke muakambaye, “mbua kujadikila bantu bulelela.”​—Yowanese 18:37, Mukanda wa Mvidi Mukulu.

Diandamuna dia Pilatu divua lukonko lua kuvuluka: “Bulelela ntshinyi?” (Yowanese 18:38, MMM) Uvua ujinga diandamuna bushuwa anyi? Ki mbimueneke nanku to. Yezu uvua muntu uvua mua kuandamuna lukonko kayi luonso lumuebeja ne muoyo mujima, kadi kakandamuna Pilatu. Ne Bible udi wamba ne: kunyima kua dimuela lukonko luende, Pilatu wakapatuka lukasa mu tshibambalu tshia ditelejila. Mbimueneke se: ngovena wa bena Roma eu wakela lukonko ne mpata ya dikamakama, bu úvuá usua kuamba ne: “Bulelela? Ntshinyi atshi? Atshi tshintu katshituku!”a

Mmuenenu wa mpata wa Pilatu pa bulelela mmutangalake lelu’eu. Bavule badi bela meji ne: bulelela ki mbujadika to​—mu mikuabo miaku, ne: tshidi tshilelela bua muntu umue tshidi mua kuikala tshia dishima bua mukuabo, ne nunku buonso badi mua kuikala ne “dibinga.” Ditabuja edi nditangalake bikole bualu didi too ne muaku wadi​—“relativisme (dibenga kujadikibua).” Ke muutu umona tshilumbu tshia bulelela anyi? Pikalabi nanku, udi mua kuikala musungule mmuenenu eu kuyi mumukonkonone mu buondoke anyi? Nansha biwikala kuyi nende, udi mumanye mushindu udi filozofi eu ulenga nsombelu webe anyi?

Dibunda bulelela

Ponse Pilatu kavua muntu wa kumpala wa kuela mpata pa lungenyi lua [dikalaku dia] bulelela bua nshindamenu. Bamue bena nkindi ba kale bena Greke bavua benze dilongesha dia mpata ya mushindu’eu mudimu wa muoyo wabo mujima! Siekele itanu kumpala kua Pilatu, Parménide (utu muangatshibue bu mfuki wa metafizike a bena ku Mputu) uvua witabuja ne: dimanya dilelela kadiena mua kupetshibua. Démocrite, mumanyibue bu “mutambe bunene wa mu bena nkindi ba kale,” wakashindika ne: “Bulelela mbujiika mu ndondo. . . . Bushuwa katuena bamanye tshintu nansha tshimue.” Bumue eu mutambe kunemekibua munkatshi muabo buonso, wakamba ne: tshionso tshivuaye mumanye bushuwa tshivua ne: kavua mumanye tshintu nansha tshimue.

Dibunda edi dia lungenyi lua se: bulelela budi mua kumanyibua nditungunuke too ne ku lelu. Bamue bena nkindi, tshilejilu, bàdi bamba ne: bu mudi dimanya dipetshibua ku biumvuilu bietu, bìdì mua kushimibua, dimanya nansha dimue ki ndilelela mu buondoke. Mushikuluji wa nkindi ne makumi muena France René Descartes wakapangadija bua kukonkonona bintu bionso bivuaye welela meji se: mmubimanye bimpe. Wakavila bintu bionso pa kumbusha bulelela bumue buvuaye umona kabuyi mua kupindulula [ebu]: “Cogito ergo sum,” anyi “Ndi ngela meji, nunku ndiku.”

Didima relativisme

Relativisme kêna ushikidila anu kudi bena nkindi to. Udi ulongeshibua kudi balombodi ba bitendelelu, ubuejibua mu mitu [ya balongi] mu tulasa, ne utangalajibua mu bifidi-ngumu. Muepiskopo wa bena Mishonyi ya Bepiskopo John S. Spong wakamba bidimu bikese bishale ebi ne: “Tudi ne bua . . . kulekela diela meji se: tudi ne bulelela ne bakuabo badi ne bua kutua ku tshietu bua dijingulula se: bulelela bua nshindamenu kabuena mua kupetshibua kutudi tuetu buonso.” Relativisme wa Spong, wa mumue ne wa balombodi bavule ba bitendelelu lelu, ùdi ulekela ne lukasa bikadilu bilenga bia malongesha a Bible bua kutua ku tshia filozofi wa “kudi muntu yonso tshiende.” Tshilejilu, mu madikolela ende bua kuambuluisha balume bàdì basela balume (bakaji ne bakaji nabu) bua kudiumvua “bimpe” menemene mu Ekleziya wa Mishonyi ya Bepiskopo, Spong wakafunda mukanda wamba ne: mupostolo Paulo uvua muladi wa ne balume nende!

Mu matunga a bungi ndongoluelu ya tulasa idi imueneka bu idi ipatula diela meji dia mushindu umue. Allan Bloom wakafunda mu mukanda wende wa The Closing of the American Mind ne: “Kudi tshintu tshimue tshidi profesere yonso ne bua kumanya [se]: pamue ne mulongi yonso údí ubuela mu université udi witaba, anyi wamba mudiye witaba ne: bulelela ki mbujadika.” Bloom wakamona se: bu yeye mua kuela ditabuja dia balongi mpata mu muand’eu, nebandamuna ne dikemeshibua, “bienze bu údí wela 2 + 2 = 4 mpata.”

Ngelelu wa meji wa mumue mmutuibue nyama ku mikolo mu mishindu mikuabo kayiyi kubala. Tshilejilu, ba-kamona-kamba ba ku TV ne ba bikandakanda batu pa tshibidilu bamueneka bu badi batabalela bikole diumbusha babandidi babo lutetuku pamutu pa kulenga bulelela bua muanda. Imue programe ya bifidi-ngumu mmishintulule anyi mmienze dileja filme dia dishima anu bua kutambabi kulobeshangana. Ne mu dijikija lutetuku bulelela butu bubundibua bikole. Malu a mushinga ne malelela a pa bikadilu bilenga avua baledi ne ba-kaku betu batumikila adi amueneka miaba ya bungi bu malu mamane kupita ne pa tshibidilu adi angatshibua bu busenji bua patoke.

Eyowa, bamue badi mua kuela milandu [bamba] ne: relativisme wa bungi udi ukangula lungenyi ne nenku udi ne buenzeji buimpe pa nsangilu wa bantu. Kadi, mmuomu’anyi? Ne mbuenzeji kayi budiyi nabu kuùdi? Udi wela meji ne: bulelela ki mbujadika peshi kabuenaku anyi? Pikalabi nanku, dibukebulula didi mua kumueneka kuudi anu bu dijimija dîba. Mmuenenu wa mushindu’eu neikale ne buenzeji pa matuku ebe atshilualua.

[Mêyi adi kuinshi]

a Bilondeshile mushikuluji wa Bible R. C. H. Lenski, “ngakuilu wa [Pilatu] ng’wa muena kalengu mudine mu bulongolodi ebu údí usua kuamba mu lukonko luende se: tshintu kayi tshionso mu mianda ya bulelela bua mu malu a ntendelelu ndifuikakaja dia tshianana.”

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu