Nkonko ya babadi
Ntshinyi tshidi Bible wamba bua tshibawu tshia lufu, bua babundi ba bibawu?
Mu mushindu mumvuike, yonso wa kutudi udi mua kuikala ne nyanji yende ya pa nkayende pa bualu ebu, mishindamene pa dimonamona dietu dia malu peshi pa malu kampanda a mu nsombelu. Kadi, bu mutudi Bantemu ba Yehowa, tudi ne bua kuteta bua kudiakaja mu diumvuangana ne ngenyi ya Nzambi pa bidi bitangila tshibawu tshia lufu, eku balame ndubidilu pa bidi bitangila mmuenenu ya tshididi idi bavule bikale nayi pa muanda eu.
Mu tshikoso, mu Dîyi diende difunda, Nzambi kêna uleja ne: tshibawu tshia lufu ntshibi to.
Ku kale mu miyuki ya bantu, Yehowa wakaleja ngenyi yende pa muanda eu, bu mutudi tubala mu Genese nshapita wa 9. Ebi bidi bitangila Nowa ne dîku diende, bakalua bankambua ba dîku dijima dia bantu. Panyima pa bamane kupatuka mu buâtu, Nzambi wakamba ne: bavua mua kudia nyama—mmuomumue ne: bavua mua kuyishipa, kuela mashi ayi panshi, ne kuyidia. Pashishe, mu Genese 9:5, 6, Nzambi wakamba ne: ‘Numanye kabidi ne: Nendombe bulami bua mashi enu; nembulombe kudi nyama yonso ne kudi muntu yonso; nendombe bulami bua muoyo wa muntu pankatshi pa muntu ne muntu. Muntu yonso udi umatshisha mashi a munga muntu panshi, nebamatshishe mashi ende panshi, bualu bua Nzambi wakafuka bantu mu tshifuanyikiji tshiende.’ Nunku Yehowa wakanyisha tshibawu tshia lufu pa bidi bitangila bashipianganyi.
Pavua Nzambi mudie malanda ne bena Izalele bu tshisamba tshiende, bilema bikuabu binene kabukabu bìvuà bitupa ku mikenji yende bivua bifikisha ku lufu. Mu Nomba 15:30, tudi tubala tshiambilu etshi tshia pa tshibidilu ne: “Muntu udi wenza bualu bubi ne mutshima mukole nansha muntu mulela munkatshi muenu nansha muenyi, muntu au udi u[p]enda Yehowa; nebamûmushe munkatshi muabo.”
Kadi bidi munyi panyima pa bamane kuasa tshisumbu tshia bena nkristo? Ee, tudi bamanye ne: Yehowa mmuanyishe bua mbulamatadi ya bantu kuikalayi kuoku, ne mmuyibikile ne: makokeshi adi ku mutu. Bushuwa, panyima pa mumane kubela bena nkristo bua kutumikila makokeshi a mbulamatadi bu nunku, Bible udi wamba ne: bantu aba badi basadila bu ‘muena mudimu wa Nzambi kuudi bua kukuvuijila buimpe. Kadi biwenza bibi, utshine; bualu yeye kêna utuala muele wa mvita patupu. Udi biende muena mudimu wa Nzambi, udi musombuedi wende bua kuvuija tshiji kudi udi wenza bibi.’—Lomo 13:1-4.
Abi bidi biumvuija ne: mbulamatadi mmipeshibue bukokeshi bua kuangata mioyo ya aba badi babunda bibawu binene anyi? Bilondeshile mêyi adi mu 1 Petelo 4:15, tudi ne bua kukoma ne: eyowa. Mu mvese eu mupostolo wakalomba bana babu ne: ‘Umue wenu kakengeshibu bu mushipianganyi anyi bu muibi anyi muenji wa malu mabi, anyi bu mudibueji wa mu malu a bantu bakuabu.’ Uvua mubambishe, “umue wenu kakengeshibu bu mushi[p]ianganyi”? Petelo kakafila lungenyi lua ne: mbulamatadi kayivua ne bukenji bua kukengesha mushipianganyi bua tshibawu tshiende nansha. Bishilangane, wakaleja ne: mushipianganyi uvua ne bua kupeta dinyoka didi diakanyine. Abi bivua mua kuangata ne tshibawu tshia lufu anyi?
Bivua mua kuikala nanku. Ebi mbitokesha kudi mêyi a Paulo adi mu Bienzedi nshapita wa 25. Bena Yuda bakabanda Paulo ne: uvua mutupe ku Mikenji yabu. Pa kutuma muena lukanu wende, Paulo, kudi ngovena wa bena Roma, kamanda ka basalayi kakamba, bu mudibi bifunda mu Bienzedi 23:29 ne: ‘Ngakamusangana mubandibue anu bua makonka a mikenji yabu, kadi dibanda diende kadivua dia mua kumushipa anyi kumuela mu lukanu.’ (Disendamija miaku ndietu.) Panyima pa bidimu bibidi Paulo mene wakadimona kumpala kua Ngovena Festus. Tudi tubala mu Bienzedi 25:8 ne: ‘Paulo wakadividila ne: Tshiakenza bualu bubi bumue, nansha bua mikenji ya bena Yuda, nansha bua ntempelo, nansha bua Kezare.’ Kadi mpindieu tabalela mabambisha ende pa bidi bitangila dinyoka, nansha tshibawu tshia lufu. Tudi tubala mu Malu Menza 25:10, 11 (MMM) ne:
“Paul kuandamuna ne: ‘Ndi ku tshilumbuluilu tshia Kezare, ke kudibo ne bua kundumbuluisha. Udi mumanye bimpe ne: tshiena muenzele bena Yuda bualu bubi nansha bumue. Kadi pangikala ne tshilumbu, muenze tshilema tshidi tshiakanyine lufu, tshiena mbenga kufua to. Kadi, pikala bidi bantu aba bansonguela kabiyi bilelela, kakuena muntu ne bukenji bua kumfila kudibo. Ndi ndomba bua kuya kudi Kezare!’”—Disendamija miaku ndietu.
Muimane kumpala kua mfumu mutekibue, Paulo wakitaba ne: Kezare uvua ne bukenji bua kunyoka benji ba malu mabi, bua kubashipa mene. Kavua mubenge dinyokibua bikalaye uvua mupile tshibawu. Kabidi, kavua muambe ne: Kezare uvua mua kutumika ne tshibawu tshia lufu anu bua bashipianganyi.
Bushuwa, ndongoluelu wa ndumbuluishilu wa bena Roma kavua mupuangane to; mbia muomumue ne ndongoluelu ya tubadi tua bantu lelu’eu. Bamue bantu bavua kabayi ne bualu kale mu tshikondo atshi ne ba lelu’eu bavua babandibue ne banyokibue. Nansha Pilato wakamba bua Yezu ne: “Tshiena mumusangane ne bualu bua kumufundila tshibawu tshia lufu to. Nemmunyoke, pashishe mmulekele.” Eyowa, nansha muvua mukokeshi wa mbulamatadi muitabe ne: Yezu kavua ne bualu, muntu eu uvua kayi bualu wakashipibua.—Lukase 23:22-25, MMM.
Dipanga kulumbuluisha kuakane bu nunku kadiakasaka Paulo anyi Petelo bua kuamba ne: tshibawu tshia lufu tshivua tshibiatshibi. Kadi, lungenyi lua Nzambi pa muanda eu ludi ne: mu lupolo elu luonso ludi bakokeshi badi ku mutu (Kezare) batshikaleku, badi ‘batuala muele wa mvita bua kuvuija tshiji kudi udi wenza bibi.’ Ebi bidi bikonga ditumika ne muele mu ngumvuilu wa ditungila tshibawu tshia lufu. Kadi pa bidi bitangila muanda wa dikokangana dia pa bikala mbulamatadi yonso wa mu bulongolodi ebu ne bua kutumika ne bukenji buende bua kushipa bashipianganyi, bena nkristo balelela badi balama ne ntema yonso ndubidilu. Bashilangane ne bamfumu ba bitendelelu ba mu Bukua-buena-nkristo, kabena baditua mu dielangana kayi dionso pa tshilumbu etshi.